Morgunblaðið - 16.08.1974, Page 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. AGUST 1974
Daníel Rögnvalds-
son — Minningarorö
F. 11 maí 1902.
D. 28 aprfl 1974.
Þá er við minnumst látins vinar
og samferðamanns, er þó fjarri að
þar komi fram nema f stórum
dráttum þeir eiginleikar, sem
með hverjum býr, — því svo er
djúpt í innstu fylgsnum falið það,
sem fæstir skynja, og ekki er flík-
að í samskiftum á dagsins leiðum,
að ekki sé neisti falin; sem ekki er
öðrum ætlaður á lífsins samferða-
götu.
Engin skildi þvf ætla, að öll þau
kurl til grafar tínist, — i stuttu
ágripi minningarþátta, — að ekki
verði það ótalið, jafnve! sem
dýpst risti f eigin vitund, — og þá
máske dýpsta eigindin í hugans
fylgsnum, sem ekki var á torg
borið.
Eitt sinn skal hver deyja er
lögmál alls lífs, — og enda þótt
það lögmál flýi enginn og þeim
sem eftir Iifa sé það jafnvíst og
hinum var, sem á undan eru
gengnir, þá eru þessi mörk lífs og
dauða oft svo snöggbitur og sár,
að eftir stendur hinn hljóðlausi
og þögulli tómleiki, að jafnvel það
sem kærast var, helgast og dýr-
mætast hvcrjum og einum er svo
skyndilega horfið. — Og eftir
stendur minningin bjartari og
tærari en nokkru sinni áður, og
tómleiki hugans verður sem bitur
eyða í viðhorfi líðandi stunda.
Enda þótt hér skuli nokkrum
orðum minnzt hins madasta
manns, verður þó ekki dul á það
dregin, að þar verður á stóru
stiklað og margs ógetið, sem helg-
astri minningu er grópað í vitund
hinna nákomnustu á allri samleið
lífs og starfs á leiðum liðinnar
ÍCVÍ.
Daníel Rögnvaldsson var fædd-
ur að Uppsölum í Seyðisfirði hinn
11. maí 1902, sonur hjónanna
Rögnvaldar Guðmundssonar og
konu hans Kristínar Guðmunds-
dóttur er þar bjuggu. Hann var
yngstur 12 systkina þeirra hjóna.
Hann ólst upp í forcldrahúsum á
mannmörgu gleðskaparheimili til
fullorðinsára og fékk þá dýrmætu
vöggugjöf í veganesti að frá hon
um gcislaði jafnan hin sanna
innsta gleði á vegu samferða-
mannsins. Ilonum var söng- og
músikhneigð svo í blóð borin, að
hinir hrífandi og taktföstu tónar
hans, er hann lék á harmoniku
sína á skcmmtistöðum, að komu
hverri sál í þá lifandi hamingju,
sem eftir skildi í vitundinni hinar
t;eru meitluðu minningar, sem
ekki gleymdust. Ungur að árum
lærði hann að leika á harmoniku
og hélt þeirri heillandi íþrótt
sinni af sama hrynjandi krafti til
loka lífs síns.
Þessi eigind var hinn ríkjandi
þáttur í því andrúmslofti, sem
Daníel ólst upp í á heimili sínu á
Uppsölum, sem í skjóli foreldra
hans og systkina var lengst af
opin til einla'gs fagnaðar og sak-
lausrar gleði f afskektri byggð. Pln
einnig til baráttu lífsins lagði
Daníel á þá braut, sem nú þætti
fermingarbörnum óþjál að feta er
hann á fermingardaginn bjóst úr
foreldrahúsum til sjóróðra á opnu
áraskipi og mátti svo þar til duga
sem ýtrustu kraftarnir leyfðu, því
þá var ekkert silkihanskalifi-
brauð á vegferð þess ungdóms,
sem úr grasi óx, en bláköld harð-
neskjan blasti við fötskör hverri,
er um lífsins vegu til bjargálna
afkomu sinnar máttu ganga. En
sá eðlislægi arfur, er hann af fcðr-
um sínum svo ríkt í blóði sér
borið hafði, leiddi huga hans að
þeirri hneigð, sem ásköpuð hon-
um var, að hann ungur að árum
réðst til Guðmundar bróður síns
til smíöanáms, er hann svo síðar á
ævinni stundaði af kostgæfni.
Ilinn 18. desember 1929 kvong-
aðist Daníel eftirlifandi konu
sinni Soffíu Helgadóttur, en hún
er dóttir hins snjalla hagyrðings
Helga frá Súðavík og konu hans
l’álínu Sigurðardóttur. Bjiiggu
þau fyrstu árin að Uppsöltim, en
síðan í Súðavík, en fluttust f
íi.'sember 1924 á t«afjörð. og áttu
þar a> heima sfðan. Stuiidaöi
Daníel sjómennskti á hinum
ýmsu bátum í þessum sjávar-
plássum báðum, en síðustu sjó-
mannsár sín var hann á þá
nýsmíðuðum bát Hugins-félags-
ins á tsafirði, sem mikil
skip þóttu á þeirri tíð og
sigldi með sölufisk á því skipi til
Englands á stríðsárunum í svarta
skammdegi haustsins, og mun ein
þeirra ferða hafa orðið honum og
öðrum skipverjum hin eftirminni-
legasta, að þar sannaðist að flýtur
meðan ekki sekkur, þar sem svo
mun hafa lokast yfir höfðum
þeirra veröld vfð, er yfir þá braut
úthafsaldan, að allteins töldu
þann kost í vændum, að ekki litu
stjörnur himins í morgni nýrra
daga.
Við bæinn Isafjörð tók Daníel
ástfóstri og sterkri tryggð — og
vildi ekki annars staðar una, en er
hann hætti sjómennsku sjnni ár
ið 1943, gerðist hann að stunda
handiðn sína, smfðarnar, og réðst
þá til þess mikla fyrirtækis skipa-
smíðastöðvar Marselfsar Bern-
harðssonar á ísafirði, en í snert-
ingu þeirra margbrotnu tóla og
tækja, sem þar einkenndu allt at-
hafnalíf naut hinn eðlislægi eigin-
leiki hans sín í fullum ljóma, er
hann telgdi böndin og negldi
byrðing í þær mörgu happafleyt-
ur, sem þar var úr vör ýtt, svo
sterklega búnar til að þola hafsins
raun. En heima f kjallaranum sfn-
um reyndist hugur hans ekki sfð-
ur á réttum stað, þar sem hann í
frístundum sínum og síðustu árin,
er þrek og heilsa tók að dvfna,
naut sín til hinnar margvísleg-
ustu listsköpunar, og kom þá ekki
sízt f ljós sá hagleikur, sem með
honum búið hafði frá feðranna
erfðum, og var þá pensillinn ekki
síður handleikinn honum en tækj-
anna áhöld, enda drátthagur í
bezta máta, og ekki ofsagt, að
listamaður var hann í eðli sínu.
Heimili þessara mætu hjóna
stóð ávallt með ferskum og hress-
andi blæ, vinalegt, einlægt og að-
laðandi. Húsbóndinn lagði þar að
gjörva hönd að laga allt og bæta
og sniða að því form sem efni og
framvinda tímans unni í fegrun
og framþróun breyttra þátta
hverju að hann kostaði til svo
hinn mildi hugblær nyti sfn í
formi og þægindum.
Innan þessa heimilis ólu þau
upp börnin sín þrjú: Kristínu
Ragnhildi, gift Engilbert Ingvars-
syni, bónda á Mýri, í Snæfjalla-
hreppi, Halldóru, gift Magnúsi
Jónssyni, húsgagnasmíðameistara
í Reykjavík, og Hauk, giftur Val-
gerði Jakobsdóttir, frá Reykjar-
firði á Ströndum.
Þá börn þessara mætu hjóna
voru í blóma æsku sinnar f for-
eldrahúsum á þessu vinalega
heimili, bar mig þar að garði sem
nokkurn farandfugl. Mér var þar
tekið með því einstaka atlæti, vel-
vild og hlýju, að ei hefur úr huga
mér fallið; veit ég svo, að fleirum
hefir farnast sem þeirra dyra leit-
að hafa, enda mun svo mörgum
hafa þótt þar gott að gjalda, að
með nærveru sinni til hinztu ferð-
ar húsbóndans var Eyrarkirkja á
ísafirði þéttsetin þeim fjölda
kveðjandi vina, sem framast þar
fyrir komust. En úr kirkjunni
báru hann gamlir starfsbræður
frá fyrrnefndri skipasmíðastöð,
en síðasta leiðarspölin hans nán-
ustu verzlamenn.
Þegar þessi vinur okkar nú hef-
ur tekið höfn á sólgiltri strönd
hinna himnesku lifanda landa,
þar sem eilífðin breiðir út faðm
sinn móti hverju jarðarbarni,
biðjum við honum blessunar og
þökkum honum bjartar og einlæg-
ar minningar frá lífsins dögum.
Eftirlifandi konu hans og börnum
þakka ég einnig velvild einlægni
og vinarþel, og votta þeim ein-
lægrar samúðar.
Jens I Kaldalóni.
Minning:
Einar Bjarnason,
Stórasteinsvaði
Fæddur 26. september 1900.
Dáinn 26. júlf 1974.
Laugardaginn 3. ágúst var jarð-
settur á Hjaltastað, Einar Bjarna-
son bóndi á Stóra-Steinsvaði.
ilann fæddist aldamótaárið. Lifði
því mesta breytingaskeið íslands-
sögunnar. Stóð af. sér strauma
mannflutninga og sviptivinda lífs-
gæðakapphlaupsins, sem sérstak-
lega l.efpr einkennt síðasta skeið
ævi hans í íslenzkri samtíð.
Hann fæddist f Hróarstungu og
ólst þar upp, en bjó allan sinn
búskap f Hjaltastaðaþinghá. Sleit
sínum barnsskóm og kemdi hær-
urnar f þessum tveimur sveitum
sitt hvoru megin Lagarfljótsins,
sem liggja út að Héraðsflóa. Víð-
reist gerði hann því ekki um
ævina, en varð stvrk stoð í byggð-
unum, sem flóttinn úr sveitunum
og válynd veðrátta herjuðu á milli
sólskinsblettanna, sem líka koma
inn á milli. Sólskinsblettanna f
sveitum landsins, sem sumir sjá
og finna betur en aðrir og þeirra á
meðal var Einar á Steinsvaði.
Þriggja ára vera mín við Lagar-
fossvirkjun færði mér kynnin við
Einar á Steinsvaði. Ég hitti Einar
í fyrsta sinn heima hjá honum á
meðan baráttan stóð um að Lagar-
foss yrði virkjaður. Þá sagði
hann, að líklega myndi hann ekki
lifa það, að virkjunin yrði veru-
leiki. Ég sagði fátt við því, en
hafði þó heitið því innra með mér,
að virkjunin skyldi verða gerð,
eða ég lægi dauður ella. Mér
fannst Einar verða í senn undr-
andi og ánægður, er hann haustið
1970 sannfærðist um að virkjunin
var ákveðin.
Byrjað var þá á að leggja há-
spennulínu frá Eiðum að Lagar-
fossi, og lá línan rétt við bæ
Afmælis-
og minning-
argreinar
ATHYGLI skal vakin á þvf, að
afmælis- og minningargreinar
verða að berast blaðinu með
góðum fyrirvara. Þannig verð-
ur grein, sem birtast á I mið-
vikudagsblaði, að berast I sfð-
asta lagi fyrir hádegi á mánu-
dag og hliðstætt með greinar
aðra daga. Greinar mega ekki
vera f sendibréfsformi eða
bundnu máli. Þær þurfa að
vera vélritaðar og með góðu
línubili.
Björn Daníelsson
skólastjóri
Fæddur 16. febrúar 1920.
Dáinn 22. júnf 1974.
Hinn 29. júní sl. birtist í Morg-
unblaðinu greinarstúfur um
Björn heitinn Daníelsson skóla-
stjóra á Sauðárkróki, kveðja frá
stjórnarnefnd Safnahúss Skag-
firðinga, sem undirritaður á aðild
að. Var þeim fátæklegu Ifnum
ætlað rúm milli minningagreina
um Björn, sem talið var víst, að
birtast mundu f blaðinu sama dag,
er hann var til moldar borinn.
Undirrituðum rann til rifja um-
komuleysi þessa pistils, er hann
leit Morgunblaðið, því að vant var
þess, sem vænzt hafði verið, og
þvf eru þessar línur ritaðar.
Björn Danielsson fæddist 16.
febrúar 1920 og var Húnvetning-
ur að ætt. Hann lauk kennara-
prófi 1940 og hóf þá þegar
kennslu. Skólastjóri barnaskólans
á Sauðárkróki var hann frá hausti
1952 til dauðadags. Björn kvænt-
ist eftirlifandi konu sinni, Mar-
gréti Ólafsdóttur, 1943, ættaðri úr
Víðidal eins og hann. Hún er mik-
ilhæf kona sökum gáfna og mann-
kosta.
Hér verða félagsmálastörf
Björns heitins ekki tfunduð, ein-
faldlega vegna ókunnugleika
mins. Þó mun mega fullyrða með
talsverðri vissu, að þau séu meiri
að vöxtunum en nokkurs núlif-
andi manns á Sauðárkróki að
jöfnum aldri. Þessi aukastörf
voru f litlu launuð eins og verða
vill. Þau voru af hendi leyst af
góðhug og félagshyggju. Stundum
varð hann við kvabbi náungans,
þótt hann hygði, að farið hefði
verið í geitarhús ullar að leita, því
að hann taldi rétt að víkja sér
ekki undan vanda, fyrst fast var
eftir sótt.
Miðskólinn á Sauðárkróki var
lengi til húsa f barnaskólanum,
eins konar gistivinur Björns
skólastjóra. Ég kynntist Birni
fyrst þar, er ég starfaði við próf í
miðskólanum. Eitt sinn bað ég
Björn lofa mér að lfta inn í
kennslustund hjá yngstu nemend-
unum, sem hann kenndi. Þá varð
mér ljóst, hve vel honum lét
kennslustarfinn, hvflfkt lag hann
hafði á því að halda athygli barn-
anna vakandi, hve Ijúf og stillt
Einars. Fékk þá heimili hans sam-
veiturafmagn.
Hann lifði það að vfsu ekki, að
orka Lagarfoss beinlfnis vermdi
og lýsti býli hans, en hann fylgd-
ist vel með framkvæmdunum við
fbssinn á meðan heilsa og kraftar
leyfðu. En síðasta árið hrakaði
heilsu hans ört og dvaldi hann
síðustu mánuðina á sjúkraskýlinu
á Egilsstöðum og dó þar. Ég kom
alloft að Steinsvaði og ræddi við
Einar. Hann var prýðilega greind-
ur maður, ræðinn og skemmti-
legur, stöðugur f lífsrás, heima-
kær og vinnusamur, slitviljugur
líklega rétta orðið. I mínum
augum var hann fögur og heill-
andi mynd þess bezta í íslenzkri
bændastétt. Lífið var hans skóli
og hann var námsfús. Skildi bless-
un vinnunnar og naut þeirrar
fulinægju, sem þar er að finna í
skapandi starfi bóndans. Hann
var sjálfkrýndur aðalsmerki ís-
lenzka bóndans.
Kona Einars er Kristjana
Einarsdóttir frá Hrjót. Glæsileg
kona og samhent f búskapnum.
Átta börn eignuðust þau, 4 sonu
og 4 dætur, tvisvar tvíbura. Er
það mannvænlegur hópur, sem á
heima á Fljótsdalshéraði — þrír
bændur og ein húsfreyja f Hjalta-
staðaþinghá.
Það sækir ætfð söknuður að
vandamönnum og vinum við frá-
fall manna. Þó er það í raun frem-
ur fagnaðarefni þegar aldurhnig-
ið fólk, farið að heilsu, auðnast að
fá hvíldina. Einar á Steinsvaði
var orðinn hvíldarþurfi. Ég er
forsjóninni þakklátur fyrir að ég
kynntist honum. Það var góð
námsstund í lífsins skóla.
Steinsvaðsfjölskyldunni sendi
ég innilega kveðju.
4. ágúst 1974.
Jónas Pétursson.
þau voru, hve góður andi rfkti í
kennslustofunni. Og Björn virtist
ekkert þurfa fyrir þessu að hafa,
þetta virtist eðlilegur og sjálf-
sagður hlutur. Ég leit oft inn f
kennslustundir og alltaf var sömu
sögu að segja. Sjálfur hafði Björn
eðlilega og góða framkomu, sem
var laus við tilgerð og leikaraskap
og orkaði vel á börnin.
Ég er viss um, að hinir fjöl-
mörgu nemendur Björns heitins
minnast kennslustunda hans með
hlýjum hug og eiga góðar minn-
ingar um fyrstu sporin á náms-
brautinni undir handarjaðri hans,
og góðar minningar er sá auður,
sem aldrei verður frá okkur tek-
inn.
Björn samdi og nokkrar bækur
við hæfi yngstu lesendanna, og
svo hefur mér sagt kunnáttumað-
ur í uppeldisfræðum, að þær
væru gott lesefni.
Margar ánægjustundir hef ég
átt á heimili Björns. Ég minnist
þeirra með gleði og þakklæti. A
þessum rabbstundum var á flestu
gripið, létum sem okkur væri ekk-
ert óviðkomandi; stundum var
deilt, en jafnan f góðu. — Gest-
risni þeirra hjóna var frábær,
heimilishlýjunni andaði á móti
komumanni. Rausnarbragur á
öllu.
Mér er Ijúft að minnast þess,
hve vel þau hjón reyndust um-
komulitlum dreng í barnaskólan-
um, ekki einungis með hlýju þeli,
heldur með þvf að opna honum
heimili sitt, svo hann var þar
langtímum saman að vild sinni,
þótt slíkt hlyti að valda nokkrum
óþægindum og kostnaði. í vetur,
sem leið, minntist ég á þetta
drengskaparbragð við Björrtsagði
sem var, að mér væri þessi fram-
koma þeirra hjóna jafnan hug-
stæð. Birni varð litið snöggt upp
og var auðsjáanlega stórum hissa,
er hann sagði: „Þetta hef ég ald-
rei hugsað út i, það var svo sjálf-
sagt.“ Slíkt svar ber vitni um góða
manngerð: að vita ekki betur en
drengskaparbragð sé sjálfsagður
hlutur, sem ekki sé eyðandi orð-
um að.
Ekki grunaði mig, þegar Björn
lagði af stað í suðurferð sína um
miðjan júní síðastliðinn, að við
ættum ekki eftir að sjást aftur.
Mig minnir, að það væri daginn
áður en hann lagði upp í þessa
för, að ég sat inni á skjalasafni
ásamt safngesti, sem þar var að
leita upplýsinga um föður sinn
nýlátinn. Sem við sitjum þarna,
kemur Björn inn, staðnæmist fyr-
ir framan okkur, og er sem gæti
andartaks hiKs, svo réttir hann
fram höndina og vottar gestinum
samúð sína. Viku sfðar var Björn
fallinn til foldar, varð næstur í
röðinni á eftir gamla manninum í
hinztu för — upp í kirkjugarð.
Ég er þakklátur skólastjóra-
hjónunum á Hólavegi 8 fyrir þær
minningar, sem þau hafa gefið
mér í veganesti. Þar var aldrei af
þurrum brunni að ausa.
Ég votta Margréti og börnum
hennar einlæga samúð mína og
minna. Megi minningin ylja þeim
og græða sárin.
Kristmundur Bjarnason.