Tíminn - 11.01.1964, Blaðsíða 21

voru því miður allt of fáar — hef
é,J. margs að miimast. En gleymsk-
an fær það most í sinn hlut að
lokum, eins og annað. >ó vil ég
víkia hér að þiennu:
Eitt sinn sat ég hjá honum þeg-
ar útvarpið tilkynnti að nú yrði
kiukkunni seinkað í nótt. Þá varð
Sigtryggi að orði: „Aldrei get ég
skilið hvaða hag þessir blessaðir
menn sjá í því að hringla svona
með klukkuna fram og aftur á
hverju ári. Það veldur miklum ó-
þægindum og óþarfa truflunum á
n örgum sviðum, í stað þess að
hafa bara búmannsklukkuna árið
í kring, eins og við gömlu menn-
Þnir og eins og þeim virðist sjálf-
iirn gott og blessað, yfir sumarmán
uðina. Ef til vill hafa þeir ekki
gert sér nægilega grein fyrir því,
að með þessu háttalagi sínu nú
eru þeir að hnupla heilli klukku-
stnnd af þeim svefntíma, sem öll-
um er dýrmætastur og þó sérstak-
lega börnunumr
Sigtryggur var bóndi í orðs-
ins fyllstu merkingu. Hann trúði
ð iandið og hann unni því heitt.
Pegar hann svo heyrði, síðustu
árin, að búskapur var svo hart leik
inn, að jafnvel góðjarðir, sem hann
svo oft hafði þráð að festa fót á,
um dagana, — lögðust í eyði og
voru óseljanlegar, þá mátti glöggt
kenna í orðurr. hans álíka sárs-
auka og hjá manninum, sem eitt
sinn mælti: „ Nú vill enginn eiga
þig, ættarlandið góða.“--------
Það þriðja, sam ég vil nefna hér
Og mig furðaði næstum mest á,
var það hve mikinn og brennandi
áhuga Sigt-yggu: hafði á stjó$n-
rriáium, fram á síðustu stund. Méð-
an sjónin leyfði las hann dagblöð-
in af mikilli ki stgæfni. Og lítill
vafi er á, að hinn fagri árroði
aldamótanna og sá innri varmi,
som honum fylgdi, hafði dugað
honum svona vt\. Hann var hrif-
inn af ræktuninni, sem hann hafði
nú sjálfur kynnzt á hinni miklu
og stórfurðulego vélaöld. Og hann
trúði á sigur ptirrar stefnu, sem
Jónas frá Hriflu, Tryggvi Þórhalls
son o. fl. góðir menn mótuðu eitt
sinn. Hann trúfi á mátt samvinn-
unrai. Það var hans sannfæring,
að bun ein væri þess megnug að
standast alla stiauma, fengi hún
nó.gu marga sk'lningsríka og fórn
fúsa liðsmenn. Og þessa sannfær-
ingu sína hefði Sigtryggur aldrei
selt fyrir gull né græna skóga
Hann var ævi alla heill og hik-
laus Framsóknarmaður. Til sann-
indamerkis um það er eftirfar-
andi staðreynd-
Þá er leið ið alþingiskosning-
um, síðastliðið .or, hélt hann lengi
vel að nú kæmist hann ekki á
kjói-stað, eins ig jafnan áður. En
þegar 9. júní rann upp, þótt svalt
væri úti, þá brá svo við, að hon-
um héldu engia bönd. Og lengi
hafði hann eksi verið eins mál-
hress og kátur <>g kveðið fastar að,
en þtgar hann sat í bílnum á heim
leið, frá kjörstað Ástæðan var sú,
að einu sinni enn hafði honum
tekizt að framkvæma athöfn, eins
og bann þráði, og sem veitti hon-
um stundargleð; og hugarró.
Mdrei frama- heyrist nú ómur
frá smalahói unglingsins, sem nálg
ast “víabólið. Aldrei framar vakir
lítil stúlka, eða drengur, í tún-
fætinum heima þar sem kindur
eða hestar sæyja mest á, til að
fá sér gómsæta tuggu. Og — söngv
ar hirðingjans sem stendur yfir
fé sínu á vetrum — í skjóli hárra
fjal’a — eru lika hljóðnaðir. En
— skyldi annars nokkur í heim-
inun komast nær því en sá, er
þan- ig syngur, að — una glaður
við sitt?
Þnð er áreiðanlega hollt fyrir
okku’ — börn f-tómaldarinnar, —
að íhuga vand'.ega, — á hljóðum
ttunium, — hvort einmitt þar sé
ekki að finna einn veigamesta
þávtinn i því er við þráum öll,
og nefnum lífs-homingju?
En hvernig íer það, ef ekki
þykii lengur borga sig að rækta
Greinargerð frá Félagi ísl. bifreiðaeigenda
Þann 20. des. s.l. voru samþykkt
nv vegalög á Alþingi, þau lög eru
ein hin þýðingarmestu, sem Al-
þingi hefur fjahað um á síðustu
árum og munu hafa víðtæk áhrif
á bróun atvinnlifsins í þessu landi
á komandi árum og þar með á
efnahagsafkomu og lífsþægindi
þegnanna í bráð og lengd. Frum-
varpí.ð hlaut í'urðu skjóta af-
greiðslu í Alþir.gi og stóðu allir
stjórnmálaflokkar á bak við þann
ílýti. Að vísu fjallaði nefnd um
málið milli þinga, en þó hlýtur
það að vekja undrun, að Alþingi
skyidi ekki hafa gefið sér betri
tíma til þess að athuga um þetta
stóvmál. Prentaraverkfall stóð yf-
ir mest allan þann tíma, sem málið
var í Alþingi og fregnir þær, sem
almtnningur hafði af frumvarp-
inu og lögunum eftir að frá þeim
var gengið voru eingöngu frá höf-
undum laganna. en ekkj hafa kom
ið í ljós sjónarmið hinna, sem all-
an kostnað af framkvæmdinni
greiða og vegi.na nota þ. e. bif-
reiðaeigendum. Þykir því hlýða
að sjónarmið FÍiJ komi fram fyrir
almennings sjónjr og verður hér
pjnkum getið nokkurra þeirra at-
hugasemda, sem fram komu í all
ýtarlegri greirargerð, sem FÍB
sendi Alþingi í þann mund er ann
arri umræðu fn.mvarpsins í neðri
dei’d. lauk.
í hinum nýju vegalögum, sem
eru á margan hát>. vel úr garði gerð
er að finna ýmis hagnýt nýmæli,
sem horfa til heilla um fram-
kvæmdir og skinulag í vegamálum.
Einn merkasti þáttur laganna er,
ákvcði um vegaáætlun nokkur ár
frani í tímann. En grundvelli þess
ara áætlunar, éins og hún er sett
fram í athugastmdum við frum-
varpið, er áfátt ' veigamiklum atr-
iðum, einnig þarfnast ýmsir þætt-
ir laganna Dreyt’nga og endurbóta,
til pess að koma framkvæmdum í
vegamálum í þa-" horf, sem nútíma
þióðfélag krefst. Veigamikið at-
riði hefur aldrei komið fram í um-
ræðum um þeita mál né útskýr-
ingar í samban 'i við setningu þess
ara laga, en það er sundurliðun á
þeim sköttum, scm bifreiðaeigend-
ur hafa greitt é undanförnum ár-
um og munu gieiða á næsta ári.
á sumrin, en þsr er einnig mjög
aðkallandi þörf á skjótum fram-
förum. Gefið er í skyn í skýring-
um við lögin að það muni taka
langan tíma að gera þá vegi vel
úr garði, sem nú hafa þúsund bíla
eða meiri umferð á dag. í áætlun-
ina vantar því einn lið um hrað-
braut C, þ. e. \egur með 200 til
1.000 bifreiðar á dag yfir sumar-
mánuðina og skulu slíkir vegir
gerðir með tvöfaldri akbraut og
rykfríu yfirborði. Teljum við mjög
veigamikið að þessi tegund vega sé
tekin inn í áætiunina því hún varð
ar mikinn fjöldn bifreiðaeigenda á
landinu. Gera má ráð fyrir að
lengd þessara vega sé 800—900 km
Það er t. d. mikill hluti leiðarinn-
ar Reykjavík—/’kureyri, veruleg-
ur hluti Vesturlandsvegar og einn
ig nokkrir vegir á Suðurlandi, en
margir vegir þer munu bráðlega
komast yfir 1.000 bíla á dag og
mundu því falU undir hraðbraut
B samkvæmt vcgalögunum. Verði
eigi gerð breyting á lögunum í
þessa átt, má gera ráð fyrir, að
verulegur hlutv hinna fjölförnu
vega verði afran holóttir og ryk-
ugir næsta ilifærir malarvegir
næsta áratuginn
Fiáröflun til vcgamála — hinir
sérs<öku skattar bifreiðaeigenda
Með þersum lögum eru lagðir
nvir skatta á bifreiðaeigendur og
er sérstakiega ickið fram í skýr-
í.ngum við lög’.n að í þetta sinn
renm þeir óskiptir til vegamála
og ;...un það í fy/sta sinn, sem slík
ékvóíðun er tekin í sambandi við
nv’a skattlagningu á rekstrarvör-
um bifreiða Þetta er vissulega stór
ragileg stptnub, eyting, sem horfir
inji'g til heilla en öllum aðilum,
sem staðið hafa að setningu þess-
ara laga. hefur láðst að geta þess
hve mikla skatra bifreiðaeigendur
hafa greitt á undanförnum árum
og hve miKið þeir munu greiða á
næsta ári Hér með fylgir yfirlit
fyrn árin 1960 til 1964 og skal
það tekið ’ram að tölurnar fyrir
árin 1963 og 1964 eru áætlaðar.
Ár Tekjur Framlög
skaita af bifreiðum og rekstrar-
vörum þeirra e.1 af þeirri upphæð
renna 244 milli. til vega og er
það næstum sama hlutfallstala og
19S0. Hér ?r allt of skammt geng-
ið, hlutur vegarna of lítill, en
skerfur ríkissjóðs til annarra þarfa
of stór. Rétt e: að vekja athygli
á pvi, að auknmg á vegafé 1964
stafar nær eingöngu af auknum
skcitum á benzíni og bílum. Benzín
gjahl, þungaskattur og gúmmí-
gja'd eru áætluð um 197 millj. kr.,
ef'.ir eru því af öllum bifreiða-
sköitum í ríkissjóði 570 — 197 —
373 millj. af þessum 373 millj.,
skilar ríkið aðems 47 millj. kr. í
vegi. Framlag ríkisins til vega-
mála hækkar n-estum ekkert á ár-
inu þrátt fyrir vaxandi dýrtíð og
heildarhækkun fjárlaga.
Sainanburður á benzínverði hér og
erlendis
Ein af röksen dunum fyrir hækk
uðu benzínverðí var sú að benzín-
tð ei ódýrara tða hefur verið ó-
dýraia hér á Jandi en í flestum
lönaum Evrópu Þessi samanburð-
ur er ónák ’æmur. í öllum þeim
löndum, sem tekin hafa verið til
samanburðar, er vegakerfið betra
og fullkomnara en hér. Þar eru
yfiileitt ailir vegir með sléttu
ryk’ausu yfirborði. annaðhvort
ste.vptir, malbikaðir eða með olíu-
möl. Þá má heldur ekki gleyma
því áð í öllum þessum löndum er
víðtæk flutningastarfsemi á landi,
þ e. járnbrautiv sem n.ióta styrks
frá rikinu, þessit flutningar létta
á vegakérfinu og er jafnframt fjár
hags'egur bagg’ á ríkinu. Þrátt
fyrii að, benzín er nokkru lægra
í ve ði hér á landi, en annars stað
ar > Evrópu þá mun rekstur bif-
reiða á ekinn km. vera hér hærri
en öðrum löndum, vegna þess
hve slitið á bitreiðum er miklu
mei a en annars staðar, og stofn-
kostnaður hár \egna mikilla tolla
og aðflutningsgialda.
Breyting á þunvaskatti
LÖgin fela í sér mikla hækkun á
Mismnnur Framl./Tekjur
Vcgaáætlun og flokkun vega
í 'ögunum er gert ráð fyrir að
gerð verði áætlun um varanlegt
slit’cg á þá vegi þar sem umferðjn
er 1 000 bílar á dag eða meira og
er þeim skipt ’ hraðbraut A með
10.,'>00 bíla á dag og þar yfir og
hraðbraut B moð 1.000 til 10.000
bíla á dag. Vissidega er endurbygg
ing þessara vega mest aðkallandi
af öPum þeim brýnu þörfum, sem
nlasa við í vegamálum, en engin
trygging fæst fvrjr endurbótum á
vegum með 200 til 1.000 bíla á dag
iamið og nýta gróður jarðar, þar
sem feður og mæður hafa fórnað
öllu og skilið e’tir öll sin gull?
>á mun ília fara, hefði Sigtrygg-
ur sagt og ekki verið myrkur í
má’i.
Hafðu mína beztu þökk fyrir
samverustundiri ar Sigtryggur
minn.
Oe — hvernip sem stormar æða,
þá er eitt víst:
Ræktunarmaéurinn. sem hefur
elskað landið s'tt og fórnað ork-
unni til hagsa- dar eftirkomend-
unum. þarf engu að kvíða.
SJ ’ggjudómar óborinna kynslóða
ná a’drei til hans
Nóvemoer 1963.
Theodór Gunnlaugsson
frá Bjarmalandi.
1960 260 millj. ca. 110 millj. 150 miilj. 42,3%
1961 288 — — 120 — J68 — 44,9%
1962 388 — — 130 — 258 — 33,5%
1963 ca. 470 — — 145 — 325 — ca. 25,5%
1964 ca. 570 — — 244 — 326 — ca. 43 %
Tafla þessi ber með sér hve gíf-
urlegir skattar hafa verið lagðir á
bifreiðar og resstrarvörur þeirra
undanfarin ár og einnig hve lítill
hluti hefur ruonið til vegafram-
kvæmda, en afuiðingin er hið
hörmulega ástard veganna, sem
raonar hefur sumstaðar farið stór
versnandi vegna aukins álags vax-
anii umferðar. Á liðnu ári var á-
stand hinna f.iöJförnu vega með
alversta móti. I ctta munu flestir
hata reynt, sen. ekið hafa á veg-
um hér sunnan lands á leiðinni til
Akureyrar og 6. Vestfjarðaleið.
Allír þessir vegii hafa borið þess
greiúileg merki að viðhaldi þeirra
hefur verið stómostlega ábótavant
og stafar slíkt að sjálfsögðu af
fjárskorti vegagerðarinnar, enda
var aðeins tæpum 30% af öllum
sköttum af bifreiðum og rekstrar-
vörum þeirra varið til veganna,
en heildarnettu hagnaður ríkis-
sjóðs af skattlagningunni nam um
325 millj. Á hmu nýbyrjaða ári
má gera ráð fy ir að bifreiðaeig-
endur greiði um 570 millj. kr. í
þungaskatti á dieselbifreiðum
þungaskattur á benzínbifreiðum
verður óbreyttur þessi þáttur lag
anns er að vissu leyti eðlilegur.
Réít og sanngjarnt er er dieselbif-
reiðar beri jafnmikinn skatt á
við uenzínbifreiðar en ekki meir.
Séru-ga ósanngiarnt er tvímæla-
laust að allar biireiðar undir 2000
kg. að nettoþyngd bera sama
skati. Af þessu leiðir að léttar
die-elbifreiðar bera tiltölulega
hærri skatta en hinar stóru, enda
jiótt þær fyrr utfndu slíti vegun-
urn að jafnaði mun minna Við
teJjum nettoþyngd bifreiðar ekki
heppilegan grundvöll fyrir þunga
skatti heldur t-eri að miða við
þyngd á hvern hjólbarða, þegar
hifreiðin er fulifcrmd. Ef deilt er
í þvngd bifreiðarinnar með full-
um farmi með f.iölda hjóla kemur
út taia, sem við getum kallað „hjól-
barðakíló“. Sú tala er réttlátari
grundvöllur fyrlr skattlagningu og
i mrira samræmi við það slit, sem
bif eiðin veldu/ á vegunum. Þá
teljum við óheppilegt og beinlínis
7 í M I N N, laugardaginn 11. janúar 1964 —
óréttlátt að endurgreiða þunga-
skatt eða hluta af benzíngjaldi af
nokkrum þeim bifreiðum, sem á
vegunum aka. Teljum vi ðþví fyr-
irkomulagið á þungaskatti sé ó-
heppilegt í tögum þessum og þurfi
breytinga við.
Hvernig á að veija vegafénu?
1 skýringum, sem lagaérumvarp-
inu fylgdi er >ausleg áætlun um
það hvemig vegafé verði notað.
Sérstök ástæða er til að gera at-
hgasemd við þrjá þætti þessarar
áætlunar: 1) Gert er ráð fjmir
að aðeins verði varið um 2,5%
af ’ egafé til yfirstjórnar og skipu
lagn ngar í vcgaframkvæmdum.
Allt veltur á þ'Tí að skipulagning
og hæknilegur undirbúningur sé
i sem beztu lagi. Getur því vart
hjá pví farið að hlutfallstala þessi
sé oí lág. 2) Ekki kemur fram
hve miklu fé skal verja til þess
að gera rykfríti slitlag á vegi, en
þetta er ein mest aðkallandi fram
kvæmd í vegamálum á næstu ár-
um. Úr þessu er hægt að bæta,
þegar vegaáætlLnin verður samin.
3) Of lítið fé er ætlað til véla-
kaupa Ekki er vafi á því að mjög
hefur hamlað vegaframkvæmd-
um að vegagerð í íkisins hefur ekki
haft á að skipa beztu tækjum við
viöhald vega og vegalagningu. En
mikið fé getur farið fyrir ’lítið, ef
leigð eru dýr og seinvirk tæki til
þessara framk' æmda. Á þessu
sviði þarf að vera fullkomin hag-
nýting á nútíma tækni við allar
vegaframkvæmdii. í skj’ringum
við frumvarpið er þess getið að
0,5% skuli varió til rannsókna. —
Ákvæði um þetta veigamikla at-
riði barf að koma inn í lögin sjálf
og blutfallstaian að vera að
minn'ta kosti 3% af vegafénu. —
Ýmis hérlend vandamál verða
trauðla leyst með erlendri þekk-
ingu og reynélu einni saman. Við
hagnýtingu á margs konar , inn-
lendu efni þarf rannsóknir og öfl-
un ovrrar þekk'ngar. Þá geta opn-
azt leiðir fyrir hagnýtingu á inn-
lendu efni, sem hafa geysimikla
þýð'-igu fyrir hina víðáttumiklu
vegi. má þar nefna rykbindingu
með hveraleir cða öðru tiltækum
innltndum efnum. Verði vegafénu
va.i? á hagkvæman hátt munu
hækíanir á benzínverði og skött-
um skila sér a'tur til bifreiðaeig-
enda í minnkanm sliti á bifreiðum
og óll þióðin. síðsr meir njóta góðs
af greiðari og ódýrari samgöng-
um.
Niðurstaða
a> Hinir sérstöku skattar, sem
lagðir hafa verið á bifreiðar og
rekstrarvörur þcirra á undanförn-
um árum hafa numið svo stórum
fjárhæðum, að fyrir þær hefði ver
ið unnt að koma fjölförnustu leið
um hér á iandi í gott lag. Þegar
tek’ð er tillit til þess, hvernig
tekjum ríkissjóðs áf bifreiðum og
rekst'-arvörum þeirra hefur verið
varíð undanfarin ár, og hve lítið
hefnr verið notað til vega, er ekki
óeðJilegt að nú verði breytt um
^tefnu, þannig að % að minnsta
kostið af þeim lekjum verði varið
til veganna. En ramkvæmt því ætti
vegaté að vera nálega 380 millj.
Vegalög þurfa að tryggja nægt fjár
magn til vegamála. annars verða
þau dauður bokstafur. eins og
iögin um Austur veg frá 1946, sem
ehki voru framl'væmd, en felld úr
gildi á s.l. Alþingi. b) Þriðja kafla
laganna þarf að breyta þannig að
þar komi ákvæði um hraðbraut C,
jrað rr veg með 200 til 1.000 bif-
reif ar á dag. c) Reglum um þunga
skatt þarf að breyta þannig að
bifreiðar stand: sem jafnast að
vígi gagnvart þsssum skatti og að
ha/in miðist á sem nákvæmastan
hátt. við slit þeirra á vegunum.
d) Þá teljum við að fella beri
niður ákvæði um endurgreiðslu á
benzínskatti og þungaskatti.. e)
Auka þarf té tiJ rannsóknarstarf-
semí í vegalögum þarf að vera
ákvæði um rannsóknarstofnun hja
Framhald á 23. sfSu.
21