Tíminn - 20.06.1964, Side 6

MYNDLIST Á
Sýning Félags íslenzikra mynd-'
llstannanna á þessari Iistahátið
etyrkir þann grun, að málararnir
hafi nú tekið forystuna í listsköþ*
ún á fslandi.
Á þessu hafa menn ymprað
nokkrum sinnum, og nú síðast Hall
dór Kiljan Laxness í ræðu sinni
við setningu Listahátíðarinnar.
Raunar verður ekkert fullyrt í
þessum efnum á þeim tíma, sem
hlubverkaskiptin eru talin eiga
sér stað, án þess að hægt sé að
mæla á móti. En sagan mun skera
úr, hvort málararnir hafi tekið

Gu9>nundur Benedíkfsson: Stfgandl.
vKS terystuhlutverki á þessurn ár-
Þau átök, sem hafa átt sér stað
um málaralist á íslandi, benda til
þess, að málaramir ættu eftir að
vinna stórvirki. Þau sýna, að mál
hafa trúað á sjálfa sig og
stefnur af meiri ofsa en
aðrir listamenn. Mótbárum
arftafa stappað í þá stálinu frem-
ur en að draga þá niður. Á sama
tíma gerist æ hljóðara um aðrar
HSÖr. Deilur um rithöfunda logn
aart út af, en í stað þess er farið
að taia um kreppu í bókmennt-
um, einkanlega skáldsagnagerð-
inni. Tónskáldafélagið lýsir nú yf-
ir, að íslenzk tónlist seinustu 40
ár sé enn að mestu ókunn þjóð-
Guömundur Elíasson: Andlitsmynd.
inni, óflutt bæði innanlands og
utan. Hávaðalaust hafa tónskáldin
verið að semja, áman saman án
þess menn viti, hvað þar hefur
gerzt, og enn halda málararnir á-
fram deilum sínum og bramli. Þótt
styrkurinn virðist nú liggja að
mestu öðmm megin. þá er hávað-
inn því meiri hinum megin frá.
Sýningunni í Listasafni íslands
mun ætlað að sýna „status" ísl.
myndlistar á allra síðustu ámm,
og þetta hefur að nofckru leyti
tekizt varðandi málaralistina, þótt
mikið skorti á fulla breidd. Þar
sýna aðeins meðlimir Félags ísl.
myndlistarmanna og einn boðs-
géstur, Gunnlaugur Scheving. Á
þessari málverkasýningu er ekk-
ert verk eftir Svavar Guðnason,
en það er í hæsta máta óviðkunn-
anlegt, og undarlegt, þar sem Svav
ar er meðlimur í því félagi, sem
hér sýnir. Þá gegnir furðu, að
Jón Engilberts á ekCíert verk á
sýningunni — fyrst leitað var til
nokkurra utanfélagsmanna, en án
þessara er vitanlega um mjög
gloppótta yfirlitssýningu að ræða.
Ekki er hér neitt verk eftir Jó-
hannes Geir, og fleiri slík dæmi
mætti nefna. Hins vegar hefur
val málverka eftir þá, sem eiga
hlut að máli, yfirleitt tekizt vel
— frá leikmannssjónarmiði undir-
ritaðs, og þetta sterkasta samsýn-
ingin, sem hér hefur verið haldin
í fjölmörg ár.
Um þann samtíning höggmynda,
sem hefur verið komið fyrir hjá
uppgöngunni í Listasafnið, verð-
ur því miður ekki sagt, að hann
gefi hugmynd um það sem hér
hefur verið unnið að þessari list-
grein á síðustu árum. Þar hefur
mörgum verkum verið hrúgað I
lítinn sal, svo hvert um sig fær
trauðla notið sín. Fyrirkomulagið
er jafnvel ankanrr.,egra en þrengsl
in, samanber Kristsmynd Ólafar
Pálsdóttur og hausana sitt til
hvorrar handar vinstra megin stig
ans.
Ásmundur Sveinsson á hér ekk-
ert verk, en það dregur vitanlega
mjög úr gildi sýningarinnar. Hins
vegar er skiljanlegt, að Ásmund
hafi ekki langað í þrengslin, ef
sú er ástæðan til þess að verk
hans eru fjarverandi. Þá er hér
engin mýnd eftir Gerði Helgadótt-
ur.
Nokkrar þessara mynda hljóta
þó að verða til augnayndis, til
dæmis jámmynd Sigurjóns Ólafs-
sonar (no. 28). Þessi mynd kom
áður fram á sýningu Félags ísl.
myndlistarmanna, í tré. Hún nýt-
ur sín greinilega miklu betur eins
og Sigurjón hefur nú gengið frá
henni. Folaldsmeri Sigurjóns
(frumdrög) gefur litla hugmynd
um mikilleika hennar í fullri
stærð. Af öðmm verkum má
nefna Stígandi eftir Guðmund
Benediktsson og tvo hausa eftir
Guðmund Elíasson. Gunnfríður
Jónsdóttir, Jón Benediktsson,
Magnús Á. Ámason, Nína Sæ-
mundsson, Ólöf Pálsdóttir og Rík
harður Jónsson eiga myndir á
sýningunni, en samtals eru högg-
myndirnar 28 og gefur það nokkra
skýringu á hve erfitt er að njóta
þeirra í hinum litla sal.
Málverkunum er sýnu betur fyr-
ir komið og tiltölulega rýmra um
þau flest. Eg efast um, að hér
heffSi verið hægt að koma mál-
verkunum öllu betur fyrir. Sum
verkin njóta sín þó ekki til fulls,
vegna stærðar og sérstakra eigin-
leika lita og myndbyggingar, í
þessum litlu sölum. Eg nefni hið
mikla verk Gunnlaugs Schevings,
Vornótt, til dæmis Annað stór-
verk Gunnlaugs, Haustkvöld, nýt-
ur sín mun betur, þrátt fyrir liti,
sem sópa flestu öðm burt .fyrst
í stað í þessum sal. Þessi tvö
verk eru meðal þess, sem varir
lengst í minni frá sýningunni.
Þorvaldur Skúlason er maður
sinnar tíðar, ef til vill fremur en
nokkur annar málari hérlendur.
En Þorvaldur hleypur ekki eftir
hentistefnum listarinnar, hann er
ekki meðal þeirra, sem endurfædd
ust í tascheismanum þótt nú megi
finna nýja mýkt í verfkum hans, til
dæmis í mynd no. 65. Litameðferð-
in þar minnir fastlega á næstsíð-
ustu sýningu Þorvalds í Lista
mannaskálanum, en nú er eins og
formið hafi öðlazt nýja, allt að
því ljóðræna mýkt. No. 62 og 63
orka að sínu leyti á hliðstæðan
hátt og 65 — jafnvel minna þessi
verk á landslag, ef einhver vill
svo vera láta, en nú er mjög í
tízku að setja abstrakt málverk í
samband við landslag („abstrakt
natúralismi“) jafnvél þótt þau
byggist eingöngu á myndrænum
eigindum að því er séð verður.
Það er fjarri mér að halda, að
slíkt hafi vakað fyrir Þorvaldi.
Hitt þykir mér sennilegra, að list
hans beinist nær þeirri braut, sem
spámenn segja að muni taka við
af tascheisma og geómetrískri
abstraktsjón: ný rómantísk list,
ákaflega formföst.
Benedikt Gunnarsson hefur fyr
ir löngu slakað á forminu án þess
að gefa sig tascheismanum á vald.
Hann á þrjú málverk á sýning-
unni, hvert um sig gott dæmi um
þessa breytingu, en af þeim fell-
ur mér Haust (no. 2) bezt í geð.
Kristján Davíðsson á fimm myndir
á vegg gegnt Benedikt, og þar á
meðal þá mynd, sem er stærst að
flatarmáli á þessari sýningu, Fiska
heimur (no 46). Þetta stórverk
nýtur sín furðulega vel í litluim
salarkynnum, og minnir á, að
lengd og breidd á málverki segir
ekki til um, hvað það er rúmfrekt.
Kristján er einn þeirra manna,
sem verða að teljast til „abstrákt
natúralista" þrátt fyrir mótsögn
ina í slíkri skilgreiningu. Jafnvel
í hinum gömlu, aðskiljanlegu stíl-
brögðum Kristjáns virðist mega
greina, að slíkt tjáningarform hafi
legið fyrir honum.
Valtýr Pétursson á hér fjórar
myndir mjög áþekkar sýningu
hans í Húsgagnaverzlun Reykjavík
ur í vor, en tæplega jafn góðar
og beztu myndir hans á þeirri sýn
ingu. Fjórar myndir Sigurðar Sig-
urðssonar láta lítið yfir sér í fé-
lagsskap þriggja síðasttalinna, en
bera allar vott um vönduð vinpu
brögð þessa stöðuga málara. Slík
ar myndir eru dálítið vandskoðað
ar innan um „sláandi" verk.
Verk Jóhannesar Jóhannessonar,
Sól í sinni (no. 25) prentuð í
sýningarskrá, er tilefni til að
staldra við. Málarinn hefur náð
kyrrstæðri spennu, sameinað
hreina myndbyggingu og líf flat-
arins, sýnt fulla dirfsku í lit og
bundið þetta í stríða en órjúfan
lega heild. Sömu viðleitni gætir
í öðrum myndum Jóhannesar á
sýningunni, en þessi ber af. Stein
þór Sigurðsson á fjórar þekkileg-
ar myndir á næsta vegg; no. 56 og
59 þóttu mér fallegastar. Þó held
ég, að Steinþór hafi gert betur
fyrri. Myndir Guðmundu Andrés-
dóttur tel ég þær beztu, sem ég
hef séð eftir hana, en ekki nægi-
lega góðár til að þær réttlæti það
pláss, sem henni er ætlað á sýn-
ingunni.
Eiríkur Smith fyllir flokk
„abstrakt natúralistanna" og má
eiginlega kallast frumkvöðull
þeirrar stefnu hér, sbr. sýningu
hans á horni Hverfisgötu—Ingólfs
strætis haustið 1957. Eiríkur tók
þessa stefnu út frá mjög harð-
Framhald á 11. síðu.
Júlíana Sveinsdóttlr: Frá Vestmannaeyjum.
Jóhannes Jóhannesson: Sól í sinnl.
Nína Tryggvadóttir: Málverk.
e
T i M I N N, laugardaglnn 20. júní 1964