Tíminn - 20.06.1964, Blaðsíða 19

uppbygging
I grónu landi á Suðurlandsafrétt-
unum. Æskilegt er að sem mest
af grösum sé í beitilöndum, en
eins og gróðurfari er varið hér
á landi nú, getur ísland ekki
kallast grasland. Gera þyrfti stór-
átak til þess að breyta gæðum
ííslenzkra gróðurlenda, og það er
1 hægt, enda gefur núverandi gróð-
urfar ekki til kynna hvað hér
gæti gróið, ef rétt væri að farið.
Nýjar leiðir.
Afköst búfjárlns á óræktuðu
landi eru víða mun minni heldur
en framleiðslugeta þess leyfir og
orsakarinnar er ekki hvað sízt að
leita tn lágs notagildis beitiland-
anna. Víða er orðið og þröngt í
högum, þó að í sumum héruðum
sé ennþá nóg landrými og ekki
er sennilegt, að veruleg aukning
geti orðið á heildarfjárfjölda lands
mgnna án þess að tekin sé upp
að einhverju leyti beit á hálf-
eða alræktað land. Beit nautgripa
færist æ meira yfir á ræktað land,
vegna þess að úthagamir teljast
ekki nógu góðir, og sama máli
gegnir um sauðféð í þeim sveit-
um, sem þéttast em setnar. Þó
að ekki væri hugsað um útflutn-
ing, þarf að auka landbúnaðar-
framleiðsluna verulega á næstu
ámm vegna aukinna innanlands-
þarfa. Þetta er ekki hægt að marki
nema með stóraukinni ræktun
bæði til beitar og sláttar. Rækt-
nnar- v og áætlunarbúskapurinn
þarf að leysa handahófið af hólmi.
Nú era aðeins ræktaðir um 800
af 10—15 þús. ræktanlegum fer-
kflðmetram, þannig að landrými
til ræktunar er meira en nóg.
Rætt var um hvaða nytjajurtír
I er beppilegast að rækta á íslandi.
'Hér ber að einbeita sér að rækt-
un plantna, sem ekki eiga að ná
þroska, og hlýtur þvl fyrst og
fremst að verða um að ræða gras
Log aðrar beitar- og fóðurjurtir.
%ppslreramagn heys af flatar-
einingu íslenzkra túna er ekki
, miklu minna en gerist í nágranna-
1 Iðndunum, en vlð notum líka
meira éburðarmagn á flatarein-
Jónas Jónsson:
Frumhlutverk islenzks landbún-
aðar er að framleiða fyrir innan-
landsþarflr þau matvæli, sem
nauðsynlegt er og hagkvæmt að
framleiða hér á landi.
Vlð getum ekkl verlð án land-
búnaðarins.
Sum þessara matvæla væri
óframkvæmanlegt að flytja inn,
önnur óvarlegt að eiga á hættu að
vera án, ef aðflutningur væri
hindraður, sem orðlð getur af
ýmsum orsökum. Um öll matvæl-
in gildir það, að varla verður séð,
að við gætum gert annað betra
með fjármagn og vinnuafl, en að
framleiða þau, eða hvernig gengi
að afla nauðsynlegs gjaldeyris, ef
flytja ætti þau inn.
Þátt landbúnaðarins í þjóðarbú
inu má marka af þvi, að fram-
leíðsluverðmæti landbúnaðaraf-
urða greitt til bænda er svipað og
verðmæti sjávaraflans komið á
land. (Krónur 1600 milljónir land
búnaðarafurðir' á móti 1700 rni'.i-
jónum sjávarafurðir árið 1. sept.
1962 — 1. sept. 1963).
Hráefni til iðnaðar.
Auk þess að framleiða verðmæt
ar vörur til innanlandsneyzlu,
eru búsafurðir drjúgt hráefni til
iðnaðar hér á iandi, sem bæði fer
til innanlandsnotkunar og útflutn
ingu en flestar aðrar þjóðir, og
það er nauðsynlegt til þess að
bæta upp stutt sumar og litla
frjósemi íslenzks jarðvegs.
Ræðumaður rakti að lokum þau
brýnustu verkefni, sem nú blasa
við á þessu sviði. Taldi hann með-
al þeirra að stöðva hverS konar
skemmd og eyðingu á gróðri, að
hraða þeim rannsóknum, sem nú
er unnið að í því skyni að kanna
notagildi gróðurlendanna í núver-
andi ástandi, að auka ræktunina
sem mest, og meira en nú er, til
þess að þurfa ekki að byggja
sauðfjárrækt á beit á óræktuðu
landi, og að fá fram innlenda og
kynbætta grasstofna til sáningar
f tún og beitilönd. Fleiri atriði
taldi ræðumaður upp, sem yrði of
langt mál að rekja hér.
ings. Þetta eru mest aukaafurðir,
ull og gæmr, sem eru þó verð-
mætari en mörgum er ljóst, og
geta orðið’ enn verðmætari með
meiri og betri vinnslu innanlands.
Útflutningur.
f þriðja lagi er beinn útflutn-
ingur af landbúnaðarvörum nokk-
ur, bæði kjöt og þó fyrst og
fremst gæmr, húðir og ull. Þessi
útflutningur mun oft hafa gefið
svipað gjaldeyrismagn og verja
þarf til kaups á innfluttum rekstr
arvörum til landbúnaðar.
Mjólkurframleiðsla hér hlýtur
að miðast við þarfir innanlands,
enda hefur svo verið að undan-
förnu, ýmist hefur verið flutt
nokkuð inn, (smjör), eða út, en
sveiflur hljóta alltaf að verða
nokkrar á framleiðslunni.
Sauðfjárafurðir em mun sam-
keppnisfærari á erlendum mark-
aði, en mjólkurafurðir. Gærur og
ull em fluttar út án útflutnings-
bóta, og auk þeirra verður vart
séð, að við höfum annað betra til
útflutnings en dilkakjöt eða holda
nautakjöt, þegar sjávarafurðum
sleppir.
Aukning landbúnaðarfram-
leiðslu umfram innanlandsþarfir
ætti því að verða á sauðfjárafurð-
um, og e.t.v. holdanaut.
Skipuleg notkun landsins.
Víða mun landið ekki þola
meiri fjölgun sauðfjár án skipu-
legra aðgerða til að létta á sumar-
högum. En með skipulegri notkun
landsins og ræktun á ýmsum stig-
um, svo sem uppþurrkun mýra,
Ingvar Gíslason:
Sögulegt yfirlit.
í upphafi máls síns benti Ingvar
Gíslason á, að sjávarafurðir hafi
tiltölulega snemma á öldum (ca.
14. öld) orðið aðalútflutningsvara
íslendinga og þar með höfuðund-
irstaða utanríkisviðskipta. Þessari
stöðu hafa sjávarafurðir haldið í
Saltsíld
Saltfiskur
Skreið
Fryst síld
ísfiskur
Fiskimjöl
Aðrar sjávarafurðir
Samtals
Búnaðarvörar
Aðrar útfl. vörar
(þar af skip 33 millj.)
Heildarútflutningur
Árið 1860 er talið, að 9,3%
þjóðarinnar hafi unnið að fisk-
veiðum og fiskverkun.
Árið 1900 lifðu 18% lands-
manna af sjávarútvegi. Heildar-
afli var þá 40 þús. lestir og 60%
af útflutningi voru sjávarafurðir.
Árið 1963 má telja, að tæplega
20% landsfólksins ynnu við fisk-
veiðar og fiskverkun. Heildarafl-
inn var 765 þús. lestir og rúml.
92% af útfl. voru sjávarafurðir,
eins og fyrr greinir.
Aflasælir sjómenn.
Af þessu sést, að síðan um alda-
mót hefur lítil sem engin hlut-
græðslu sanda og mela, gróður-
bótum á lyng- og mólendum, auk
fullræktunar til vetrarfóðrunar
og beitar, má margfalda afköst
landsins, og þar með búfjárfjöld-
ann.
Ef áburður verður hér ódýr má
ætla, að kostnaður við aukna rækt
un við sauðfjárbúskapinn fáist
endurgreiddur í auknum og ár-
vissari afurðum.
Ranglátt verðhlutfall milli
mjólkur og kjöts auk annars hef-
ur valdið því tvennu, að þeir
bændur, sem búa við sauðfjárbú-
skap eingöngu hafa dregizt aftur
úr með framkvæmdir og að allir,
sem kost hafa átt á því, hafa auk-
ið mjólkurframleiðslu sína. Á
þessu þarf að vera breyting.
Björt framtíð.
Þróunarmöguleikar íslenzks
landbúnaðar eru miklir, ef þjóð-
félagið skilur gildi hans og metur
hann eftir því.
Framfarir hafa verið miklar í
íslenzkum landbúnaði og einnig
framleiðsluaukning. En ekki má
slaka á, heldur verður að herða
enn sóknina, þó ekki sé hugsað
um annað en að sjá neyt-
endahópnum, sem vex með síaukn
um hraða, fyrir nægum búvörum
til neyzlu.
Tryggja verður enn meiri upp-
byggingu í landbúnaðinum, með
bættri aðbúð þjóðfélagsins við
hann hvað snertir verðlag, láns-
fjármagn og lánakjör, svo að
hann verði í framtíðinni fær um
að gegna því mikilvæga hlutverki
í þjóðfélaginu, sem hann hefur
skilyrði til af náttúmnnar hálfu.
Ekki má líta á mál landbúnaðar
og sveita frá hagfræðilegu sjón-
armiði eingöngu, heldur og frá
félagslegri og menningarlegri
hlið.
villast, að íslenzkir sjómenn væru
mjög afkastamiklir og aflasælir,
þó að minna væri um það rætt,
að nýting og meðferð hins mikla
fengs sé til fyrirmyndar í öllum
greinum.
Ný veiðitækni.
Ræðumaður benti á, að erlend-
is væri sífellt unnið að nýjungum
á sviði veiðarfæra og veiðitækni
og væri það áreiðanlega hið mesta
nauðsynjamál, að íslendingar
fylgdust með á þvi sviði og æskl-
legt að koma upp sjálfstæðri, inn-
Iendri rannsóknar- og tilrauna-
starfsemi í sambandi við veiðar-
færi, — framar þvi sem verið hef
ur. Gat hann þess, að miklar
breytingar ættu sér stað í sam-
bandi við gerð og búnað togara,
þar sem m-a. skaltogárar em látn-
ir leysa síðutogarana af hólmi,
verksmiðjuskip eru orðin stað-
reynd og tilraunir gerðar með tog
ara, þar sem sjálfvirknin leysir
mannshöndina af hólmi í rikum
mæli (Ross Daring). Ræddí
hann því næst nokkuð um vand-
kvæði íslenzka togaraflotans, sem
hann kvað m.a. vera að úreldast
og byggi við mjög veikan rekstr-
argrundvöll og vandséð, að hag-
stætt væri að fara sér óðslega um
víðtæka endurnýjun togaraflotans
eins og nú horfði.
Nauðsyn tilrauna og vísinda.
Þá kvað Ingvar það mjög þýð-
ingarmikið að efia vísindalegar
haf- og fiskirannsóknir, enda
mætti segja, að vísindarannsókn-
ir væru grundvöliurinn, sem yrði
að reisa uppbyggingu sjávarútvegs
ins á. Því miður virðist sjávarút
vegurinn enn byggjast að ýmsu
leyti á rányrkju, en svo þyrfti
þó alls ekki að verða um alla
framtíð, enda ekki ástæða til ann-
ars en ætla, að þekking á hafinu
og sjávarlífinu eigi eftir að auk-
ast mikið. Telja má, að allir ráða-
menn séu nú sammála um nauð-
syn þess að vernda fiski- !
miðin gegn ofveiði. og slík sam-
staða er óneitanlega hin mikil-
Framhald á bls. 23.
Útflutningur 1963.
(Bráðabirgðatölur)
Sjávarafurðir
Freðfiskur
Síldarmjöl & lýsi
aldanna rás allt til þessa dags.
Hin síðari ár hefur hlutfallið ver
ið þannig milli útflutnings-
anna, að um og yfir 90% af út-
flutningi landsir.anna em ýmiss
konar sjávarafurðir. Taflan hér á
eftir sýnir verðmæti útflutnings-
afurðanna árið 1963.
937 millj. = 23,2%
742 — = 18,3%
552 — = 13,6%
307 — = 7,6%
279 — = 6,9%
208 — = 5,1%
202 — = 5,0%
120 — = 3,0%
381 — = 9,4%
3728 millj. = 92,1%
253 = 6,3%
65 — = 1,6%
4046 millj. = 100,0%
falisleg fjöigun orðið í hópi þeirra
sem vinna að veiðum og verkun
fiskafla, en hins vegar hefur afl-
inn 20faldazt. Þessi mikla afla-
aukning felst að sjálfsögðu í gjör
breyttri veiðitækni og afkasta-
meiri atvinnutækjum, vandaðri og
betur búnum skipum, stórbættum
hafnar- og löndunarskilyrðum o.s.
frv. Ný veiði- og fiskleitartæki
hafa gert margt það mögulegt,
sem áður var óhugsandi. Ræðu-
maður kvaðst álíta, að íslending-
ar hefðu fylgzt á margan hátt vel
með veiðitækni og bættum skips-
búnaði, einkum þó hvað síldveiði
snerti, enda væri ekki um það að
Hlutverk ísl. landbúnaðar
T í M I N N, laugardaginn 20. iúní 1964 —
19