Vísir - 24.12.1947, Blaðsíða 22

22
JÓLABLAÐ VÍSIS
V
jr
Síðan Kolumbus sigldi jTf-' Þegar á árinu 1858 voru gufu
i r A11 an ls 11 afið á ri ð 1492 — 'skipin að n á yfírburðum i
sjölíu daga ferð frá Spáni siglingum á úthöftínum. Ár-
lil Mexico-flóans t— liafa ið 1840 fór liafskip Gunard-
meiin ætíð kappkostað að félagsins, „Britannia“, yfir
stytla ferðina yfir Xtlanls- Atlantsliafið á svo stuttum
liafið. I líma, að stórmerkilegt þótti
Nokkur l'urðtileg afrek í þá tíð. Auk þess fór skijjíð
hafa vcrið unnin á þessu vestur um haf og sannaði
sviði, ekki aðeins af renni- [ með því, að vindurinn hafði
legum gufuskipum, sérstak- j ekki sömu þýðingu fyrir ferð
lcga hyggðum í þessum lil- þess og seglskipanna. Um
gangi, heldur einnig af nafn- j þetta leyti þótti Atlantsferð
frafegUm seglskipum, svo þessi stórviðhurður. Þar sem
sem „Sovereign of the Seas“ j skipið var einnig húið rásegl-
og ,,Drcadnought“. Ríkjandi áum, notfærði það sér livern
vindar vestan til á hafinu hyr, sem það gat fcngið. —
eru vestlægir, svo að slíkar Mörgum árum síðar varð
sjóferðir voru auðvitað samt seglskipið „Dread-
farnar frá Ameriku til Eng- nought“ jafningi hraðskrcið-
lands. Það kann að vékja ustu skipa Cunard félagsins
uhdrun okkar sem tölum að því er liraða snertir. —
mannalega um 30 sjéunílna 1 „Dreadnought“ fór frá Eng-
hraða, að heyra, að seglskip- landi í desember 1853 og
ið „Sovereign of the Seas'ýnáði til strandar Ameríku
fór eitt sinn með tuttugu og samtímis Cunard skipinu
„Canada“, sem þá var merk-
tveejgja sjómílna iiraða, knú
ið áf vindinum einum.
Flját f(’rð.
Þetta glæsilega og hrað-
skreiða skip, sem smíðað var
af Donald McKay árið 1852,' fengu algj.ö.rlega yfirhönd-
var frá frægustu skipa- \ ina á stormasömu úthafinu.
asta hafskipið.
En hrátt hætlu liin frá-
hæru seglskip að laka þátt i
þessum liraðakeppnum vfir
Atlantshafið, og gufuskipin
smíðastöð Bandaríkjanna á
þpim tíma, og stærsta segl-
skij), sem nokkuru sinni
Þá hyrjaði hin raunverulega
harátla um „hláa bandið“
svonefnda, og úrvalsskip frá
Hafði verið hleypt af stokk- j siglingaþjóðum heimsins
unum til þess dags. Það fór reyndu af öllum mætti að
fyrstu ferð sína yfir Norður- vinna þennan mikla heiour.
Atlantsliafið með ótrúlegum
liraða. Satl er það, að öi!
■ sjóferðin frá New Yörk lil
Xnverpopl stóð í þrettán
daga, tuttugu og tvær
klukkusUmdir og fimmtíu
minútur, en skipið var að
eins firam daga og seytjár
klukkuslundir frá New
foundlandsmiðum til Mers
cyósa. Þrjú hundruð og
fjörutíu sjómílna ferð á dag
var ekki nema miðlungs
Isigli'Bg fyrir þetta skip. Það
yar ekki fyrr en mörgum ár-
um síðar, að gufuskip
hnekkti meti þessu.
Það er hægara að ímynda
sér veðurskilyrðin, þégar
þcssi sögulega ferð var far-
in, en lýsa þeirn. Vindafl
það, sem getur knúið 2.400
smál. skip með tuttugu sjó-
mílna hraða, er auðvitað af-1
skaplegt, og stórsjóarnii', er |
það þeyíir upp, hrikalegir
i meira lagi. Mestan hlúta.j
íeiðarinnar frá Amcríku tilj
Englánds gekk sjórinn og j
særokið yfir skipið, en það!
var sterkbyggt og stóðst
njiklu railn.
„fíláa bandið“.
Sigurmerkinu, sem er i
: atni'og veru ekki til, hélt
Bretland í langan tíma. Að-
.dharáltan var milli brezkrrt
skipafélaga.sem voru keppi-
iautar, og var þá sainkeppn-
in hörðust milli Cunard-fé-
íagsins og White' Star-fé
iagsins. ftafskipin „Etruria1'
og „Umbria“ voru jrau skip,
;nn mest létu tii sí'ii taka í
íraðsiglingum vfir Ailants
iiáfið. Þau voru rennileg og
traust en siglingarmáti
þeirra yfir hafið var miklu
likari því, að þar væru kaf-
hátar á ferð en venjuleg
skip. Oft vildi það til um
borð í þessum liraðskreiðu
skipum á ferðum þeirra yfir
Atlantshafið, að allt laus-
legt og einnig ýmislegt, scm
átti að vera óhreyfanlegt,
skolaðist fyrir horð. Stjórn-
pallurinn á skipum þessum
var skorðaður með sterkum
símastaurum, ,lil jiess að
reyna að koma i veg fyrir, að
hann skoJaðist úthyrðis.
I
I '<
Aðgangur bannaður.
1 Earþegum var ekki leyfð-
ur aðgangur að opnum jiilj-
um og hér uin bil ómögúlégt
var að sitja lil borðs. Ekki
Var nóg méð, að maturinn
Iientis.t ofan í kjöltu manna,
Iieldur kipptust stólarnir oft
burtu, þó að þeir væru festir
með nöglum. Skrámur og
heinhrot voru daglegt hrauð
að velrarlagi, þegar skipin
voru á hraðférð vfir hafiði
Kom oft fyrir, að jiaú væru
ísuð stafna á milli, og hjörg-
unarhátarnir slitnuðu af ugl-
unum og brotnuðu i spóiu
Samt hreykti Cunard félag-
ið sér af því, að á þeim sex-
tiu árinn, sem það hafði ann-
ázl fólksfluininga yfir hafið,
hefði ekki einn farjiegi jiess
farizt.
Bæði jiessi skip, sem voru <
óvenjul.ega hraðskreið á j
þelm tima, fórú þó ekki með{
nema hér um bil 20 sjómílna !
hraða á klukkustund. í
hýrjun þessarar aldar. þeg-
ar sá seip jielta ritar, var
starfsmaður á hafskipinu R.
M.S. „Etruria", var það sigr-
að af ski]iiiiu „Teutonic", frá!
W
ara
svo mikill var hraðinn á
Ilíilu glæsilega skipi Teu-
tonic, sem unnið liafði bláá
handið um það hil ári áður.
1 Farþcgar aðstoða kgndara.
J White Star — sem þá var
j sérstakt hlutafélag — hyggði
tvö sérlega liraðskrcið haf-
skip, „Teutonic“ og „Maje-
stic“, til þess að ná X'fir-
höndinni á siglingum yfir
Atlantshafið. Skiplim jiess-
um tókst það, og brátt fóru
þessi systurskip að keppa
livort við annað.
| 1 kyndingarrúnuuu skip-
anna var unnið af ofsalegu
kappi. Stundum huðust á-
liugasamir farþegar til áð
aðstoða við kyndinguna. —
Þeir þoldu þó ekki eldraun-
ina lengi, þvi að miðsynlegt,
var að loka öllu og Var þá
hitinn undir þiljuni líkast
sem i viti. |
Hamingjan nlátti lijálpa
hverju því skipi, sem sigldi
i veg fyrir þessi hafskip á
liraðferðum þeirra. Þtiu
kröfðust forgangsréttar,
livort sem var í fárviðri eða
blindþokil; Eitt sinn er haf-
skipið „Campania“ var á
liraðferð eftir Ermarsundi,
Ivlauf jiað norskt harkskip í
tvo hlilta, svo að helming-1
arnir greindust hreinlega í
sundur og runnii sinn lívoru
megin við stefni skipsins,
eins og hárheittur linífur
liefði skorið jiað í tvennt.
Campania var hafskip það,
sem tók við af Etrurin. Þeg-
ar þetta óliapp vildi til, var
Campania að reyna að setja
riýtt met.
Þjáðverjar konia
iil sögunnar.
Stuttu eft-ir, að Teutonié
liafði ímiiið hláa handið me'
á siul
hafið, komu Þjóðverjar til
sögunnar sein liætlulegir
keppinautar. Til þéss lima
hafði Þýzkaland tæplega
verið talið meðal sjóveld-
anna. En áliugi Vilhjálms II.
fyrir siglingiim og flota
gerði það að verkum, að
Þýzkaland varð þáfttakandi
í þessum hraðsiglirigum yfir
Atlantsliafið.
Þýzka hafskipið „Ðeutscli-
land‘“ var byggt i þeim lii-
gangi einum að hnekkja öll-
um métum yfir Atlants-
hafið — og þa'ð fókst því,
enda „gaf á bæði horð“,
eins og' sjómenn segja. Frá
stjórnpalli skipsins „Lucan-
ia“ liefi eg hol'ft á „Deutsch-
laiul“ svo að segja í kafi í
hafróti Svo að reykháfárnir
voru varla sýnilegir, þeg-
ar skipið klauf öldurnar og
sigldi með feiknahraða
gegnum særok Atlantsliafs-
ins. .
En brezkir skipaeigendur
liöfðu ekki í liyggju að liggja
á liði sinti gagnvart þessuiii
skæða lceppinaut, Deittscli-
laild. Skipið Teutonic söfek í
höfninni í New York sökuin^
ísþunga á þiljum þess. Því
var náð upp aftur, en scm
metsiglingaskip var jiað Ini-
ið að vera, þó að það væri
mjög vinsælt meðal farþegá,
sem fóru með j)vi yfir At-
latitshafi'ð í lnörg ár á eftir.
CtHiárd-félagið byggði
„Campaiiiu“ og „Lúcáhltf'.
Hið síðarnefnda var hctra
skip og náði um tuttugu og
tveggja sjómilna hraða á
klukkUstuiid. Þelta skip
vann sigurmerkið frá' Þýzka-
láridi Uié'ð tiltöíuléga litiiii,
fyrirhöfn. Undir förystu
hraustra manna uröu ski}>
þcssi og ferðir þeirra merk-
ur þáltuv i veraídarsögunni.
Ekki þótti nóg, að skipin
sigrUötí érlerida keppinania,
heídur kepptu þaii inn'iyrð-
is. ög' var ferðaíimi þeirrá á-
ætlaður mað hrofúm úr
sekúndu. Bæði þess stórskip
fvrir
Seglskúnn víkja
fyrir gufuskiþameih.
Ön-nur seglskip gevðu iil-
raunir- til að hnekkja meti
„Sovereign of the Sea«“.—
Segiskipin, sem ‘einkum
reyndu það, voru „Dread-
mought“, og hið fræga skip
„Wild Boat of the Atlantie“.
si rnynd sýnir
;saskipi5 M-r.’;.:
a r y vcra
r.ia í höfn í
- .ouíhampton • \
I giandi. Gtærstu
ip • Brota eru
’. 'i'ö ú4 frd þeirri
bcrg, en koma
hinsvegar aldrei
til Lundúna, þótt
miklu meiri varn-
ingur fari þar um
en í Southampton.