Vísir - 24.12.1947, Síða 8

s
Beauharnais var setíur á vagn ásamt í'leiri
mönnum og ekið til aftökustaðarins.
íii Martinique og taka upp sitt fyrra líferni.
Móðir hennar bjó ennþá á eynni, gamla hús-
ið var þar enn, gamla þjónustufólkið og yfir-
leilt aill, sem var henni minnisstæðast frá
uppvaxtarárunum og hún unni mest.
Iiún tók sér því fari til Vestur-Indía meS
hörnuln sinum tveim og tók með sér þá fáu
muni, ,sem hún átti eftir. Er strönd Frakk-
lands livarf henni sjónum, var hún að hugsa
um, hvort hún myndi nokkurn tíma sjá þetta
land aftur. Kaldhæðni örlaganna minntu liana
á orð gömlu spákonunnar, sem hafði sagt, að
hún yrði drottning Frakklands. Hvað myndi
nú gamla Jyganornin segja, ef hún vissi, að
hún sneri heim aftur frá Frakklandi, von-
svikin og allslaus?
Xæstu þrjú ár lifði hún fábreyttu lífi og
rólegu á Martinique. En í Frakklandi voru
þessi ár aðdragandinn að mestu byltingu, sem
ennþá getur um í sögu Evrópu. Þegar, 'árið
17(S7, er Jósefína sigkli á brott frá Frakklandi,
var hinn kúgaði almenningur í landinu far-
inn að sýna mótþróa og búa sig undir að
hrisla af sér okið. Óánægjan óx með degi
hverjum ó árunum 1788 og 178Í), og þegar
Jósefínu bárust þau geigvænlegu tíðindi, að
Alexandre de Beáuharnais væri flæktur í sam-
tök lýðveldissinna, sneri lnin aftur til Frakk-
lands.
Þi'iggja óra aðskilnaður hafði nægl hinum
ótrúa eiginmanni til þess að rakna við sér
aftur og komast undan álirifavaldi koiiu þeirr-
ar, er evðilagt liafði hjónahand lianö. Vin-
um og venslafólki, sem þekktu tryggð og trú-
mennsku Jósefinu, tókst ]>ess vegna að koma
á sætlum milli hjónanna og var nú fjölskyld-
an aftur sameinuð í sótt og samlyndi.
D'e Beauliarnais var umliugað um að standa
af sér þá ólgu, sem var í stjórnmálum Frakk-
I: ;ds um þessar mundir. Hánn afsalaði sér
bi vegna aSalstitli sinum og hætti áð setja
/ r: ; fyrir framan nafn silt. Honum voru feng-
i~ jfírrúð yfir hernum, var sendur gegn Þjóð-
verjum og þá blátl áfram nefndur Beauliarnais
hershöfðingi. Hann var í rauninni öruggari
i hættnlegri prustu cn í París, þvi að flótti
aðalsmanna frá höfúðborginni var í alglevm-
ingi. Þejr flýðu hver um annan þveran, ótta-
síegnir við fallöxi lýðveldismanna. Beauhar-
nais snéri samt öruggur til borgarinnar og
þóttist gela gert það óhræddur, sem lýðveldis-
sinni og fyrrverandi forseti þjóðarsamkund-
unnar. Hann þurfli ekkert að óttast, þqtt fall-
JÓLABLAÐ VISIS
öxin héldi stöðugt áfram ógeðslegri iðju sinni.
Jafnvel þegar liöfuð konungs og drottningar
féllu blóðug í körfuna, sýndu borgararnir eng-
in merki þess, að þeir væru orðnir saddir á
liryðjuverkunum. Enginn var óhultur um líf
sitt og gæti eitthvað fundizt í fari manns, er
varpað gæti ó liann grun um að standa í sam-
bandi við aðalinn, mátti hann eiga það á
liættu, að vera dreginn fyrir dómstólinn, sem
dæmdi aðeins á einn veg.
Jósefdna og allar aðrar húsmæður og eigin-
konur Voru þess vegna í stöðugum ótta um
líf sitt og manna sinna eða barna. Enginn gat
talizt fyllilega öruggur um líf sitt, meðan Ro-
bespierre var allsráðandi.
Snemma morguns dag nokkurn fór ungur
maður þess á leit, undir því yfirskyni að hann
væri að selja skó, að liann fengi að tala við
borgarakonuna Jósefínu Beauliarnais. Þegar
þau voru orðin ein, hvíslaði hann að henni:
„Frú mín, það má ekki nokkur mínúta til
spillis fara, ef takast á að hjarga manni yðar,
Beauharnais liershöfðingja. Byltingarnefndin
ákvað í gærkveldi, að hann skyldi tekinn fasi-
ur og þér vilið livað það þýðir.“
Það vannst ekki tími til þess að segja meira,
því að á næsta augnabliki gekk Beauliarnais
inn í stöfuna. Ivona hans var örvilnuð og
fleygði sér í fang honum. Beauliarnais skellti
skolleyrunum við öllum aðvörunum og sagði
það hlutskipti hermanna, að taka þvi sem að
höndum bæri, hvort sem væri j hernaði eða
annars staðar.
ímyndaði skósmiðurinn sagðist sjálfur vera
byltingarsinni og hefði stofnað lífi sinu í mikla
liættu með því að aðvara Beauharnais. Hann
gerði það aðeins vegna þess, að hann vissi
að Beauharnais væri saklaus. Er hann hafði
sagt þetta, fór liann leiðar sinnar og vildi
ekki þiggja neitt að launum.
Um hádegi sama dag ruddust tveir fantar
inn í húsið og tóku Beauharnais Iiöndum. Og
það einkcnnilega við handtökuna var það, að
sami maðurinn og hafði árangurslaust varað
Beauharnais við hættunni um morguninn, af-
Iienti honum nú handtökuskipunina.
Farið var með Beauharnais til Luxemborg-
arhallarinnar, en henni haf'ði verið bréytt í
fangelsi.
Skömmu eftir þenna atburð kom nafnlaust
brcf til Jósefínu, þar sem henni var ráðlagt
að flýja þegar i stað, því að lif liennar og
frelsi væri einnig í hættu. Ilún varð skelfingu
lostin af hugsuninni um að verða tekin frá
börnunum, og vissi þó, að ef liún færi að
ráði þessa óþekkta vinar, myndi liún leiða
líkur að sekt eiginmanns síns. Ákvað luin
því að fara hvergi. Um kvöldið þenna sama
dag, þegar börnin voru farin að sofa, kom
hópur ilhiðlegfa, vopnaðra manna og drógu
hana með sér lil Carmelita klaustursins, en
því hafði þá verið breytt i fangelsi fvrir
kvenfójk. Hún var látip í klefa mcð tveim-
ur öðriun föngum, frú D’AguilIon og Iiinni
fögru Thércsu Caburrus, sem var ástmcy Tal-
Iieus, fjandmanns Robespierre. Ilann var for-
seti þjóðarsamkundunnar, en hafði þó ekki
tekizt að Iiindra, að hún yrði tekin liöndum.
IJinn dyggi boðberi, sem liandtekið hafði
Beauliarnais, smyglaði bréfum milli Jósefínu
og eiginmanns liennar. Það var einnig hann,
sem færði henni fréttirnar af þvi, að hún
myndi bráðlega verða látin laus. Þau fengu
einu sinni að hiltast í nokkra mínútur, hjónin,
og eru þau skildu, kvöddust þau með orðun-
um: „Sjáumst heil síðar“. En Beauliarnais
naut ekki lerigi lífsins, því eftir samfund-
inn við ástvin sinn var honum ekið beina
leið til aftökustaðarins, þar sem fallöxin söng
sinn sama söng, söknt og lieilagt. Þegar farið
var meé hann um götur borgarinnar, voru
kveðjuorðin frá múgnum ókvæðisorð og háðs-
yrði alla leið að blóðugum fótstalli axarinnar.
Jósefína hafði ekki verið ekkja nema einn
dag, er liún fékk boð um að hún skyldi búa
sig undir að verða liálshöggvin. Hún var í
hópi sjötíu óhamingjusamra karla og kvenna,
sem taka átti af lífi þann daginn. Théresa Ca-
burrus þóttist viss um, að Tallien hefði enga
hugmynd um að lifláta ætti hana, og hefði
heldur enga hugmynd um þessar aftökur, sem
fram áttu að fara þá um daginn. Tvisvar dag
hvern var liann vanur að ganga fram hjá
glugganum á fangelsi hennar, til þess aðeins
að fá að sjá hana. Þetta sama kvöld tókst
Théresu að hripa niður nokkrar línur á blað-
snepil og fela liann í stilk af lcálhöfði, sem
hún síðan fleygði gegnum rimla fangelsisglugg-
ans. Tallien náði í stilkinn og hvarf henni
síðan sjónum.
Þetta skeði daginn, sem Robespierre og Tal-
lien háðu einvígið upp á líf og dauða i ræð-
um sínlim á þjóðarsamkundunni, orðasennu,
sem siðan liefir orðið ódauðleg.
Daginn eftir stóð gömul kona álengdar frá
fangelsisglugganum með rimlunum og reyndi
að vekja athygli þeirra þriggja, er innan
gluggans voru, með allskonar bendingum. Hún
snart skikkju sina með annarri hendi og sýndi
síðan stein í hinni og endurtók þetta mörg-
um sinnum. Allt í einu datt konunum til hug-
ar, livað hún væi'i að reyna að tilkynna þeim,
„i’obe“ þ. e. skikkja og „pierre“ þ. e. steinn
— Robespierre. Þegar þær gáfu lienni til kynila,
að þær hefðu skilið merkjamálið, endurtók
gamla konan það enn einu sinni og brá svo
annarri liendinni yfir hálsinn á sér. Gat það
verið mögulegt, að Robespierre væri dauður?
Þær gátu vart trúað því. En allt í einu heyrð-
ust hávaðalæti í anddyri fangelsisins og urðu
þær þá óttaslegnar.
Dyrunum var hrundið upp og af munni
margra samfanga sinna lieyrðu þær gleðitíð-
indin, að Robespierre liefði sjálfur verið háls-
höggvinn. Höfuð hans liefði fallið i tágakörf-
una, eins og svo margra annarra fórnardýra
hans. Fallöxin hafði bundið enda á líf böð-
ulsins. Um alla París mátti þá nótt heyra hróp-
ið: „Frakklandi er borgið.“ Jósefína og vinir
hennar þurftu ekkert að óttast lengur.
Nokkrum árum síðar var Jósefina aftur
orðin miðdepill samkvæmislífsins í París og
þá kynntist hún ungum liershöfðingj a, sem
fannst mikið til hennar koma og veitti þvi
sérstaka eftirtekt, hve undursamlega þýðan
málróip hún hafði. Jósefínu fannst hann liins-
vegar, fyrst i stað, nokkuð snubbóttur í fram-
komu, þótt bann væri jafnan mjög hævérsk-
ur. Hann bar það með sér, að hann væri ein-
stakur maður og myndi óreiðanlega eiga fnikl-
ar virðingar í vændum. Auðvitað myndi hann
með hjálp vina hennar eiga mikla framtíð
fýrir sér.
Spádómur gömlu konunnar rættist, þvi
að þetta var Napóleon Bónaparte.
—J
Þegar Jósefína kom aftur, kynntist hún ungum
og efnilegum hershöfðingja. ■
.. í ■: .- ‘ » J