Vísir - 24.12.1947, Blaðsíða 29

JÓLABLAÐ VlSIS
29
Svartár'kot.
borizt liefir frá fjöllunum,
og upp úr sandinum standa
fáeinir toiipar af melgresi.
Þar æjum við um sturid.
Veðrið er hlýtt, og fáeinar
villtar vorflugur sveiiria yf-
ir sandinum, en framundan
í'ísa Dyngjufjöll, yggld og
grá. Þau eru úr móbergi, og
út úr skriðurunnum liliðun-
um standa kynlegir drang-
ar, sem hinir miklu meistar-
ar, vatn og vindur, hafa
meitlað út úr berginu. Marg-
ar furðumyndir ber þar fyr-
ir augu. Þarna sitja þrjú
flögð á stalla, hnarreist og
reigingsleg eins og höfðingj-
ar jæssa heiins. Og þarna er
þrekvaxinn dólgur að klifra
upp hlíðina, heldur cn ekki
álútur. Honum miðar bægt,
veslingi. Ef til vill kemst
hann á kreik, þegar skyggir.
Vestan við Dyngjufjöll
liggja bunguvaxnar liæðir,
sem lieita Dyngjufjöll ytri.
Milli þeirra og aðalfjallanna
verður dalverpi eitt, sem
lcallað er Dyngjufjalladal-
ur. Við höldum nú suður
dalinn, þunga sanda, því að
við ætlum að koma sunnan
í Öskju. Á dalnum slær að
ckkur krapaslcúr eins og
kveðju frá Dyngjufjöllum.
Annars er veðrið gott. Þegar
við erum komnir sunnanvert
við miðjan dalinn, fer eg af
baki, bið félaga mína vel að
lifa og held einn af slað
þverl yfir Dyngjufjöll. Þá
var klukkan tvö. Heldur
gekk mér seint upp fjöllin,
yfir bamra, skriður og
hraunklepra, en eg hélt á-
fram, knúinn einhverjum
kynlegum gáska, og varaðist
að líta við. Loks tók að draga
úr brekkunni, qg eg liélt nú,
að skammt væri éftir. En það
var öðru nær. Hryggur tók
váð af hrygg, melur af mel,
og í óþolinmæði minni
fannst mér scm þetta ætlaði
aldrei að taka enda. En um
síðir slóð eg þó á efsta koll-
inum og litaðist um. Og víst
var útsýnið mikið. I suðri,
vestri og norðri breiddist
Ódáðahraun eins og dimni-
blár feldur með löngum æs-
um, en út frá þvi lágu fjöll
og firnindi í Ijósblárri móðu,
eins Iangt og augað cygði.
Eg sá í vestri fjöllin við Eyja-
fjörð og Mælifellslmjúk í
Skagafirði, gamlan lcunn-
ingja. Eg sá Hofsjökul,
Sprengisand og Tungnafells-
jökul. En í suðri gat ég að
líta Vatnajökul sjálfan,
fannhvítan, yfir svarta
sanda. Þar breiddi liann
bliKandi feldinn frá Vonar-
skarði austur að Kverkfjöll-
um, sem stemma þreknar
herðar móti Iiinum mikla ís-
straumi. Og þarna við rönd
Ódáðah rauns sá eg' Svartár-
kot, eina lífsvoltinn í þess-
ari geysilegu auðn.
Eg finn það vel, að þessi
upptalning gefur litla hug-
mynd um það, sem eg sá, og
þau áhrif, sem það hafði á
mig. En við það verður að
hlíta. Eg er hvorki listamað-
ur né rithöfundur, og í sann-
leika sagt hefir hálendi ís-
lands ekki enn eignazt lýs-
endur sína, listamenn eða
rithöfunda. Það bíður stærri
og þroskaðri þjóðar. En eg
teygaði þetta mikla úlsýnk
þessar bljúgu línur og blá-
hvítu liti, eins og þyrstur
nxaður svaladrykk. Svo hélt
eg áfram, því að enn hafði
eg ekki séð Öskju.
Eflir stutta stund bar mig
fram á þverlmípta hamra-
brún, og þá sá eg hana fyr-
ii' fótum niér, eða var það
eg,sem var fyrir fótum henn-
ar? Þegar eg renndi fyrst
aug'unum yfir Öskju, varð
mér það að líla undán. Slikl
hefir ekki hent mig í annan
tíma að verða að gjalli fyrir
landslagi. En yfir Öskju hvíl-
ir einhver kynngi, einhver
ógnandi ægimáttur, sem eg
varaði mig ckki á og stóðst
ekki í fyrstu þarna i einver-
unni. Aldrei hef eg séð neitt
eins furðulegt og magnað.
Hið stórbrotna útsýni, sem
eg hafði notið litlu áður, var
sem þurrkað burt úr vitund
minni. Og með ugg hins lif-
andi holds stóð eg frammi
fyrir þessu ægilega furðu-
verki dauðrar náttúrunnar.
Þið megið ekki ætlast til
þess, að eg lýsi Öskju, svo
að vel sé. Hver getur lýst
listaverki mikils meistara?
Orð og eftirmyndir verða
sem hljómandi málmur og
lxvellandi bjalla. Og eins er
um Öskju. En þp ætla eg
að reyna að gefa ykkur ör-
litla liugmynd um það, sem
eg sá.
Eg stend á gínandi fjalls-
brún, sem liggur í löngum
sveig frá suðri lil norðurs
j og
vatnið
með bunguna i vestur. Und-
ir liömrunum liggja fannir
í „Iöggununi“ á Öskju, og
glittir þar viða i svell. Það-
an brciðist botninn í Öskju,
hraunum þakinn, gulgrár á
lit: Austan við hraunið gnæfa
há hamrafjöll, en um miðj-
una spenna þau breiðan
boga til austurs, eins og opn-
ist geysivíður fjallafaðmur.
Og i þessum faðmi hvilir
vatnið, Öskjuvatn.
Það er ólíkt öðrum vötn-
um, gulgrænt á lit, og legg-
ur af því kynlegan gljáa, líkt
af ópal. Og austan við
rísa háir flugliamr-
ar í löngum sveigum utan
í fjalláhlíðunum. Þeif eru
opin brotsár á jörðunni og
ui’ðu til, þegar jarðfallið
mikla myndaðist 1875. En í
jarðfallinu er nú vatnið.
Norðaustur úr Öskju er op,
j Öskjuop heilii’ það. En að
sunnan eru tvö önnur skörð,
Trölladyngjuskarð vestai’, en
Suðurskörð austar. Milli
, þeirra er hár tindur, sem
heitir Vatnsfell. Annars er
fjallaliringurinn lokaður og
sporöskjulagaður, likt og
forngrískt leikhús.
Og svo eru litirnir.
Fjöllin eru brún og blá,
, bleik og gul, með kolsvört-
um klettum. Beint framund-
an mér er heil fjallshlíð, fag-
urrauð, og á víð og dreif eru
! graflrarg'ular skellur af
1 brennisteini. En niðri á guí-
leitum hraunbotninum er
slór fláki, fjólublár á lit. Það
og ýmsar aðrar
bygging arvörur
• . ’ : • : i ' ' ’jfi
er bezt aS kaupa Jijá
stærstu timburverzlun landsins.
' • : ' .4' : ’ 7 • •!(:.• ít’í
'Tinthurversiunin
W&lnndur /i.i'.
iíui'ini .-~i ■ ■
Hnignun skipastólsins var á sínum tíma ein helzta orsök þess, að
íslendingar geröust háðir öðrum þjóðum og glctuðu sjálfstæði
sínu.
Nægur skipakostur er ekki síður nauðsynlegur sjálfstæði lands-
ms nú en þá. Og má það því aldrei íramar henda, að landsmenn
vanræki að viðhalda skipastól sínum, tíg tvímæialaust cr nauð-
synlegt áð efia hann frá því sern nú c”. Hlynnið bví að hinum
íslenzka ílotá. Með þvl búio þár .í haginn Jyni-'scÍnn: tJria, cg
eflið sjálfstæði þjóÖarinnar.
Takmarkið er:
FLEIRl SKIP
"NÝRRI SKIP
BETRI SKIP
rikisins
• 1 - . iliiUi ■