Vísir - 22.12.1952, Page 6

6
JÓLABLAÐ VÍSIS
er þeirra þekktast), meistara-
lega fáguð og einföld, eiginlega
of glæ,silegur rammi um þá
starfsemi, sem þar fór fram.
Rómverjar voru barbarar inn
við beinið þrátt fyrir þann
mikla menningararf, sem frá
þeim er kominn, skemmtanir
þeirra voi’U æsandi og villi-
mannslegar. Vinsælasta
skemmun þeirra var bardagi
Gladiatoranna, en það var
leikur milli tveggja manna,
sem höfðu hnífa eða stutt sverð
að vopni og skjöld til varnar.
Þeir léku kúnstir sínar fyrir
æstum lýðnum þar til annar lá
dauður á leikvanginum. Það
hljóta að hafa verið ægilegar
aðfarir, — stundum báðu þeir
um grið, ef annar hafði særst,
og var það þá undir áhorfendum
komið, hvort hann var veittur,
sem auðvitað var sjaldan. Þess-
ir Gladiatorar voru hálfgerðir
nautabanar þeirra tíma, í mikl-
um metum hafðir og sérstak-
lega þjálfaðir. Þarna fóru líka
fram ýmsar aðrar sýningar,
kappakstrar og bardagar
manna og villidýra. Sem sagt,
barbarismi í hinni djöfullegustu
mynd. En leikhúsin voru töfr-
andi falleg og talandi tákn urn
byggingarlist Rómverja. Leik-
hús þessi (Anfiteat.ro Romano)
hafa fundist víða . ' nr sem
Rimverjar höfðu bólfeslu:
Ítalíu og Sikiley, Júgóslavíu,
Frakklandi, Spáni, Bretlandi
o. f.
Agrigento 19. des. ’51.
Þá er ég kominn aftur til
Agrigento; var hérna nokkra
daga s. 1. vor og var þá ákveð-
inn a'5 koma aftur. Agrigento er
ein af hinum fornu nýlendum
Grikkja og er her því ótal
margt sem á þá minnir, fyrst
og fremst hofin hérna fyrir
ne an bæinn. Ég hef herbergi
hjá kunningja mínum, Cesare
dc Angelis, fornleifafræðingi og
hóteleiganda (Villa Belvedere).
Annan kunningja á ég hér frá
því í vor, hann er meðhjálpari
við Dómkirkjuna; allra skringi-
legasti kall.
Fimmtud. 20. des. ’51.
Hef verið í templunum í dag
Birtan þar var ágæt í morgun
e'ía fyrrilrluta dagsins, en svo
dró fyrir sólu og gerði cf grátt
veour; ljósið þarf að leika um
þij :a gömlu hluti, svo allt
komi vel fram. Við byggingu
þessara templa og mannvirkja.
liafa Grikkir a'ð sjálfsögðu
notað það efni, sem finnst héi
á staðnum, það er rauð-gull-
inn sandsteinn, sem er rett
undir yfirborðinu. Hann er
notaður ennþá í flestar bygg-
ingar. Það er gaman að taka
eftir því, hvað þessi gríski
arkitektúr hér á Sikiley breyt-
ist eftir landshlutum. í
Agrignto eru hofin miklu
mýkri á að líta en t.d. í Segesta
og Selinunte (í Selinunte eru
mestu rústadyngjur frá ný-
lenduveldi Grikkja á Sikiley,
þar var í eina tíð 800 þús.
manna bær, nú býr þar eng-
inn). Skemmtilegt er það í
sambandi við þetta efni sem
notað hefur verið, sandsteinn-
inn, að maður sér að landið
hefur risið úr sjó, — auðvitað
mörgum milljónum ára áður en
Grikkir komu til sögunnar.
Þetta hefur verið sjávarbotn
og efnið úr honum notað til
byggingarframkvæmda. Þar
sem steinninn er veðraður en
það er hann víða, því hann er
það mjúkur, eru skeljar og
ýms smádýr blásin fram. Þetía
er undursamlegt að sjá og
betra en nokkur þurr náttúru-
fræðihistoria. Hvað ætli Grikk-
ir hafi hugsað í þanntíð, þegar
þeir voru að reisa guðunum hof
hér við Agrigento og urðu varir
við dýr sjávarbotnsins við
meitlun steinanna? Svo glögg-
skygnir menn hljóta að hafa
skynjað hvað um var að ræða.
Hofin í Agrigento eru mörg en
öll eru þau rústir einar nema
eitt þeirra Tempio della Con-
cordia. Það var notað í fyrstu
tíð kristinnar trúar, sem kirkja,
en hefur verið breytt aftur i
jína upprunalegu mynd. Stað-
setning þessara helgidóma
Grikkja er tilkomumikil, á
hæðum eða hæðardröngum
ca. 3 km. frá sjó, og sést langt
yfir í björtu. Þarna innan um
hofin eru all miklar menjar
frá elstu tíð kristninnar, kata-
kompur og kirkjugarðar,
Katakompurnar eru á svip-
aðan hátt gerðar og þær sem
víða eru til í Róm, nema stutt
mdir yfirborði jarðar. Eins og
vant er hafa þessir vísu fræði-
nenn rænt öllu og sett á söfn, ■
allt er tómt þarna niðri. Ekki
er rakanum til að dreifa og
if þeirri ástæðu nauðsynlegt
að fjarlægja allt, sem þarna
cann að hafa verið, því venju-
iega var látið meira í gröfina
m skrokkur hins framliðna.
Margir beztu muna hans fylgdu
neð, búsáhöld, fatnaður o. fl.
Núna er þarna ekkert nema
nokkrar beinahrúgur hér og
par, að öðru leyti gapandi og
tómar holur. Stöðugt þarf mað-
ur að spyrja sjálfan sig hvern-
ig þetta eða hitt hafi verið
ægar þa'ð’ fannst, hvað þarna
Hofið í Segesta stendur eitt sér og er bezt varðveitt af öllum
hofum frá nýlenduveldi Grikkja á Sikiley.
hafi verið af hlutum og hvern- !
ig þeim hafi verið fyrir komið.
En það er þögn og gapandi
grafir. Fólk segir já og amen
yfir öllu sem þessir fræðimenn
gera. Þeir hafa þau undursam-
legu sérréttindi að mega grúska
í þessu, en um okkur hina, al-
menning, er ekkert hugsað. Það';
væri þó gaman að draga eigin
ályktanir og sjá þetta með eig-
in augum. Fræðimennirnir eru
svo misjafnir og sannarlega
ekki óskeikulir, — og því eiga
allir að hafa þeirra skoðanir
og álit? Ég mótmæli. Því er
allt sett á söfn sem finnst og
þykir merkilegt? Oft fölna
hlutirnir og verða ómerkilegir,
þegar þeir eru komnir í gjöró-
líkt og annarlegt umhverfi. Söfn
geta verið góð en oft eru þau
hrein pína. Ég þakka áheyrn-
ina.
Föstudagur 21. des. ’51.
Áðan fór ég upp í Ðómkirkju
til þess að reyna að hitta kunn-
ingja minn frá því í vor, en
þeir voru þá að messa og hann
innst í kór að hringja bjöllu.
Ég hélt að karlinn væri prestur,
en hann er þá bara meðhjálp-
ari eða kirkjuþjónn. í vor var
ég hér af tilviljun staddur
stund úr degi með enskumæl-
andi Frakka og ákváðum við að
Horn af musteri Dioscura —
eftir að það hefur verið lagfært.
skoða kirkjuna. Þegar við kom-
um inn í hana urðum við þess
vísari að það stóð yfir messa
eða bænalestur. Einhver einn
las fyrir og svo svaraði söfn-
uðurinn í kór. Þetta gengur
líflega og skeður margt í ka-
þólskum kirkjum. Við létum
þetta ekkert á okkur fá, þó það
væri óviðkunnanlegt að labba
um kirkjuna fyrst svona stóð á.
Kona, sem sat aftarlega, varð
okkar vör, krossaði sig og reis
úr sæti sínu og gekk til okkar,
spurði hvort við vildum sjá
kirkjuna? Við sögðum svo vera,
en sögðumst geta komið á
morgun. Hún bað okkur um að
bíða, fór inn eftir kirkjunni,
að manni, sem sat þar innstur,
hvíslaði einhverju að honurn
án þess að' truflun yrði á bæna-
lestrinum. Maðurinn lirossaði
sig og hneigði fyrir altarinu og
kom svo mumlandi til okkar
fram með bekkjar-öðunum. Það
var hann sem las fyrir og hann
hélt þræðinum stöðugt. Meðan
söfnuðurinn var að svara ein-
hverju, heilsaði hann ókkur
alúðlega, og bað okkur að bíða
því hann þyrfti að ná í lyklaha.
Við sögðumst geta komið á
morgun. Nei, nei, herrar m’ínir,
þetta er allt í lagi, bara rno-
mento svolítið. Karlinn var
mjög lítill, lotinn í lierðum,
með geysistóran trefil um háls-.
V
Rómverska leikhúsið í Siracusa.
inn. Glaðlegur og smámæltur.
Hann fór mumlandi eftir lykl-
unum og smellti næstu ritning-
argrein á söfnuðinn um leið.
Og síðan sýndi hann okkur
þessa gömlu, merkilegu kirkju
og gripi hennar. Það var ekki
hægt að sjá það á honum að
bænahaldið kæmi honum meira
við, hann geystist með okkur
um allt og talaði vel hátt. Víða
þurfti hann auðvitað að kné-
falla og krossa sig ef á vegi
hans urðu líkneskjur eða altari,
en við gerðum ekkert slíkt,
fylgdum bara eftir eins og
hreinir heiðingjar. Svo fór
hann með okkur upp í turninn,
þaðan er útsýni mikið. Hann
sýndi okkur og sagði frá þvi
helsta, sem fyrir augun bar.
„Langar ykkur að heyra í
klukkunum?, þær hijóma
ifjarskalega fallega, þær eru
gamlar og merkilegar“. Við
litum hvor á annan en karlinn
byrjaði að hringja í gríð og erg.
Þetta var þó undarlegur maður
gerði flest það óhugsanlegasta.
Hljómurinn hefur heyrst víða
um. — „Hverrar trúar eruð
þið, herrar mínir“ spurði hann.
Frakkinn sagðist vera kaþólsk-
ur, en ég mótmælendatrúar e.
þ. h. — en við íslendingar trú-
urn á síldina —
„Á hvað?“
,,Á fisk, sem heitir síld“. Þá
krossaði hann sig og féll í
þunga þanka. Það hýrnaði þó
yfir honum aftur, þegar við
greiddum honum ómakslaun-
in.
Hér í Agrigeuto verð ég fram
yfir jólin, verð kanske við
messu hjá þeim stutta.
VélsmiLíi
KefsnlsmíSI
PtóSi-smsðl
líefiSsmíðiI
ESdsmíðl
Ts'ésmíHi
SSiEpasmíSI
/S •'-■4 ÆS
Síml 1©S®