Vísir - 21.12.1957, Blaðsíða 14

14
JÓLABLAÐ VÍSIS
veitingu til séra Matthíasar.
Taldi fjárlaganefnd deildarinn-
ar farið inn á mjög hæpna
"braut, ef veita ætti skáldalaun
úr landssjóði. Þó sá nefndin sér
ekki fært að ganga í berhögg
Maíthías Jocliumsson.
við skýlausan vilja neðri deild-
ar. Fann him ráð til að afstýra
voðanum. Nefndin lækkaði
styrkupphæðina niður í 400 ,
kr. og færðd hana yfir á þann j
lið fjárlaga, þar sém talin voru j
útgjöld í þarfir andlegu stétt- j
arinnar! Komst framsögumað- ,
ur nefndarinnar, séra Arnljót-
■ur Olafsson, svo að orðd: „Sjálf- j
sagt tapast nokkuð við það j
hinn skáldlegi blær, en andlegi,
blærinn vinnur aftur þegar j
hann (þ. e. Matthías) kemst
nndir andlegu stéttina."
Efri deild samþykkti breyt-
ingartillögu nefndarinnar,
Fjárlögin komu að síðustu til
kasta sameinaðs þings. Þar
gekk í nokkru þófi um fjárveit-
inguna til séra Matthíasar.
Neðri deildar þingmenn ýmsir
tóku skýrt fram, að þeir vildu
veita honum heiðurslaun sem
skáldi, en ekki sem presti, og
báru fram hina upphaflegu til-
lögu óbreytta.
Við umræðuna hélt Grímur
Thomsen ræðu. Hann mælti
svo:
„Þetta verður í síðasta sinn,
sem ég tala á þingi, og ég get
ekki neitað því, að ég skil ekki,
hvernig hinir ungu, frísku, táp-
miklu, fjörugu, góðu þingmenn
hafa farið að því að ætla sér
að viðhafa þessar ríflegu fjár-
veitingar, og fyrst þeir voru
búnir að tæma sjóðinn með
öðrum tillögum, þá hefði ég
getað búizt við, að þeir hefðu
haldið sparlega á þegar kom
til þeirra veitinga, sem kallaðar
eru „bitlingar“, en svo er ekki.
Mér finnst þeim farast eins og
ungum syni ríkismans; þegar
þeir voru búnir að veita stóru
útgjöldin, þá áttu þeir svo sem
20 kr. eftir í buddunni, og hugsa
nú: fyrst hitt sé farið, þá sé
bezt að eyða þessu líka; þegar
þm. sjá, að lítið er eftir, hugs-
ast þeim að snara þessu litla
út til Matthísara Jochumsson-
ar og Torfhildar Hólm. Hefði
ekki verið réttara að spara
þetta? Enda er það ekki þings-
ins að vera ritdómari. Vér erum
ekki fagurlistardómarar hér á
þingi, engin skáldskapar Areo-
pagos, heldur erum vér þing-
menn, sem fyrir hönd þjóðar-
innar eigum að verja fénu með
greind, hyggju og sparsemi, en
ekki útbýta því sem gjöfum til
hinna og þessara.“
Málalok urðu þau, að sam-
þykkt var 600 kr. fjárveiting
næstu tvö ár „til séra Matthí-
asar Jochumssonar“, og var
sleppt öllum skýringum á því,
fyrir hvaða verðleika fjárhæð
þessi var veitt.
Á alþingi 1893 átti Torf-
hildur Hólm fremur erfitt upp-
dráttar. Fjárveitingin til henn-
ar hafði sætt hvassri gagnrýni
í blöðum. Meðal annars skrifaði
Einar Hjörleifsson hvassyrta
grein, þar sem hann spottaði ó-
tæpt bókmenntasmekk þing-
manna. Vildi fjárlaganefnd
neðri deildar nú ekki bera fram
styrkveitinguna til Torfhildar.
Sighvatur Árnason, þm. Rang-
æinga, tók það loks að sér, en
fór þó aðeins fram á 200 kr. á
ári. Þó veigraði hann sér við að
binda fjárveitinguna við ritstörf,
og kallaði hana „ekkjustyrk11. í
því formi var þessi litla upp-
hæð samþykkt, og hélt Torf-
hildur nokkrum styrk til ævi-
loka.
Deilur hefjast um
Þorstein Erlingsson.
Árið 1895 hófust á alþingi
deilur þær um skáldalaun, er
lengi stóðu síðan og urðu oft
hinar hörðustu. Þá kom Þor-
steinn Erlingsson þar til sög-
unnar í fyrsta sinn. Hefur að
líkindum aldrei -verið deilt á
alþingi af meira ofurkappi um
nokkra fjárveitingu en styrk-
inn til hans. Skiptust menn mjög
í tvo flokka. Sumir töldu Þor-
stein varg í véum, hatursmann
trúar, siðgæðis og fagurra
dyggða, hættulegt hneykslis-
skáld. Aðrir virtu hann og
dáðu, bæði fyrir baráttu hans
gegn steinrunnum kirkjukenn-
ingum og auðvaldi, andúð á
Þorsteinn Erlingsson.
þrælslund og hræsni og fágæt-
lega listrænt kvæðaform.
Þorsteinn kom heim frá
Kaupmannahöfn sumarið 1895.
Þegar þing kom saman og fjár-
lög höfðu verið lögð fram, fluttu
kunningjar hans og aðdáendur
tvær tillögur um styrk honum
til handa. Önnur tillagan kom
frá þingmönnum Eyfirðinga,
Klemens Jónssyni og Jóni Jóns-
syni í Múla. Var þar farið fram
á 600 kr. „til skáldsins Þor-
steins Erlingssonar". Hina til-
löguna flutti Valtýr Guðmunds-
son, og hafði tiltekið sömu upp-
hæð. Þegar hann vissi af tillögu
þingmanna Eyfirðinga, kvaðst
hann að sjálfsögðu geta stutt
þá að málum og tók tillögu sína
aftur.
Allir þcssir menn töluðu ein-
dregið og skörulega fyrir því,
að Þorsteini væri nokkur sómi
sýndur. En ekki skorti and-
mælin. Gekk þar fram fyrir
skjöldu Þórður J. Thoroddsen,1
þm. Gullbringu- og Kjósar-
sýslu. Kvaðst hann ekki kunna.
við að launa þeim skáldum ai
landsfé sem rífa niður kristna
trú og „hafa spillandi áhrif á
hvert óspillt og saklaust
hjarta.“
Jón í Múla svaraði ræðu
þessari og mæltist vel. Fleiri
urðu til að styðja þann mál--
stað. Var styrkveitingin sam-
þykkt í neðri deild, en felld í
efri deild, og kom loks fyrir
sameinað þing. Þar vai- húix
samþykkt með nafnakalli með
13 atkv. gegn 10.
Þegar stjórnin lagði fjárlaga-
frumvarp sitt fyrir þingið 1897,
vakti það athygli, að styrkur-
inn til Þorsteins Erlingssonar
hafði verið felldur niður. Val-
týr Guðmundsson og fleiri
þingmenn víttu þessa ráðstöf-
un, og bar Valtýr fram þá til-
lögu, að Þorsteinn héldi 600 kr.
skáldalaunum sem áður. En nú.
var við ramman reip að draga..
Viðurkenningin til Þorsteins
hafði sætt allmiklum and-
Valtýr Guðmundsson.
FfiA F
BSaðapappír
BéEtapappír
tlmbúðapappís'
Smjörpappír
Sellofanpappír
Lnislög
ISeikningshefði
StíBabækur
Toilepappsr
o. ffS. pappírsvörua*
ffllé komt pappi til ilMÍat of umbúia
VERÐ OG SÝNISHORN FYRIRLIGGJANDI.

Hafnarstræti 5, sími 2-22-14.
Einkaumboðsmenn fyrir:
The Finnish Faper Mills Ass.
Finnish Board Mills Ass.
Finnish Paper and Board Converter’s Association.
ávalli
£ j s* í v I i g g J a sa d i
á ffjölbreyííM
Mrvalá
Framlsiðum allar tegundir af
eiiakeisBi i
Bílstjórahúfur.
Kuldahúfur
á börn og unglinga.
Ódýrar vinnuhúfur
með lausum kolli.
Kaskeyti
ávallt fyrirhggjandi.
Box 137, sími 10199. Ingólfsstræti 2.