Vísir - 21.12.1957, Blaðsíða 26

26
JÓLABLAÐ VÍSIS

Eyja-Brynka eSa Smjör-
Brynka, eins og hann var kall-
aður áf alþýðu,' sökum þess að
hann stoð um tíma fyrir sm'jör-
kaupum feyjarskeggja frá meg-
' inlandi. Amtmaður ávítaði
sýslumann fyrir þessa skipan,
sökum þess að hánn taldi, að
ekki vaferi grunlaust, að Brynki
hefði verið í vitorði um árás-
ina á Filippus. Það voru þó
ekki annað en kviksögur.
Jón byrjaði ekki rannsókn
málsins fyrri en 10. marz. í
bréfi, sem hann skrifaði stift-
amtmanni 15. apríl, skýrði
hann frá því, að Filippus liggi
enn fyrir dauðanum í sárum
sínum. Munu veíkindi Filipp-
usar að einhverju leyti hafa
valdið þessum langa drætti.
Jón sýslumaður kvaddi ísleif
Rafnkelsson fyrir sig, og játaði
hann samstundis að hafa tejdð
þátt í árásinni, og sagði ná-
kvæmlega frá öllu, sein gerzt
hafði þessa óheillanótt. Kvaðst
hann hafa haldið Filippusi með-
an Eyjólfur barði hann með
pálinum, og lýsti að öðru leyti
öllum atvikum. í fyrstu þrætti
Eyjólfur, vinnumaður Bjarna
á Löndum, en viðurkenndi síð-
an, að þeir hefðu framið ill-
virkið eftir fyrirmælum hús-
bændanna. Þegar þeir höfðu
slegið Filippus í rot, fóru þeir
suður að Löndum, sem eru
stuttan spöl frá Miðhúsum, og
létu Bjarna vita, hversu þeim
hafði orðið ágengt. Kom hann
með þeim niður að Miðhúsum
og tók hann til sín peningaskrín
Filippusar og lykla hans og
hafði á burt með sér upp að
Löndum. Var þá Bjarni Björns-
son sóttur upp að Vilborgar-
stöðum, sem eni stutta vegar-'
lengd sunnan við Lönd, ef farið.
er beint af augurrt, þvert yfir
túnvellina. Skiptu þeír nafn-
aði Meldal stiftamtmaður Svein
Guðmundsson bónda í Þorlaug-
argerði, bróður séra Bjarnhéð-
ins á Kirkjubæ, setudómara í
arnir með sér þýfinu, en eitt-: þeim málum, sem vakin yróu
upp. Þó þurfti ekki að grípa 1il
hans, enda var Jón sýslumaður
meinlaus og ekki fylginn sér.
hvað lítilsháttar létu þeir renna
til vinnumannanna.
skyldi ekki setja Bjarna Björns-
son í fangelsi úm leið og hinir
sakborningarnir voru teknir í
vörzlur hans. Sézt ekki af máls-
skjölum, hvað þessu hefur vald-
ið.
Endanlegur dómur á Alþingi.
Bjárni Sigvaldason kö.m nú
fyrir dóm og játaði hann greið-|
lega þátt þann, sem Hann hafðd ]
átt í ódæðisverki þessu. Einnig
játaði Hann, að Hánn hefði fyrr
þennan sama vetur stólið kistli
frá Filippusi. Var hann virtur
á þrjú mörk.
Þegar Bjarni Björnsson kom
fyrir dóminn neitaði hann allri
þátttöku og vit’urid um illýirkið.
| Sagði hanri hina Ijúga á sig
sökum og aldrei var neitt lát á
^honum að finna, meðan á mál-
|inu stóð. Var hann enn stað-
fastur í neitun sinni, er mál hans
jkom fyrir Alþingi til endanlegs
dóms.
Jón sýslumaður hafði þegar
fer hann hóf rannsókn málsins
tekið þá ísleif, Éyjólf og Bjarna
Sigvaldason í gæzluvarðhald,
en Bjarni Björnsson gekk laus
þangað til í júlímánuði 1791,
alllöngu eftir að dómur í hér-
aði hafði verið kveðinn upp. |
Jón Eiríksson kvað loks upp
dóm í máli þessu 26. febrúar
1791. Hafði rannsókn málsins
verið honum á ýmsan hátt and-
stæð og erfið, svo áð hánn hafði
haustið 1790 farið þess á léit við
stiftamtmann, að hann skipaði
setudómara í málum, er rísa
kynnu milli sín og eyjarskeggja
vegna mótþróa þeirra við hánn
í embættisfærslu. Með bréfi
dags. 15. nóvember 1790 skip-
Dæindur í ævilanga þrælkun.
Dómsorðin voru á þá lund, að
Bjarni Sigvaldason og Bjarni
Björnsson „höfuðmenn í morð-
ingjaáhlaupi“ því, sem gjört
var á Filippus Eyjólfsson, voru
dærndir til þess að þrælka ævi-
langt á Kaupmannahafnar-
rasphúsi, en Eyjólfur Eyjólfsspn (
og ísleifur Rafnkelsson til 4
ára erfiðisvinnu í fangahúsinu í
Reykjavík.
Sakborningarnir skutu mál-
inu til Alþingis og var það tekið
fyrir þar sumarið 1791. Voru1
þeir allir fluttir á Þingvöll til
þess að standa þar fyrir málij
sínu. Um þær muridir tók Jón
sýslumaður Bjarna Björnsson
fyrst í gæzlu. í bréfi til stift-
amtmanns frá 12. ágúst 1791
skýrði Jóri sýslumaður frá því,
að hann hefði í byrjun júlí
neyðst til þess að fangelsa1
Bjarna Björnsson, foringja1
ræningjaflokksins, sem ber;
hefði orðið að afbrotum á síð-|
ast liðnu ári. Taldi sýslumaður
nauðsyn bera til að gera þetta,'
sökum þess að hann óttaðist um1
líf sitt fyrir Bjarna. Eyjólfur
Eyólfsson hafði skýrt frá þvi
fyrir rétti, að Bjarni Björnsson
og Bjarni Sigvaldason hefðu
ráðgert að brenna sýslumann
inrii í Stakkagerði. Það virðist
ærið undarlegt, að sýslumaður
Bjarni var cnn gallharður.
Eins og áður segir voru alir
sakborningarnir fluttir á Þing-
völl og teknir þar til yfirreyrslu
á nýján leik. Ekkert lát fannst
ennþá á Bjarna Björnssyni.
Dómur Alþingis var kveðinn
upp 13. júlí 1791. Héráðsdóm-
inum var breytt verulega og
varð dómsniðurstaðan sú, að
ísleifur og Eyjólfur voru dæmd-
ir í 3 og 4 ára erfiðisvinnu í
Kaupmannahöfn, Bjarni Sig-
valdason í 4 ára erfiðisvinnu í
fangelsinu í Reykjavík, en
Bjarni Björnsson í 3 ára fang-
elsisvist í Reykjavík. Um
sekt hans er komizt svo að orði
í Alþingisdóminum, að hann sé
„nær því yfirbevísaður um allar
hönúm í héraðsprósessinum til-
lögðu sákargiftir.“
Þannig lauk þessari sök.
Filippus Eyjólfsson skóla-
meistari hresstist við eftir á-
verka þá, er hann hafði hlotið,
en hann dó síðar á þessu sama
ári úr sóttveiki, 73 ára gámall.
Hinir dómfelldu voru allir
fluttir í fangelsi, Bjai’narnir til
Reykjavíkur, en hinir voru
fluttir til Danrrxerkur, og er ekki
vitað um afdrif þeirra.
Koniu-nar féllu í hórdóm.
í sálnaregistri Reykjavíkur
árið 1792 eru taldir upp íbúar
tugthússins. Þá var Hendrich
Scheel ráðsmaður, en tugt-
tugthússlima eru taldir Bjarni
Sigvaldason og Bjarni Björns-
son. Þar er þá einnig Arnes
Pálsson útileguþjófur og Þur-
íður Högnadóttir, húskona frá
Hólakoti í Reykjavík, sem
dæmd hafði verið í fangelsi fyr-
ir 4 friilulífsbrot. Hún átti eftir
að verða eiginkona Bjarna
Bjöi’nssonar. Alls voru 12 fang-
ar í fangahúsinu um þessar
mundir.
Árið 1793 var þeim Björnun-
um sleppt úr fangahúsinu.
jBjarni Björnsson fór að Hóla-
! koti til Þuríðar Högnadóttur, en
Bjarni Sigvaldason að Hlíðar-
húsum. Bjarnarnir voru báðir
kvæntir menn, er þeir fóru í
fangahúsið. En svo vár orðið
ástatt, þegar þeir voru látnir
lausir, að konur beggja höfðu
'tekið fram hjá þeim, og fajlið í
hórdóm, eins og sagt var.
Ragnhildúi' Þorsteinsdóttir,
kona Bjarna Sigvaldasonar,
hafði órið 1792 eignazt tvíbura
með Árna Hákonarsyni, bónda í
Gerði. Bjarni krafðist skilnaðar
við Ragnhildi og voru þau
dæmd i súndur. En árið 1799
kvæntist Bjarni aftur Ingi-
björgu, ekkju í Hlíðarhúsum,
systur Jóris Magnússonar bónda
þar. Áður höfðu þau búið sam-
an í Skálholtskoti, en síðan áttu
þau heima um langt skeið í
Reykjavik. Að síðustu fluttu
þau árið 1817, er þau voru orðin
farlama af elli, til Magnúsar
Magnússonar, sonar Ingibjargar,
að Ey í Landeyjum, og þar
munu þau hafa endað sitt skeið.
Þar var þá eirinig Rannveig,
dóttir þéirra. í manntalinu 1816
er Bjarni Sigvaldason tahnn
méistari Jóhannes Zoega. Meðal
þurfa að vera á hyerju skrifborð:*.
Fást í bókaverzlunum og ntfanga-
verzlunum eSa beint frá okkur.
ALMENNAR TRY@6fN6AR K.F.
Austurstræti 10, Reykjavík {
Kaupmenu «s* kaupieiög
Engin auglýsing
er jafn áhrifamikil
og
Hringið til okkar í síma 1-1640
og fáið upphjsingar.
L.