Morgunblaðið - 21.11.1956, Blaðsíða 11

Miðvikudagur 21. nóv. 1956
MORGUNBLAÐ1Ð
11
Voðinn sfafar af elcf-
inum szm undir býr
Tvær heimsstyrjaSclir hóíust vegna þess
að valdhafarnir mismátu aðstöðuna
KafBar úr rællti Sfama
HeaiedikfssoBiar um varitarmaBin
ANDSTÆÐINGABLÖÐIN hafa lagt sig fram um að
rangtúlka málflutning Bjarna Benediktssonar af
hálfu Sjálfstæðismanna í umræðunum um varnarmál-
in á Alþingi á dögunum. Þess vegna er hér birtur
hluti áf einni ræðu Bjarna, þar sem varpað er skýru
ljósi yfir ástandið í heimsmálum og þýðingu, þess
fyrir íslendinga.
Hv. Sameinað Alþingi hefur nú
lokið meðferð á sjálfri efnistillög-
unni um hver skuli vera tilgang-
urinn með þeirri endurskoðun
varnarsamningsins, sem nú er
ákveðin. Það verður þó að segja
eins og er, að því miður þá er
hvorki þingheimur né þjóðin
miklu nær eftir en áður, hvað
fyrir hæstv. ríkisstj. og stuðn-
ingsflokkum hennar hér á Alþingi
vakir með þessari samþykkt og
endurskoðun. Það er raunar kom-
ið fram af hálfu hæstv. utanrrh.,
að eins og nú standa sakir, sé
hann algerlega andvígur því, að
varnarliðið hverfi brott frá fs-
landi. Hann hefur hins vegar ekki
fengizt til þess að gera Alþingi
grein fyrir því, hvaða áhrif þessi
skoðun hans eigi að hafa á samn-
ingsgerðina og meðferð málsins.
HERMANN TVÍBENTUR
Hæstv. forsrh. hefur verið enn
þá óákveðnari í svörum og vildi
kenna mér um það, að honum
hefði illa til tekizt í sinni ræðu-
gerð áðan. Það var auðvitað ekki
mín sök, að hann sagði þar hluti,
sem hann vildi skýra á þann veg,
að sér hefði mismælzt. Ég tel
það mjög gott, að mínar aths.
komu fram, því að hann átti þó
þess kost að leiðrétta sig, og
vissulega var hans seinni ræða
skynsamlegri og hófsamari held-
ur en sú fyrri, en hann má bara
ekki reiðast mér fyrir það, að
ég benti honum á þær rökvillur
og vandræði, sem hann lenti í
vegna þeirrar óljósu afstöðu, sem
hann og ríkisstj. hans hafa til
þessa máls. Það er hans sök, en
ekki mín. En það er greinilegt,
að þessum hæstv. ráðh. fer stund-
um dálítið svipað eins og sumum
gömlum einræðisherrum, að þeir
létu drepa þá, sem fluttu þeim ill
tíðindi. Eins er hann nú mjög
reiður við blöð hér á landi fyrir
það, að þau skuli segja frá heims-
viðburðunum eins og þéir gerast,
af því að þeir koma ríkisstj. hans
illa. Á sama veg reiddist hann
mér fyrir það að ég skyldi rekja
í sundur hverju hann hélt fram
í stað þess að hann hefði átt að
þakka mér af bljúgum huga fyrir
það, að ég gaf honum þó færi á
því þegar í stað að leiðrétta sig
og láta ekki mismælin standa
deginum lengur.
En þrátt fyrir þessa umvöndun
hæstv. ráðh. þá erum við ekki
miklu nær um það, hvað það er
í raun og veru, sem fyrir honum
vakir. Hann vill þó játa, að í bili
sé yfirvofandi stríðshætta og
hann hefur lesið það í New York
Times, sem hann var að fá rétt
um hádegisbilið og hefur þess
vegna ekki melt til fulls, að aðal-
stríðshættan væri fyrir botni
Miðj arðarhaf sins.
ANDINN FRÁ GENF
ÚR SÖGUNNI
Nú má það vel vera, að í bili
sé mikil stríðshætta þaðan, en
það sem máli skiptir í þessu, er
ekki hvar mest er hættan á því,
að logi upp úr í dag. Það sem
alla þýðingu hefur í þessu og við
verðum að átta okkur á til hlítar,
er, að sannazt hefur, að allt
heimsástandið er miklu ótrygg-
ara heldur en menn höfðu áður
gert sér grein fyrir, að allar þær
vonir, sem menn höfðu bundið
við andann frá Genf, eru úr sög-
unni. Nú er sannað, að heil þjóð-
lönd loga í óánægju og uppreisn.
Rússar kenna Vesturveldunum
um þessar uppreisnir, en ekki
sínu eigin fordæmda stjórnskipu-
lagi.
Á meðan slíkt ástand er í stór-
um hlutum heimsins, og það er
í raun og veru í stærri hlutum
heimsins en við höfðum gert okk-
ur grein fyrir og sennilega í
miklu ríkara mæli innan Rúss-
lands sjálfs, heldur en umheim-
urinn hefur áttað sig á, á meðan
slíkt ástand er, þá er allt heims-
ástandið í fullkominni óvissu. Á
meðan þannig logar undir og slík-
ur ógnareldur er kyntur eins og
við sáum fyrst blossa upp úr í
Austur-Berlín 1953, í Póllandi í
sumar, í Póllandi aftur í haust,
síðustu dagana í Ungverjalandi,
og fregnir eru af um, að einnig
séu í Rúmeníu, á meðan slíkt
ástand varir í þessum löndum og
á meðan einræðisherrar hafa
völd í jafnstórum hluta heims-
ins eins og Rússlandi og raun-
veruleg stefnubreyting á sér þar
ekki stað, þá er það ekki vogandi
fyrir neina þjóð, allra sízt smá-
þjóð eins og íslendinga, að vera
einir á vegi staddir. Á meðan
þessu fer fram verðum við að
leggja okkar af mörkum til þess
að tryggja heimsfriðinn, því að
okkar litla framlag kann að hafa
meiri þýðingu í hinum stóra
heimi heldur en við í fljótu brag'ði
áttum okkur á.
LÁTUM EKKI GRÍMUNA
VILLA OKKUR
Það má vel vera, að blöð í
Bandaríkjunum segi, að hættan
sé mest þessa dagana fyrir botni
Miðjarðarhafs og að hættan þar
sé meiri heldur en við höfum átt-
að okkur á, eins og hæstv. forsrh.
var að gera hér grein fyrir og
ég þakka honum þær upplýsing-
ar og hef enga löngun til þess að
troða við hann neinar illsakir þótt
hann verði að una því eins og aðr
ir, að honum sé svarað og um-
mæli hans gagnrýnd. Og við
heyrðum það líka í hádegisút-
varpinu, að Nehru, sem hefur ver
ið bjartsýnismaður, hafði svip-
aða skoðun um það, að augna-
blikshættan væri mest fyrir
botni Miðjarðarhafs um leið og
hann gleymdi ekki eins og sumir
að fordæma árásina á Ungverja
í þeirri sömu ræðu.
En það eru ekki þessi einstöku
merki um óróann, sem við meg-
um teija að hættan stafi frá. Þetta
eru aðeins merki, þetta er tákn
um eldinn, sem undir býr, og
meðan eldurinn sjálfur er ekki
slökktur, meðan raunverulegt
friðarástand kemst ekki á milli
heimsþjóðanna, þá hélzt voðinn.
Við megum ekki gleyma sjálfum
voðanum við það, þó að hann
liggi niðri nokkra stund, þó að
ógnaröflin taki um hríð á sig
friðsama grímu. Eftir að hafa
misst andlitið, ef svo má segja,
nokkra hríð, reyna þau vafalaust
á næstu mánuðum, ef ekki árum,
að friða heiminn og friðsama
menn með því að hefja ennþá
harðari friðarsókn heldur en
nokkru sinni áður.
NEYÐARÓPIÐ
Eins og „Tíminn" sagði eftir
árásina á Ungverjaland, þriðju-
daginn næstan á eftir, og áður
heldur en Pramsóknarmenn fóru
að athuga, hvaða afstöðu þeir
yrðu að taka til þess að friða
Alþýðubandalagsmennina innan
ríkisstj., þá hefur ásýnd heimsins
í raun og veru breytzt við þessa
atburði þarna austur frá og at-
burðirnir kalla á endurmat allra
þjóða á alþjóðasamskiptum. Þessi
orð „Tímans“ voru í raun og veru
neyðaróp kúgaðrar sálar manns,
sem hefur verið neyddur til þess
að skrifa allt annað í blaðið
marga mánuði, en gat svo loksins
ekki setið á sér eftir þessa ógn-
aratburði. En svo kemur maður-
inn með lyklavöldin og hefur
lokað sálina inni aftur, og „Tím-
inn“ er farinn að skrifa á sinn
gamla máta, til þess að halda
kommúnistunum í stjórn. Á þess-
ari stuttu stundu kom hins vegar
í ljós, hvað margir framsóknar-
menn í raun og veru álíta um
atburðina, alveg eins og slíkt hið
sama kom í ljós sama dag hjá
Alþýðublaðinu, þegar þar segir
í einum ritstjórnardálkinum, að
nú sé skrímslið afhjúpað og eng-
um geti lengur dulizt, hvað fyr-
ir því vaki.
Af hálfu Alþfl. hefur því komið
fram hið sama, eins og brauzt út
hjá Tímanum um stund, og er
einnig ítrekað þar af einum ung-
um framsóknarmanni í morgun.
EKKI EINANGRAÐIR
ATBURÐIR
Það er þessi breyting á heild-
arsjónarmiðinu, sem úrslitaþýð-
ingu hefur. Ekki tjáir að skoða
aðeins atburðina eánn og einn og
halda að þeir séu algerlega ein-
angraðir og hafi engin áhrif á
hvað næst gerist, í stað þess að
taka þá sem tákn um þann eld,
sem logar undir niðri og sem
ógnar heimsbyggðinni, þangað til
búið er að slökkva hann. Það
eru þessi sannindi, sern atburðirn-
ir núna verða að færa íslenzku
þjóðinni heim, og ég veit, að
miklu meiri hluti þm. 1 raun og
veru skilur heldur en vilja láta
það uppi í bili, af því að
það hentar ekki vegna hinnar
pólitísku afstöðu á íslandi, að
allir segi eins og þeim í raun og
veru býr í brjósti varðandi þetta
mál.
VANDAMÁLIN ÓLEYST
Við skulum ekki gleyma því,
að 1914, nokkrum vikum áður
en heimsstríðið brauzt út, þá
sögðu æfðir stjórnmálamenn og
utanríkismálasérfræðingar, að
aldrei hefði verið eins friðvæn-
legt í heiminum og þá. Engu
að síður brauzt ófriðurinn út, og
eftir á koma sagnfræðingarnir og
segja, að ófriðurinn hafi verið
óhjákvæmilegur, vegna þess að
deilurnar voru óleysanlegar og
hlutu að brjótast út í ófriði. Við
skulum heldur ekki gleyma því,
að frá því Chamberlain kom frá
Múnchen og veifaði samningnum
við Hitler og sagði, að nú væri
friður tryggður um okkar aldur,
þá var ekki ár liðið, þangað til
ófriðurinn hafði blossað upp. Það
var vegna þess að í Múnchen
höfðu engin vandamál verið leyst,
að það ástand var í raun og veru
fyrir hendi, sem menn nú eftir
á segja, að hlotið hafi að leiða til
ófriðar.
Við skulum vona, að núverandi
heimsástand leiði ekki til ófrið-
ar. Persónulega verð ég að segja,
að _ ég er ekki sammála þeim
mönnum, sem segja, að ófriður
hafi verið óhjákvæmilegur 1914
og 1939. Ég er því sammála, að
með nægum vörnum af hálfu
lýðræðisþjóðanna, með nægu
þolgæði, með nægri samstöðu, þá
hefði verið hægt að koma í veg
fyrir þessa ófriði og halda áfram
friðsamlegri þróun í heiminum,
svipað eins og hafði verið um
aldar skeið til 1914, en síðan hef-
ur verið ærið róstusamt í heims-
byggðinni.
STALIN ÁVÖXTUR
SKIPULAGSINS
Það, sem skeði bæði 1914 og
1939, var að vissir einstakl-
ingar, sem höfðu í hendi sér úr-
slitaráð yfir stórum heimsveldum,
mismátu aðstöðuna. Þeir héldu,
að þeir gætu gengið lengra, ekki
í beinni ögrun við önnur stór-
veldi,'heldur í kúgun á smáveld-
um heldur en önnur stórveldi
vildu sætta sig við. Þeir héldu,
að þeir gætu farið sinni ráns-
hendi lengra heldur en þolað var,
og þess vegna var á hana hoggið
og síðan hófust þessar tvær
heimsstyrjaldir. Svo mjög sem
við verðum að fordæma þá stjórn
arhætti, sem voru í Þýzkalandi á
dögum nazista, þá verðum við þó
að segja, að stjórnarhættirnir í
Þýzkalandi á dögum keisara-
dæmisins voru siðað þjóðfélag og
langt komið á leið miðað við
það, sem við höfum nú sannfærzt
um af lýsingum kommúnista
sjálfra, að sé í Rússlandi.
— Lýsingarnar á hegðun og
ógnarveldi Stalins, sanna, að
honum er ekki líkjandi við neinn
einvalda á seinni tímum nema
ef vera skyldi Hitler, og skal ég
þó ekki segja, hvor fremra komst
í mannvonzkunni.
En hvaða tryggingu höfum við
fyrir því, að það þjóðskipulag,
sem hefur fætt af sér einn Stalin,
fæði hann ekki af sér aftur?
Alveg eins og hv. þm. Siglf. Áki
Jakobsson segir, ósköpin eru í
raun og veru ekki Stalin persónu-
lega að kenna, heldur eru það
kenningar og þjóðskipulag Len-
ins, sem ber sökina á ofbeldinu,
og það er þetta, sem hinn vest-
ræni heimur er nú að gera sér
ljóst, að ástandið í þessum lönd-
um austur frá er ennþá hættu-
meira fyrir friðsamar þjóðir held
ur en menn höfðu nokkurn tíma,
jafnvel þeir svartsýnu, eins og
ég, gert ráð fyrir. Ég játa það,
að mér hafði ekki dottið í hug,
að jafnljótir atburðir hefðu
gerzt eins og víst er, að Stalin
hefur valdið. Og ég játa einnig,
að þó að ég hafi allan tímann,
sem atburðirnir voru að gerast í
Ungverjalandi, verið mjög efins
í því, að bjartsýni væri réttmæt
um það, að Rússar mundu draga
sig þaðan til baka og undraðist
sannast sagt fyrirsagnir sumra
blaða, bæði íslenzkra og er-
lendra, sem sögðu, að Ungverjar
hefðu unnið fullan sigur og taldi,
að því miður væri sigri fagnað
of snemma, þá hlýtur mér og
öllum öðrum mönnum, sem reyna
að vera heiðarlegir og hugsa rétt,
að ógna þau tíðindi, sem í Ung-
verjalandi gerðust, þau svik og
sá níðingsskapur, sem þar var
framinn.
Framh, á bls. 12
STAKSTEINAR
Verður ekki misskikið
AÐALLEIÐARI Tímans í gær
heitir „fþróttir og stjórnmái“.
Þar segir:
„Þegar er sýnt, að Melbourne-
leikarnir ná ekki tilgangi sínum.
Kynni svo að fara, að bið yrði á
því að aftur yrði efnt til leika, ef
ekki verður miklu friðsamlegra
í milli þjóðanna á næstu árum
en hefur verið nú um sinn. Að
vísu má segja, að íþróttir og
stjórnmál sé tvennt ólíkt, og
árekstrar á stjórnmálasviði þurfi
ekki að fyrirbyggja að menn
komi til alþjóðlegrar íþrótta-
keppni. En þegar dýpra er
skyggnzt verða málin ekki að-
skilin svo glögglega. Það sem
hefur gerzt í Ungverjalandi að
undanförnu snertir alla íþrótta-
menn ekki síður en aðra. íþróttir
og keppni á olympíuleikvangi
verður ekki aðskilið frá því, sem
er að gerast í veröldinni. Bjarmi
brennandi húsa í Búdapest nær
inn á leikvanginn í Melbourne,
lýsir upp þá staðreynd, að hin
fagra hugsjón, sem leikarnir eiga
að hvíla á er hornreka víða um
lönd.“
Mjög kveður nú við annan tón
en í fyrri viku, þegar Tíminn
sagði:
„Það þjónar áreiðanlega ekki
innlendum málsstað né heiðar-
legu viðhorfi út á við að tengja
ógnaröldina í Ungverjalandi og
varnarmálin hér á landi.“
Engum blandast hugur um, að
varnir íslands eru ekki síður en
alþjóðleg íþróttakeppni tengd
hinum ógnþrungnu atburðum í
Ungverjalandi. Skrif Tímans i
gær verða því ekki skilin á ann-
an veg en þann að þar sé óbeint
verið að svara hinum fyrri fávís-
legu kenningum blaðsins sjálfs,
þó að kjarkurinn endist ekki til
að afneita þeim beint.
Urnmæli Baldvins
Enn þá augljósari afneitun á
hinum vikugömlu skoðunum Tím
ans kemur þó fram í grein eftir
Baldvin Þ. Kristjánsson, sem birt
ist þar í gær undir heitinu:
„Framferði Rússa er öllu ill«
verra.“
Þar sýnir Baldvin glögglega
fram á, hversu fráleitt er að
leggja að jöfnu atburðina í Ung-
verjalandi og Egyptalandi. Vík-
ur hann sérstaklega að þátttöku
„vinar síns“ Hannibals Valdi-
marssonar „í félagi, flokki og
ríkisstjórn í því að „fordæma aS
jöfnu“, þessi tvö árásarfyrir-
tæki.“ Baldvin segir hér „á ferS
hina lúalegustu blekking og föls-
un.“
Er Hannibal velkominn?
Hannibal getur hins vegar
huggað sig við, að hann fær i
gær heimboð frá Alþýðublaðinu.
Blaðinu finnst ljótt, að ekki
skuli nóg hafa verið spurt um
„skoíjamr Hannibals á atburðum
þeim, sem hafa verið og eru aS
gerast úti í heimi og valda fylgis-
hruni kommúnista hvarvetna á
Vesturlöndum.“
Skoðanir Hannibals á þessura
atburðum komu full-ljóst fram I
yfirlýsingu Alþýðubandalagsins,
í synjun hans að beita sér fyrir
5 mínútna vinnustöðvun til sam-
úðar við hörmungar Ungverja off
margvíslegri þjónkun við komm-
únista síðustu vikurnar.
Hitt kann að vera, að „fylgis-
hrun kommúnista“ geri Hannibal
nú nokkuð kvíðafullan um afdrif
sín og þcss vegna þyki honitm
vænlegt að leita nýs hælis. En
talar Alþýðublaðið fyrir munn
flokks síns, ef það er í alvörn
ætlan þess að bjóða hann vel-
kominn á ný?