Morgunblaðið - 18.04.1957, Blaðsíða 3

Fimmludagur 18. aprfl 1957
MORGVHBLAÐIÐ
W
Bréí Gerhardsen til Búlganins
kurteist en afdráttarlaust
Búlganin: „fasista uppreisn"
Gerhardsen: „uppreisn heillar þjóðar"
HÉR A EFTIR birtist orðréttur texti bréfsins, sem Gerhardsen
forsætisráðherra Norðmanna • sendi Búlganin forsaetisráð-
herra Rússa. Bréfið var birt opinberlega seint í fyrrakvöld. Bréf
Gerhardsens er all-langt, um 2000 orð, en bréf Búlganins var um
3500 orð. Bréf norska forsætisráðherrans er svohljóðandi:
En það ætti einnig að vera aug-
ljóst, að skerfur smáþjóðanna get
ur aðeins orðið lítill í saman-
burði við framlag stórveldanna,
sem bæði að íbúatölu, efnum og
herbúnaði standa miklu framar.
Það er álit mitt, herra forsætis-
ráðherra, að Sovétríkin hafi sem
stórveldi mjög þýðingarmiklu
hlutverki að gegna einmitt á
þessu sviði.
Gerhardsen forsætisráðherra.
aðkomandi árás og að reyna með
styrkri samstöðu, að koma í veg
fyrir styrjöld.
SKILYRÐI
AFVOPNUNAR
Norska stjórnin fagnar þeirri
yfirlýsingu yðar, að stjórn Sovét-
rikjanna leggi sérstaka áherzlu
á afvopnunarvandamálið og að
hún telji afvopnun raunhæfa og
framkvæmanlega.
Til þess að afvopnun verði
framkvæmd, þarf fyrst að kom-
ast á einlægni og traust milli
þjóðanna; afvopnun mun síðan
sjálfkrafa draga úr spennunni í
alþjóðamálum. Á grundvelli
samnings um alþjóðlega afvopn-
un mætti finna nýja lausn á ör-
yggismálum hinna einstöku Ev-
rópulanda og þar með gætu Sam-
einuðu þjóðirnar tekið að gegna
því hlutverki, jafnt í Evrópu sem
í öðrum hlutum heims, sem ör-
yggisbandalög ákveðinna svæða
hafa nú með höndum.
SKULDBINDINGAR
Ég hef lesið bréf yðar frái
19. marz 1957 með mestu at-
hygli. Ég hef íhugað ásamt
með ríkisstjórninni og öðrum
þar til bærum stjórnarstofn-
unum bæði ummæli yðar um
ástandið í alþjóðamálum, sem
og athugasemdir yðar úm sam
búð Noregs og Sovétríkjanna.
Þér bendið á það, að ástand-
ið í alþjóðamálum hafi orðið
alvarlegra upp á síðkastið og
nefnið einkum sem dæmi um
það atburðina í Egyptalandi
og Ungverjalandi. Við í Nor-
egi erum einnig áhyggjufullir
yfir því, að ástandið hefur
versnað. Smáþjóðirnar, frelsi
og sjálfstæði þeirra, eru nú
fremur en nokkru sinni fyrr
háðar hinni almennu þróun
alþjóðamála.
Akveðin afstaða
Eg ætla ekki hér að ræða ýtar-
legar álit okkar á atburðunum í
Ungverjalandi og nálægum Aust-
urlöndum. Skoðanir Norðmanna
á þeim hafa komið greinilega í
ljós við umræður um þessi mál
á Allsherjarþingi Sameinuðu
þjóðanna. Norska sendinefndin
tók ákveðna afstöðu gegn hinni
erlendu hernaðaríhlutun bæði í
Egyptalandi og Ungverjalandi.
UPPREISN HEILLAR
ÞJÓÐAR •
I sambandi við Ungverjaland
get ég þó ekki látið hjá líða að
lýsa því yfir, að norska stjórnin
er á sömu skoðun og yfirgnæf-
andi meirihluti þátttökuríkjanna
í S.Þ., að þar hafi verið um að
ræða uppreisn heillar þjóðar fyr-
ir frelsi sínu og sjálfstæði.
Þróunin í alþjóðamálum ber
þess skýrt vitni, að í heiminum
ríki ekki það traust og samstarf,
sem er nauðsynlegt til að tryggja
frið milli þjóðanna.
ÆSKILEGT ÖRYGGI
Eftir seinni heimsstyrjöldina
vonuðu Norðmenn, að Sameinuðu
þjóðirnar mundu þróast í stofn-
un sem yrði þess umkomin að
tryggja okkar eigin landi og öll-
um öðrum löndum í heiminum
öryggi og frið. Þegar það kom
hins vegar í ljós, að samtök þessi
gátu ekki veitt þátttökuríkjunum
nauðsynlega vernd, áleit norska
stjórnin æskilegt að leita öryggis
í samstarfi við ýmsar nágranna-
þjóðir sínar og gerðist því þátt-
takandi í Atlantshafsbandalag-
inu 1949.
NORSK STEFNA
Norska þjóðin hefur ekki síður
áhuga á því en yðar þjóð, að
friður sé varðveittur og efldur.
Það sjónarmið ásamt tilliti til
öryggis landsins hefur ráðið
norskri utanríkisstefnu.
Norska stjórnin hefur haldið
fast fram yfirlýstri stefnu sinni
um að erlent herlið fái ekki
bækistöðvar á norsku landsvæði,
meðan ekki er gerð árás á Nor-
eg eða landinu hótað með árás.
Eg tek eftir því að Sovétríkin
lýsa ánægju sinni yfir þessu.
BYGGT Á MISSKILNINGI
Þér segið að vísu, að eins og
nú sé ástatt, nægi sú yfirlýsing
ekki, vegna þess að þér staðhæf-
ið að Norðmenn verði sem aðilar
að NATO þvingaðir til að leyfa
bækistöðvar sprengjuflugvéla,
herskipa og kjarnorkuvopna á
norskri grund, gegn vilja sínum
og í andstöðu við hagsmuni þjóð-
arinnar.
Norska ríkisstjórnin verður að
taka það ákveðið fram, að þessi
skoðun yðar hlýtur að byggjast
á misskilningi. Það er einmitt
grundvallarlögmál í samstarfi At
lantshafsþjóðanna, að hvert þátt-
tökuríki hefur fullkominn sjálfs-
ákvörðunarrétt, — og þá að
sjálfsögðu í svo þýðingarmiklu
máli, sem hér um ræðir. Það eru
því norsk stjórnarvöld sjálf sem
ákveða með hliðsjón af ástandinu
í alþjóðamálum, hvort þau telja
að landi okkar sé ógnað.
HÆTTULEGAR, EF . . .
Norska ríkisstjórnin gerir sér
fulla grein fyrir því, að meðan
slík óvissa ríki í alþjóðamátum,
þá geti engin sú ríkisstjórn sem
vill ábyrgjast öryggi þjóðar sinn-
ar, leyft sér að gangast undir víð-
tækar afvopnunarskuldbindingar,
nema hvert einasta stig afvopn-
unarinnar sé undir fullkomlega
öruggu eftirliti. Meðan ástandið
er eins og nú í alþjóðamálum á-
lítum vér, að hægt sé að ná betri
árangri með því að hefja nú þeg-
ar afvopnun á þeim takmörkuðu
svæðum, þar sem samkomuiag
virðist nú framkvæmanlegt.
TILLAGA UM
TAKMÖRKUN
Norska stjórnin leggur sér-
slaka áherzlu á, að reynt sé að' ná.
samkomulagi um þau vandamál
sem tengd eru kjarnorkuvopnum.
Ríkisstjóra yðar mun hafa veitt
athygli tillögu sem Noregur hef-
ur borið fram á þingi SÞ með
Kanada og Japan um að allar til-
raunir með kjarnorkuvopn verði
tilkynntar fyrirfram til SÞ, en
tillaga þessi er nú tii umræðu í
afvopnunarnefndinni.
Það er von norsku stjórnarinn.
ar, að Sovétríkin taki þátt í um-
ræðum um þessa tillögu i þeim
skilningi, að fyrst í stað sé að
minnsta kosti lrægt að vernda
mannkynið fyrir hættunum af
kjarnageislun.
Frh. á bls. 15.
ENGAN HLUT AÐ ÁRÁSUM
Er ég dvaldist sem gestur yðar
í Moskvu, fékk ég tækifæri til
að benda yður persónulega á þá
þróun alþjóðamála eftir síðari
heimsstyrjöldina, sem leiddi til
þessarar ákvörðunar.
Eg vil endurtaka það sem áður
hefur verið sagt í orðsendingum
frá norsku stjórninni til hinnar
rússnesku, að norska stjórnin
mun aldrei eiga hlut að stefnu
sem felur í sér árásarfyrirætlun
og að hún mun ekkl heimila af-
not af norsku landi í þeim til-
gangi.
EINI TILGANGURINN
Ákvæðin í Atlantshafssáttmál-
anum um skyldu þjóðanna til að
koma hver annarri til aðstoðar
koma því aðeins til framkvæmda
að eitthvert þátttökuríkjanna
verði fyrir árás. Þessi ákvæði
sanna svo ekki verður um villzt,
að eini tilgangurinn með þessu
alþjóðasamstarfi er að veita þátt-
tökuríkjunum öryggi gegn utan-
ÓRÓI
Sú staðreynd að enn er í heim-
inum mikill hernaðarstyrkur, og
sérstaklega hin nýju hergögn,
sem verið er að taka í notkun,
veldur óróa og öryggisleysi í öll-
um löndum. Norska stjórnin
myndi fagna samkomulagi sem
gerði mögulegt að fækka og jafn-
vel fjarlægja þessi vopn, en hún
er þeirrar skoðunar, að því marki
verði aðeins náð með gagn-
kvæmri afvopnun og alþjóða-
samningum. Meðan ekki hefur
enn verið gerður neinn alþjóð-
Iegur samningur um afvopnun
ásamt öruggu eftirliti, þá hlýtur
það að verða hlutverk hverrar
ríkisstjórnar að reyna að tryggja
varnir lands síns eftir því, sem
hún álítur hentugast hverju
sinni.
MIKIÐ HLUTVERK
í bréfi yðar bendið þér á, að
smáríkin geti jafnt og stórveld-
in lagt sinn skerf til að stuðla
að lausn þessara vandamála.
Gunnar Ólafsson.
Kaleikur frá 8. öld í Kremsmunstersafni.
Þórir Þórðarson, dósent:
RESU RkCXIT
í H-MOLL messu Bachs er sung-
ið hið forna messu-credó eða
nýkeanska trúarjátningin. Játn-
ingin hefir týnzt úr messu vorri
eins og flest það, er henni heyr-
ir að fornri hefð utan prédikun,
ritningarlestur og bænir. í h-moll
messunni, sem Bach samdi um
höfuðþætti hinnar klassísku
messu lúthersku kirkjunnar eru
í 3. þætti sungnir úr messujátn-
ingunni á latínu kaflarnir cruci-
fixus (hann var krossfestur) og
resurrexit (hann reis upp frá
dauðum). Krossfestingarkaflinn
líður hægt áfram með hljóðlát-
um hryggðarblæ og tjáir niður-
lot lærisveinanna við krossinn og
hina lokuðu gröf. Tónarnir ber-
ast sem úr brjóstum þeirra, er
minnast nú með angurværð þess,
sem áður vakti fögnuð og nýjar
vonir: orðanna, sem töluð voru
við Galíleu-vatnið, upplitningu
til hæstu hæða hjálpræðis Guðs,
sem hann bjó mönnunum í mátt-
arverkum og máttarorðum, er
hrifu lífið úr viðjum dauða og
drunga til nýrra landa, þar sem
Guð ríkti. En nú var hann geng-
inn og farinn, horfinn þeim og
vonin slokknuð. En þeir áttu þó
minningu hans, og minningar ævi
hans söfnuðust sem í brennidepil
í atburðum síðustu daga og fram-
ar öðru í minningu síðustu mál-
tíðarinnar, er hann neytti með
þeim. Þeir gátu ekki gleymt orð-
unum: „Þetta er minn líkami,
sem fyrir -yður er gefinn; gjörið
þetta í mína minningu .. Þessi
Guimar Ólafsson
skipaður skipu-
lagsstjóri
Á BÆJARSTJÓRNARFUNDI í
fyrradag var samþykkt, eftir til-
lögu borgarstjóra, að skipa Gunn-
ar Ólafsson arkitekt skipuiags-
stjóra bæjarins.
í þessari samþykkt felst það,
að skipulagsnefnd bæjarins er nú
gerð að sjálfstæðri stofnun, sem
heyrir beint undir borgarstjóra
og bæjarráð, en var áður deild
í skrifstofu bæjarverkfræðings.
Gunnar Ólafsson hefur gegnt
starfi forstöðumanns skipulags-
deildar bæjarins í eitt og hálft
ár, en hann tók við því starfi af
Þór Sandholt, núverandi skóla-
stjóra Iðnskóians.
bikar er hinn nýi sáttmáli í minu
blóði; gjörið þetta, svo oft sem
þér drekkið, í mína minningu".
Hvað geymdu þessi leyndardóms-
fullu orð? Gat vonin verið slokkn
uð, úr því að þau höfðu verið
töluð? Bjó ekki í þeim fyrir-
heit um von framtíðar?
Það er sem Bach túlki nákvæm
lega þessar hugsanir, því hryggð
krossfestingarkaflans er ekki
örvænting heldur spurn, sem
væntir hjálpræðis Guðs, þótt ekki
sé það bert og augljóst þá stund.
Trú nefna guðspjöllin þá spurn.
En nú er sem bresti flóðgátt Og
tónaflóð upprisukaflans geysist
fram óvænt og skyndilega, áa
nokkurs undirbúnings. Allur blær
verður annar á augabragði, í
einni svipan er óveðursskýjum
sópað frá og geislaflóð hellist
ofan. Á miHi kaflanna er blind-
fella, upprisusöngurinn brýzt
fram. Á svipstundu er gleymd
hryggð krossfestingarinnar, þeg-
ar kórinn upphefur hið volduga:
Resurrexit, resurrexit: hann er
upprisinn! Bach er sögunni trúr,
því konurnar syngja fyrst. Það
voru konur, sem fyrstar fluttu
mannkyni mestu fagnaðartíðindi
allra tíma, að Kristur er uppris-
inn.
í þessu eina orði upprisutíð-
indanna felst öll von, öll trúar-
vissa. Upprisa Krists er eina v<m
mannanna um eilíft líf, því
hvernig vitum vér, að sálin sé
ódauðleg? Heiðinn dómur álítur
sálina ódauðlega og manninum
búna vist handan dauða í fögn-
uði. En er til nokkur sál, sem
líkaminn geymi og skreppi út úr
honum í andláti mannsins og
fljúgi til himinhæða? Biblían
segir nei. Hún telur líkamann
vera ytri mynd persónunnar, er
hrörni og rotni, en það sé í valdi
Guðs að reisa upp frá dauðum
hinn andlega mann. Öðru vísi er
þetta ekki skýrt. Það er leyndar-
dómur, sem er handan skilnings
vors og skynjunar, úr færi vís-
inda og prófanlegrar þekkingar
mannsins. Upprisa Krists er
kraftaverk Guðs, kraftaverk
allra kraftaverka, því fyrir mátt
upprisu hans munum vér upp
rísa. Sannanir? Engar til. Sú
spurn, sem væntir hjálpræðis
Guðs, grípur um upprisu Krists,
tekur henni með fögnuði. Hún
er vor einasta von, án hennar
engin. „Ef Kristur er ekki upp-
risinn, þá er ónýt prédikun vor,
ónýt líka trú yðar“.
Guð gefi öllum gleðilega páska.