Morgunblaðið - 09.03.1958, Blaðsíða 17

Sunnuríagur 9. marz 1958
MORGVNBLAÐIÐ
17
Þórður BenedikfssQu
60
ara
Á morgun, mánudag verður
Þórður Benediktsson íorseti
SÍBS og framkvæmdastjóri vöru
happdrættis þess 60 ára.
Þórður er löngu þjóðkunnur
maður og þá fyrst og fremst ,sem
forvígismaður SÍBS í baráttu
þess fyrir bættum hag berkla-
sjúklinga.
Snemma á starfsævinni reisti
Þórður bú í Vestmannaeyjum og
eftir nokkurra ára búsetu, hafði
hann aflað sér slikra vinsælda
bar, sökum mannkosta og for-
ystuhæfileika að hann tók sæti
á Alþingi árið 1942, sem upp-
bóíarþíngmaður fyrir Vestmanna
eyjakaupstað. Ekki urðu þó áhrif
Þórðar á stjórn þjóðmála iang-
vinn, því að á árinu 1943, var
hann hrifinn úr sölum Alþingis
til dvalar á sjúkrastofu á Vífils-
staðahæli og þar hófust kynni
okkar, Samtök berklasjúklinga
voru þá fárra ára, fátæk og van-
megnug, en með háleitar hug-
sjónir, er þó sáust ekki úrræði
til að gera að veruleika. Sjúkra-
Stofa í>órðar varð brátt samastað-
ur SÍBS manna. Þar var bolla-
lagt um framtíðina, ráðum ráðið,
og ferðast skýjum ofar. Fljótt
varð okkur ljóst, að við höfðum
fundið hugsjónamanninn, bjart-
sýnismanninn, en einnig mann-
inn, sem fær var um að ráða úr
vanda. Hin stutta þingseta Þórð-
ar hafði aflað honum vinahóps
innan þingsalanna. Vitneskjan
um þetta, ásamt þeim áhugaeldi,
er þegar hafði kviknað í brjósti
Þórðar um hag SÍBS varð þess
valdandi, að sjúkur dreif hann
sig upp úr rúminu á Vífilsstöð-
um, til þaulsetu í baksölum þings
ins, unz hann hafði með alkunnri
þrautseigju, snilliog ljúfmennsku
fengið því framgengt að lög um
skattfrelsi á gjafir til SÍBS voru
samþykkt í árslok 1943. Hvílíkt
þrekvirki það var, að fá þessi lög
samþykkt, sézt bezt á því, að
þingnefnd sú, er um málið fjall-
aði lagði eindregið til að það
væri fellt. Er ég kom á stofu-
gang til Þórðar kvöldið er nefnd
in hafði mælt gegn frumvarpinu
var ég hnugginn og taldi nú
horfa illa mjög, En Þórður minn
var nú aldeilis ekki svartsýnn.
Hann sagði aðeins þá setningu
sem í raun og veru er táknræn
fyrir allt hans líf. „Ég trúi á hið
góða í hverjum manni og ég skal
hafa þetta í gegn“, og það varð.
Þetta var fyrsta stórafrek Þórðar
fyrir SÍBS og eftir þetta má
segja, að hann hafi verið fyrsti
óskráði og síðar skráði ráðunaut
ur okkar og forvígismaður í öll-
ur fjármálum og íjáröflunum.
Aðalverkefni SÍBS hefur, eins
og vitað er, verið bygging og
rekstur V.A.R. Enda þótt vinar-
hugur ráðamanna ríkis og al-
mennings hafi gert okkur það
starf mögulegt, þá er þó augljóst
að mikil vinna, miklir örðugleik
ar og allskonar basl liggur að
baki því mikla starfi. 1 því
hefur samstarf okkar Þórðar ver-
ið nánast. Það er raunveruleg
gæfa fyrir hvern mann að eiga
samstarfsmann á borð við Þórð
Benediktsson.Mann, sem er þakk
látur fyrir það, sem gert er, sem
forsmáir örðugleikana, dregur
aldrei úr, en leysir úr hverjum
vanda nærri jafnskjótt og hann
ber að höndum.
Ég hef stundum verið að brjóta
heilann um það, Þórður minn,
hvernig þú færir að því, að halda
bjartsýninni og Ijúfmennskunni
á hverju sem gengur, en nú eftir
langar og fjölmargar samveru-
stundir á heimili þínu og konu
þinnar, frú Önnu Benediktsson,
skil ég, að á þínu heimili, þar
sem ástúð, nærgætni og hugul-
semi sitja í öndvegi, þar máist
armæða hversdagsstritsins og
bjartsýnin fær ein rúm.
Kæri vinur, við íbúar Reykja-
lundar, sem árum saman höfum
daglega haft fyrir augum árang-
ur þíns mikla starfs fyrir sam-
tök okkar, við dáum þína snilli,
atorku og hæfi'.eika. Við samfögn
um þér á þessum tímamótum í
lífi þínu. Samfögnum þér, sem
eirmm hinna fáu er hefur séð
sínar hugsjónir rætast, því þótt
ísland sé ekki berklalaust í dag,
þá hefir sú gerbreyting orðið á
högum berklasjúklinga frá því,
er þú hófst starf þitt fyrir SÍBS
að segja má sigurinn unninn.
Það er sagt að laun sigursins
séu vonin um að fá að starfa
áfram. Þau sigurlaun skulu þér
þó veitt. Verkefni bíða óleyst og
þú ert jafnan óðfús til átaka.
í frumsaminni sögu eftir þig,
er söguhetjan 10 ára drengur, fá-
tækur, vanheill og ósköp mátt-
laus í hnjáliðunum. Þú finnur til
með drengnum, sem er svo lasinn
og getur ekki leikið sér með hin-
um börnunum. Fyrir jól þramm
arðu upp snævi þakti hlíðina upp
í kofann til hans, með glaðning.
Sannarlega er starfsferill þinn
ein ganga upp snæviþakta hlíð
með glaðning handa þeim, sem
eru svo ósköp máttlausir í hnjá-
liðunum. Oddur Ólafsson.
— Þórsmörk
SKAK
Í I i
Framh. af bis. 11
niður á Krossáraura. Hann er
að fara til þess að syngja morg-
untíðir í Álfakirkju. Hann geng-
ur hægt en jafnt og hefur brodd-
staf í hendi.
Það er 9° frost, sólskin og logn.
Veðrið gæti ekki verið betra,
segjum við hvort við annað. Og
við klæðum okkur í peysur og
förum út í þetta góða veður.
Nokkrir ganga á Valahnúk, aðrir
inn í Sleppugil og enn aðrir nið-
ur með Krossá. Myndavélarnar
eru óspart notaðar enda mynda-
tökuskilyrði óvenjulega góð.
Tíminn er fljótur að líða og
fyrr en varir er komið fram á
hádegi. Það á að leggja af stað
frá Skagfjörðsskála kl. 1 og hjá
þessu fólki er stundvísin í háveg-
um höfð. Og kl. 1 eru allir lagðir
af stað með pokana sína á bak-
inu. Við skiljum þá eftir á skör-
inni hjá Krossá því Jóhannes ætl-
ar að bera farangurinn yfir ána
svo við þurfum ekki að rogast
með hann á bakinu inn í Sleppu-
gil, en þar er ísspöng yfir ána og
því hægt að komast yfir hana
þar þurrum fótum.
Bílstjóranir fóru nokkru fyrr
en aðrir og dyttuðu ýmislegt að
farartækjunum og kl. 2 eru allir
tilbúnir og þá er lagt af stað í
heimferðina.
Jeppinn hans Guðmundar
Jónassonar frá Völlum fylgist
með okkur og voru þeir félagar
hinir hjálplegustu. En ferðin nið-
ureftir gengur ágætlega og kl.
6 erum við komin niður að Marka
fljótsbrú. Þar er tekið benzín á
bílana, járnköllum og haka skil-
að til Eysteins. Og svo er haldið
áfram með viðkomu á Hvolsvelli,
þar sem við drekkum kaffi og
eins mikið smurt brauð og við get
um torgað.
Og enn fer nóttin að og fölblá
slæða leggst yfir landið, en roða
blik hnígandi kvöldsólar í suðri.
„Að ofan helkaldar stjörnur
stara“, hálfmáninn slifrar hjarnið
og norðurljósin leiftra á him-
inhvelfingunni. hteits.
ÞAÐ sannaðist mjög áþreifanlega
á nýafstöðnu skákþingi hve
byrjanakunnáttan er nauðsynleg
fyrir þá sem vilja klífa hæztu
tindanna í íslenzka skákheimin-
um. Þrautreyndir skákmeistarar
eins og Jón Þorsteinsson, Guðm.
Ágústsson, Benóný og Gilfer urðu
að sætta sig við lægri sess, en
tveir tiltölulega óreyndir bar-
dagamenn.
En það verður aðallega að skrif
ast á reikning sem við getum
nefnt „óvandvirkni í byrjunum“
Ég ætla nú lítillega að taka nokk
ur dæmi frá skákþinginu, en eins
og vonlegt er þá munu dæmi úr
mínum eigin skákum vera í meiri
hluta, þar sem tími minn til þess
að fylgjast með skákum hinna
keppendanna var mjög naumur.
Spánski leikurinn
í skákinni Ólafur Magnússon
og Jón Þorsteinsson í síðustu um-
ferð féllu leikar þannig. 1. e4, e5;
2. Rf3, RcG; 3 Bb5, a6; 4. Bxc6,
dxc6; Lakara er bxc6 vegna 5. d4!
5. Rc3. Aðrir leikir valda svörtum
ekki miklum erfiðleikum. T. d.
5. d4, exd4; 6. Dxd4, Dxd4; 7.
Rxd4, Bd7 og svartur hefur ör-
lítið betri horfur vegna biskupa-
parsins. 5. — Bg4. Meginleiðin er
hér 5. — f6; 6. d4, exd4; 7. Rxd4,
Bc5 og svartur nær að jafna stöð-
una með nákvæmri vörn. 6. h3,
Bxf3. Keres álítur að betra sé að
leika hér 6. — Bh5! t. d. 7. h4, Bg6
8. Rxe5, Bc5; með góðum sóknar-
færum fyrir svartan. 7. Dxf3, Bc5;
8. d3, Re7; 9. 0-0, 0-0; 10. Be3,
Dd6; 11. Hael, og hvítur hefur
þungan þrýsting á kóngsvæng, og
stendur þar af leiðandi betur.
Marshall árásinni beitti ég í
tveimur af skákum mínum, en í
hvorugt skiptið var henni tekið
syo ég fékk í báðum tilfellum
betri stöðu, sem þó reyndist
ákaflega erfitt að nýta. Hvítt:
Sig. Gunnarsson. Svart: Ingi R.
1. e4, e5; 2. Rf3, Rc6; 3. Bb5, a6;
4. Ba4, Rf6; 5. 0-0, Be7; 6. Hel, b5;
7. Bb3, 0-0; 8. c3, d5; Þetta er
hin margumdeilda Marshall árás,
sem býður upp á peðsfórn, en í
staðinn koma sóknarmöguleikar
á kóngsvæng.
Ekki hefur ennþá tekizt að
hrekja þessa fórn, þrátt fyrir
ítrekaðar tilraunir. 9. exd5, Rxd5;
10. d4. Þetta er bezta lausnin á
vandamálinu. fyrir þá sem ekki
eru öllum hnútum kunnugir.
10. — exd4; 11. Rxd4. Hvítur lend
ir í erfiðleikum eftir 11. cxd4
vegna Bg4. 11. — Rxd4 12. Dxd4,
Bb7; 13. Rd2 Eðlilegast, en tæp-
ast eins sterkt og aðferð Jónasar
Þorvaldssonar, sem hann beitti
gegn mér síðar í mótinu. Sem sé
13. Hdl en við víkjum að því
síðar. 13. — c5!; 14. De4. Hvítur á
ekki annarra kosta völ. 14. — Bf6;
15. Rfl, Dd7; 16. Bc2, g6; 17. Df3,
Bg7 og svartur stendur mun
frjálsara. Skák mín við Jónas Þor
valdsson tefldist eins fram til 13.
leiks, er hann lék 13. Hdl, c6(?)
Betra var hér c5! t. d. 14. De4, c4;
15. Bc2, g6; og hvítur lendir í
erfiðleikum eftir He8 og Bc5 eða
f6. 14. Bf4, Sterkara var 14. Bxd5,
cxd5; 15. Be3 og reyna að leggja
undir sig d4 reitinn. 14. — Bf6;
15. Dc5, Slæmt væri 15. Be5 vegna
Bxe5 16. Dxe5, He8 og svartur
hefur góða sóknarmöguleika.
15. — He8; 16. Bg3, He2; 17. Rd2,
Dd7; Sterkara er hér Db6 en
17. — Rxc3 strandar á 18. bxc3,
Hxd2; 19. Bf4! og hvítur fær
yfirburðastöðu fyrir peðið. Eftir
Dd7 jafnaðist staðan fljótlega.
★
í 10. umferð féllu leikar þannig
í skák Stefáns Briem og Jóns
Þorsteinssonar. 1. e4, e5; 2. Rf3,
Rc6; 3. Bb5, a6; 4. Ba4, Rf6; 5. 0-0,
b5; 6. Bb3, d6; 7. Rg5(?) Leikur-
inn lítur mjög girnilega út, en
ekki er allt gull sem glóir, því
eftir nokkra leiki átti hvítur tap-
aða stöðu, sem honum tókst þó
að bjarga sér úr með riddara-
fórn sem Jón svaraði ranglega.
7. — d5; 8. exd5, Rd4; 9. Hel, Bc5!
Þrátt fyrir að Jón þekki ekki
þetta afbrigði, þá finnur hann
bezta leikinn fyrir svartan,
10. Hxe5t Hvítur á ekki annarra
kosta völ. 10. — Kf8; 11. h3, Rd7;
12. Rxf7, Kxf7?
Hvítt: Ingi R.
Svart: Stefán Briem.
ABCDEFGH
Bxc6! og hvítur stendur betur.
9. Hel, Rd8; 10. d4, ReG; 11. BclV
c5!; 12. Bfl
Hvítt: Stefán Briem.
Svart: Jón Þorsteinsson.
ABCDEFGH
I i
fei
i im l|§§ f§H §§i
Byrjunin í þessari skák er sam
nefnari fyrir flesta af meistara
flokksmönnum okkar íslendinga.
Með 6. leik sínum gefur Jón
tækifæri á hættulegu af-
brigði, sem hann kemst svo að
raun um að hann kann ekki að
svara á réttan hátt. Hefði ekki
verið affærasælla að sneiða hjá
þessu afbrigði og leika einfald-
lega 6. — Be7? Á svona einföld-
um atriðum flaskar fjöldinn allur
af góðum skákmönnum. Tíminn
eyðist og þeir finna sjaldnast
lausn á vandamálinu, sem vonlegt
er vegna hins takmarkaða um-
hugsunartíma. Þessi ónákvæmni
í byrjunum er þó bagalegust þeg-
ar við heyjum keppni við erlenda
skákmeistara, sem eyða miklu af
æfingartíma sínum í rannsóknir
á skákbyrjunum. 13. d6f, Rxb3;
14. Df3f!, Df6; Þvingað. Ef 14. —
Rf6 þá 15. He7f, Kf8; 16. Dxb3 og
vinnur. 15. Hf5, Rxal; 16.
Hxf6f(?) Góður millileikur er
hér 16. Dd5f. 16. — Rxf6; 17.
Dxa8, Rxc2? Eins og áður getur
var Jón þegar búinn með megnið
af umhugsunartíma sínum, og
missir hér af leið sem gefur hon-
um fullkomlega jafna stöðu, sem
sé 17. — Bxd6. Eftir hinn gerða
leik stendur hvítur betur.
P. S. Eftirfarandi athugasemd
á að fylgja 12. — leik svarts. í
staðin fyrir 12. — Kxf7 átti svart
ur að leika 12. — Df6! með yfir
burðastöðu.
Fjögurra-riddara-Ieikur
í skák minni við Guðmund
Ágústsson féllu leikar þannig.
1. e4, e5; 2. Rf3, Rc6; 3. Rc3, Rc6;
4. Bb5, aG; Hér fer ég viljandi út
í afbrigði sem er talið gefa svört-
um heldur lakara tafl, því ég
vissi að Guðmundur, var öllum
hnútum kunnugur í hinum leið-
unum. 5. Ba4, Sterkara er hér 5.
Bxc6. Be7; 6. d3, d6; 7. h3(?)
Leikurinn er ekki beinn afleikur,
heldur alltof hægfara. Bezt var
hér 7. Bxc6f. 7. — 0-0; 8. Be3, b5;
9. Bb3, Ra5; 10. 0-0, Bb7; 11. Re2,
c5; 12. Rd2 Svartur hótaði c4.
12. — d5! og svartur fékk yfir-
burðastöðu. — í skák minni við
Stefán Briem fylgdu báðir aðilar
lengi vel troðnum slóðum. 1. e4,
e5; 2. Rf3, Rf6. 3. Rc3, Rc6; 4. Bb5,
Bb4; 5. 0-0, 0-0; 6. d3, Bxc3; 7.
bxc3, d6; 8. Bg5, De7; Þessi leikur
er kenndur við skákmeistarann
Margen, og þykir varnarkerfi
hans eitt það öruggasta í þessari
byrjun. Aðrar leiðir eru hér 8. —
Re7; 9. Rh4! betra en Bxf6; S. —
Rg6; 10. Rxg6, fxg6; með meiri
möguleikum fyrir hvítan 8. — d5;
9. exd5!, Dxd5; 10. c4, Dd6; 11.
Keres álítur að 12. d5 gefi hvítum
meiri möguleika, og bendir í því
sambandi á að svartur fái mót-
sókn á drottningarvæng eftir 12.
Bfl, cxd4; 13. cxd4, Dc7; en mér
er ekki fyllilega ljóst hvernig
svartur heldur jöfnu tafli eftir 14.
Bb2. T. d. Rd7, þá einfaldlega 15.
g3 og hvítur hefur greinilega
betri stöðu þar sem biskupum
hans hafa nú opnast línur. Önn-
ur leið fyrir svartan er 12.— Hd8;
13. De2, Rf4; 14. Dc4! og svartur
lendir í erfiðleikum. 12. — Dc7?;
13. d5, Rd8; 14. Rli4!, Re8; 15. f4,
f6? Betra var exf4. 16. f5 og hvít-
ur hefur yfirburðastöðu. Ég læt
svo þessum byrjunarhugleiðing-
um lokið að sinni.
★
Þó að sigur ungu kynslóðarinn-
ar væri mestur i meistarflokki á
skákþingi Reykjavíkur að þessu
sin'ni, þá gætti hans einnig í 1. og
2. flokki. Tíu ára gamall drengur
að nafni Jón G. Hálfdánarson
vann það einstæða afrek að kom-
ast úr öðrum flokki og upp í
fyrsta flokk, en hann mun vera
yngsti 1. fl.maður okkar fyrr og
síðar. Ég ætla að gefa mönnum
færi á að kynnast með eigin aug-
um hinum undraverða þroska er
Jón litli hefur náð á skáksviðinu.
Hvítt: Jón G. Hálfdánarson.
Svart: Árni Jakobsson.
Teflt í 2. umferð.
Spánski leikurinn.
1. e4, e5; 2. Rf3, Rc6; 3. Bb5, a6;
4. Ba4, RÍ6; 5. 0-0, b5; 6. Bb3, Be7;
7. Hel, 0-0; 8. c3, d6; 9. h3, Ra5;
10. Bc2, c5; 11. d4, Dc7; 12. Rbd2,
Bb7; 13. Rfl, Hac8; Fram til þessa
hafa báðir fylgt bókinni, en í
síðasta leik sínum varð svörtum
á skyssa. Betra var 13. — cxd4.
14. d5! Jón gerir alveg rétt í því
að loka miðborðinu fyrir svört-
um, því menn hans standa betur
til sóknar á kóngsvæng. 14. —
Rc4; Hér á Árni að hefj’a aðgerðir
á drottningarvæng með 14. Hc8,
Bc8, Rb7, c4, Rc5 og b4. 15. g4,
Hfd8; 16. Rg3, Bf8(?) Betra var
16. — Re8, en svartur er þegar
kominn í erfiðleika vegna' þess
að hann hefur ekki hafið mótsókn
á drottningarvæng. 17. Bg5!, Be7;
Ekki 17. — Rxb2, vegna 18. Rh5
og kóngsstaða svarts er í molum.
18. b3, Rb6; 19. Dd2, Öllu sterk-
ara var hér Rf5. 19. — Re8; 20.
Bxe7, Dxe7; 21. Rf5, Dc7; Betra
var Df8. 22. Kh2, Rd7?; Eftir þenn
an leik þarf svartur ekki um sár
að binda. 23. Re7t, Kf8; 24. Rxc8,
Bxc8; 25. Hgl, Kg8; 26. a4! Jón
opnar nú hrókum sínum línur.
26. — Rf8, 27. axb5, axb5; 28. Ha2,
Bd7; 29. Hgal, Hb8; 30. b4, c4;
31. Rh4, Rg6; 32. Rxg6, hxg6;
33. Ha7, Dc8; 34. f4, f6; 35. fxe5,
fxe5; 36. Df2, g5; 37. Kg2, Dd8;
38. De3, Kh7; 39. Hfl, Kg8; 40.
Hf2, Kh7; 41. Hf7, Bc8; Jón hefur
notfært sér vel skiptamunsvinn-
inginn, og gerir nú út um skák-
ina í næstu leikjum. 42. Hae7!,
Kh6; 43. h4 og svartur gaf.
IRJóh.
17/ leigu
er sólrik og skemmtileg 5 herbergja íbúð í Hlíðunum
ca. 130 m2). íbúðin er laus frá 14. maí nk.
Tilboöum óskast skilað til blaðsins fyrir nk. fimmtu-
dag merkt: „Mávahlíð •—8817“.