Morgunblaðið - 15.06.1958, Blaðsíða 22

22
MORGVISHL AÐIÐ
Sunnudagur 15. júní 1958
| ^JJ.venjojóéin ocj heimiíié j
„Þegar síldarfréttirnar fara
að berast, mundi ég ekki eira
nema á sjónum".
segir Þórunn Benjaminsdóttir,
alvanur sildarkokkur
UM og upp úr helginni leggja
fyrstu síldarbátarnir af stað á
miðin, sumir með kvenmann inn-
anborðs. Þar á meðal er Skipa-
skagi frá Akranesi. Kokkurinn
um borð heitir Þórunn Benja-
mínsdóttir, og hún er enginn við-
vaningur á sjónum. Þetta er
fimmta sumarið hennar á sild.
— Ég er ekki mikill sjómaður
og í brælu er ég oft sjóveik,
sagði Þórunn, þegar við náðum
tali af henni í vikunni. En ég fer
helzt ekki í koju. Mér finnst ég
varla geta látið það sjást að ég
sé svo mikill aumingi. Maður
verður að standa í stöðu sinni.
Auk þess hundleiðist mér þetta.
En ég fer á síld vegna pening-
anna. Ég byrjaði á sjónum með
því að fara í einn og einn róður
á vetrarvertíð og hafði upp úr
því 500 krónur fyrir einn dag.
Það er ekki svo lítið. Fyrst ætl-
uðu þeir að borga mér minna af
því að ég er kvenmaður, en ég
um. Maður er fljótur að venjast
þvi.
— Og hvað hefurðu helzt í
matinn? Sild?
— Já stundum, síldarbollur og
steikta síld. En það er mikið verk
að taka beinin úr síldinni þegar
um svona mikið magn er að ræða.
Við tökum með okkur saltkjöt,
en eftir langa útivist verðum við
að borða fisk. Þá þýðir ekki að
kvarta. Það verður ekki hlaupið
í land eftir kjöti. Ef ég hef al-
mennilega eldavél, baka ég mest
af brauðinu sjálf. Bakarísbrauð
er dýrt og leiðigjarnt. Það er
ekki hægt að ætlast til þess að
áhöfnin borði það, enda er það
metið við kokkinn ef hann vill
baka. Um helgar baka ég oft
tertu og stundum kleinur og þess
háttar. Ef við komum með mik-
inn afla í land, kaupi ég ávexti og
í'jóma og reyni að gera áhöfninni
einhvern dagamun.
— Og hvenær leggið þið svo
upp?
— Um helgina. Við þurfum að
fara til Sigló fyrst og taka nótina.
Þeir eru ákveðnir í að vera komn
ir á miðin um tuttugasta. Það
væri hálfskammarlegt að láta
Norðmennina taka fyi’stu síldina
eins og í fyrra.
E. Pá.
Þórunn Benjamínsdóttir
Stofnun Mntthíasaifélagsins
hefur hlotið góðar undirtehtir
Samtal við formann félagsins Martein
Sigurðsson
lét mig ekki og fékk þá karl- i FORMAÐUR Matthíasarféiagsins,
mannskaup. Marteinn Sigurðsson, fulltrúi á
Þó er oft skemmtilegt og glatt Akureyri, er staddur hér í bænum
á hjalla um borð. Ef mikið veið-
ist af síld, getur maður ekki sofið
fyrir æsingi. Það er ómögulegt
annað en vera á ferli og gefa
kaffi, á hvaða tíma sólarhrings-
ins sem er. Aftur á móti er drep-
leiðinlegt að hanga yfir engu,
þegar síldarlaust er. Kokkunnn
þarf þó ekki að kvarta. Hann
hefur nóg að gora.
Oft hef ég verið ákveðin í að
fara ekki aftur á sjóinn, en pegar
fer að vora verður það úr að ég
ræð mig á síldarbát. Ég mundi
ekki hafa eirð i mínum beinum,
þegar síldarfréttirnar fara að ber
ast, ef ég væri ekki á sjónum.
— Tala sjómennirnir ekki
stundum um að drepa kokkinn,
ef þeim líkar ekki maturinn?
— O-o, maður reynir að svara
fyrir sig, ef þeir eru eitthvað
að ybba sig, þó það sé kannske
ekki sérlega kvenlegt. Það þýðir
ekki annað ex spjara sig og sýna
þeim að kvenfólkið stendur karl-
mönnum á sporði. Annars
finnst mér gott að vinna með sjó-
mönnum. Þeir eru ákaflega lið-
legir og hjálpsamir. Ég hef enga
ástæðu til að kvarta undan þeim.
En karlmenn eru engu síður sjó-
veikir en kvenfólk, og ekki bera
þeir sig betur.
— Þú kannt kannske betur við
sjómenn en landmenn?
— Já, ég skemmti mér alltaf
betur með sjómönnum, þó ég sé
ekkert að setja út á þessa bless-
aða landkrabba.
— Og þá ætti þér að líka lífið
um borð.
— Já, en það er ekki hægt að
skipta sér neitt af karlmönnum,
þar sem einn kvenmaður er um
borð með 10—12 sjómönnum. Ef
um einhverja hrifningu er að
ræða, þá verður það að bíða
þangað til eftir vertíð.
— Hvernig er aðbúnaðurinn
um borð?
— Á smærri bátunum sefur
kokkurinn og eldar innan um
sjómennina, en * stærri bátunum
er kokkað aftur í og á þeim er
kokkurinn í káetu með þremur
öðrum, stýrimanni og vélamönn-
um þessar mundir. Tíðindamáður
Mbl. hitti Martein að máli og
Marteinn Sigurðsson
spurði hann um hið nýstofnaða
félag. Leysti Marteinn greiðlega
úr hverri spurningu og leyndi sér
ekki brennandi áhugi hans á því
verkefni, sem félagið hefur sett
sér að hrinda í framkvæmd.
— Hvað viltu segja mér um
markmið félagsins?
— Markmið félagsins er að
koma upp Matthíasarhúsi á Ak-
ureyri og safna þangað öllum
munum, sem skáldið átti, einnig
ritverkum hans og ýmsu öðru,
sem ætti heima á slíku safni.
— Hvernig hefur almenningur
tekið málinu?
— Stofnendur félagsins voru
40 talsins, allir búsettir á Akur-
eyri. Hins vegar er öllum heimil
innganga í félagið hvar sem þeir
búa á landinu. Þeír sem ganga í
félagið fyrir 1. júlí nk. eru stofn-
félagar. Félagsstofnunin hefur
fengið sérlega góðar undirtektir
bæði í Reykjavík og á Akureyri
og hafa allmargir gerzt félagar
eftir að stofnfundur var haldinn.
— Mun hið opinbera veita fé-
laginu nokkurn styrk?
— Akureyrarbær hefur þegar
veitt félaginu 50 þúsund krónur,
en einnig mun verða leitað til
ríkisins um fjárframlög 1 þessu
skyni.
— Hvað haldið þið að muni
kosta að koma Matthíasarsafninu
upp?
— Það er erfitt að segja á þessu
stigi málsins. Fyrst liggur fyrij: að
kaupa hús, sem skáldið bjó í, en
séra Matthías bjó í tveimur hús-
um á Akureyri. Fyrst í Aðalstræti
50, en síðar á Sigurhæðum. Því
hefur ekki enn verið slegið föstu
hvort þessara húsa verður keypt,
en menn hneigjast yfirleitt að
því að Matthíasarsafnið verði á
Sigurhæðum. Félagstjórnin von-
ast eftir að sem allra flestir vilji
styðja félagið með því að gerast
félagsmenn og greiða árgjaldið,
sem er 100 krónur, því framgang-
ur málsins er mjög undir því kom
inn að margir leggist á eitt um að
hrinda því áleiðis.
— Hefir Matthíasarfélagið nokk
uð fleira á prjónunum, en að
koraa upp Matthíasarsafninu?
— Ekki að svo stöddu. Félagið
leggur allt kapp á að koma safn-
inu upp og væri æskilegt að það
tækist sem fyrst. Þegar því marki
er náð, er ekki gert ráð fyrir frek
ara starfi hjá félaginu, a. m. k.
ekki nema þá í smáum stíl, sagði
Marteinn að lokum.
Það ætti að vera óþarfi að
hvetja íslendinga til að neiðra
verður sennilega ekki a annan
minningu séra Matthíasar, en það
SKAK
NÚ á næstunni munu stúdentar
héðan halda austur til Búlgaríu
í hina árlegu skákkeppni „lieims-
meistaramóts stúdenta í skák.“
Þátttakendur héðan eru Friðrik
Olafsson, Ingvar Ásmundsson,
Freysteinn Þorbergsson, Stefán
Briem og Bragi Þorbergsson.
Allir eru þessir menn þekktir
hér úr skáklífinu í höfuðborginni,
og má því búast við sæmilegum
árangri. Friðrik Ólafsson mun
halda á kandidatakeppnina í Júgó
slavíu í ágústbyrjun, en honum
til aðstoðar fer Ingvar Ásm.
Á þessu móti fær Friðrik þá
mestu eldskírn, sem hann hefur
hlotið til þessa a skákferli sínum.
Ég hef lítillega rannsakað kepp-
endalistann í þessu móti, og vil
ég skipta keppendum í tvo hópa,
sem greinast svo í a og b. I 1.
flokk a koma Smyslof, Bronstein,
Tal. Petrosjan og. Reshewsky.
Þessir menn hafa allir tekið þátt
í slíkri keppni áður utan Tal
og hafa þar að auki gífurlega
þjálfun að baki. Þó vil ég setja
? við Reshewsky. Teljast verður
nokkuð víst að einhver þessara
manna hljóti efsta sætið.
1. fl. b) Gligoric, Averbach,
Szabo, Pachmann, Matanovic,
Friðrik, Larsen, Panno og B.
Fisher. fjórir fyrstu í þessum
flokki hafa mikla reynslu, en um
framfarir er varla að ræða. En
hinir eru ungir og vaxandi, enda
gætu Matanovic, Larsen og Frið-
rik jafnvel orðið mjög hættulegir
fyrir 1. flokk a, ef þeir haga
„stúderingum“ sínum í samræmi
við skapgerð hættulegustu and-
stæðinga sinna, og hafa sér til
aðstoðar 2—3 keppnisvana menn.
Aðrir þátttakendur í þessu móti
skipta varla máli.
Spánski leikurinn
(opna afbrigðið)
I. e4, e5; 2. Rf3, Rc6; 3. Bb5, aC;
4. Ba4, Rf6; 5. o-o, Rxe4;
Hér hefst „opna afbrigðið.“
Aðalkostir þess eru að svartur
fær rúma stöðu, sem gefur hon-
um tækifæri til að koma mönnum
sínum fljótt á vettvang. Ókost-
irnir eru aðallega fóignir í veik-
ingu peðastöðunar. Dr M. Euwe
og L. Szabo tefla þetta afbriði
mest af núlifandi stórmeisturum.
6. d4! Bezti leikurinn. T. d. 6. Hel,
Rc5; 7. Bxc6, bxc6; 8. Hxe5t, Re6!
Með hinum gerða leik opnar hvít-
ur mönnum sínum línur, og nær
aftur peðinu, sem hann fórnaði,
vegna þess að svarturá erfitt með
að drepa á d4, vegna De2.
6. — b5; 7. Bb3, d5; 8. dxe5, Be6;
9. c3. Hér er einnig sterkt að leika
9. De2. (Moskva leikurinn) c3 er
ætlað það hlutverk að koma Bb3
undan til c2 og einnig á c3 að
styðja væntanlega riddaraflutn-
inga til d4. 9. — Be7; 9. —■ Bc5 er
einnig leikið hér. 10. Rbd2, o-o;
II, Bc2, f5; 12. exf6, framhjáhlaup
hátt betur gert en með stofn-
un Matthíasarsafnsins. Það er
undravert hve vel eitt heimili
getur varðveitt minningu mik-
ilmennis, sem þar hefur dvalizt.
Má í því sambandi minna á heim-
ili Runebergs í Borgá. Ef jafnvel
tekst til með Matthíasarsafnið á
Akureyri er vel farið.
J. II. A.
B C
E F G H
ABCDEFGH
Staðan eftir 13. Rd2—b3
Rxf6; 13. Rb3. Hlutverki byrjun-
arinnar er lokið, og miðtaflið tek-
ur við. Ef við stöldrum við til
þess að athuga útkomuna úr
byrjuninni, þá sjáum við að hvít-
ur hefur trausta stöðu með eng-
um peðavetkteikum, en hann á
eftir að koma Bcl á framfæri.
Aftur á móti er svarta peðastaðan
dálítið holótt. en svartur hefur
komið út öllum léttu mönnunum.
Hér kemur svo skák þar sem
þessi staða kom upp.
Hvítt: I. Boleslavsky.
Svart; Dr. M. Euwe.
Groningen 1946.
13. — Bg4; 14. Dd3, Bh5; 15. Rbd4,
Rxd4; 16. Rxd4, Bg6; 17. De2,
Bxc2; 18. Rc6, De8. Eini leikur-
inn. eftir 18 — Dd6?; 19. Rxe7t,
Kh8 og hvítur vinnur peð með
20. Rxd5. 19. Rxe7t, Kh8; 20.
Dc2, Dxe7; 21. Bf4, Hae8; 22. a4,
c5; 23. axb5, axb5; 24. Dd3, c4.
Raunverulega þvingað, því að
24. — Db7?; 25. Bd6. 25. Dd4, De2;
26. Be3, Db2; 27. Hfbl? Slæmur
fingurbrjótur. Sjálfsagt var 27.
Habl. 27. — Ha8! Svartur vinnur
nú annað peð. 28. Hdl, Hxal;
29. Hxal, Dxc3; 30. Bd4, Db4;
31. Hbl, Da4; 32. Dd2. Svartur
hefur við nokkra erfiðleika að
etja á meðan Bd4 er við lýði.
32. — Da6; 33. Í3, h6; 34. g4
Dr. Euwe vendir nú kvæði sínu
í kross og snýr sér að kóngssókn.
34. _ De6; 35. h3, Rh7; 36. Dc3,
Dg6; 37. Hxb5, Rg5; 38. Hxd5,
Rxf3t; 39. Kg2, Df7; 40. Dxc4,
Rxd4; 41. Dxd4, Dílt; gefið.