Morgunblaðið - 10.08.1958, Blaðsíða 10

10
MORGUNfíLAÐIÐ
Sunnudagur 10. ágúst 1958
Utg.: H.f. Arvakur. Reykjavík.
Framkvæmdastióri: Sigíús Jónsson.
Aðairitstjórar: Vaitýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
UTAN UR HEIMI
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Ola. sirm 3J045
Auglýsingar: Arni Garðar Knstinsson.
Ritstjórn: Aðaistræti 6.
Auglýsingar og aígreiðsla: Aðaistræti 6 Sími 22480
AsKriftargjald kr 35.00 á mánuði innanlands.
I lausasölu kr. 2.00 eintakið.
FYRIRLITNING Á LÝÐRÆÐINU
OG MÁTTUR HRÆÐSLUNNAR
*
r
I
myndum
T:MINN birti forystugrein
á fimmtudaginn, þar sem
er að finna hugleiðingar
um það sem blaðið kallar fall
fjórða lýðveldisins franska.
Kemst blaðið að þeirri niður-
stöðu að höfuðástæðan fyrir
þessu falli fjórða lýðveldisins
hafi verið sú, hve stjórnarand-
staðan í því landi hafi jafnan
verið neikvæð. Ekki færir blað-
ið nein rök fyrir þessari stað-
hæfingu, enda mun orsakanna
fyrir stjórnarvandræðum Frakka
miklu víðar að leita og aðalmein
semdirnar vei’a allt aðrar. En
Tíminn notar þessa niðurstöðu
sína til að dtila á SiaJfstæðis-
flokkinn og telur að afstaða
hans gagnvart ríkisstjórn þeirri,
sem nú situr, sé til þess fallin
að grafa undan „trú á þingræði
og lýðræði“ og stefnir þar með
stjórnskipulaginu í hættu.
Hér er vitaskuld um að ræða
heimatilbúin hindurvitni, sem
svo oft skjóta upp kollinum á
ritstjórnarskrifstofu Tímans. En
samt gefur þetta nýjasta heila-
fóstur blaðritarans efni til að
rifja upp nokkrar staðreyndir.
★
Þegar Hræðslubandalagsflokk-
arnir gengu til kosninga, var
grundvöllurinn sá, hvernig unnt
væri að ná sem flestum þingsæt-
um þó atkvæðamagnið væri rýrt.
Tilgangurinn með Hræðslu-
bandalaginu var að ná meirihluta
Alþingis á sitt vald þó mikill
minnihluti þjóðarinnar stæði á
bak við það. Þetta er mál út af
fyrir sig, sem sýnir glögglega,
hvaða hug þessir flokkar raun-
verulega bera til lýðræðisins. Um
leið og þessir flokkar gengu til
kosninga með þessu hugarfari,
lýstu þeir því jafnframt yfir, að
ef þeir kæmust til valda, skyldu
Sjálfstæðismenn hvergi fá að
hafa áhrif á nokkurt mál. Sér-
staklega var það tekið fram, að
ekki mættu Sjálfstæðismenn á
nokkurn hátt koma nálægt efna-
hagsmálum landsins, því að
fyrsta og æðsta skilyrðið til þess
að leysa þau mál væri einmitt
það, að Sjálfstæðisflokkurinn
fengi hvergi nálægt að koma. Ef
áhrifa hans fengi að gæta þar
á nokkurn hinn minnsta hátt,
þá væri gersamlega vonlaust um
lausn þessara mála, sögðu
Hræðslubandalagsflokkarnir.
★
Kosningarnar fóru svo, að
Hræðslubandalaginu tókst ekki
að ná megin tilgangi sínum. Sá
hreini meirihluti, sem þessir
flokkar ætluðu sér að ná með
svikum við þingræði og lýðræði
í landinu fékkst ekki. En ríkis-
stjórn var svo mynduð, þvert
ofan í gefin loforð, með aðstoð
kommúnista og eftir það var
yfirlýsingin um útilokun Sjálf-
stæðisflokksins frá öllum áhrif-
um á landsmálin margendurtek-
in. Hér við bætist svo það, að
allan þann tíma, sem ríkisstjórn-
in hefur setið, hefur verið staðið
við þetta fyrirheit um útilokun
og áhrifaleysi Sjálfstæðismanna.
Ríkisstjórnin og flokkur hennar
hafa ekki staðið jafn fast á
nokkru sem lýst var yfir, þegar
stjórnin var mynduð, eins og
þessu atriði. Þetta er raunveru-
lega það helzta, sem ríkisstjórnin
og flokkar hennar hafa staðið
við. Sjálfstæðismenn hafa ekki
verið kvaddir til ráða í nokkru
máli. Ákvarðanir í þýðingar-
mestu málum hafa verið teknar
án þess að þeir væru kvaddir til
nokkurs ráðuneytis. Sama er,
hvort um hefur verið að ræða
vandasömustu og flóknustu inn-
anlandsmál, eða örlagarík utan-
ríkismál, sem allir viðurkenna
*að fullkomna samstöðu þurfi um.
Bandaríski utanríkisráðherrann, John Foster Dulles fær martröð!
Þegar rætt er um þessa algeru
útilokun Sjálfstæðisflokksins,
verður að hafa í huga, hve stór
flokkurinn er. Við Alþingiskosn-
ingarnar seinustu fékk þessi
flokkur yfir 40% atkvæða og við
bæjarstjórnarkosningarnar, sem
fóru fram í vetur, jók hann fylgi
sitt enn stórlega. . Ríkisstjórnin
sér það og hefur lengi séð það
og vitað, að hún er í minnihluta
í landinu. Þess vegna óttast hún
kosningar. Hún vill ekki leita til
kjósendanna, af því að þá veit
nún að hun mum falla. En þrátt
fyrir það, þótt ríkisstjórnin sitji
í blóra við þjóðarviljann, slakar
hún sízt af öllu á útilokun Sjálf-
stæðisflokksins frá áhrifum á
landsmálin.
Allt þetta atferli er háskalegt
brot á grundvallarreglum lýðræð
isins og sýnir betur en nokkuð
annað, að stjórnarflokkarnir fyr-
irlíta raunverulega það lýðræði,
sem þeir í öðru orðinu þykjast
hampa.
Sjálfstæðismenn hafa haldið
uppi harðri gagnrýni á ríkis-
stjórnina og undan því kvartar
Tíminn í þeirri forystugrein, sem
vikið er að hér að ofan. En það
er skýlaus skylda Sjálfstæðis-
manna að halda uppi slíkri gagn-
rýni, eins og málefni standa til.
Ef flokkurinn gerði það ekki,
brygðist hann stórlega skyldu
sinni. Það er vissulega von, að sú
ríkisstjórn finni til undan högg-
um, sem er ber að því að hafa
svikið öll þau loforð, sem hún gaf,
þegar hún var mynduð, nema þá
helzt þetta eina ioforð, sem stað-
ið hefur verið við í gegnum
þykkt og þunnt, sem er útilok-
un stærsta stjórnmálaflokksins
frá öllum áhrifum á landsmálin.
í gagnrýni sinni hafa Sjálf-
stæðismenn í engu gengið á hlut
ríkisstjórnarinnar. Hún hefur
fengið allt, sem hún átti skilið
cg hvorki meira né minna. Þann
skaenmt hafa ríkisstjórnin og
flokkar hennar raunverulega orð
ið sér úti um sjálfir með því að
halda uppi því lánslausasta
stjórnarfari, sem landsmenn
hafa kynnzt, eftir að þeir fóru að
eiga með sig sjálfa í stjórnmála-
legum efnum.
★
í vor var ríkisstjórnin nærri
fallin, eins og kunnugt er. Sjálf
var hún búin að dæma sig dauða,
þetta kvöld í vor. En hún reis
við aftur og það, sem gaf henni
máttinn til þess var ekkert annað
en hræðslan, hræðslan við lýð-
ræðislegar kosningar í landinu
og dóm kjósendanna. Ferill nú-
verandi rikisstjórnar hófst með
bandalagi hræðslunnar og hræðsl
an er það, sem haldið hefur
henni saman hingað til
Það hefur vakið töluverða athygli, að í ræðu, sem fyrrverandi flotaforingi Hitlers, Dönitz, hélt
á fundi í Hamborg, sem um 2000 manns úr kafbátaflota Þjóðverja á stríðsárunum sátu, hóf hann
til skýjanna afrek kafbátaflotans og fögnuðu fundarmenn þessum ummælum hans ákaft. Skýrði
Dönitz frá þvi, að hann hefði fengið bréf bæði frá bandarískum og brezkum flotaforingjum, þar
sem þeir hefðu farið viðurkenningarorðum um hann sjálfan og þýzka kafbátaflotann. Þetta verð-
ur enn athyglisverðara, þegar það er íhugað, að Dönitz var dæmdur fyrir stríðsglæpi í Nurnberg
og sat í fangelsinu í Spandau. Myndin er tekin af Dönitz (fyrir miðju) á fundinum ásamt nokkr-
um starfsbræðrum hans úr kafbátaflotanum.
EINS og kunnugt er af fréttum
og greinum, veit enginn, hvernig
Feisal II írakskonungur og Ab-
dul Illah krónprins létu líf sitt.
Myndin hér að ofan er gerð af
þýzkum teiknara eftir lýsingum
arabískra blaðamanna. — Sam-
kvæmt þeirri frásögn voru kon-
ungurinn og
enn vakandi
mánudagsms
föðurbróðir hans
kl. 5 að morgni
14. júlí sl. Þeir
voru að undirbúa ferð sína til
Istanbul á ráðstefnu Bagdad-
bandalagsins. Konungi var þá
tilkynnt, að majór nokkur ásamt
tveimur fylgdarmönnum sínum
óskaði eftir að hitta konunginn.
Þeim var vísað inn í móttökuher-
bergið, þar sem Feisal (1) og
Abdul Illah (2) biðu grunlausir.
Um leið og majórinn og fylgdar
menn hans stigu inn fyrir þrösk-
uldinn, kom móðir Feisals, Alioh,
og systir hans ásamt tveimur
börnum sínum (3) í dyrnar að
baki skrifborði konungs. Sumar
frásagnir herma, að hermennirn-
ir (4) hafi þegar skotið fólkið
niður, en samkvæmt öðrum frá-
sögnum settu þeir konunginum
fyrst úrslitakosti, sem hann hafn
aði, og hafi hermennirnir þá um-
svifalaust skotið alla viðstadda
niður.