Morgunblaðið - 05.10.1958, Blaðsíða 6
M ORGVNBL AÐIÐ
Sunnudagur 5. október 1958
Ásmundur Guðmundsson
biskup íslands — sjötugur
SÍÐAN um aldamót hefur kirkja
íslands átt marga afbragðs for-
vígismenn. Hér verður aðeins á
það bent, að á þessu tímabili hafa
setið hér á biskupsstóli Hallgrím-
ur Sveinsson, Þórhallur Bjarn-
arson, Jón Helgason, Sigurgeir
Sigurðsson og núverandí biskup
Ásmundur Guðmundsson.
Allra þessara manna minnist
þjóðin með virðingu og þökk, svo
og fjölmargra annarra þjóna
kirkju og kristni lands vors, er
hér verða ekki nafngreindir.
Fyrir 10 árum ritaði ég í þetta
blað nokkur orð um Ásmund
Guðmundsson sextugan, en þá
var hann prófessor í guðfræði
við Háskóla íslands. Eg vil sem
minnst endurtaka af því, sem þá
var sagt um hann þar. Þess vegna
verða þessi orð hér færri en ella
hefði verið.
Á þessu tíu ára tímabili hefur
Ásmundur Guðmundsson afkast-
að undramiklu starfi og megin-
hluti þess er í þágu kirkju og
kristni í landinu. Á þeim vett-
vangi hefur hann ætíð verið hetil.
Fyrir því höfðu prestar landsins
opin augun, er þeir kusu hann
til biskups með yfirgnæfandi
fylgi og trausti, sem sízt mun
hafa þorrið síðan, heldur hið
gagnstæða, því að biskupinn nýt-
ur nú fyllsta trausts lærðra
og ieikra í landinu.
Ég álít, að.á engan sé haUað,
þótt sagt sé að enginn núlifandi
íslendingur hafi unnið kirkju
vorri meira og betur en núver-
andi biskup. Þess vegna er hann
réttur maður á réttum stað. Ég
er enginn guðfræðingur, en þó
grur.ar mig að fáir eða engir fs-
lendingar séu betur að sér í
kristnum fræðum en hann. Verka
hringur hans er og hefur verið
stór. Hann hefur ætíð af alhug
unnið gagn þeim stofnunum, sem
borið hafa uppi og eiga eftir að
efla menningu þjóðar vorrar. En
þær eru kirkjan, heimilið og
skólinn. Um þetta vitna verk
hans öll. Við Háskóla íslands var
kennslugrein Ásmundar Guð-
mundssonar að sjálfsögðu guð-
fræðin. En tungan, íslenzkan, er
honum hjartfólgin og sagan engu
síður. Um þetta hafa fyrst og
fremst vitnað þeir, sem setið hafa
hjá honum á skólabekk. Allir
sannir íslendingar unna sögu
sinni og tungu, því áð
. . . „hver þjóð, sem í gæfu
og gengi vill búa,
á Guð sinn og land sitt
skal trúa“.
Ásmundur Guðmundsson er
drengskaparmaður, hjálpfús, ráð
hollur, góðgjarn, mikill mann-
vinur, ætíð reiðubúinn að ljá
góðu málefni lið.
Ég læt hér í ljósi ósk um það
og von, að kirkja íslands og al-
þjóð öll megi enn um árabil njóta
starfskrafta og leiðsögu Ásmund-
ar Guðmundssonar í þeirri mikil-
vægu og virðulegu stöðu, er hann
skipar nú. Ég veit, að þetta er
ósk íslenzku þjóðarinnar.
Hún hyllir í dag biskup sinn
sjötugan, og þakkar honum unnin
störf. Hann er hylltur um ísland
þvert og endilangt frá innstu döl-
um til nyrztu nesja.
Heill biskupi vorum og frú
hans, Steinunni Magnúsdóttur.
Heill kirkju lands vors, starfs-
mönnum hennar og íslenzku
þjóðinni allri.
Þórgnýr Guðmundsson.
★
ÞORRI íslenzkra presta á herra
Ásmundar Guðmundssonar að
minnast bæði sem kenr.ara og
biskups.
í um það bil aldarfjórðung
hafði hann verið ástsæll kennari
guðfræðistúdenta, þegar hann
var valínn til biskupsdóms.
Heimamaður var hann orðinn í
greinum guðfræðinnar. Yfir
traustum lærdómi bjó hann. Á
, gullaldarmáli hafði hann ritað
sitt' hvað um guðfræði. Og hon-
um hafði jafnframt tekizt að
verða andlegur faðir og vinur
þorra þeirra manna, sem stund-
að höfðu nám hjá honum.
Menn vissu, að hverju þeir
gengu, er þeir völdu hann til
biskupsdóms, þótt úr vöndu væri
að ráða, þar sem einnig var til-
nefndur annar eins maður og dr.
Magnús Jónsson, fjölgáfaður mað
ur og skörungur.
Fimm ár eru bráðum liðin
biskupsdóms herra Ásmundar.
Hann tók við embætti, sem á
margan hátt var ólíkt starfi hans
við Háskólann. En frá barnsaldri
í foreldrahúsum hafði hann ver-
ið í nánum tengslum við kirkju
íslands, þekkti líf kennar út í
hörgul, bæði af eigin reynd og
stöðugu sambandi við prestana
víðs vegar um landið. Þessi nána
þekking hélzt í hendur við gáfur,
sterkan vilja og kærleika til
kirkjunnar. Þess vegna þakka
prestarnir honum f æ ríkara og
ríkara mæli fyrir það, hvernig
honum hefir tekizt að halda á
biskupsstafnum, hver hirðir hann
hefir borið gæfu til að vera og
forystumaður hinnar öldnu og
heilögu stofnunar.
Á þessum tímamótum minnast
prestarnir þess með virðingu, af
hve fágætri prýði biskupsfrúnni
hefir tekizt að gjöra garðinn fræg
an. Með fyrirmerinsku, sem er
yfirlætislaus, aaeð höfðingsskap,
sem er fjarlægur tildri en er ást-
úðlegur og hlýr, á hún ríkan þátt
í því, að gjöra prestunum dvölina
ljúfa í biskupiheimilinu.
Prestarnir kafa beint þeirri ein
dregnu ósk til kirkjustjórnarinn-
ar, að biskupinn haldi embætti
sínu áfram e»n um árabil, þrátt
fyrir sjötíu árin. Vér vonum að
við þeirri áskorun verði unnt að
verða. Þess vegna er þetta ekki
kveðja, heldur vinar- og þakk-
arorð á merkum tímamótum, og
vinarorð, sem ég veit, að ég mæli
fyrir munn margra.
Jón Auðuns.
FRÁ því að ísleifur Gissurarson
réð ríkjum í Skálholti hefur jafn-
an hvílt yfir biskupstitli mikil
tign, og svo er enn, þó að ver-
aldleg völd séu nú ekki lengur
í höndum yfirmanna kirkjunnar.
Allt frá dögum Isleifs hafa marg-
ir biskupar Islands verið miklir
lærdómsmenn og fræðarar, og er
núverandi biskup vor engin und-
antekning frá þeirri reglu. Telst
mér svo til, að hann hafi annazt
uppfræðslu ungmenna samtals í
40 ár og mestan þann tíma haft
kennslu og skólastjórn að áðal-
starfi. Jafnframt því mun hann
löngum hafa lagt mikla stund á
fræðimennsku og vísindaiðkanir,
þó að fæst ritverk hans verði hér
talin.
Á yngri árum var Ásmundur
Guðmundsson þjónandi prestur,
í Kanada 1912—14 og Helgafells-
prestakalli 1915—1919. Skóla-
stjóri alþýðuskólans á Eiðum
var hann 1919—28 og guðfræði-
kennari við Háskóla íslands 1928
—54, en jafnframt stundakenn-
ari í kirkjusögu, guðspjallaskýr-
ingum og æfingakennslu við
Kennaraskólann. Aðeins um síð-
astnefnd störf séra Ásmundar get
ég dæmt af eigin raun og nokkru
viti. Til þess gríp ég pennann að
þakka þau og kynnin, sem af
þeim störfum leiddu.
Veturinn 1934—35 var ég ó-
reglulegur lærisveinn í Kennara-
skólanum, en sat aðallega í 3.
bekk. Þar kenndi Ásmundur
Guðmundsson kirkjusögu. Mér
fannst alltaf koma sólskin og
sunnanvindur með séra Ásmundi
inn í skólastofuna, svo glaður var
hann og hress. Fjör hans og líf
hélzt óslitið út hverja kennslu-
stund. Hann blandaði ósjálfrátt
eða vitandi vits geði við alla,
hreif þá með sér yfir alda höf.
Það var engu líkara en kenn-
arinn fengi kirkjufeður og píslar-
votta til að rísa upp úr sínum
helgu gröfum með geislabaug um
höfuð, gædda spámannlegri anda-
gift og drottins tign. Djarfar um-
ræður spunnust, og skiptar skoð-
anir urðu, svo að aldrei hef ég
vitað lærimeistara og nemendur
vera á jafnöndverðum meið, en
í fullu vinfengi þó. Guðfræði-
prófessorinn tók öllu með svo
einstakri ljúfmennsku og um-
burðarlyndi, að þeir forhertustu
af oss, sem áttu mest af Tómasar-
eðli og uppreisnaranda, féllu al-
veg í stafi og slíðruðu sverð sín.
Þær voru skemmtilegar, kirkju-
sögukennslustundirnar hans séra
Ásmundar í Kennaraskólanum.
Ásmundur Guðmundsson, hiskup
Þó eru mér ef til vill enn þá
minnisstæðari guðspjallaskýring-
ar hans. Svo var mál með vexti,
að ég naut þeirrar sérstöðu að
mega hlýða á kennslu í hvaða
bekk og námsgrein, sem var.
Ósjaldan varð mér því gengið
inn í 1. og 2. bekk af fróðleiks-
fýsn og jafnvel forvitni. Stund-
um hittist svo á, að Freysteinn
skólastjóri var að rekja beyg-
ingar íslenzkrar tungu af mik-
illi snilld, eins og hann hefði
örlögin sjálf á sínu valdi. Endra
nær þuldi séra Sigurður Einars-
son frelsisboðskap Rousseaus hins
franska eða var gagntekinn af
eldmóði Gruntvigs gamla. En
ekki þótti mér sízt heillandi að
slást í för með séra Ásmundi
til Landsins helga á fund meist-
arans frá Nazaret og lærisveina
hans, slá»t í fylgd með þeim um
Galileu og Júdeubyggðir, yfir
Jórdanána og allt til Jórsala,
stíga á bát með íiskimönnum og
leggja frá landi út á Genesaret-
vatn, þar sem vindar blésu ofan
úr fjallaskörðum umhverfis, ýfðu
öldur þess og höfðu bát vorn að
leiksoppi líkt og hörpudisk.
skrifar ur
dagiega lífinu
Ö
KUMAÐUR hefur skrifað
Velvakanda allhvassyrt bréf
um strætisvagnana og akstur
þeirra í umferðinni. Eru sumar
ásakanirnar vafalaust á rökum
reistar og aðrar ekki, eins sann-
gjarnar eins og oft vill verða í
slíkum bréfum. Að sjálfsögðu fá
hlutaðeigandi aðilar rúm fyiir
svar, eins og farið er fram á“.
„Þó svo þér hljótið að vera orð-
inn hundleiður á að birta
skammir um strætisvagnana í
dálkum yðar, leyfi ég mér að
biðja yður að birta eftirfarandi
spurningar ásamt athugasemdum
og gefa svari hlutaðeigandi aðila
rúm í dálkum yðar.
Nokkrar spurningar.
1. Eru strætisvagnar undan-
þegnir þeirri skyldu að fara
eftir umferðaljósum?
2. Hafa strætisvagnar leyfi til
þess að taka aðalbrautarrétt
af öðrum bifreiðum (sem þeir
gera ósjaldan, ef litlir bílar
eiga í hlut)?
3. Eru strætisvagnar undan-
þegnir reglum um hámarks-
hraða?
4. Á strætisvagn, er kemur úr
hinu nýja stæði S. V. R. við
Kalkofnsveg, réttinn, er hann
ekur út á götuna?
5. Hversvegna lætur götulög-
reglan slík umferðarbrot af-
skiptalaus?
Þessar spurningar eru til komn
ar vegna þess, að frekja og ó-
svífni strætisvagna í umferðinni
hér í bænum er orðin óþolandi.
Það er t. d. algengt, að strætis-
vagn, er ekur niður Bankastræti
og kemur að gatnamótum á gulu
ljósi, ekur áfram á rauðu, þeir
sem koma eftir Lækjargötunni
missa þessvegna oft af grænu
ljósi vegna þess að strætisvagn-
inn er það lengi að fara yfir og
snúa norður i Lækjargötu. Lög-
regluþjónn stendur á torginu,
horfir á, og skiptir sér ekkert
af þessu. Vagnstjórinn fær ekki
einu sinni áminningu.
Þegar strætisvagnar þurfa að
komast af hliðargötu inn á að-
albraut, er algengt, að þeir aki
inn á miðja brautina, er þá ekíú
annað að gera fyrir þá, sem eru
þeim megin aðalbrautarinnar (ef
tekizt hefur að forðast árekstri),
að gefa réttinn eða aka út á hægri
vegarbrún.
Þá er það ökuhraðinn. Það vita
allir, bæði þeir, er ferðast með
strætisvögnum og aðrir, að mjög
sjaldgæft er, að strætisvagn aki
með „skikkanlegum“ hraða. Það
er oft óhugnanlegt að sjá þessa
stóru vagna (hvað þá að vera
Aldrei hef ég heyrt námsefni
gerð betri skil í kennarastól.
Hvergi fannst mér þó séra Ás-
mundur njóta sin eins vel og við
sjálfs síns arin. Svo bar við, að
hann bauð mér (og fleirum)
heim til sín í síðdegiskaffi eftir
kennslu. Frú Steinunn ljómaði
eins og sólin sjálf, þegar hún tók
á móti okkur og gekk um beina.
Eigi var skortur umræðuefna,
allt frá því að dóttir faraós fann
Móses í sefinu hjá ánni Níl og
æsir léku sér að gullnum töflum
í grasi fram á járnöld hina nýju.
En hugleiknast var þó frú Stein-
unni og séra Ásmundi að ræða
um örlög og afrek nemenda hans
fyrr og síðar. Með ferli þeirra
hefur séra Ásmundur fylgzt af
svo miklum áhuga, að ég veit
engin önnur dæmi slíks. Um-
hyggja sú náði út yfir gröf og
dauða. Þvi til sönnunar skal
nefnt eitt atvik, af því að mér
er það kunnugt og það lýsir vel
samúð hans með æskunni og
hugsjónum hennar.
Sá atburður gerðist eitt fyrsta
árið, sem séra Ásmundur hafði
fræðslu á hendi við Kennara-
skólann, að í Reykjavík andaðist
ungur lærisveinn hans, hinn
mesti efnismaður. Við kveðju-
athöfn, sem haldin var áður en
jarðneskar leifar hans voru
fluttar heim í átthagana, hélt séra
Ásmundur fagra minningarræðu.
Lýsir hún með þeim ágætum
skilningi hans á þessum unga
manni, markmiðum hans og
innstu þrá, og mér varð ræðan
minnisstæðari en allt annað, sem
ég hef séð og heyrt af því tagi.
Hún gæti verið óbrotgjarn minn-
isvarði á leiðum þeirra, sem
deyja ungir frá óleystum verk-
efnum og guðirnir elska.
Af því, sem nú hefur verið
sagt, fékk ég snemma miklar
mætur á séra Ásmundi. Það er
að vísu enginn vitnisburður um
aðalstörf hans, en sýnir þó, að
hann var trúr yfir litlu. Þesg
vegna hefur hann verið settur
yfir mikið. Mér þótti vænt um,
þegar hann var kosinn biskup.
Treysti engum, sem ég þekkti og
til greina gátu komið, betur til
að takast þann vanda á hendur.
V. R. hefur nýlega tekið í gg hef fyrir satt, að hann hafi
gegnt biskupsembættinu af sam-
vizkusemi, festu og skörungsskap
að dæmi sinna göfugu fyrirrenn-
ara, sem mér er kunnugt um,
að hann ber djúpa lotningu fyr-
ir, enda hafi þeir vísað honum
veg.
Ég óska biskupi vorum, herra
Ásmundi, og frú Steinunni allrar
gæfu og guðs blessunar á þessum
merku tímamótum ævi hans.
Þóroddur Guðmundsson
frá Sandi.
farþegi í þeim) troðfulla af fólki
aka með ofsahraða. Hvað ráða
vagnstjórarnir við þessi ferlíki.
ef eitthvað kemur fyrir? Þetta
lætur lögreglan afskiptalaust, og
oft hefi ég verið farþegi í slíkum
„hraðferðarvagni", ásamt einum
eða fleiri lögreglumönnum í bún-
ingi, og þeir hreyfa hvorki hönd
né fót. Svo er það orðið „hrað-
ferð“, almenningur skildi orðið
þannig, að vagninn stanzaði á
færri stöðum, en vagnstjórarnir
virðast halda, að þeir verði að
aka með tvöföldum hraða að auki.
Ég vil bera fram þá tillögu, að
lögreglan mæli hraðann hjá S.V.
R. á hinum ýmsu leiðum og birti
svo niðurstöðu um mesta, min.ista
og meðalhraða.
Nýtt hættusvæði.
S notkun nýtt stæði við Kalk-
ofnsveg, en við það hefur skap-
azt enn eitt hættusvæðið í um-
ferðinni, vegna þess að vagn-
arnir aka hiklaust út á götuna,
eins og þeir séu á aðalbraut. —
Tvisvar hefi ég með naumindum
forðað lífi og limum á þesum
stað.
Að lokum vil ég minna á, að
það er ekki nóg að setja ný um-
ferðarlög og reglur. það þarf
Jíka að framfylgja þum",