Morgunblaðið - 05.10.1958, Blaðsíða 13

Sunnudagur 5. október 1958
M O R C V 7V B L 4 Ð 1 Ð
1Í5
Þessi mynd er tekin út úr hinum stóru jarðgöngum, sem verið er að steypa í nýju virkjuninni við Efra-Sog og sem liggja eiga gegn-
um Dráttarhlíð upp í Þingvallavatn. Tii marks um það hve stórt þetta mannvirki er má sjá tvo menn að verki við timburuppsláttinn,
sem sést út um opið.
(Ljósm. vig.).
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 4. okt.
Sigur de Gaulles
Sigur de Gaulles við atkvæða-
greiðsluna um stjórnarskrár-
breytinguna í Frakklandi var
mikill og enn ótvíræðari en
nokkurn hafði grunað. Atkvæða-
greiðslan er fyrst og fremst per-
sónuleg traustsyfirlýsing til de
\orumst vítin
Eins og komið var er
þróun e. t. v. Frakklandi fyrir
beztu, en ekki tjáir að dylja sig
þess, að hún er ósigur fyrir lýð-
ræðið. Hér er enn eitt dæmi þess,
hversu það ágæta stjórnarform
stendur völtum fótum víðs vegar.
Lýðræðið er vafalaust bezta
stjórnarformið, en því miður
hafa alltof margar þjóðir reynzt
Gaulles sjá"lfs7"Ekk7 skal dregíð | f °rtaf f.63" .Þr°slfa ti! njóta
í efa, að hann eigi það traust skil- bess.íþvrefmskulum við sjalfir
ið. Margt bendir til þess, að de I þo ekki miklast um oL Við stær-
Gaulle sé færastur allra landa j Um °kkur að vlsu af ^und ara
sinna til að sjá málum frönsku I
þjóðarinnar borgið. Hann einn I
hefur a. m. k. þann nauðsynlega |
myndugleika, sem þjóðin marg-1
hrjáð af stjórnmálaerjum og |
stefnuleysi bersýnilega hefur1
þráð.
Hinu tjáir ekki að neita. að öll
atburðarásin í Frakklandi að
undanförnu hefur í sér fólginn
mikinn ósigur fyrir lýðræðið.
Stjórnmálamennirnir frönsku
völdu ekki de Gaulle fyrir for-
sætisráðherra af frjálsum vilja,
heldur vegna þess að annars ótt-
uðust þeir og töldu raunar víst,
að fallhlífarhermennirnir í Alsír
gerðu innrás í heimalandið og
hrifsuðu þar völdin. Af tvennu
illu kusu þeir fremur de Gaulle,
enda treystu þeir honum einum
manna til að hafa hemil á hern-
um. Á sama veg og valdataka de
Gaulles í vor var í raun ólýðræðis
leg, þótt hún væri það ekki að
formi, þá verður að segja, að
atkvæðagreiðslan sjálf ber haria
mikinn einræðiskeim. Stjórnar-
skrárbreytingin sjálf er að efni
alltof mikið álitamál til þess, að
allt sé mefí felldu um hinn glæsi-
lega meirihluta. 1 því þarf engan
veginn að felast, að kúgun hafi
verið beitt, en það hugarástand
hefur ríkt, sem lýðræðinu sízt
af öllu er hollt. Auk þess er vit-
að, að atkvæðagreiðslan í Alsír
fór fram undir beinni umsjá hers-
ins og er því ekki mjög mikið upp
úr henni leggjandi.
en svo, að hann biðji afsökunar
á ranglætinu, sem hefur ýtt hon-
um upp. Þvert á móti. Tíminn
þessi i hefur í sumar harmað, að enn
gömlu Alþingi. 1 nútímamynd er
lýðræðið þó harla ungt hjá okk-
ur. Þingræðið er ekki nema
rúmra 50 ára á íslandi. Enn eru
ýmsir gallar á lýðræði okkar, sem
eru því nú þegar hættulegir og
hafa þó ennþá meiri hættur í sér
fólgnar. Atburðirnir í Frakk-
landi gefa nýtt tilefni til þess
að rifja upp, í hverju okkur er
áfátt að þessu leyti. Við verðum
að játa að hagur okkar er í þessu
mun lakari en við hversdagslega
gerum okkur grein fyrir.
Á völdin vankönt-
um lýðræðisins
að þakka
Sá flokkur, sem lengst allra
hefur verið við völd á íslandi,
Framsóknarflokkurinn, á vökl
sín fyrst og fremst vanköntum
lýðræðisins að þakka. Við síð-
ustu þingkosningar fékk Fram-
sóknarflokkurinn rúm 15% at-
kvæða með þjóðinni. Þá fékk
Sjálfstæðisflokkurinn 42,4%. A
Alþingi sitja aftur á móti 17
Framsóknarmenn en aðeins 19
Sjálfstæðismenn.
Þetta er út af fyrir sig var-
hugavert. Enn ískyggilegri er þó
sá hugur, sem ræður hjá Fram-
sóknarflokknum, þessum for-
herta valdaflokki. Það er síður
skuli ekki vera í gildi sú kjör-
dæmaskipun, sem áður var og
hefði leitt til þess, að með nú-
verandi fylgi sínu mundi Fram-
sóknarflokkurinn samkvæmt
henni hafa hlotið hreinan meiri-
hluta á Alþingi íslendinga. Sam-
kvæmt því vilja 15% þjóðarinn-
ar hafa ráð hinna 85% í hendi
sér.
Þegar menn hugleiða það sál-
arástand, sem lýsir sér í þessum
bollaleggingum Tímans, þá skilja
þeir, að Framsóknarmenn töldu
sig ekki vera með nein rang-
indi, þegar þeir stofnuðu Hræðslu
bandalagið í því skyni, að hér
um bil 37% þjóðarinnar gætu
fengið meirihluta á Alþingi.
Þeim, sem harmar það, að hann
einn með 15% skuli ekki hafa
hlotið meirihluta á Alþingi,
finnst það að sjálfsögðu einstök
18% heildarmeðlimatölu Alþýðu
sambandsins. Gegn bjargráðun-
um mæltu aftur á móti fulltrúar
félaga með 82% meðlimanna
Fulltrúar 18% réðu og höfðu
vilja hinna 82% að engu. Þarna
var ómengað Framsóknarrétt-
læti á ferðum, enda voru það
„vinnukonur Hermanns", Hanni
bal Valdimarsson og Gylfi Þ
Gíslason, sem notaðir voru sem
handbendi Framsóknar til að
knýja þessa ályktun fram.
Eíiii á að leika
sama leikinn
Rík ástæða er til að rifja þelta
nú upp, því að ætlunin er að
leika sama leikinn enn. Fram
sókn hugsar sér að reyna að ná
úrslitaráðum á því Alþýðusam
bandsþingi, sem nú er verið að
kjósa til, þó að kjörfylgi þeirra
sem í Framsóknarbandalaginu
eru, verði sjálfsagt eitthvað tölu
vert innan við 20%. Þeirri stjórn
Alþýðusambandsins. sem þannig
er til komin, á svo að fá vald
að. Kjósendur eiga með atkvæð-
um sínum að skerá úr um lausn
vandamálanna. Til þess að svo
megi verða, þarf hver, sem kosn-
ingar leitar, að segja hreinlega,
hvað fyrir honum vakir. Hann
má ekki halda fyrirætlunum sín-
um leyndum. Nú vill Alþýðu-
blaðið í öðru orðinu láta menn
skilja svo, að Framsókn og Al-
þýðuflokkur séu búin að komast
að fastri ákvörðun um aðgerðir
í þessum efnum. Þess vegna er
það bein og óhjákvæmileg lýð-
ræðisskylda þeirra að segja af-
dráttarlaust frá því, sem í huga
þeirra býr.
Leyudin eitt aðal-
vopn Framsóknar
Fáir munu þó í alvöru búast
við þvílíkri hreinskilni af þeim
kumpánum. Menn þekkja þvert
móti, að leyndin er eitt af
höfuðvopnum Framsóknar fyrr
og síðar. Það er sérstakt rann-
sóknarefni að athuga Tímann um
nokkurra ára bil og gera grein
fyrir þeim fréttum, sem hann
alveg hefur þagað um.' Þögnin
er ekki að kenna lélegri frétta-
mennsku starfsmanna blaðsins.
Þeir eru sizt lélegri en gengur
og gerist. Það eru forráðamenn-
irnir, sem ákveða sjálfir um hvað
skuli þegja. Þögnin er af ásettu
ráði til að reyna að villa um
fyrir mönnum, gefa þeim ranga
mynd, svo að þeir hneigist frek-
ar til stuðnings við rangindin.
Slíkt hátterni er ekkert sér-
stakt íslenzkt Framsóknarfyrir-
bæri. Einræðissinnar hvarvetna
um heim hafa sömu aðgerð.
Fréttafalsanir Göbbels í
Þýzkalandi á Hitlerstímanum og
valdhafanna í Rússlandi ætíð frá
því, að kommúnistar náðu þar
yfirráðum, eru sama eðlis og
fréttaflutningur Tímans. Þó að
þar væri vitanlega miklu lengra
gengið og út í æsar fært það, sem
Tíminn burðast við af 'veikum
mætti.
göfugmennska af sér að ætla að til að ráða yfir verkalýðshreyf
ná algjörum meirihluta þingsæta
með liðlega þriðjungi atkvæða-
magns!
Viljiim s\ iidur
í verki
Hræðslubandalagsrangindin
sýndu, að Framsóknarmenn láta
sér ekki nægja bollaleggingar
um rangindi heldur hrinda þeim
óhikað í framkvæmd, hvenær
sem þeir hafa færi á.
Þessi rótgróni Framsóknar-
hugsunarháttur lýsti sér og í vor,
þegar Alþýðusambandsstjórnin
var látin mæla með bjargráðum
V-stjórnarinnar. Að vísu var vé-
fengt, að nokkru sinni hefði feng-
izt löglegur meiri hluti réttra að-
ila innan Alþýðsambandsins til
þeirrar yfirlýsingar sem gefin
var. Hitt er óvéfengjanlegt, að
jafnvel sá hæpni meiri hluti, sem
talinn var fylgja bjargráðunum,
studdist aðeins við fulltrúa frá
verkalýðsfélögum, sem í voru
ingunni í heild og ef einstök fé
lög reynast ekki fús til að af-
sala sér sjálfsákvörðunarrétti
sínum, þá á að „styðja“ þau til
þess með löggjöf á Alþingi, eins
og Eysteinn Jónsson boðaði
dögunum.
Af skrifum Alþýðublaðsins og
ræðum Gylfa Þ. Gíslasonar
sýnt, að hann er með í þessu
Framsóknarsamsæri, og Alþýðu-
blaðið fullyrðir, að Hannibal
Valdimarsson sé einnig á sama
máli. Þurfti raunar ekki að efa,
að hann væri í bandi Framsókn-
ar í þessu eins og öðru. Segir
Alþýðublaðið þó um Hannibal, að
hugmyndir hans í þessu efni
„svífi í lausu lofti“. Er það sagt
í mótsetningu við það, sem blað-
ið telur vera um ráðagerðir
Framsóknar og Alþýðuflokks.
En ef þessir flokkar hafa um
þetta ákveðnar ráðagerðir, af
hverju segja þeir ekki hreinlega
frá þeim?
Það er einmitt eitt af frum-
atriðum lýðræðisins, að segja
kjósendum fyrir kosningar,
hvernig umboð þeirra verði not-
r
Oliugnanlegt
Framsóknar-
hugarfar
Hér sem ella lýsa einstakar
athafnir Tímans því óhugnanlega
hugarfari, sem þar ræður hús-
um. Tíminn hefur t. d. hvað eftir
annað talið það til sakaráfellis
í landhelgismálinu, að Morgun-
blaðið skuli undanfarna mánuði
hafa birt alhliða fregnir af mál-
inu. Tíminn telur það sjálfsagt,
að ef maður sé hollur máli, þá
hljóti hann að fela allt, sem fært
er til andmæla eigin málstað.
Ef það sé ekki gert, þá sé verið
að svíkja það, sem menn telji
sig þó vera að berajst fyrir.
Hér er Morgunblaðið á allt
annarri skoðun. Það leggur ein-
mitt áherzlu á, að segja sem
sannast og réttast frá öllum tíð-
indum til þess að lesendur geti
íellt sinn eigin dóm. Morgun-
blaðið telur slík vinnubrögð ekki
einungis vera hin einu sómasam-
legu og lýðræðinu samboðnu,
heldur er það sannfært um, að
það er málstað blaðsins, þegar
til lengdar lætur, til styrktar.
Það er t. d. misskilningur, ef
andstöðublöðin, svo sem Tíminn,
halda, að það sé þeim til fram-
dráttar að flytja svo bjagaðar
þingfréttir sem þar tíðkast.
Morgunblaðið hefur einmitt orð-
ið þess vart, að viðleitni þess
til að láta skoðanir allra koma
fram í sinni sönnu mynd, hefur
mjög styrkt tiltrú manna til
blaðsins. En það skal játað, að
sá, sem svo fer að verður að
hafa trú á eigin málstað. Hann
má ekki visvitandi vilja lifa á
rangindum. Þar kemur ein-
mitt fram mismunurinn á
milli lýðræðishollustu Morgun-
blaðsins og rangindaástar Tím-
ans. —
Framh. á bls. 14