Morgunblaðið - 05.10.1958, Blaðsíða 10

1
ÍL
MORGVNHLAÐIP
Sunnudagur 5. október 1958
Á stjórnpalii
í 34 ár
Snœbjörn Ólafsson skipstjóri á Hvalfelli
er farinn í land eftir um 45 ára sjómennsku
NÚVERANDI aldursforseti ís-
lenzkra togaraskipstjóra, sá
þeirra, sem á lengri skipstjóra-
feril að baki, er nú farinn í land
fyrir fullt og allt. Er það Snæ-
björn Ólafsson skipstjóri á tog-
aranum Hvalfelli, héðan úr
Reykjavík. Snæþjörn hefur frá
upphafi skipstjórnarmennsku
sinnar verið meðal allra dug-
legustu og aflasælustu manna, er
haft hafa skipstjórn með hönd-
um á íslenzkum togurum Hann
varð skipstjóri árið 1924 á togar-
anum Ver frá Hafnarfivði. Þau
34 ár, sem liðin eru síðan hefur
hann aðeins vtrið skipstjóri á'
þremur togurum alls. A þessu
ári var Snæbirni veitt sérstök
viðurkenning Slysavarnafélags
íslands „fyrir lofsverða um-
hyggju um öryggi sKipverja
sinna“, eins og segir í sérstöku
heiðursskjali frá félaginu.
í gær brá tíðindamaður Morg-
unblaðsins sér í stutta heimsókn
til Snæbjarnar, en hann nýr vest
ast á Seltjarnarnesinu, þar sem
hann byggði hús sitt með tilliti
til þess, hversu víðsýnt er út
yfir Faxaf’óann. Snæbjörn, sem
nú er 59 ára að aldri, byrjaði sjó-
mennsku þegar eftir fermingu, en
frá Stýrimannaskólanum braut-
skráðist hann 1918, og meðal sam
bekkinga hans, er luku stýri-
mannsprófi með honum, og eru
enn á sjónum, má nefna nokKra
alkunna skipstjóra, svo sem Eirík
Kristófersson skipherra, Þórð
skipstjóra á Akraborg, Rafn Sig-
urðsson á Kötlu og Hannes Fríö-
steinsson stýrimann.
Snæbjörn gerðist togarasjó-
maður árið 1920. „Guðmundur
Markússon skipstjóri var skóla-
bróðir minn í Stýrimannaskólan-
um og var þá orðinn skipstjóri
á Jóni forseta, og hefði ég ekki
þekkt hann, er með öllu óvist,
að ég hefði komizt á togara fyrr
en einhvern tíma seint og síðar
meir — eða kannski aldrei. I
þá daga var svo setið um skiprúm
á togurunum, að þur komust ekki
nema fáir að og tugir manna í
boði, ef skiprúm losnaði", sagði
Snæbjörn. Næstu árin á eftir var
Snæbjörn fyrst í stað háseti á
togaranum og að lokum stýri-
maður hans um skeið, þar tii
hann gerðist stýrimaður á tog-
aranum Baldri frá Reykjavík. —
Snæbjörn fékk sitt eigið skip, og
hann var skipstjóri á Ver fra
Hafnarfirði árið 1924. Snæbjörn
var á Halamiðum, er hið mikxa
mannskaðaveður gerði þar 1924,
sem jafnan hefur verið kallað
Halaveðrið. Það var óskaplegt
veður, en við fórum af veiðum
um það leyti sem veðrið skall
á, og við komumst þá suður fyrir
land, án þess að tjón yrði á mönn
um eða skipi. Oft síðan hefur
Snæbjörn verið á skipum sínum
í miklum veðrum og hörðum, en
samt telur hann Halaveðrið hafa
verið mest þeirra. Árið 1932 íók
hann við skipstjórn á Tryggva
gamla, og var allt til þess tíma,
að togarinn Hvalfell kom að stríð
inu loknu, nýsmíðaður frá Bret-
landi. Var það hlutafélagið Mjöln
ir, sem Skúli Thorarensen veitti
forstöðu er lét byggja tctgarann.
í stríðinu sigldi Snæbjörn sjald-
an út til Englands, en alltaf fisk-
aði hann hér á heimamiðum í
skipið Og þegar hann rennur
huganum yfir sín mörgu ár á
hafinu, þá segir hann, að sér hafi
yfirleitt gengið fremur vel, fá
teljandi óhöpp.
— Það hefur verið mikill mun-
ur að taka við Hvalfeixinu, frá
því sem áður var?
— Þegar maður fékk þetta nýja
skip, þá var eins og maður yiði
ungur í annað sinx-t Breytingxn
var svo stórkostleg, að aðeins þeir
sem þekktu fyrri tíma, af eigin
raun, geta gert sér í hugarlund,
hvílík stökkbreyting það í raun-
inni var. Öll þessi nýju fullkomnu
tæki, en mörg þeirra voru óþekkt
fyrirbrigði á gömlu skipunum.
Ég tel ratsjána þeirra merkileg-
ust. Já, hugsið ykkur, sagði Snæ-
björn, þegar maðui í gamla daga
var að paufast inn í var í myrkri
og hríð og hafði aðeins kompás-
sjó undan Jökli. (Ljósm. Mbl.: Ól. K. M.)
inn og handlóðið til að styðjast
við. Það gat verið óskemmtilegt.
Þegar ég byrjaði fyrst á togurum,
var yfirleitt ekki farið inn þó
veður spilltist. Einkum vorum
það við hinir yngri, sem létum
okkur nægja að slóa upp í veðrið,
og stundum var þannig and^eft,
kannske tvo sólarhringa. sam-
fleytt. Nei, samanburður á lífi
togarasjómannsins í gamla daga
og nú á tímum, er þanx? veg, að
þó starfið sé erfitt og harðsótt, þá
er allur aðbúnaður í skipunum nú
svo góður, að vart verður á betri
kosið, enda má segja að afköst
mannanha hafi líka aukizt stor-
um.
Lengst af sinni skipstjórnartíð
hefur Snæbjörn stundað þorsk-
og saltfiskveiðar. — „Já, það var
óneitanlega undarlegt fyrst í stað
eftir að karfaveiðar hófust, að
stunda þær. Fram að þeim tíma
má segja, að. við hófum reynt að
forðast karfann, iðulega kom það
fyrir á Halamiðum, að „troHið“
var fullt af karfa. er það var
tekið inn. og þá var það fyrsta
verkið að moka honxxm öllum út
aftur.Svo mikil brögð voru að
þessu, að á togarana var sett svo
nefnd karfa-„lensport“ til þess
að auðvelda okkur að losna við
karfann, sem fljótast aftur. Nú er
þetta sem sé orðið allt annað,
kerfisbundinni leit er haldið uppi
á hinum fjarlægustu miðum að
þessum djúpfiski. Nú er líka svo
komið vestur á Halamiðum, að
aldrei kemur þar lengur fyrir,
að „trollið" sé fullt af karfa, því
að hann er þaðan horfinn. Og
úr því við erum farnir að taia
um karfann og karfaleit, þá finnst
mér rétt að benda á það, að ég
tel að haga eigi leitinni þannig,
að við vitum á hverjum tímo,
hvar hans sé helzt von, en ek.ki
megum við safna of miklum
„birgðum“ af slíkum veiðistöðv-
um, því hætt er við að um þau
mundi kvisast út — og við þá lít-
ið hafa þangað að sækja, þegar
röðin kæmi að þeim, því að ann-
arra þjóða togarar væru* búnir
að þurrausa fiskimiðin. Um
veiðar togaranna á hinum fjar-
lægu miðum, t. d. karfaveiðarnar
við Nýfundnaland, komst Snæ-
björn ineðal annars að orði á þá
leið, að það mýndi tæplega borga
sig að sækja karfann þangað
vestxjr en út þennan mánuð, því
að þá fara veði'in að spillast og
veiðiferðir geta misheppnazt al-
gerlega og allur togarafarmurinn
fer til fiskmjölsvinnslu. Ég tel
okkur alveg óhætt að geyma okk-
ur karfann þarna vestur frá, því
ég hef þá trú, að hann sé mikill
og staðbundinn á þessum sióð-
um.
Nú blasir við nauðsyn þess,
að íslendingar endurnýi togara-
flota sinn, sagði Snæbjörn. Það
er staðreynd, að togarar okkar
eru að verða úreit fiskiskip og
alltof dýrir i rekstri. Ég sé ekki
að við höfum neitt að gera með
að auka tölu togaranna til muna
eins og stendur, heldum eigum
við að miða endurnýjunina við
það, að fá skip, sem eru ódýrari
í rekstri og helzt hraðskreiðai'i
m. a. vegna hinna fjarlægu miða,
og að það verði allt dieseltog-
arar.
Um undanþágur þær, sem veitt
ar hafa verið íslenzkum togur-
um til veiða innan 12 mílna lín-
unnar, kvaðst Snæbjörn vera mót
fallinn, því út á við hafi það
vafalaust verið málstaðnum
betra, að engar slíkur væru veitt-
ar. Sannleikurinn er líka sá, sagði
Snæbjörn, að þessar undanþágur
eru hrein vitleysa. Það er ekki
til sá togaraskipstjóri, sem færi
austur á Selvogsbanka eftir 15.
maí eða vestur i Jökuldjúp.
Þetta vita allir togarasjómenn,
því þá eru veiðisvæði togaranna
vestur á Hala og Hornbanka.
— Hvernig gekk síðasta veiði-
ferðin?
Það færðist bros yfir andlit
Snæbjarnar við þessa spurningu.
Það var skemmtileg ferð sagði
hann, og bætti síðan við. Þetta
var fljótasta veiðiferð á ísfisk-
veiðum, sem ég hef farið, og svo
tölum við ekki meira um það.
Aðstæður voru hagstæðar, gott
veður, góður botn og engar frá-
tafir, mikill og fallegur karfi,
enda lögðu allir sig í framkróka
með að ekki skyldi standa á því
að koma aflanum fyrir.
Þegar Hvalfell lét úr höfn i
fyrrakvöld, undir stjórn hins nýja
skipstjóra Hjalta Gíslasonar fyrr
um stýrimanns á Neptúnusi,
munu skipverjar vafalaust hafa
hugsað til Snæbjörns, því að
margir þeirra hafa verið lengi
með honum til sjós og hafa borið
til hans mikið traust og orðið
vinir hans. Má þar nefna Magnús
Magnússon, bræðslumann togar-
ans, áem byrjaði með Snæbirni
á Ver, og Guðna Jónsson, sem
einnig á þeim gamla togara hóf
sína sjómennsku undir hand-
leiðslu Snæbjarnar. Á heimili
Snæbjarnar og konu hans, Sig-
ríðar Jóakimsdóttur, eru ýmsar
gjafir, sem skipsmenn Snæbjarn-
ar hafa fært þeim hjónum, og í
stofu er t. d. stór klukka, sem
menn Snæbjarnar færðu þeim á
brúðkaupsdaginn. En slíkar gjaf-
ir tala vafalaust skýrustu máii
um vinsældir hins gamla sæ-
garps, sem nú hefur kvatt skips-
félaga sína, en mun þó haida
áfram störfum á vegum útgerðar
Hvalfells, en nú á skipið síldar-
og fiskimjölsverksmiðju á Kletti,
sem Jónas Jónsson frá Seyðisl’irði
er forstjóri fyrir.
Sv. Þ.
Ný Rock og Calypso hljómplata!
Haukur Mortfiens syngur:
1. KOCK-CALYPSO I RKTTUNUM (When Rock’n Roll..
2. LIPURTÁ (Lollipop).
3. STEFNUMÓT (Buzz Buzz Buzz).
' '**■ T.ITLA Á BRU (Wear iny ring around . . .)
FÁLKINN HF. hljfömp lötudeild
4 lög
á einni 45 snúninga plötu
„Extended Play“
Platan er óbrothætt og því
íentugt að senda hana.
PÓSTSENDUM UM ALLT
LAND.
HEILDSALA — SMÁSALA.
íll.jómsveit danska guitarieiuaran.-
JÖRN GRAUENtiARD leikur undir á plötunni.