Morgunblaðið - 17.12.1958, Qupperneq 3

Miðvikudagur 17. des. 1958
MORGUNBLAÐIÐ
3
LJÓSMYNDARI Mbl. tók þessa
mynd um daginn af Skíðaskálan-
um í Hveradölum, í Ijósaskiptun-
um. Skíðaskálinn hefur frá önd-
verðu gegnt merkilegu hlutverki,
þar sem hann hefur komið í stað
hinna gömlu áningastaða ferða-
langa og hefur einnig veitt þús-
undum manna, er þangað hafa
leitað á vetrum hvíldoghressingu
Steingrímur Karlsson gestgjafi,
sagði í gær, að hann myndi bráð-
lega hefja sitt árlega jólafrí. —
Já, ég loka eftir fáa daga og opna
trúlega ekki aftur fyrr en í byrj-
un janúar. Þetta er dauður tími
núna, þó dag og dag komi all
mikið af fólki. T. d. fólk, sen
tefst á leiðinni yfir Hellisheiði.
Steingrímur sagði að skíðabrekk
urnar myndu vera orðnar all-
sæmilegar.
Kennir Frökkum íslenzku
við skóla Sæmundar fróða
Stutt viðtal við próf. Maudce Gravier
í SÍÐASTLIÐINNI viku kom
hingað til lands franskur prófess-
or, Maurice Gravier, og hélt hér
tvo fyrirlestra við Háskóla ís-
lands á þessum fimm dögum, sem
hann dvaldist hér. Próf. Grav-
ier hefur aldrei áður komið til
Islands, en hann á marga góða
íslenzka vini, ekki sízt meðal
námsmanna, sem dvalizt hafa í
París og notið hjálpar hans.
Prófessor Gravier var á árun-
um 1946—1956 garðprófastur á
sænska stúdentagarðinum í há-
skólahverfinu í París og á hverju
ári útvegaði hann íslenzkum
stúdentum, sem þess fóru á leit,
garðvist hjá sér, þó í rauninni
sé ekki gert ráð fyrir því að aðr-
ir dveljist þar en sænskir eða
franskir stúdentar. Munu 2—3
íslenzkir stúdentar hafa búið þar
á hverju ári síðan. Segir það sig
sjálft hversu dýrmætt þetta hef-
ur verið fyrir íslenzka náms-
menn með lítil auraráð, þar eð
fslendingar eiga aðeins forgang
að einu herbergi í stúdentahverf-
inu, en flestar aðrar þjóðir eiga
sína eigin stúdentagarða. — fs-
lenzkir stúdentar eru ákaflega
elskulegir, en ákaflega feimnir,
sagði próf. Gravier, þegar frétta
maður blaðsins spurði hann
hvernig honum hefði fallið við
íslenzku stúdentana, sem hjá
honum bjuggu. — Enginn þeirra
hefur valdið minnstu erfiðleikum
á sænska stúdentagarðinum.
Vantar ísl. sendikennara
Prófessor Gravier á að baki
langan vísindamannsferil og hef-
ur kennt við ýmsa háskóla, utanj
Frakklands og innan. Hann lagði
stund á germönsk og norræn
tungumál í Miinchen, Berlín og
Stokkhólmi, og á síðasttalda staðn
um byrjaði hann að nema ís-
lenzku. Nú er hann prófessor í
Norðurlandamálum og bókmennt
um við Svartaskóla, skóla Sæ-
mundar fróða, og kennir m. a.
íslenzku.
— Yfirleitt sækja 10—15 stúd-
entar tíma í íslenzku við Sor-
bonne, en íslenzka er kennd í há-
skólum í Frakklandi, í Strass-
bourg, Lyon, Nancy og París,
sagði próf. Gravier. Sjálfur hefi
ég áður kennt íslenzku í Nancy.
— Sá er þó hængur á, að við
höfum engan íslenzkan sendi-
kennara, en það tel ég nauðsyn-
legt, svo hægt sé að kenna lif-
andi mál og nemendurnir geti
lært nútíma íslenzku og lesið nú-
tíma ísl. bókmenntir. Ég kenni
bókmálið og þá fyrst og fremst
gamla málið, og auk þess hef ég
öll hin Norðurlandamálin á
minni könnu. í hinum málunum
eru sendikennarar frá viðkom-
andi löndum.
Stærsta norræna bókasafnið
í heimi
Því næst berst talið að íslenzk-
um bókakosti í söfnum í París,
en próf. Gravier er einmitt vara-
forseti í stjórn safnsins í St.
Genevieve, sem mun vera stærsta
norræna bókasafnið í heimi. Safn
þetta er meira en 100 ára gamalt,
og nú er verið að reisa nýtt safn-
hús. — Þegar það er komið upp,
verður þetta lang nýtízkulegasta
bókasafnið í París, sagði pró-
fessorinn. — Þar er lítið af göml-
um ísl. bókum, en árið 1955 leit-
aði ég til Péturs Benediktssonar,
þáverandi sendiherra, og hann
kom því í kring að við fórum að
fá bækur héðan frá fslandi og
síðan hafa safninu bætzt margar
góðar ísl. bækur. Erum við að
sjálfsögðu ákaflega þakklátir fyr
ir það.
Það kemur í Ijós í þessum við-
ræðum okkar, að próf. Gravier
hefur ekki eingöngu .átt mikinn
þátt í því að ísl. bækur færu að
berast til Parísar, heldur á hann
líka heiðurinn af einu bókinni
með íslenzkum texta, sem prent-
uð hefur verið og gefin út í
Frakklandi. En það er Eiríks saga
rauða. Þýddi próf. Gravier hana
á frönsku, en lét prenta íslenzka
textann með.
Hann hefur einnig þýtt fleira
úr Norðurlandamálunum, eink-
um þekkt leikrit, en leikbók-
menntir eru hans önnur sérgrein.
Annar fyrirlestur hans hér fjall-
aði einmitt um nýja strauma í
franskri leikritagerð og hann er
að skrifa bók um nútímaleikbók-
menntir á Norðurlöndum. — Þar
í verður að sjálfsögðu kafli um
íslenzkar leikbókmenntir, en ég
er ekki byrjaður á honum. Þér
megið vera viss um að þætti ís-
lendinga gleymi ég ekki.
— Þessi ferð mín hingað hef-
ur verið mikið ævintýri fyrir
mig,. sem hef haft mest kynni af
íslandi gegnum bókmenntir 13.
aldarinnar, sagði próf. Gravier
að lokum. Þó ég hafi kynnzt
mörgum íslendingum erlendis,
þá gerði ég mér enga hugmynd
um Reykjavík, eins og hún í raun
inni er. Einkum hafa allar þessar
nýtízkulegu byggingar og notkun
heita vatnsins úr hverunum hrif-
ið mig. Það gerir ekki svó lítinn
mun á yfirbragði borgar, þegar
notað er heitt vatn í stað olíu og
gass.
—E.Pá
STAKSTEIMAR
Maurice Gravier
Ein aðalástæðan til þess að ég
kom hingað nú var einmitt að
reyna að fá íslenzkan sendikenn-
ara að Sorbonne, og ég hefi a.m.k.
ekki fengið neitun. Ég geri mér
því góðar vonir, enda ber ég þetta
mál mjög fyrir brjósti.
Við ræðum ofurlítið um kynni
Frakka og Norðurlandabúa, og
próf. Gravier segir mér að ný-
lega hafi verið stofnað félag í
Frakklandi, sem beri nafnið Club
Franco-Skandinave, og hafi það
markmið að kynna málefni Norð-
urlanda í París. Meðlimir þessa
félagsskapar eru um 200 og koma
þeir saman á fundi á þriggja
vikna fresti, þar sem haldnir eru
fyrirlestrar og kynntar kvik-
myndir, músik og annað frá Norð
urlöndum. Auk þess fá meðlim-
irnir reglulega lista yfir það sem
sýnt er eða flutt í París og við-
kemur Norðurlöndunum, svo þeir
viti hvar það er að finna.
Hátíðarmessa og tón-
leikar í ísafjarðarkirkju
Dr. Páll ísólfsson lék á nýja pípuorgelið
ÍSAFIRÐI, 16. des. — Fyrir
skömmu var lokið við að setja
upp nýtt pípuorgel í ísafjarðar-
kirkju. Var það keypt frá Þýzka-
landi. — Af þessu tilefni kom dr.
Páll ísólfsson hingað til bæjar-
ins og lék opinberlega á hið nýja
hljóðfæri s.l. laugardagskvöld.
Fjölmenntu ísfirðingar til þess-
ara ágætu tónleika.
Á sunnudaginn var síðan hátíð-
armessa í kirkjunni. — Prófast-
urinn, séra Sigurður Kristjáns-
son, prédikaði, og Elias Pálsson,
safnaðarfulltrúi, flutti stutt
ávarp. Þá söng Sunnukórinn und
ir stjórn Jónasar Tómassonar,
tónskálds, og dr. Páll lék á orgel-
ið. — Kirkjan var þéttskipuð,
bæði við messuna og tónleikana.
í sambandi við þennan merkis-
atburð í sögu ísafjarðarkirkju
má geta þess, áð fyrsti orgel-
leikari kirkjunnar var Grímur
Jónsson cand. theol., en frá árinu
1910 hefir Jónas Tómasson gegnt
þessu starfi og rækt það af mik-
illi trúmennsku og skyldurækni.
Hið nýja pípuorgel, sem nú var
sett upp, er raunar ekki hið
fyrsta í ísafjarðarkirkju, því að
árið 1934 var keypt til kirkjunn-
Leiðrétting
í RITDÓMINUM um bók Thor
Heyerdahls í Morgunblaðinu 14.
desember, hefur slæðzt inn mein-
leg prentvilla. Skrifað stendur:
þótt honum hætti til að afsanna
það sem hann hyggst sanna. Þetta
á að vera: Þótt honum hætti til
að ofsanna . . .
Sigurður Þórarinsson.
ar gamla pípuorgelið úr Dóm-
kirkjunni í Reykjavík. sem þang
að kom 1906. — Þetta hljóðfæri
var þannig orðið 52 ára gamalt,
enda slitið og illa farið.
Prófessor Pauli
látinn
ZÚRICH 16. des. (Reuter). —
Prófessor Wolfgang Pauli, einn
af nánustu samstarfsmönnum
Einsteins lézt í dag í Zúrich, 58
ára. Hann hlaut Nóbelsverðlaun
árið 1945 fyrir starf sitt í þágu
eðlisfræðinnar. Hann ritaði á sín-
um tíma merkilegustu skýringar,
sem gerðar hafa verið um Ein-
stein-kenningarnar. Hann var
fæddur í Austurríki, en hefur alið
mestallan aldur sinn ýmist í
Svisslandi eða Bandaríkjunum.
Mikoyan lieim-
sækir Pólland
VAR'SJÁ, 16. des. (Reuter). — í
dag kom sendinefnd frá rúss-
neska kommúnistaflokknum til
Póllands til þess að vera viðstödd
40 ára afmælishátíð pólska kom-
múnistaflokksins. Formaður rúss
nesku nefndarinnar verður An-
astas Mikoyan varaforsætisráð-
herra.
Héruðum tryggður sami
þingmannafjöldi
Tíminn gerir sér mjög tíðrætt
um kjördæmamálið þessa dag-
ana. Flest er það í þekktum
Tíma-stíl, sem sé meiri og minni
ósannindi. Hann skrökvar því nú
til, að ef landinu sé skipt niður
nokkur stór kjördæmi, þá eigi
þar með að „leggja niður öll nú-
verandi kjördæmi nema Reykja-
vík“. Sameining kjördæma og
hagkvæmari skipun er þá allt í
einu orðin niðurlagning þeirra!
Tillögur Sjálfstæðismanna miða
þvert á móti að því að tryggja
héruðunum úti á landi sama
þingmannafjölda og verið hefur.
stað þess, að hlutur hvers ein-
staks kjósanda sé gerður minni
en verið hefur með því að stækka
kjördæmin, þá verður hann auk-
inn með því, að fleiri þingmenn
en fyrr eiga nú kosningu sina
undir atkvæði hans. Kjósandinn
hefur þess vegna aðgang að fleir-
um en áður um framgang hugðar
efna sinna.
Gömul hugmynd
I buslugangi sínum lendir
Tíminn í vandræðum vegna þess,
að honum fannst það sízt tiltöku-
mál, þótt Alþýðuflokkurinn
flytti tillögur um nokkur stór
kjördæmi með hlutfallskosning-
um, en ætlar af göflunum að
ganga, þegar Sjálfstæðismenn
hreyfa svipaðri hugmynd!
Um þetta segir Tíminn hlnn
12. des.:
„Annar þessara flokka, Al-
þýðuflokkurinn, hefur áður vilj-
að gera landið að einu kjördæmi,
svo að tillögur hans koma ekki
neitt á óvart. Hinn flokkurinn,
Sjálfstæðisflokkurinn, hefur hins
vegar aldrei áður ymprað á þvi,
að hann vildi aiveg leggja gömlu
héraðsskipunina til hliðar“.
Ut af fyrir sig er það aúðvita?1
fjarstæða, að Sjálfstæðismenit
„vilji alveg leggja gömlu hérað*-
skipunina til hliðar“. Það *r
hvorki ný né gömul tillaga Sjált-
stæðismanna. Hitt er gömul feug-
mynd, sem hvað eftir annað hef-
ur verið hreyft, m. a. af SJálf-
stæðismönnum, að rétt vaeri að
skipta landinu í nokkur «tór
kjördæmi með hlutfallskosntng-
um. Upphafsmaður liennar var
eins og kunnugt er Hannes Haf-
stein fyrir meira en hálfri ðld.
Tillaga í nóvember 1952
Fulltrúar Sjálfstæðismanna í
stjórnarskrárnefnd, sem síðast
starfaði, þeir Bjarni Benedikts-
son, Gunnar Thoroddsen og Jó-
hann Hafstein, báru um miðjan
nóvember 1952 fram tlllðgu um
þetta:
„Kosningafyrirkomulagið verði
hið sama um land allt, þ. e.
annaðhvort alls staðar elnmenn-
ingskjördæmi eða stærri kjör-
dæmi, þar sem f jörir til sex menn
verði kosnir í hverju með hlut-
fallskosningum.
Gunnar Thoroddsen tók fram
í nefndinni, að hann væri and-
vígur einmennlngskjördæmum"’.
Það er því ekkl um það að viil-
ast, að allt frá 1952 hefur legið
fyrir, að Sjálfstæðismenn gætu
aðhyllzt þá hugmynd, sem þeir
nú hafa hreyft við aðra þing-
flokka. Sumir þeirra hafa m. a.
ætíð sagt, að þeir gætu alls ekki
fallizt á einmenningskjördæmin,
sem Framsókn hafði látið sem
hún væri fylgjandi en hrökk frá,
þegar á átti að herða.
Tillagan í stjórnarskrárnefnd-
inni um einmenningskjördæmi
gerði sem sé það gagn, að hún
sannaði, að tal Framsóknar-
manna um einmenningskjördæmt
var innantómt fjas. Um leið og
þeir sáu, að einmenningskjör-
dæmin dugðu þeim ekki til að
níðast á Reykjavík var áhugi
þeirra úr sögunni.