Morgunblaðið - 30.04.1959, Blaðsíða 3

FSmmtudagur 30. apríl 1959
MORGUISBLAÐIÐ
3
GreiBsluhallalaus fjárlög
afgreidd frá Alþingi í gær
STAKSTEIiAR
Greiðsluafgangur rúm 74 Jbús.
FRUMVARP til fjárlaga fyrir ár-
ið 1959 var samþykkt í sameinuðu
Alþingi í gær eftir þrjár umræð-
ur og verður afgreitt til ríkis-
stjórnarinnar sem lög. í blaðinu
í gær var skýrt frá þreytingartil-
lögum, sem fjárveitinganefnd og
1. minnihluti nefndarinnar báru
fram við frv. við þessa umræðu.
Voru þær breytingartillögur all-
ar samþykktar. Þá var einnig sam
þykkt till. 1. mhl. fjvn. að tekið
skyldi erlent lán að upphæð allt
að 6 millj. dollara og endurlánað
til Raforkusjóðs, Ræktunarsjóðs
og hafnarframkvæmda.
Breytingartillögur einstakra
þingmanna, sem höfðu verið tekn
ar aftur til 3. umræðu voru flest-
ar felldar. Þó var samþykkt til-
laga frá Ragnhildi Helgadóttur
um að veittar skyldu 300 þús. kr.
til uppeldisheimilis fyrir' ungar
stúlkur og tillaga frá Jóhanni Þ.
Jósefssyni um að greiða allt að
60 þús. kr. til að lokið verði bygg-
ingu sjómannaheimilis í Vest-
mannaeyjum sem verið er að
reisa þar á vegum góðtemplara-
reglunnar.
Jóhann Hafstein hafði flutt
breytingartillögu við frv. þess
efnis, að varið yrði 500 þús. kr.
til íþróttasjóðs til greiðslu upp í
hluta hans af kostnaði við aðal-
íþróttaleikvang landsins í Lauga-
dal í Reykjavík. Er forseti til-
kynnti að þessi tillaga væri tekin
aftur, gerði Björgvin Jónsson
hana að sinni og ósakaði nafna-
kalls. Var tillagan felld með 25:23
atkv. Jóhann Hafstein gerði þá
grein fyrir atkvæði sínu, að hann
hefði á mörgum undanförnum
þingum flutt tillögur svipaðs eðl-
is, en þær hefðu aldrei hlotið
stuðning og kæmi mjög á óvart
stuðningur Framsóknarmanna við
þetta mál nú. Það hefði hins veg-
ar orðið að samkomulagi að til-
lagan yrði tekin aftur með tilliti
til þess að auðnast mætti að af-
greiða greiðsluhallalaus fjárlög.
PáU Zóphóníasson gerði svo
hljóðandi grein fyrir sínu at-
kvæði: Það er rétt að það komi
fram við atkvæðagreiðsluna
hverjir eru vinir íþróttahreyfing-
arinnar og hverjir látast vera það.
Ég segi jó. — Þá hló allur þing-
heimur og áheyrendur.
Gunnar Thoroddsen kvað nú
sem fyrr mikla þörf á að koma
upp íþróttaleikvangnum í Lauga-
dal. Hann kvaðst fullyrða, að
stuðningur Framsóknarmanna við
þetta mál væri ekki vegna máls-
ins, heldur vegna þess/ að þeir
vildu’reyna að fá greiðsluhalla á
fjárlögin. Það hefði orðið sam-
komulag milli þeirra, sem bæru
ábyrgð á fjárlögum, að þessi til-
laga yrði tekin aftur og með til-
liti til þess segði hann nei.
Er kom til atkvæða tillaga frá
fjárveitinganefnd um að veita 150
þúsund kr. til æfingarstöðvar
Styrktarfélags lamaðra og fatl-
aðra, kvaddi dómsmálaráðherra,
Friðjón Skarphéðinsson sér
hljóðs og óskaði eftir að þessar
tillögur yrðu teknar aftur því
þetta mundi veitt annars staðar
frá. Framsögumaður 1. minni
hluta fjvn. Magnús Jónsson,
kvaðst fyrir sitt leyti geta fallizt
á að tillögurn\r yrðu teknar aftur
enda misstu félbgin af engri fjár-
veitingu fyrir þær sakir. Fram-
sóknarmenn kröfðust þess hins
vegar, að tillögurnar yrðu bornar
til atkvæða og var það gert og
þær felldar með 27 atkv. gegn 23
að viðhöfðu nafnakalli.
Samkvæmt þessum úrslitum
atkvæðagreiðslunnar voru fjár-
lögin afgreidd greiðsluhallalaus.
Niðurstöðutölur fjárlaganna
eru 1.033,060,000. Greiðsluafgang-
ur er 74,076 kr.
Jón Leifs stjórnar.
Doktörsvörn
í Iláskólanum
EINS og áður hefur verið skýrt
frá hefur heimspekideild Háskóla
Isl-ands tekið gilda til varnar við
doktorspróf ritgerð Haralds Matt-
híassonar cand. mag. „Setninga-
form og stíll“. Doktorsvörnin fer
fram í hátíðasal háskólans laug-
ardaginn 2. maí kl. 2 e.ih. Prófess-
or Einar Ólafur Sveinsson mun
stjórna athöfninni, en andmælend-
ur af hálfu heimspekideildar
verða þeir Halldór Halldórsson
prófessor og Ja'kob Benediktsson
orðabókarritstjóri.
Öllum er heimill aðgangur að
athöfninni.
Sinfóníuhljómsveitin hefur undanfarið æft af kappi undir afmælistónleika Jóns Leifs, tónskáids,
sem haldnir verða í Þjóðleikhúsinu í kvöld. Þessi mynd er af hljómsveitinni á æfingu í Góð-
templarahúsinu sl. mánudag.
Jóns Þorkelssonar skóla-
meistara veglega minnzt
Á ALÞINGI 1955 kom fram
þingsályktunartillaga um að
kjósa fimm manna nefnd til þess
að gera tillögur um, á hvern hátt
Jóns Þorkelssonar skólameistara,
„föður íslenzkrar alþýðu-
fræðslu“, verði maklegast og
virðulegast minnzt á 200. ártíð
hans hinn 5. maí 1959. Alþingi
afgreiddi tillögu þessa með rök-
studdri dagskrá „í trausti þess, að
fræðslumálastjórnin og byggðar-
lög þau, sem einkum njóta gjafa
Jóns Þorkelssonar skólameistara,
hafi forgöngu um að heiðra
minningu hans með sérstökum
hætti á 200. ártíð hans 1959“.
Sama vor fól menntamálaráðu-
neytið fræðslumálastjóra að gera
tillögur til ráðuneytisins um,
hvernig minnast skuli Jóns Þor-
kelssonar. I ársbyrjun 1957 skip-
aði svo ráðuneytið Helga Elías-
son fræðslumálastjóra, Bjarna
M. Jónsson námsstjóra, Egil
Hallgrímsson fyrrverandi kenn-
ara, Einar Kr. Einarsson skóla-
stjóra í Grindavík, og Gunnar
M. Magnúss rithöfund, í nefnd
til þess að fjalla um málið.
Nefndin ritaði fræðsluráðum,
skólanefndum, skólastjórum og
kennarafélögum í Gullbringu-
og Kjósarsýslu og kaupstöðum á
Aflamet við Breiðafjörð
ÖLAFSVÍK, 29. apríl. — Afla-
:net var sett hér í Ólafsvík í
gær. Mótorbáturinn Týr, skip-
kl. 10 í gærmorgun með 39 lestir
og er það mesti afli, sem komið
hefur á land í einum róðri.
En þetta met stóð ekki lenigi.
Á miðnætti sl. nótt^kom Jökull
að með 49,5 lestir, og það Breiða-
fjarðarmet. Skipstjóri á Jökli er
hinn frægi aflakóngur Tryggvi
Jónsson. Fyrra aflamet við Breiða
fjörð átti Grundfirðingur II, rúm-
ar 46 lestir. Annars var aflinn í
gær almennt 3—12 lestir.
Yfirleitt hefur aflast heldur
illa hér að undanförnu. í dag
er þó vonazt eftir betri veiði á
allir bátarnir fóru til veiða á
sömu Slóðir og Týr og Jökull
fengu ofannefndan afla í gær.
Reykjanesi utan Reykjavíkur og
leitaði samstarfs við þessa aðila
um málið. Ennfremur átti nefnd-
in fundi með borgarstjóranum í
Reykjavík um verkefni nefndar-
innar. Hann hét nefndinni full-
tingi sínu og fól fræðslufulltrúa
Reykjavíkur að liðsinna nefnd-
inni eftir föngum. Sýslunefndir
Gullbringu- og Kjósarsýslu kusu
nefnd í málið og er Björn Svein-
björnsson, sýslumaður og bæjar-
fógeti í Hafnarfirði, formaður
þeirrar nefndar. Einnig kaus Fé-
lag barnakennara á Reykjanesi
nefnd til þess að vinna að þess-
um málum. Formaður þeirrar
nefndar er Hermann Eiríksson,
skólastjóri í Keflavík.
Að fengnum tillögum undir-
búningsnefndar hefur ráðuneytið
fallizt á, að 200 ára ártíðar Jóns
Þorkelssonar Skálholtsrektors
verði minnzt á eftirfarandi hátt:
1. Bókaútgáfa Menningarsjóðs
gefur út minningarrit um Jón
Þorkelsson, sem Gunnar M.
Magnúss, rithöfundur, hefur tek-
ið saman. Gert er ráð fyrir, að
bókin verði komin út fyrir 5.
maí n.k.
2. Póst- og símamálastjórnin
gefur út tvenns konar frímerki
hinn 5. maí n.k., að verðgildi
kr. 3 og kr. 2 og verður á þeim
mynd, sem gerð er eftir teikn-
ingu Ríkarðs Jónssonar, mynd-
höggvara, af fyrirhuguðu minnis
merki um Jón Þorkelsson.
3. í Njarðvíkum verði reist
minnismerki um Jón Þorkelsson
og hefur undirbúningsnefnd
Gullbringu- og Kjósarsýslu feng-
ið Ríkarð Jónsson, myndhöggv-
ara, til þess að gera það.
Hreppsnefnd Njarðvíkurhrepps
hefur valið minnismerkinu stað
í samráði við skipulagsstjóra rík-
isins. Er gert ráð fyrir því, að
meginkostnaður við gerð minnis-
merkisins verði greiddur með fé,
er safnað verði til þess í Kjalar
nesþingi hinu forna (þ. e. Gull
bringu- og Kjósarsýslu og kaup-
stöðum á Reykjanesskaga).
4. Kvölddagskrá Ríkisútvarps
ins hinn 5. maí verður helguð
minningu Jóns Þorkelssonar og
verða þar flutt ávörp og erindi
um Jón, ennfremur söngur og
hljóðfæraleikur, er skólar leggja
til, og lesnir verða kaflar úr bók
Gunnars M. Magnúss, um Jón
Þorkelsson.
5. Eigi er að svo stöddu hægt
að segja til um það, hvenær
minnisvarði um Jón Skálholts-
rektor verði afhjúpaður í Njarð-
víkum, en í sambandi við þá at-
höfn er gert ráð fyrir hátíðlegri
athöfn, sýningu á skólavinnu
nemenda, söng og hljóðfæra-
slætti og fleiru.
6. Hinn 3. apríl 1759 gerði Jón
Þorkelsson erfðaskrá sína, þar
sem hann gaf allar eigur sínar
eftir sinn dag fátækum börnum
í átthögum sínum, þ. e. Kjalar-
nesþingi hinu forna. Þetta er
stærsta gjöf, sem íslandi hefur
verið gefin og hún var til barna-
uppeldis. Skyldi stofna skóla í
átthögum gefandans og veita þar
fátækum börnum bóklegt og
verklegt uppeldi. Fyrir atbeina
undirbúningsnefndar var mælzt
til þess við skóla á framan-
greindu svæði, að þeir minntust
þessa atburðar, og mun það hafa
verið gert.
7. Hreppsnefnd Njarðvíkur-
hrepps hefur ákveðið að gata í
Njarðvíkum verði kölluð Thor-
killiigata, ennfremur hefur borg-
arstjórinn í Reykjavík komið
þeirri málaleitan á framfæri við
gatnanefnd Reykjavíkur, að
gata — helzt í háskólahverfinu —
verði tegnd minningu Jóns Þor-
kelssonar.
8. Eggert Guðmundsson, list-
málari, hefur gert líkan af
Hausastaðaskóla, fyrsta — og
eina — skólanum, sem bæði var
reistur og haldinn að öllu leyti
fyrir fé úr Thorkilliisjóði.
(Tilkynning frá Thorkilliinefnd)
Framsókn einangruð
Þegar forsætisráðherra vinstrf
stjórnarinnar sálugu kom á fund
í kjördæmi sínu á s.l. sumri, hafði
hann aðeins ein gleðitíðindi aff
flytja kjósendum sínum: Aff
Sjálfstæðisflokknum hefði veriff
vikiff' til hliðar í íslenzkum stjórn
málum. Þarna þóttist þó hinn
mikli vinstri hertogi geta bent
eitt loforff, sem stjórn hans
hefffi efnt. Hann varff aff viður-
kenna, að öll önnur loforff henn-
ar hefðu verið svikin. En skamma
stund verður hönd höggi fegin.
Það sannaðist áþreifanlega á for-
manni Framsóknarflokksins i
þessu efni. Nokkrum mánuðum
eftir aff hann hafði gefið hina
hraustlegu yfirlýsingu sína um
aff Sjálfstæffisflokknum hefffi ver
ið vikiff til hliðar, var vinstri
stjórnin fallin og hann sjálfur
búinn aff lýsa því yfir, að hún
hefði gefizt upp við aff leysa
megin verkefni sitt. "*
Síffan hefur þaff komiff í ljós,
að flokkur hans, Framsóknar-
flokkurinn, stendur nú uppi ein-
angraffur og áhrifalítill. Sam-
starfsflokkar hans úr vinstri
stjórninni bera hann daglega
svikabrigslum, og telja að flest,
sem miður fór á hinum stutta
valdatímabili hennar hafi veriff
honum að kenna.
Verklegar framkvæmdir
í margar vikur hafa Fram-
sóknarmenn þrástagazt á því í
málgögnum sínum, að Sjálfstæff-
isflokkurinn ætli aff skera niður
framlög til verlclegra fram-
kvæmda í sveitum landsins. En
nú veit þjóðin öll, hver er sann-
leikurinn í þessu máli. Þrátt fyr-
ir fjármálaóreiðuna, sem Ey-
steinn Jónsson lét eftir sig, þeg-
ar vinstri stjórnin féll, hefur
reynzt mögulegt að halda í horf-
inu meff verklegar framkvæmdir.
Framlög til vega og brúa í sveit-
um landsins verða hin sömu og
áður. Framlög til hafnargerðar
og lendingarbóta um land allt
eru hækkuff nokkuð og líkur
benda til þess aff lán fáist til þess
að hraffa framkvæmdum við ein-
stakar hafnir.
Þá hefur einnig tekizt að afla
fjár til þess að halda raforku-
framkvæmdunum áfram í sam-
ræmi viff þá stefnu, sem mörkuff
var meff rafvæðingaráætlun
Sjálfstæffismanna áriff 1954. Sjálf
hafffi vinstri stjórnin hins veg-
ar dregiff stórlega úr raforku-
framkvæmdunum á valdatíma-
bili sinu.
Þannig standa þá málin gagn-
vart verklegu framkvæmdunum
I þágu atvinnulífsins. Þeim verff-
ur haldið í fullum gangi. Allt
gaspur Framsóknarmanna um
stórfeldan niðurskurff fjárfram-
laga til þeirra hefur reynzt blekk
ing ein og uppspuni.
Kjördæmamálið til
efri deildar
f gær var gert ráð fyrir því,
að umræðum um kjördæmamál
ið lyki sl. nótt. Mun það koma
til meðferðar í efri deild undir
vikulokin, og væntanlega mun
hún ljúka meðferð þess snemma
í maí. Ræður Framsóknarmanna
í neðri deld um þetta mál hafa
annars vegar borið svip af glóru-
lausu ofstæki en hinsvegar af al-
gerum rökþrotum. Sjálfir hafa
þeir flutt tillögur um að fjölga
þingmönnum þéttbýlisins' eins
mikið og gert er ráð fyrir í frum
varpinu. En þaff eru hlutfalls-
kosningarnar um land allt, sem
þeir berjast gegn af trylltum
ofsa. Þessi barátta Framsóknar
á ekkert skylt við hagsmuni
sveitafólksins. Hún beinist að-
eins aff því aff tryggja klíku-
hagsmuni Framsóknarflokksins
og forréttindaaðstöðu.