Morgunblaðið - 20.09.1959, Blaðsíða 2

2
MORCVNRIAÐIÐ
Sunnudagur 20. sepf. 1959
Mannaferða til tungls-
ins skammt að bíða
MOSKVU, 19. sept. — Reuter. —
Forseti sovézku vísindaaka-
demíunnar í Moskvu lýsti yfir
því á fundi vísindamanna í morg-
un, að geta mannsins til að fljúga
til annarra stjarna væri ekki
lengur einber draumur, heldur
raunveruleiki. Með tunglflaug
sinni hefðu rússneskir vísinda-
menn komizt að ýmsum mikils-
verðum sannindum um eðli
tungls og jarðar. Hann sagði að
fjöldinn allur af fundarmönnum
mundi lifa þá stund, að menn
hefðu stigið fæti á tunglið. Fyrst
yrðu mannlausar eldflaugar látn-
ar setjast þar og hefja sig aftur
á loft.
Annar ræðumaður sagði, að
tími væri til kominn að hefja
virkan undirbúning að flugi til
tunglsins.
Panchen Lama í kín-
versku stofutangelsi
NÝJU DEHLI, 19. sept. — Reuter
— Indverska blaðið „Hindustan
Times“ skýrði frá því í dag, að
kínversku stjórnarvöldin í Tíbet
hefðu sett Panchen Lama í stofu-
fangelsi í höll hans í Shigatse.
Hefur hann verið geymdur þar
í fjórar vikur. Eins og kunnugt
er gerðu kommúnistar Panchen
Lama að leppi sínum í Tíbet,
þegar Dalai Lama neitaði að
beygja sig fyrir kínversku of-
beldi.
Margir lamar sem komið hafa
til Gangtok, höfuðborgar smá-
ríkisins Sikkim á landamærum
Tíbets, frá Nagorpa- og Shwe-
Málverkasýningu
Valgerðar Hafstað
lýkur í kvöld
MÁLVERKASÝNINGU Valgerð-
ar Árnadóttur Hafstað, sem stað
ið hefur yfir undanfarið, í sýning
arsalnum á Freyjugötu 41, lýkur
kl. 10 £ kvöld. Frúin sýnir á þess
ari sýningu 19 olíumálverk og
nokkrar vatnslitamyndir. Tölu-
verð aðsókn hefur verið að sýn-
ingunni og hafa 8 myndir seizt.
Sýningin er opnuð í dag kl. 2
Og stendur eins og áður segir til
kl. 10. Ættu þeir sem áhuga hafa
fyrir að kynnast verkum hinnar
ungu og efnilegu listakonu ekki
að láta hjá líða að skoða
sýningu hennar í dag.
klaustrinu nálægt Shigatse, hafa
þá sögu að segja, að Panchen
Lama hafi ekki verið leyft að
taka á móti gestum undanfarinn
mánuð né heldur yfirgefa höll
sína. Höllin er umkringd fjöl-
mennu, kínversku varðliði.
Samvínnan breytir
uni búning
TÍMARITIÐ Samvinnan hefur
breytt um ytri og innri búnað að
undanförnu og hefur verið ráð-
inn nýr ritstjóri að blaðinu. Er
það séra Guðmundur Sveinsson,
skólastjóri Samvinnuskólans í
Bifröst, en Benedikt Gröndal lét
af ritstjórn um síðustu áramót.
I gær skýrði ritstjórinn frétta-
mönnum frá helztu breytingum,
sem fyrirhugaðar eru á ritir.u.
Sagði hann sögu blaðsins, er
fyrst kom út árið 1896 og nefnd-
ist þá Tímarit kaupfélaganna. Þá
skýrði hann frá því hvernig ritið
hefði smám saman breytzt frá því
að vera barátturit samvinnu-
manna og i það að vera heimilis-
blað. Nú er áformað, að tímaritið
hætti svo til alveg að skrifa um
samvinnumál, en í þess stað verð-
ur lagt kapp á að gera ritið sem
glæsilegast og hefur þegar verið
lagt í mikinn kostnað í því skyni.
í fyrsta heftinu, sem út er kom
ið með hinu nýja sniði, eru 8 síð-
ur prentaðar í fjórum litum, en
í framtíðinni munu 12 síður prent
aðar í fjórum litum
Aðalsfeinn P. Ólafsson
Patreksfirði sextugur
LÍTI maður í kirkjubækurnar, I
verður það séð, að sl. laugardag'
fyllti Aðalsteinn P. Ólafsson,
sjötta áratuginn, þótt í reynd og
sannleika geti hann enn keppt
á vettvangi þrítugra í hvívetna.
Aðalsteinn er fæddur Patreks-
firðingur, og hefur alið mestan
sinn aldur hér á staðnum. Hann
er sonur merkishjónanna, Maríu
fædd Arnesen, og hins þjóðkunna
framfara og athafnamanns, Pét-
urs Á. Ólafssonar, konsúls, eig-
andi Geirseyrarverzlunar frá
1905 til 1916, en það ár fluttist
hann með . fjölskyldu sína tii
Reykjavíkur, og byggði húsið
Valhöll við Suðurgötu, sem nú er
félagsheimili Sjálfstæðismanna.
Að loknu verzlunarnámi
heima og erlendis tók Aðalsteinn
við stjórn á fyrirtæki föður síns
hér á Patreksfirði og rak það til
loka skútualdarinnar 1931. Síðan
rak hann, ásamt þeim feðgum,
hvalveiðistöðina Kóp á Suður-
eyri við Tálknafjörð, til ársins
1939, er styrjöldin leiddi til stöðv
unar á þessum atvinnurekstri.
Síðan hefur hann helgað fyrir-
tækjunum á Vatneyri starfs-
krafta sína, enda fulltrúi og pró-
kúruhafi þeirra.
Aðalsteinn fluttist með foreldr-
um sínum til Reykjavíkur árið
1916. Auk náms tók hann þar
mikinn þátt í alhliða íþróttaiðk-
unum, þó kvað mest sem fram-
herji í Fram. Árið 1923 lá leið
hans aftur til Patreksfjarðar og
hefur hann æ síðan haft mikil
afskipti af trúnaðarmálum sveit-
arfélags síns, ekki hvað sízt ver-
ið í stjórn Eyrarsparisjóðs frá
stofnun hans.
Árið 1926 kvæntist hann 'Steí-
aníu Erlendsdóttur, sem lézt á
bezta aldri 1943 frá sex ungum
börnum þeirra hjóna. Er hún,
föður þeirra og þeim enn óbættur
ástvinamissir. Börn þeirra eru
Bolli, húsgagnasmiður_ í Reykja-
vík, Heba, gift Páli Ágústssyni,
kaupmanni, Sif, gift Hauk Jóns-
syni skrifstofumanni, Sjöfn ógift,
sem heldur heimili með föður sin-
um, Hera, gift Ingvari Guðmunds
syni kennara, Keflavík og Pétur
Andrés, verzlunarmaður í Rvík.
Aðalsteinn er hinn mezti bú-
stólpi og ótrauður Sjálfstæðis-
maður, enda formaður héraðs-
nefndar flokksins í Vestur-Barða-
strandarsýslu og þrítugur stjórn-
armeðlimur í Sjálfstæðisfélaginu
Skjöldur. Hann er stefnufastur,
hispurslaus, traustur og heill vin-
um sínum.
Við samstarfsmenn og vinir
hans beiðumst þess, að enn sé
langur gangur léttra lífdaga
ófarinn. Úr fjarlægð sendum við
þér öll okkar beztu árnaðaróskir,
og hugheilar kveðjur.
Patreksfirðingur.
Krúsjeff hitti Marilyn
Monroe í gœr
TillÖgur hans um afvopnun þykja öljósar
Þetta eru þær Peggy Lee og
Ella Fitzgerald sem syngja í
kvikmyndinni Pete ' Kelly’s
Blues, sem Austurbæjarbíó
sýnir um þessar mundir. Þetta
eru tvær af vinsælustu söng-
stjörnum Bandaríkjanna um
þessar mundir. Kvikmyndin
þykir mjög spennandi og mjög
vel gerð.
LONDON, 19. sept. — Reuter. —
Vestræn blöð hafa tekið tillögum
Krúsjeffs í gær um algera af-
vopnun á fjórum árum heldur
fálega og bent á, að hann hefði
ekki komið fram með neinar nýj-
ar raunhæfar tillögur um leiðina
að þessu mikilsverða marki.
Benda þau á að samkomulag um
tillögur Vesturveldanna um af-
— Stéttarsamband
Framh. af bls. 1.
arins. En með bráðabirgðalögum,
ef sett verða, verða þeir sviptir
þeirri leiðréttingu.
Þessum aðförum mótmælir
stjóm Stéttarsambandsins harð-
lega og mun hafa samráð við
fulltrúa bændasamtaka víðs veg-
ar um landið um það, hvernig
við skuli bregðast, ef svo frek-
lega verður gengið á rétt bænda-
stéttarinnar eins og nú horfir.
Virðingarfyllst,
Sverrir Gíslason, Jón Sigurðsson,
Bjami Bjarnason, Einar Ólafsson,
Páll Metúsalemsson.
GLASGOW, 19. sept. — Reuter.
— Nú er talið vonlaust að nokk-
ur þeirra 46 námumanna, sem
hafa verið lokaðir í námugöng-
um um 350 metra niðri í jörð-
inni síðan í gær, bjargist. —
Björgunarsveitir dældu vatni
niður í göngin til að slökkva eld
sem brauzt út niðri í námugöng-
unum.
Ættingjar námumannanna og
hundruð annarra manna frá ná-
vopnun hefðu jafnan strandað á
því, að Rússar hefðu ekki fall-
izt á traust alþjóðlegt eftirlit,
sem væri hornsteinn allrar við-
leitni til afvopnunar.
Selwyn Lloyd utanríkisráð-
herra Breta, kvaðst sjálfur hafa
borið fram tillögur um afvopnun,
áður en Krúsjeff hélt ræðu sína,
og væru þær í aðalatriðum sam-
hljóða tillögum Rússa. Herter
utanríkisráðherra Bandaríkjanna
sagði að ekki mundi standa á
Bandaríkja mönnum að fallast á
takmörkun vígbúnaðar.
Yfirleitt eru fréttaritarar
þeirrar skoðunar, að Krúsjeff
hafi hitt í mark með ræðu sinni
frá áróðurssjónarmiði. Tillögum
hans verði vafalaust vel tekið af
þeim þjóðum, sem ekki eigi aðild
að hernaðarsamtökum. Hins veg-
ar finnst mörgum miður, að hann
skuli ekki hafa gert nánari grein
fyrir framkvæmd tillagna sinna.
í dag er Krúsjeff gestur kvik-
myndaleikara í Hollywood og
hittir meðal annarra leikarana
Frank Sinatra og Marilyn
Monroe.
lægum þorpum biðu í þögufli
örvæntingu, meðan reykjarmekk
irnir héldu áfram að stíga upp
frá námuopinu. Einn námumað-
ur, Tommy Green, 51 árs gamall,
brauzt gegnum eldinn í gær og
komst lífs af,
Starfsmenn við námuna segja,
að slysið hefði getað orðið hörmu
legra. Verkfalli við námuna lauk
á fimmtudaginn og margir námu-
menn voru ekki komnir til vinnu
46 menn toldir nf í nómuslysi
Forstjórinn svarar engum fyrir-
spurnum um reikninga og útsvars
mál S. í. S.
FYRIR nokkrum dögum síðan
vakti Mbl. athygli á skýrslu nið-
urjöfnunarnefndar um útsvars-
mál S.Í.S. Nefndin komst að
þeirri niðurstöðu að vegna þess
að tap varð á viðskiptum S.Í.S.
við utanfélagsmenn í Reykjavík,
þá væri ólöglegt að leggja útsvar
á Sambandið í Reykjavík.
í niðurlagsorðum í grein, sem
forstjóri Sambanlsins skrifar
Mbl. í gær, er staðfest að nefndin
gat ekki lagt útsvar á S.f.S. í
Reykjavík og afneitar hann þar
mtð öllu skvaldri Tímans um
kosningabombu um útsvarsfrelsi
S.Í.S.
Forstjórinn segir, að hann hefði
fremur viljað hafa hagnað af
utanfélagsviðskiptum en tap til
þess að geta greitt útsvar í
Reykjavík. í þessu lýsir sér virð-
ingarverð umhyggja fyrir hags-
munum Reykvíkinga.
En hann getur þess þó ekki, að
önnur atvinnufyrirtæki verða að
greiða útsvör til Reykjavíkur, þó
þau tapi. Forstjórinn hefði átt að
þakka framámönnum Framsókn-
ar fyrir þau sérfríðindi, sem fyrir
tæki hans nýtur £ þessu efni.
Annars notar forstjórinn allt
efni greinar sinnar til þess eins
að staðfesta það. sem áður var
sagt í Mbl. að tap sem varð á við.
skiptum S.f.S. við utanfélags-
menn árið 1958 orsakaðist að
mestu leyti af rekstrarhalla m/s
Hamrafells.
Hins vegar gerir hann enga til-
raun til að svara öðrum atriðum
sem fram hafa komið í skrifum
Mbl. um þessi mál og þess vegna
skulu þær spurningar nú endur-
teknar.
Tíminn upplýsir að hagnaður
hafi verið á rekstri Sambandsins
árið 1957 er nam 434 þús. kr. og
882 þús. kr. árið 1958.
Rekstrarafkoman í heild er
skv. þessu 450 þús. betri árið 1958
en árið 1958.
En nú liggur það fyrir, skv.
birtum skýrslum niðurjöfnunar-
nefndar, að árið 1957 var hagn-
aður á utanfélagsviðskiptum í
Reykjavík um 4,3 millj. kr. en
árið 1958 er 3,7 millj. kr. tap á
þessum sömu viðskiptum, reikn-
að á sama hátt bæði árin eftir
reikningum S.Í.S. Rekstraraf-
koman á þessum hluta viðskipta
S.f.S. er þannig 8 millj. kr. lak-
ari árið 1958 en árið áður. Þar
sem rekstrarhagnaður í heild er
450 þús. kr. meiri árið 1958 en
árið áður hlýtur hagnaður af við-
skiptum við félagsmenn að vera
8,5 millj. kr. meiri 1958 en árið
áður.
Hvernig stendur á að hagnaður
er svona miklu meiri á félag-
mannaviðskiptum en árið áður?
Þetta hafa mörgum þótt imdar-
lega miklar breytingar og hafa
viljað fá skýringar á, en forstjór-
inn leiðir alveg hjá sér að ræða
þetta atriði.
Forstjórinn staðfestir í grein
sinni, að rétt var frá skýrt í Mbl.
um það, að sömu reglum um af-
skriftir var ekki félgt árið 1958
eins og árið áður.
Var þetta gert til að bæta
rekstursafkomuna árið 1958?
Sú spurning skal nú endurtek-
in, hvort einnig hafi verið skipt
um reglur við birgðamat til þess
að sýna betri rekstrarafkomu
1958 en árið áður?
Eftir að hafa lesið skýrslu nið-
urjöfnunarnefndar hafa margir
leitt ýmsum getum að því,
hvernig raunveruleg rekstraraf-
koma S.Í.S. hafi verið árið 1958.
Margir halda því fram, að aug-
ljóst sé að milljónatap hafi verið
á rekstri S.f.S. árið 1958. Þetta
hafi síðan verið lagfært með þvl
að hækka birgðamat á þeim vör-
um, sem verzlað er með við fé-
lagsmenn.
Þannig hafi rekstrarafkoman
verið sýnd mörgum milljónum
betri á þessum viðskiptum en
raunverulega hafi verið. Þetta
hafi stjórnendur S.Í.S. talið
hættulaust að gera vegna þess,
að sá reiknaði hagnaður yrði ekki
skattlagður .
Ekki er vitað hvað rétt er í
þessu efni, en á meðan forstjór-
inn leiðir hjá sér að svara fyrir-
spurnum um hag „þessa fyrirtæk
is fólksins" verða menn að geta
sér þess um það, hvernig ástatt
muni vera á þessu búi.
— Laos
Framh. af bls. 1.
stefnu sem ræddi sameiningu og
sjálfstæði Laos. Hann hafði í
huga tillögu Rússa um aðra ráð-
stefnu, svipaða Genfarráðstefn-
unni 1954 sem batt enda á stríðið
í Indókína.
Sisouk sagði, að í næstu viku
mundi stjórnin afhenda sjö fanga
úr her Norður-Vietnams til yfir-
heyrslu hjá rannsóknarnefnd Ör-
yggisráðsins, en hún kom til Laos
á þriðjudaginn til að rannsaka
ákærur Laos-stjórnar um íhlutun
Norður-Vietnams. Meðal þessara
sjö fanga eru majór og kafteinn.
Talsmaður utanríkisráðuneytis
ins í Norður-Vietnam ásakaði
hins vegar Laos-stjórn um að
hafa í undirbúningi fölsun á upp-
lýsingum og sönnunargögnum.
Hanoi-útvarpið *i Norður-Viet-
nam sagði, að yfirmaður upplýs-
ingadeildar utanríkisráðunéytis-
ins hefði stimplað fréttina um, að
Laos-stjórn hefði í hyggju að
afhenda rannsóknarnefndinni
fanga frá Norður-Vietnam sem
„nýtt svikabragð" í „rógsher-
ferðinni“ gegn Norður-Vietnam.