Morgunblaðið - 25.09.1959, Blaðsíða 8

8
MORCVHTJLAÐlfí
Föstudagur 25. sept. 1959
rÚHCMVlNt*!
HLUTVERK íslenzku kyn-
slóðarinnar í dag er að klæða
og skreyta landið. Okkur ber
í annan stað að bæta fyrir
rányrkju þeirra forfeðra okk-
ar er lifðu fyrr á öldum og
að hinu leytinu að berjast
gegn ágangi náttúrunnar á ís-
lenzkt gróðurlendi. Margt
hefur hjálpazt að við þá eyð-
Þar er slegið á eyðileggjandi hönd
sandfoksins
Gengið um ríki Þórarins sandgrœðslu-
manns í Krossdal
allt sunnan frá' Lónsheiði og
vestur í Húnavatnssýslu. Það var
fyrir tveimur árum að Þórarinn
var fengin stjórn þessa umdæmis
í hendur, en sjálfur hefir hann
unnið að sandgræðslu allt frá
árinu 1947. Á þessu árabili hef-
ir langmest verið unnið að sand-
græðslustörfum í Norður-Þing-
eyjarsýslu, enda þörfin þar brýn
ust.
Nýtt viðhorí
Nú hefir skapazt nýtt viðhorf
- ----------------- wy -rr-^r ..v— ■>■•/■■■ W y'
Utan girðingar og innan á Hólssandi. Hér sér hvar sáð hefir
verið innan við sandgræðslugirðinguna, en t. h. sér í auðnina
utan girðingarinnar.
i sandgræðslumálum landsins
með tilkomu flugvélar sem bæði
sáir grasfræi og deifir áburði.
Flugvélin var notuð allvíða við
sáningu í vor og hefir nú komið
í Ijós að árangur af því starfi
hennar er ótrúlegur. Þórarinn í
Krossdal stjórnaði áburðardreif-
ingu n^pð flugvél { vor í hálfan
mánuð. Þá var dreift á annað
hundrað tonnum af áburði og 6
tonnum af fræi bæði mel og ving-
ultegundum. Fyrr í vor var búið
að dreifa með jarðýtu um 80
tonnum af áburði og sáð tveim-
ur tonnum af vingulfræi og 3—4
tonnum af mel. Við melsáning-
una er talið nauðsynlegt að herfa
fræið niður um leið. Jarðýtan
dregur mjög stóran og mikinn
áburðardreifara, en á honum eru
tveir menn sem sá melfræinu.
Aftan í dreifarann er svo tengt
herfi, sem herfar hvort tveggja
niður fræið og áburðinn. Með
þessum útbúnaði tekur ekki
nema tvær mínútur að sá í hvern
hektara lands. Sú sáning sem hér
hefir verið nefnd, fór að sjálf-
sögðu fram á Norð-Austurlandi.
Melskurður
Eitt af haustverkum Sand-
græðslunnar er melskurður til
frætöku. Mestur hlutinn af mel-
skurðinum hefir farið fram á svo-
nefndum Ársandi, en hann hefir
myndast af framburði Jökulsár í
Axarfirði. Þar hefir verið skorið
undanfarin ár fyrir um 30 þús.
kr. á ári. Vinna að skurðinum um
100 nurnns í nokkra daga. Það er
aðeins örskamman tíma, sem fræ-
ið stendur hæfilega þroskað svo
að melskurður geti farið fram.
Það er því um að gera að vinna
þetta verk fljótt, enda er það
veitt í ákvæðisvinnu, þannig að
'mm
Þórarinn Jóhannesson í Krossdal,
er framkvæmdur.
Umi
sýnir hvernig melskurður
(Myndirnar tók vig.)
hver maður hlýtur 50 kr. fyrir
hvern 20 kg. sekk, sem hann lýk-
ur við að fylla. Og hann fær
greitt fyrir sekkinn sinn um leið
og hann kemur með hann. Þann-
ig myndast geysimikil keppni við
melskurðinn. Allir vilja safna
sem flestum 50 krónu seðlum yfir
daginn.
Okkur gefst tækifæri að skoða
eina stærstu melgirðinguna á Ár-
sandi. Hún er alfriðuð fyrir á-
ingu lands, sem víða blasir við
okkur í dag. í fyrstunni hafa
það ef til vill verið menn og
dýr sem spjöllum ollu, en síð-
an hefur veðrahamurinn tek-
ið við og eyðileggingarmáttur
hans er ótrúlegur. Á örfáum
klukkustundum getur t. d.
sandfok lagt kjarnmikið skógi
og viði klætt gróðurlendi í svo
algera auðn að aldrei framar
sjáist þar stingandi strá og að
skömmum tíma liðnum sé
margra metra þykkur jarðveg
urinn á þessu sama landi far-
inn að velta áfram undan
vindinum og vinni að því að
kæfa ný gróðurlendi.
Rætt við umsjónarmann
Sandgræðslunnar
Fyrir nokkru átti tíðindamað-
ur blaðsins þess kost að ræða við
Þórarin Jóhannesson í Krossdal
í Kelduhverfi, en hann hefir á
hendi umsjón með sandgræðslu
{‘••‘ÍJimW

Þessi mynd er frá Hólssandi og sér til Sandfells. Til hægri er skógræktargirðingin en t. v. gróður-
lendið sem hefði farið alveg í auðn ef fokið hefði ekki verið stöðvað. Merki sandfoksins sér
á gróðurlendinu.
gangi búfjár en laufslægjur eru
-iww-w þar talsverðar. \
Kraftaverkið á Hólssandi
Eitt athyglisverðasta sand-
græðslusvæðið á Norð-Austurl-
andi er Hólssandur. Þangað
brugðum við okkur til þess að
skoða framkvæmdir þar. Sand-
græðslugirðingin var sett upp á
Hólssandi árið 1954. Skömmu
eftir að girðingin hafði verið sett
upp gerði óveður er stóð í nokkr-
ar klukkustundir. Flæddi þá sand
aldan yfir 500 m. breitt gróður-
svæði og 10 km. langt. Mátti þá
héita að sá hluti sandgræðslu-
girðingarinnar sem var á gróð-
urlendi, hyrfi í auðnina. Var því
sýnilegt, að ef svo héldi áfram,
væri þessi girðing tilgangslaus
og það sem meira var, sandflóð-
ið ógnaði allrj byggð í Axarfirði
sandi. — í Sandgræðslugirðingunni er góð laufslægja.
og hefði lagt þá fögru og blóm-
legu byggð í auðn ef ekki hefði
verið gripið til róttækra aðgerðra.
Og fangaráðið var að reisa borð-
við á rönd á sandinum. Borðin
voru höfð 5—8 tommu breið í
tveimur röðum. Alls voru not-
uð 300 þúsund fet í þetta. Var
verkið framkvæmt á árunum
1955—’56.
í dag er sandfokið stöðvað
í dag er svo komið að tekizt
hefir að stöðva þetta ógnþrungna
sandfok, sem nærri lá að legði
blómlega sveit í auðn. Það nálg-
ast kraftaverk, sem þarna hefir
verið unnið, og trúir því enginn
nema hann sjái vegsummerkin,
hve ægilegur eyðileggingarmátt-
ur sandfoksins er. Þegar sandald-
an fellur yfir landið er það lík-
ast sem snjóbolti hlaði utan á
sig, því lengra sem * sandfokið
nær, þeim mun stærri og ógn-
þrungnari verður sandaldan.
Á Hólssandi er nú búið að sá I
700 ha. lands og nú hefir vörn
verið snúið upp í sókn. í fram-
tíðinni verður haldið inn í auðn-
ina og hún gerð að blómstrandi
gróðurlendi á ný. Fáum er betur
trúandi til þess að hafa á hendi
stjórn þessa verks á Norður- og
Austurlandi en Þórarni í Kross-
dal, svo viðurkenndur dugnaðar-
maður er hann og frábær verk-
stjóri. — vig.
Brúðkaup Bald-
vins sýnt á Húsa-
vík
HÚSAVÍK, 20. sept.: Bandalag
íslenzkra leikfélaga sendir í þess-
um mánuði leikflokk um landið
og sýnir norskan, alþýðlegan gam
anleik, Brúðkaup Baldvins, eftir
Wilhelm Krag. Leikur þessi hef-
ur verið sýndur um allan Noreg
við miklar vinsældir, en er nú
sýndur í fyrsta skipti hér á landi.
Leikurinn hefur nú verið sýnd-
ur á Austur- og Norðausturlandi
við ágætar undirtektir, og var
sýning á Húsavík í gærkvöldi. —
Leikstjóri er Þóra Borg, en leik-
endur auk leikstjóra, eru, Emilía
Borg, Kristin Jóhannsdóttir,
Valdemar Lárusson Harry Ein-
arsson og Erlendur Blandon.
Flokkurinn fer til Raufarhafn-
ar í dag, en sýnir nú eftir helgina
á Akureyri, Siglufirði og víðar.
Fréttaritari.