Morgunblaðið - 17.02.1960, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 17. febr. 1960
*rnn rrtKTtr j *> f ©
3

í jTTVARPSÞÆTTI Sigurðar
Maguúbsonar, „Spurt og spjall
að“ sl. sunnudag, skýrði einn
. _ttta„.cnda, Bjöm . jrsteins-
son, sat ifxv. _ ur, frá I ví, að
fslendingur muni hafa verið
fyrst_manna á jarðríki, svo
sögur fari af, til að hefja sig
til flugs af J..a.ciXU. v aiiti

STAK8TE1HAR
Eysteinn var órólegui
t umræðunum um viðreisnar-
frumvarp rikisstjórnarinnar í
neðri deild gerði Bjarni Bene-
diktsson nokkuð að umtalsefni
fyrri afstöðu Eysteins Jónssonar
til gengisbreytingar og hiið-
stæðra jafnvægisráðstafana. Al-
þýðublaðið minntist á þetta í leið
ara sl. föstiudag og komst þá m.
a. að orði á þessa leið:
„Það vakti athygli þingmahna
í neðri deild fyrir nokkrum dög-
um, að Bjarni Benediktsson dóms
málaráðherra virtist lesa ræðu
sína af blöðum og vera óvenju-
bundinn við handrit. Slíkt er ekki
vani hans. Hins vegar var efni
ræðu hans hið eðlilegasta. Það
hljómaði sem þokkaleg stjórnar-
ræða um ýms vandkvæði efna-
hagslífsins og þörf róttækra að-
gerða til úrhóta.
fyrsíur manna
frásögn Björns af þessu af-
reki c:“s forfeðra okkar að
vonum mikla eftirtekt manna.
E' ..maður >' . 1—n Björn
að r. áli -’.ömmu eftir þáttinn
og spjallaði vio hann um þenn
an atburð.
Alkunn saga
— Ilverjar _ru heimildir
þínar um þetta flug, Bjöm?
— gar ég vai að alast upp
í Rangárvallasýslu sagði
fóstra mín mér sögur af Gunn
laugi .Æagnússyni, bónda á
Bergsstöðum á Vatnsnesi.
Ævintýralegust þótti mér
sú sa„ra, að Gunnlaugur hefði
átt að búa sér til flygildi, eins
og hún nefndi það, sem hann
tókst á loft með á túninu á
Bergsstöðum eitt sinn, er hann
reyndi það.
Honum tókst einhvern veg-
inn að beina fluginu til fjalls,
er hann sá í hvert óefni var
komið. Þar hoppaði hann af,
en flygildið hélt áfram flugi
sínu og hefur ekki sézt síðan.
Þegar ég var stráklingur fór
ég norður í Húnaþing og
spurði þá menn þar um þetta
„ævintýri fóstru minnar", sem
sjálí var úr Húnaþingi og
komst þá á raun um að menn
í Miðfirði og á Vatnsnesi
kunnu þessa sögu og fleiri
frægðarsögur af uppfinning-
um Gunnlaugs Magnússonar.
Samtímaheimildir
— Hvenær var Gun.ilaugur
Magnússon uppi?
— Hann dó árið 1821 og var
þá um sjötugt.
— Eru til einhverjar skrif-
aðar samtíma frásagnir af
Gunr.laugi?
— Espólín, samtímamaður
Cun laugs, iur hans, cegir
að hann hafi verið smiður mik
ill og fundið uppá mörgu, en
lagt jafnskjótt niður aftur.
Aðrar samtímaheimildir um
Gunnlaug eru ekki fyrir hendi
Séra Sigurður Norland í
Hindisvík kann ýtarlegust skil
á Gunnlaugi og hefur skrifað
mér um flugferð Gunnlaugs
eftir gömlum mönnum, og er
sagan ávallt , á sömu leið:
Hann hafi búið sér til eins
konar flugham, sem kallaður
var, og reynt hann á túni sínu
einn góðan veðurdag, tekizt á
loft og lent á Brandarfelli,
sem er eitt hæsta fjall þar
um slóðir um 750 m. og um 4
kílómetra frá Bergsstöðum.
Getur Sigurður sér þess til að
Gunnlaugur hafi lent í upp-
streymi — og því farið sem
fór.
Bærinn Bergstaðir er á vest
anve.ðu Va -isnesi niðri við
sjó, en upp af bænum eru
Hjallar, klettar út frá Brandar
felli. Eftir því sem menn nú
þekkja til loftstrauma, hlýtur
að vera mikið uppstreymi með
fjallinu á heitum góðviðris-
degi, og þá er ekkert náttúru-
fræðilegt, sem mælir gegn því
að karl hafi lyfzt þarna.
Fyrsta flug
Veit enginn nú, hvernig
þetta flygildi nefur verið?
— Sumir hafa kallað það
flygildi, en Sigurður Norland
kallar það flugham. Hvort um
hefur verið að ræða flaugham
— að hann hafi notað fugls-
vængi að einhverju leyti, eða
gert sér eins konar svifflugu
— vita menn ekki. Það eina,
sem maður getur ályktað er,
að þetta hafi verið einhvers
konar farartæki, óháð mann-
inum, því hann sleppir því
og það heldur áfram.
Ég tel þetta vera fullkomna
staðreynd, og þá er þetta
fyrsta flug upp í loftið, sem
sögur fara af.
Bæði hér og erlendis reyna
menn að búa sér til svonefnda
flughami og fljúga á þeim
spottakorn með því að svífa
fram af hamraklettam.
íslenzk örlög
— Kanntu nokkra slíka ís-
lenzka frásögn?
— í Huld er saga um pilt
á Iðu um 1700, Hinrik Hinriks
son að nafni, sem býr sér til
flugham og svífur á honum
yfir Hvítá. Nágrannar piltsins
töldu að hann væri að storka
máttarvöldunum, eyðilögðu
haminn, en pilturinn veslaðist
skömmu síðan upp og dó.
Bezta lýsing á örlögum ís-
lenzkra hugvitsmanna, fyrir
okkar tíð, er að finna í bók
Davíðs Stefánssonar, „Sólon
íslandus", þar sem hann lýsir
því, hvernig þeir hafa verið
bornir til þess að verða auðnu
Halldór Pétursson, listmálari,
teiknaði þessa hugmynd fyr-
ir blaðið af lendingu langa-
langa-Iangafa síns á Brandar-
felli.
leysingjar. Gunnlaugur Magn-
ússon er undantekning* Hann
verður frægur fyrir uppfinn-
ingar sínar og fær m. a. verð-
laun frá Landbúnaðarfélaginu
danska, sumir segja fyrir
smíði á vefstól, sem tók fram
þeim sem áður höfðu tíðkazt.
Einni smíðaði hann þófara-
myllu, sem mun hafa gengið
fyrir vatnsafli.
Róðrarstrákarnir
Þá er fræg sagan um „róðr-
arstrákana’1, sem hann smíð-
aði og talið er að hafi gengið
fyrir vogarafli. Eitt sinn
hermir sagan, að hann hafi
lent 1 sjávarháska, sökum
þess að hann gat ekki látið
„strákana“ lyfta árunum nægi
lega í úfnum sjó. Gunnlaugur
komst á land við illan leik, og
varð þá fyrsta verk hans að
brjóta „róðrarstrákana", svo
að þeir yrðu engum að fjör-
tjóni.
Aðrir segja aftur á móti að
„róðrastrákarnir“ hafi gengið
fyrir vindafli og Gunnlaugi
hafi láðst að setja á þá gang-
deyfi. Eitt sinn í góðum byr
hafi „strákarni- “ róið svo
kná.ega að litlu munaði að
þeir kollsigldu skipið. Sá
Gunnlaugur þann kost vænst-
an að brjóta strákana.
— Að lokum er vert að geta
þess að Gunnlaugur átti að-
eins eitt barn, sem komst upp.
Sonur hans Björn Gunnlaugs-
son stjarn- og stærðfræðingur,
sem allir kannast við.

Biðin eftir barninu gerist löng
ALLSTÓR hópur fólks
stendur nú myrkranna
milli fyrir utan hlið Buck-
ingham-hallar í London og
bíður eftir því, að drottn-
ingarbarnið fæðist. Að vísu
gerist biðin nokkuð löng,
því að barninu hefur seink-
að ótrúlega mikið.
í fyrstu var ætlað að
barnið myndi fæðast í lok
janúar-mánaðar, en mán-
uðurinn leið án þess að
nokkuð gerðist. Þá héldu
menn næst að það myndi
fæðast á hátíðisdegi, 6.
febrúar, þegar átta ár voru
liðin frá valdatöku Elísa-
betar drottningar. Næsti
áætlunartími var miðviku-
dagurinn 10. febrúar, en
þegar ekkert gerðist þann
Framh. á bls. 2.
Einn þingmaður gerðist þó dá-
lítið órólegur: — Það var Ey-
steinn Jónsson. Hann hefur grun-
að hvað var að gerast. Bjarni
var semsé að lesa gamla ræðu
eftir Eystein sjálfan, sem hann
flutti í ráðherratíð sinni. Og
betri vörn fyrir aðgerðum stjórn-
arinnar var erfitt að finna.
Þegar borinn er saman sá boð-
skapur, sem Eysteinn hefur flutt
árum saman úr ráðherrastóli, eg
það fleipur, sem hann nú lætur
sér sæma dag eftir dag, leynist
engum manni, að hann talar nú
gegn betri vitund. Enginn efast
um, að Eysteinn og raunar Fram-
sóknarmenn ailir hefðu gengið
inn á aðgerðir ríkisstjórnarinnar,
ef þeir aðeins sætu í ráðherra-
stólum. Það eitt gerir gæfumun-
inn“.
Fordæmin frá 1939,
1950 og 1958
Þetta er vissulega rétt. Fram-
sókn hefur alltaf verið samþykk
gengisbreytingu, þegar hún hef-
ur verið framkvæmd. Framsókn-
armenn báðu Sjálfstæðisflokkinn
að koma með sér í ríkisstjóm
árið 1939 til þess að framkvæma
gengislækkun, eftir hallæristíma-
bil hinnar fyrstu vinstri stjórnar,
þeir mynduðu ríkisstjórn með
Sjálfstæðisflokknum 1950 til þess
að framkvæma gengisfellingu og
þeir framkvæmdu gengisfellingu,
að vísu dulbúna, með kommúnist-
um og Alþýðuflokknum vorið
1958.
En í öll þessi skipti var Fram-
sóknarflokkurinn í ríkisstjórn.
Nú er hann í stjórnarandstöðu.
Og þá segir hann, að gengisbreyt-
ing sé „árás á byggðastefnuna"
og „svívirðilegt tilræði við alla
þjóðina“.
„Ægilegustu stéttaátök“
Kommúnistar halda áfram að
hóta þjóðinni stórfelldum verk-
föllum, ef viðreisnarráðstafanir
ríkisstjórnarinnar nái lagagildi á
Alþingi.
Um þetta komst Einar Olgeirs-
son m.a. að orði á þessa leið i
útvarpsræðu sinni á mánudags-
kvöldið:
„Það er á ábyrgð þessara
flokka, að fylkingar síga nú sam-
an til hinna ægilegustu stétta-
átaka í íslenzkri sögu“.
Þetta er það sem kommúnist-
að stefna að. Ef lögleg stjórn
landsins gerir lífsnauðsynlegar
viðreisnarráðstafanir eftir upp-
gjöf og óstjórn vinstri stjórnar-
innar, þá hóta kommúnistar „ægri
legustu stéttaátökum i íslenzkri
sögu“.!
Þannig er þá ástatt fyrir þjóð-
féiagi okkar. Kommúnistar telja
sig þess umkomna að hóta lög-
Iega kjörnum meirihluta á Al-
þingi og stjórn landsins hreinum
ofbeldisaðgerðum.