Morgunblaðið - 17.02.1960, Blaðsíða 8

8
MPRCTJNVr 4 f>» f)
Mifivikudagur I7 febr. 1960
Fiskur
sem
fiskar
OTULIR veiðimenn, sem
eyða þúsundum króna til
kaupa á stöngum, hjólum,
spónum — og hvað það nú
heitir allt saman — mega
sannarlega öfunda fisk þann,
sem enskir nefna „frogfish* 1',
en samkvæmt ensk-íslenzku
orðabókinni okkar mundi sá
kallast kjaftagelgja á „tungu
Snorra". — Fiskur þessi hefir
nefnilega „innbyggða" ve'ði-
stöng og beitu.
★ Talið er, að skepna þessi
eigi sér langa sögu, sé frá því
snemma á þróunarbraut íisk-
anna, enda fullt eins lík froski
og fiski — eins og hið enska
nafn bendir raunar til. —
Kjaftagelgjan hefir eins konar
stöng eða tein framan á hausn
um, rétt fyrir ofan breiðan og
sterklegan kjaftinn, og er
teinn þessi raunverulega
„framlenging" af hryggnum.
★ Fremst á teininum er
„beitan", hreyfanlegur angi,
ef svo má segja, sem líkist
litlum ormi fljótt á litið. —
Þegar smáfiskar láta ginnast
af agni þessu og synda að því,
opnar kjaftagelgjan ginið upp
á gátt — og þar með er fórn-
ardýrinu yfirleitt engrar und
ankomu auðið. Mikill sog-
kraftur myndast, þegar þessi
slungni veiðimaður undir-
djúpanna opnar kjaftinn, ef
EFRI MYNDIN: — Til vinstri: — Smáfiskur hefir hætt sér
of nálægt hinu girnilega agni og reynir nú árangurslaust að
sigrast á sogkrafti kjaftagelgjunnar. — Til hægri: Dagar
fórnardýrsins taldir.
NEÐRI MYNDIN: — Kjaftagelgjan aftur í veiðihug. Hér
sést vel, hvernig hún réttir úr „veiðistönginni", svo að agnið
— sem hún getur Iátið hreyfast eins og lifandi orm — sjá-
ist sem bezt. —
fiskkrílið hefir hætt sér of ná-
lægt, tjóar ekkert þótt það
beiti allri orku sinni til þess
að reyna að forða sér — það
sogast hægt og hægt inn í
opið gin „gelgjunnar".
★ Kjaftagelgjan er ekki
mjög sjaldgæfur fiskur, en
hins vegar veiðist hann frem-
ur sjaldan. — Þessi, sem með-
fylgjandi myndir eru af, veidd
ist eigi alls fyrir löngu við
Bahama-eyjarnar undan
strönd Florida-skagans.
Skriðjöklarnir
dragast saman
Frá aðalfundi Jöklarannsóknarfélagsins
NÝLEGA var haldinn aðalfund-
ur í Jöklarannsóknarfélagi Is-
lands. Fóru þar fram venjuleg
aðalfundarstörf og á eftir voru
sýndar myndir frá Skeiðarár-
hlaupum, bæði því síðasta og frá
1954.
I skýrslu stjórnarinnar kom
fram, að féiagið hefur að venju
haft með höndum athuganir á
skriðjöklum og fylgzt'með breyt
ingum á þeim og hafa mælingar
verið framkvæmdar á 70 stöðum.
Þær mælingar sýna að skriðjökl-
arnir dragast yfirleitt saman.
Einnig var fylgzt með breyting-
um á Grímsvatnasvæðinu, og
Kötlusvæðinu, þar sem fara má
að búast við gosi, og snjómæling-
ar gerðar á Tindafjallajökli.
Félagar í Jöklarannsóknarfé
laginu eru nú um 300, og auk
þeirra kaupa nokkrir erlendir
einstaklingar, opinberar stofnan-
ír og háskólar tímarit félagsins,
„Jökul“, þar sem birtast niður-
stöður á rannsóknum. Rannsókn-
ir félagsins eru fjárfrekar, þar
eð mikill kostnaður er því sam-
tara að gera út leiðangra á jökla
með snjóbíla og annað. En félagið
hefur fengið nokkurn styrk úr
vísindasjóði og úr ríkissjóði, og
einkum hefur það létt undir um
kostnað að ferðamenn hafa að
undanförnu tekið þátt í rann-
sóknarferðunum. A síðasta ári
fóru t.d. 60 ferðamenn með í
ferðir félagsins á Vatnajökul.
Næstkomandi föstudagskvöld,
19. febr. heldur Jöklarannsóknar-
félagið að venju árshátíð sína í
Tjarnarkaffi.
Bærinn kaupir
lóð og fasfeign
Á FUNDI bæjarráðs á föstu-
daginn var samþykkt að heim
ila bæjaryfirvöldunum að
festa kaup á lóðinni Þingholts
stræti 28. Á þessari lóð stóð
stórt timburhús, sem Hús-
stjórn hét og brann á aðfanga
dagskvöld 1957. Á þessum
sama fundi var bæjaryfirvöld
unum heimilað að kaupa fast
eignina Brekkustíg 15 B.
Flokkakeppnin
í skák
NÝLEGA er lokið þriggja landa
keppni í skák milli Þýzkalands,
Svíþjóðar og Finnlands, sem er
liður í svokallaðri flokkakeppni.
Þrjár þjóðir eru saman í riðli og
sú efsta heldur áfram, én keppn-
inni lýkur svo með því að efsta
þjóðin hlýtur Evrópu-titilinn.
Þýzkaland hlaut 23% stig, Sví-
þjóð 19Vz og Finnland 17. — Tvö
lönd, Rússland og Júgóslavía
hafa þegar komizt áfram í keppn
innL
Engir auðjöfrar
— engin fátœkt
Samtal við sendiherra Brazilíu á íslandi
FYRIR skemmstu birti brasiliskt biað, „Correio da Manha“,
viðtal við Francisco d’AIamo Lousada sendiherra, undir fyrirsögn-
inni: Island og Noregur vilja fá meira af appelsínum og kaffi frá
Brasilíu. — I greininni segir m. a.:
Mikill hluti Brasilíu-kaffisins, sem notaður er á íslandi, er ekki
fluttur beint þangað frá Brasilíu, heldur um England. Sama er
að segja um appelsinurnar okkar. Á Islandi og í Noregi er góður
markaður fyrir þær.
Þetta segir Francisco d’Alamo Lousada, sendiherra Brasilíu í
Noregi og á íslandi, en í síðarnefnda landinu afhenti hann embætíis-
bréf sitt ekki alls fyrir löngu.
Góður markaður
fyrir brazilíska vefnaðarvöru
Lousada sendiherra varð mjög
hrifinn af hinum mikla áhuga
manna á Islandi fyrir vefnaðar-
vöru frá Brazilíu, aðallega baðm-
ull. Því miður virðast tilraunir
hans til að koma á auknum við-
skiptum milli landanna ekki fá
góðar undirtektir meðal iðju-
hölda í Brazilíu.
— Það er leitt til þess að vita,
segir sendiherrann, að iðnaðurinn
í Brazilíu gefur tillögum okkar
um að sendir verði verzlunarfull
trúar til íslands og Noregs, lítinn
gaum. Jarðvegurinn hefur verið
undirbúinn, það er liður í okkar
starfi. Nú eiga kaupsýslumenn-
irnir að taka við. Ég geri mér
ljósa grein fyrir hinu erfiða
fjármálaástandi í báðum löndun-
um, en með góðum vilja og gáf-
um er hægt að flytja fjöll.
Viðskipti íslands og Braziiíu
Mikilvægasti atvinnuvegurinn
á íslandi er fiskiðnaðurinn, segir
sendiherrann, hann er undirstaða
innflutnings. Við fáum saltfisk
frá íslandi, að vísu hefur inn-
lutningur hans verið rekar lítill
að undanförnu, en margt bendir
til aukins innflutnings á næst-
unni. Og kaffið er eftirsóttasti
varningurinn frá Brazilíu á Is-
landi.
Hann heldur áfram og segir, að
árið 1957 hafi Islendingar flutt
inn kaffi að verðmæti 31 millj.
krónur, en 1958 varð lækkun, fór
niður í 21 millj. krónur. En nýja
stefnan, sem tekin hefur verið
upp í kaffiútflutningnum hefur
strax borið árangur, því við höfð
um selt kafi til Islands fyrir 8
millj. króna í maí 1959.
Fjórða bindið
kemur í haust
FJÓRÐA bindi Ferðabókar Þor-
valds Thoroddsens er nú í prent-
un og mun væntanlegt með haust
inu. Þegar eru komin út þrjú
bindi og er hið fyrsta nær upp-
selt. Þorvaldur Thoroddsen ferð-
aðist um ísland á árunum 1882—
1898 og rannsakaði landslag þess,
fjöll og dali ár og jökla eldhraun
og bergtegundir. Um rannsóknir
sínar ritaði hann margar bækur,
þar á meðal Lýsingu íslands og
Ferðabók þessa. Ferðabókin var
fyrst gefin út í Kaupmannahöfn
1913—1915. Upplagið var 400 ein
tök og er þriðjungur þeirra glat-
aður.
Jón Eyþórsson veðurræðingur,
hefur séð um útgáfu þessa og rit-
að inngangorð við kaflaskil. Öðru
bindi fylgir Islandskort, sem á
eru dregnar allar ferðir Þorvalds
um landið. Ber það með sér
hversu víða hann hefur farð. A
ferðum sínum hélt Þorvaldur dag
bækur og samdi Ferðabók sína
að nokkru leyti upp úr þeim.
1 fjórða bindinu er fjallað um
Norðurland og óbyggðirnar suð-
ur af því. Sem bókarauki verður
prentuð frásögn af Rannsóknar-
för í Öskju og Sveinagjá, sem
Þorvaldur fór sumarið 1876. Hef-
ur hún ekki fylgt bókinni fyrr.
Þá mun nú nú fáanlegt jarðfræði
kort, sem Þorvaldur gerði og
byggt er á rannsóknum hans.
Auk kaffis flutti Brazilía árið
1958 til Islands sykur fyrir kr.
1.280,000; kakó fyrir kr. 810,000;
unnin við fyrir kr. 1,367,000; efni
til körfugerðar fyrir 35,000; harð
viðarspón fyrir kr. 144,600; hnífs-
blöð, skæri o.fl. fyrir kr. 275,000;
ökutæki fyrir kr. 20,000 og
((huntonitt ) plötur fyrir kr.
91,000. Alls er innflutningurinn
kr. 25.762,000.
Traustur efnahagur
Lousada sendiherra ræðir enn
um ísland og segir: „íbúar lands
ins eru 160,000 og flatarmál þess
er 103,000 ferkílómetrar, mest-
megnis hraunmyndanir og fjölL
Hvað ferðamönnum viðkemur er
Geysir eitt aðalaðdráttaraflið. Is
lendingar eru glaðlyndir og gest-
risnir. Þar eru allir læsir og skrif
andi og þar er frábær háskólL
Við höfum líka notið góðs af ís-
lenzkum menntamönnum, því við
fengum til okkar íslenzka próf-
essorinn Ingvar Emilsson, einn af
fremstu mönnum í haffræði. Lífs-
Franziszo d’Alamo Lousada
afkoma almennings er mjög góð
og á öruggum grundvelli. Þar eru
ekki auðjöfrar og heldur engin
fátækt. Stjórnarstefna íslend-
inga er hægfara sósíalismi með
lyðræðisformi, sem þjóðin hefur
aðhyllzt og virt um aldur“.
Lousada sendiherra lauk að
síðustu lofsorði á hina miklu
menntun og virðingu núverandi
forseta, Ásgeirs Asgeirssonar
„sem stjórnar landi sínu af mik-
illi vizku“.
Prestkosningar
á Sauðárkróki
ÞRlR þjónandi prestar hafa sótt
um Sauðárkróksprestakáll. Þar
verður væntanlega gengið til
prestkosninga um næstu mánaða
mót. Þeir sem sótt hafa eru séra
Arni Sigurðsson prestur á Hofs-
ósi, séra Jónas Gíslason prestur
í Vík í Mýrdal og séra Þórir Step-
hensen í Staðarhólsþingum í Döl-
um.
Breyting hefur verið gerð á
prestakallinu. Reynisstaðasókn
hefur verið tekin undan og til-
heyrir nú Glaumbæjarsókn. Aft-
ur á móti hefur Rípursókn verið
felld undir Sauðárkrókssókn.
Verður nú kosið samkvæmt þess
um breytingum. Prófastur hefur
ekki enn ákveðið hvaða dag
prestkosningarnar fari fram.