Morgunblaðið - 01.03.1960, Page 3

Þriðjudagur 1. marz 1960
MORCV'NBl4 ÐIÐ
3
Skáld
MOSKVU. — Boris Paster-
nak, sem átti sjötugs afmæli
10. febr. s.l., hefur lokið við
nýja bók — fyrstu bókina,
sem hann hefur samið, síðan
hann fullgerði „Dr. Zhivago".
Þetta er leikrit í fjórum
þáttum og gerist í Rússlandi
á dögúm keisaraveldisins, þeg
ar lausn ánauðugra manna
stóð fyrir dyrum fyrir einni
öld, Aðalpersónan er ánauð-
ugur maður, sem er jafnframt
fi'ábær fioluleikari.
Að því er náinn vinur
Pasternaks í Moskvu segir, er
leikritið táknrænt; Pasternak
gefur í skyn í þessu verki,
að í fiðluleiknum og tónlist-
inni öðlist hinn ánauðugi
miklu meira „frelsi" en hús-
bóndi hans, sem á fjölda
þræia.
Pasternak hefur sagt, að
hami vonist til að geta sent
eintak af handriti sínu til út-
gefanda í Lundúnum.
Undir eftirliti
Síðan gauragangurinn varð
sem mestur út af „Dr. Zhi-
vago“, hefur Pasternak lifað
kyrrlátu lífi í Peredelkino, rit
höfundanýlendunni, sem ér
um 20 mílur frá Moskvu. —
Hann og kona hans eiga ekki
við neina fjárhagsörðugleika
að stríða.
Embættismaður við Goslitis
dat, útgáfufyrirtæki ríkisins.,
sagði vi mig:
„Pasternak rauf samning
sinn við útgáfufyrirtæki okk-
ar með því að láta gefa „Dr.
Zhivago“ út erlendis án sam-
þykkis okkar. En við höfum
eftir sem áður greitt honum
höfundarlaun.
Nýlega fékk hann álitlega
fjárhæð fyrir þýðingu sína á
„Faust“ eftir Goethe. Nú er
verið að sýna í leikhúsi
í Moskvu „Maríu Stúart“ eft
ir Schiller í þýðingu Paster-
naks. Eins og aðrir leikrita-
þýðendur fær hann 2% af and
virði miða, sem seljast á
hverja sýningu.
Hvað sem því líður, virðist
Pasternak vera undir eftirliti
sovézkra yfirvalda eins og
maður, sem hefur fengið skil-
orðsbundinn dóm. Sá orðróm
ur gengur í Moskvu, að opin-
berum aðilum hafi mislíkað,
að Pasternak lét sjá sig á
hljómleikum og leiksýningu,
eins og skýrt var frá í heims
fréttum.
Frú Vera Inber, sem er 73
ára og áhrifamikil í þeirri
nefnd Rithöfundasambandsins
er vísaði Pasternak úr Sam-
bandinu 1958, sagði við mig:
„Boris Leonidovich hefur
ort dásamlega um náttúruna
og rússneskt landslag. — Það
olli mér sársauka, miklum
sársauka, að lesa „Dr. Zhi-
vago“.
Hylli stjórnarvald-
anna
Ég held hann ætti að skrifa
eitthvað núna til að finna aft-
.. ^

\t\<) ttt o
í
k , f <r>*ySvJP
/ 4fjjr y-
•il': n\>k s
. :»í Í^.X :
'>? ' ■?> ?«•<»>
=5 *v,- •
' ■■■■■>:-. .. ..
•><«
- '->v vv; í<v „
STAKSTEI^AR
$ :• - x'j' 'tðzgy ú

Í£ •r*,í'íS
Síðan gauragangurinn varð msetur út af Dr. Shivago, hefur Pasternak lifað kyrrláta lífi í rit-
hofunðanýlendunni skammt frá Moskvu.
með undirhöku
eflir Alan Hloray - Williams
ur náð fyrir augum starfs-
bræðra sinna“.
Vera má, að leikrit Paster-
naks sé tilraun til að öðlast
aftur hylli stjórnarvaldanna.
Leikritið kemur út á hentug-
um tíma, þar sem 100 ár eru
liðin á næsta ári frá afnámi
átthagafjötranna. En það virð
ist einnig hugsanlegt, að í leik
ritinu sé á táknrænan hátt
sýnd og gagnrýnd biturlega
en ltænlega staða skapandi
listamanns í Sovétríkjunum
undanfarna áratugi.
Óánægja vegna afskipta
hins opinbera af bókmennt-
um er ótvírætt láíin í ljós af
hálfu ýmissa ungra mennta-
rnanna í Moskvu.
Lögfræðistúdent, 22 ára að
aldri, sem ég hitti í veitinga-
húsi, sagði við mig: „Við er-
um búnir að fá alveg nóg af
sósíalisku raunsæi. Við ætlum
að mola það niður“.
í aðalbækistöðvum Rithöf-
undasambandsins í Voronsky-
götu sat ég nærri klukkustund
á tali við Yevgeny Yevtus-
henko. Hann er 25 ára og
þekktastur af ungskáldum í
Sovétríkjunum og var á sín-
um tíma talinn hálfgerður
uppreisnarmaður. Hann sagði
við mig: *
„Sovézkir æskumenn hafa
mikinn áhuga á nútíma bók-
menntum í öðrum löndum. Til
dæmis hafa þýðingar á verk-
um „reiðu, ungu mannanna*
í Bretlandi vakið mikla at-
hygli.
Okkar kynslóð kann vel að
meta kímnina og miskunnar-
laust 'raunsaeið í verkum höf-
unda á borð við Amis, Wain
og Osborne. „Luck/ Jim“ eft-
ir Amis hefur verið lesin og
rædd um gervöll Sovétríkin.
Ég -fyrir mitt ley 'i hafði ákaf-
lega gaman af bókinni.
En ungu höfundarnir ykkar
eru svo neikvæðir — þeir eru
alltaf að ráðast á eitthvað.
Við erum að berjast fyrir eitt
hvað — fyrir framtíð föður-
landsins.
Er það satt, ag flestir ykkar
„reiðu, ungu manna“ séu orðn
ir feitir og búnir að fá undir-
höku?“
Yevtushenko, sem er bónda
sonur, er grannur, ljóshærður,
laglegur ungur maður, með
viðkyæmnislega andlitsdrætti,
háttprúður og hlaðinn atorku,
þegar eittihvað í umræð-
unum örvaði hann og eldur
brann úr slavneskum augum
hans.
Skáldfrægð sína á hann að
nokkru leyti að þakka upp-
lestrum úr kvæðum sínum á
fjölmennum samkomum, en
Mayakovsky tók upp þann
sið á þriðja tugi aldarinnar,
og sum hinna yngri skálda í
Sovétríkjunum hafa endur-
vakið þessa venju. Hann sagði
mér, að. hann hefði stundum
flutt kvæði (í gjallarhorn)
fyrir allt að 10 þúsundir
manna.
Velmegun bíður þeitrra
Áður en hann varð skáld að
atvinnu, vann hann á sam-
yrkjubúi og við skógarhögg.
Hann kann ekkert erlent
tungumál, en talar löngunar-
fullt eins og rnargir ungir
Sovétborgarar um útþrá sína.
Fyrstu kvæði hans fólu í
sér gagnrýni á ýmsar hliðar
þjóðlífsins í Sovétríkjunum
eftir heimsstyr.iöldina og
fengu þann dóm sovézkra bók
menntagagnrýnenda, að þau
væru „of hlutdræg“. Nýrri
kvæðasöfn hans, sem standa
nær pólitískum rétttrúnaði,
fengu mikið lof,
Síðasta kvæðasáfn hans —
hið 7. í röðinni — kom út í
fyrstu útgáfu í 75 þús. eintök-
um og færði honum nærri 4
þús. sterlingspund í höfunda-
laun. Hann fær einnig vel
borgað fyrir upplestur sinn.
Yevtushenko er ritari einn-
ar deildar Æskulýðshreyfing-
ar kommúnista. Hann er
kvæntur stúdínu við Moskvu-
háskóla, sem er líka skáld. —
Mér var sagt, að hann byggi
í nýtízku íbúð og ætti bíl. Víst
ér það, að loðfrakkinn, sem
hann var í, kostar 3.500 rúbl-
ur í Moskvu eða ferfalt mán-
aðarkaup verksmiðjufólks.
Slík velmegun bíður gáfaðs
ungs skálds, sem „dansar á
línunni“ í ríki Krúsjeffs. —
Hvort hann getur ort afbragðs
kvæði án meira frelsis, eigum
við eftir að sjá.
Skýrsla búnaðarmáEastjúra
BÚNAÐARÞINGI var
fram haldið í gær. Þá
flutti Steingrímur Stein-
þórsson búnaðarmálastj.,
skýrslu um gang mála
þeirra, er síðasta búnaðar
þing bafði samþykkt og
falið stjórninni að fram-
kvænaa.
Búnaðarmálastjóri bauð nýja
fulltrúa, sem nú setjast á bún-
aðarþing í fyrsta sinn, sem vara-
mnen, velkomna til starfa. Síðan
gat hann breytinga á starfs-
mannahaldi B. í. og bókaútgáfu
þess. Þá drap hann á byggingu
bændahallarinnar, sem nú er bú-
ið að verja til samtals 1014 millj.
króna og er þá upp gengrð það
fé, sem til var. Verður því í fram
tíðinni aðeins til ráðstöfunar bún
aðarmála sjóðsgald það, er ætl-
að er til byggingarinnar svo og
lánsfé, er hann taldi óhjákvæmi-
legt að taka þyrfti. Þá kvað hann
sterka aðila hafa leitað eftir leigu
á húsnæði í hinni nýju byggingu
og myndu koma til fyrirfram-
greiðslur frá þeim.
Gangur mála síðasta þings
Þessu næst rakti búnaðarmála-
stjóri gang þeirra 45 mála, sem
síðasta búnaðarþing samþykkti,
eftir því sem þau gáfu tilefni til.
Mörg þeirra eru þegar á athug-
unarstigi enda ekki að vænta
fullnaðarniðurstöðu þeirra fyrir
þetta þing, önnur eru þegar frá
gengin.
Að síðustu ræddi búnaðarmála
stjóri stöðu sina sem starfsmanns
samtakanna og kvað hann nauð-
synlegt fyrir stjórnina að fara
að líta í kringum sig eftir eftir-
manni sínum. Hann væri nú
kominn á 68. aldursár og starfs-
þrek sitt ekki jafnt og áður var.
Lögð voru fram tvö ný mál á
fundinum í gær: Erindi hrossa-
ræktarráðunauts o. fl. varðandi
breytingu á lögum um búfjár-
rækt og erindi sama varðandi lög
um útflutning hrossa.
Næsti fundur verður settur á
búnaðarþingi kl. 9.30 í dag í Fram
sóknarhúsinu.
„Flýja lækno landið?“
„Flýja læknar landið?“ Þessa
fyrirsögn gat að líta með stóru
letri á forsíðu Tímans sl. laug-
dag. Síðan komu hugleiðing-
ar blaðsins, um að ríkisstjórnin
hafi „fellt niður afslátt af lækna-
bifreiðum“.
Af þessu dregur Tíminn þá
ályktun, að nú sé ekki um annað
að gera fyrir íslenzka lækna en
að flýja frá íslandi!
Það skal vissulega ekki dreg-
ið í efa, að íslenzkir læknar þurfi
mjög á bifreiðum að halda í starfi
sínu. Hitt virðist nokkuð lang-
sótt hjá aðalmálgagni Framsókn-
arfáokksins að hvetja læknastétt-
ina til þess að flýja land, þó að
henni sé gert að kaupa sam-
göngutæki sín með svipuðum
kjörum og aðrir landsmenn. En
þessi málflutningur Tímans sýn-
ir, hversu óráðskennt allt hátta
lag Framsóknarmanna er um
þessar mundir.
Framsóknarmenn
hjálpuðu kommúnistum
Enda þótt Framsóknarmenn
eigi ekki mikið fylgi innan verka
Iýðsfélaganna í Reykjavík, er þó
auðsætt að þeir hafa riðið bagga-
munin í kosningunum í Trésmiða
félagi Reykjavíkur um síðustu
helgi. Kommúnistar unnu stjórn
félagsins með aðeins 9 atkvæð-
um fram yfir framboðslista lýð-
ræðissinna. í næstu kosningum
á undan sigraði framboðslisti
Iýðræðissinna með aðeins örfárra
atkvæða mun. Það er því ekki um
nein straumhvörf að ræða í þessu
félagi. Það, sem gerzt hefir er
einfaldlega það, að nokkrir Fram
sóknarmenn í félaginu hafa sam-
kvæmt áskorun Tímans og leið-
toga Framsóankrflokksins skip-
að sér undir merki kommúnista.
Þeíta er það, sem er að gerast
í íslenzkri verkalýðshreyfingu í
dag. Framsóknannenn skipa sér
hvarvetna undir fána kommún-
ista. Þegar kommúnistar hafa
lýst því yfir, að nú beri að hef ja
stéttastríð gegn viðreisnarráð-
7 stöfunum ríkisstjórnarinnar í
} efnahagsmálum, talca Framsókn-
armenn undir það með því að
styðja þá, sem b*»t þeir mega
í ölium verkalýðsfélögum lands-
ins.
í raun og veru má segja, að
kommúnistar og Framsóknar-
menn hafi nú runnið saman í
einn flokk í kaupstöðum lands-
ins.
í sveitum landsins líta Fram-
sóknarbændur þessa þróun mál-
anna með andúð. Þannig er
þá komið fyrir þeim flokki, sem
alla sína ævi hefur fyrst og
fremst þótzt vera íslenzkur
bændaflokkur . . !
Hækjulið kommúnisía
Framsóiknarmenn hafa gerzt
hækjulið kommúnista. Hermann
Jónasson hyggst nú hafa sömu
aðferðina og 1955. Þá studdi hann
1 kommúnista til pólitískra verk-
falla gegn jafnvægisstefnu þá-
verandi ríkisstjórnar, ríkisstjórn.
ar, sem meira að segja Framsókn
arflokkurinn átt fulitrúa í. Nú
á að hefja sama leikinn. Komm-
únistar hyggjast með vorinu
hefja stórfelld pólitísk verkföll
til þess að koma á nýju kapp-
hlaupi milli kaupgjalds og verð-
lags, steypa nýju verðbólguflóði
yfir þjóðina. Og þessar hernaðar
aðgerðir hefur Hermann Jónas-
son lofað að styðja. Samvinna
kommúnista og Framsóknar-
manna innan Trésmiðafélaga
Reykjavíkur og fleiri verkalýðs-
félaga eru forleikurinn að vor-
sókn þessarar skemmdarverka-
klíku.