Morgunblaðið - 01.03.1960, Blaðsíða 17

Þriðjudagur 1. marz 1960
MOKCTrivnTAÐlÐ
17
Fjármálaafrek bœjarstjórnar
meirihlufans á Akranesi
undirforustu Framsóknar
bœjarstjórans
VIÐ bæjarstjórnarkosningarnar
á Akranesi 1954 gjörðist sá at-
burður, að vinstri flokkarnir: Al-
þýðuflokkurinn, Kommar og
Framsókn mynduðu einn sam-
eiginlegan lista til framboðs.
Listi þessi, sem hlaut nafnið „þrí-
fótur“, fékk 5 menn kjörna, en
iisti Sjálfstæðismanna 4 menn
kjörna. Með því var þá þrífótur-
inn orðinn ráðandi í bæjarmál-
efnum AKianess og hefur verið
það síðan. Eftir kosningarnar
var aðeins eftir, að fá einhvern
til að setjast á þrífótinn. Það
vantaði sem sé bæjarstjóra. Fyrst
í stað, virtist bæjarstjóraleitin
ætla að ganga erfiðlega. Þá var
það, sem forráðamenn Framsókn
arflokksins í Reykjavík sáu sér
leik á borði. 1 Framsóknarfjöl-
skyldunni var maður, sem þurfti
að koma burt úr höfuðborginni.
Maður þessi hafði verið Fram-
sóknarflokknum í Reykjavík til
vafasams gagns. Framsóknar-
menn í Reykjavík fóru því á
fjörur við sendimenn þrífótarins
og fengu Daníel Agústínusson
ráðinn bæjarstjóra á Akranesi.
Skuldaskýtrslan fræga
Eitt af fyrstu verkum Daníels,
eftir að hann var orðinn bæjar-
stjóri, var að semja og gefa út á
kostnað bæjarsjóðs bók, sem
hann nefndi „Skýrslu um mál-
efni Akraneskaupstaðar". Enda
þótt skýrsla þessi verði að teljast
til „sorprita" af lakara tægi, þar
sem hún ber með sér, að hún er
fyrst og fremst rituð í þeim til-
gangi, að ausa fyrirrennara hans
og andstæðinga auri og svívirð-
ingum, er hún þó eigi að síður
merkilegt plagg, þar sem skjal-
fest eru ummæli bæjarstjórans
um óreiðuskuldir bæjarins, og
því ekki ófróðlegt að bera saman
nokkur atriði, við uppgjör reikn-
inga í árslok 1958, sem nýlega
hafa verið samþykktir. Þetta upp
gjör mætti telja til tíðinda og
vera ærin ástæða til útgáfu á
öðru bindi af skýrslu um málefni
Akraneskaupstaðar, ef höfundur-
inn sjálfur ætti ekki hér nokkurn
hlut að máli. Enda mun það mála
sannast, að Daníel Agústínusson
mun þrá það heitast að hafa ekki
í fljótræði skotið þeim örvum í
fyrr-nefndri skýrslu, sem nú
hitta hann sjálfan svo óþægilega.
Nýlega voru á fundi bæjar-
stjórnar lagðir fram reikningar
Akraneskaupstaðar fyrir árið
1958 og fjárhagsáætlun yrir árið
1960, hvorttveggja til yrri um-
ræðu. Það er vissulega mjög
freistandi, að athuga rækilega og
gera samanburð, á þessum reikn-
ingum, sem iagðir voru fram á
fundi bæjarstjórnarinnar, og
reikningum peim, sem Daníel lét
prenta í rit það, sem hann nefndi
„Skýrslu um hag Akraneskaup-
staðar“. Þá er einnig fróðlegt, að
bera saman álögð útsvör næsta
ár áður en Daníel verður hér bæj
arstjóri, við þau útsvör, sem
hann ætlar útsvarsgreiðendum að
bera 1960.
„Vanskilaskuldir“
tvöfaldast
1 skýrslunni sem hér hefur ver
ið vitnað til, er einn liður, sem
nefndur er „vanskilaskuldir" og
sem bæjarstjóri blés sig mjög út
yfir. Liður þessi er 1954 samkv.
skýrslunni, kr. 1,6 millj. eða ná-
kvæmlega kr. 1.661.935,88. Hins
vegar voru þá óinnheimt útsvör
sama upphæð. Við samning fjár—
hagsáætlunar 1954 vildi bæjar-
stjóri alls ekki taka til greina
þessi óinnheimtu útsvör, sem þó
voru þegar fjárhagsáætlunin var
gerð, að nokkru leyti innheimt,
heldur sagði, að ætíð bæri að
taka á fjárhagsáætlun fyrir öll-
um vanskilaskuldum, sem ann-
ars ættu hvergi að vera til, og
væru enda hvergi til nema hjá
þeim og þeim einum, sem ekki
væru starfi sínu vaxnir. Þetta
var nú í þann tíð:
í reiknmgum Akraneskaupstað
ar árið 1958 er liður, sem bæjar-
stjóri nefnir skuldheimtumenn.
Nú heitir þessi liður reikning-
anna ekki lengur „vanskilaskuld-
ir“ á máli bæjarstjóra, og hann
er nú ekki lengur kr. 1,6 millj.
Við Akurnesingar munum að
Daníel Ágústínusson tók upp
1954 í fjárhagsáætlun bæjarins
alla þessa upphæð og innheimti
Gjafir til Prests- |
bakkaki rkju
síðan það, sem eftir var frá fyrra
ári og hafði því þessa upphæð tvö
laida. Nei, þessi tala 1,6 millj. er
horfin, en í hennar stað er nú
komin 3,5 millj. — þrjár og hálf
millj. þ.e. vanskilaskuldir eru í
hóndum bæjarstjóra orðin meira
en tvöföld við það, sem áður var.
Á sana tíma, er ekki nema rúml.
1 millj af óinnheimtum útvörum
upp í skuldir þessar. En nú ætlar
bæjarstjóri ekki að taka á fjár
hagsáætlun nema kr-. 760.000,00
vegna þessara skulda.
Við minnumst orða Daníels
Agústtínussonar: Vanskilaskuld-
ir eru hvergi til, nema hjá þeim,
sem einum, sem ekki eru staríi
sínu vaxnir.
Já miklir menn erum við Hrólf
ur minn:
Örfá sýnishom
Við skulum nú athuga lítið eitt
nánar það, sem í skýrslunni
frægu frá árinu 1954 var kallað
„vanskilaskuldir“, og bera samn-
an við það, sem í reikningum
Akraneskaupstaðar ár 1958 eru
Skírnarfonturinn.
Eins og skýrt var frá í blað
inu á sínum tíma áttiPrests
bakkakirkja aldarafmæli á
siðasta ári. f tilefni afrnæl-
isins bárust kirkjunni marg
ar veglegar gjafir. — Skulu
þær taldar hér á eftir:
Munir:
Skírnarfontur, gefinn af kven-
félögum innan safnaðarins, átta
vegglampar frá frú Karólínu
Guðlaugsdóttur, Rvk, tveir krist-
aisvasar á altari frá systkinun-
um í Hraunkoti í Landbroti,
tveir leirvasar frá systkinunum
í Heiðarseli, gólfdreglar frá syst
kinum Helga sál. Jónssonar frá
Seglbúðum, ekkju hans, börnum
og tengdasonum, tveir stjakar
á altari frá börnum og tengda-
börnum sr. Magnúsar Bjarnar-
sonar, Biblía í skinnbandi frá sr.
Óskari J. Þorlákssyni og konu
hans og messuhökull gefinn
kvenfélögum safnaðarins.
af
Peningar:
Guðrún Oddsdóttir, Nýjabæ
1000 kr. Systkinin frá Hraun-
koti 2000 kr. Guðjón Magnússon
frá Efri-Vík 100 kr. Katrín Páls-
dóttir frá Hörgslandi 1000 kr.
N. N. 1000 kr. Ólína Bergsvd.
250 kr. Þórunn Ólafsdóttir 1000
kr. R. J. 100 kr., S. S. 35 kr. N.N.
(áheit) 150 kr. Ónefndur 5000
kr. og loks tíu þús. kr. sjóð'ur
frá börnum og tengdabörnum
Magnúsar Sigurðssonar, Orustu-
stöðum. Skal honum varið til
styrktar sönglífi innan safnað-
arins, en Magnús var mikill unn
andi söng- og tónlistar. — Fyrir
ailar þessar rausnarlegu gjafir
skulu gefendum færðar hugheil-
ar þakkir.
Sóknarnefndin.
á máli bæjarstjóra kallað skuld-
heimtumenn.
í lið um vanskilaskuldir er til-
færð skuld við Tryggingarstofn-
un ríkisins að upphæð kr.
345.382,45. Á öðrum stað í skýrsl-
unni frægu er svo til frekari
áréttingar birt bréf frá Trygging
arstofnun Ríkisins. Síðan segir
orðrétt. „Þetta bréf þarf ekki
skýringar við. Það er fyrst og
fremst krafa til ráðuneytisins um
rannsókn á fjárhag Akraneskaup
staðar, og óskemmtileg lýsing á
viðskiptum við bæinn“. Og svo:
„er liklegt að stofnun þessi sé fús
til lánveitinga hingað að sinni“.
I lið skuldheimtumenn í reikn-
ing 1958 er skuld Akraneskaup-
staðar við Tryggingarstofnun
Ríkisins ekki kr. 345.382,45 held-
ur kr. 1.270.675.44, ein millj. tvö
hundruð og sjötíu þúsund, sex
hundruð sjötíu og fimm krónur,
fjörutíu og fjórir aurar, eða hart
nær ferföld.
Vér spyrjum þvý „Er líklegt
að stofnun þessi sé fús til lán-
veitinga hingað að sinni“?
Ennfremur er í skýrslunni
frægu í lið um vanskilaskuld-
ir, tilfærð skuld við Byggingar-
sjóð verkamanna kr. 314.775,44.
Þá er á öðrum stað í skýrsl-
unni frægu birt bréf dags. í sept.
1954 eða þegar Daníel var búinn
að vera bæjarstjóri á Akranesi
í fulla sex mánuði. I lið skuld-
heimtumenn í reikningum 1958
þá er skuld Akraneskaupstaðar
við Byggingarsjóð verkamanna
ekki kr. 314.755,44, heldur er hún
í árslok 1958 orðin kr. 712.217,27,
eða meira en helmingi hærri,
enda hefur bæjarstjóri ekki innt
af hendi eitt einasta árgjald til
byggingarsjóðs verkamanna.
Þá er skuldaliður í reikningum
Akraneskaupstaðar fyrir árið
1958, sem nefnist Atvinnuleysis-
tryggingarsjóðsgjald fyrir árin
1955, 1956, 1957 og 1958 eða frá
því fyrsta, að gjald þetta varð
til. Samtals er skuld þessi krónur
965.000,00. Mjög athyglisvert er,
að Daníel forðast eins og heitan
eldinn að nefna þessi vanskil sínu
rétta heiti í reikningunum. Van-
skilaskuldir heita nú á máli bæj-
arstjórans „skuldheimtumenn“.
Hér verður þó ekki farið út í
frekari samanburð á vanskila-
skuldum frá 1953 og „skuld-
heimtumönnum" frá 1958, en að
endingu vitnað til skýrslunnar
frægu: „Vissulega mætti bæta
miklu við og verður gert síðar,
gefist tilefni til“.
Útsvörin þrefaldast
„Óreiðu" eða „vanskilaskuldir*1
bæjarins hafa vaxið síðan þrífót-
urinn og núverandi bæjarstjóri
tóku hér við stjórn. Þær hafa
meira en tvöfaldast. Sá vöxtur, á
óreiðuskldum, sem hér um ræðir,
sýnir og sannar fjármálaástand
bæjarins, eins og það er í raun
og veru, hvað sem stjórnendur
bæjarins reyna að sýna á yfir-
borðinu. Það er því ekki úr vegi
að athuga tekjuhlið bæjarins, til
dæmis útsvörin.
Árið 1953, sem er síðasta árið
fyrir tilkomu þrífótarins, þá eru
álögð útsvör krónur 3,6 milljónir.
En samkvæmt fjárhagsáætlun
þeirri, sem lögð var fram á bæj-
arstjórnarfundi í desember sl.
fyrir árið 1960, eru niðurjöfnuð
útsvör áætluð krónur 10.700.00,00.
Tíu milljónir og sjöhundruðþús-
und). Framsóknarmenn, komm-
únistar og Alþýðuflokksmenn
hafa því þrefaldað útsvörin á
þessum 6 árum.
A sama tíma hafa svo vanskila
skuldir meira en tvöfaldast.
Nú er það fyrirfram vitað, að
fjárhagsátælun þessi er ólíkleg til
að ná saman, eins og hún er nú
lögð fram. Liggja til þess ýmsar
ástæður. Má í því sambandi geta
þess t.d., að bæjarsjóður kemst
nú ekki lengur hjá því að greiða
skuld sína við Byggingarsjóð
verkamanna, þar sem félagið hef
ur nú hafið byggingu stórs íbúð-
arhúss. Skuld bæjarins við Bygg-
ingarfélag verkamanna er 1958
kr. 712.217,27, en til viðbótar
þeirra upphæð bætist svo við
framlag bæjarins fyrir árin 1959
og 1960. Þá munu og hinir miklu
fjárhagsörðugleikar bæjarútgerð
arinnar segja til sín, þegar endan
lega verður gengið frá fjárhags-
áætluninni.
Hverjar eru ástæður
óstjórnarinnar?
Það er varla að ófyrirsynju,
þótt Akurnesingar spyrji sjálfa
sig og hverjir aðra, hver sé
ástæða fyrir þessu fjármálaöng-
þveiti, sem bærinn er kominn í,
og það þrátt fyrir þessa skefja-
lausu skatta og álögur á bæjar-
búa. S varið liggur ljóst fyrir. Bæj
arstjóri hefur sjálfur gefið
svarið. „Vanskilaskuldir" eru
hvergi til nema hjá þeim og þeim
einum, sem ekki eru störfum sín
um vaxnir. Það er heldur ekki
von að vel fari, þegar bæjarstjóri
misskilur starf sitt svo algjör-
lega, sem raun ber gleggst vitni
um. Hann á að vera þjónn bæjar
búa, en ekki herra. Honum ber
að framkvæma það, sem bæjar-
stjórn ákveður, en ekki hundsa
ákvarðanir hennar. Og þannig
ber honum, sem þjóni bæjarfé-
lagsins í starfi bæjarstjóra, að
fylgjast með öllu því, sem verið
er að vinna fyrir bæjarfélagið
hvei’ju sinni.
Því fer víðs fjarri að hann hafi
gert það. Það er því ofur eðlilegt,
að fjárhagsáætlanir þær, sem
bæjarstjóri hefur gert fyrir ár
hvert, séu mjög af handahófi og
Framh. á bls. 23.
Kópavogur
Saumastúlkur vantar okkur nú þegar.
Upplýsingar í síma 17250.
Atvinna
Góður maður óskast til að veita bifreiða-
sölu forstöðu. Uppl. í síma 18966.
Til sölu
Einbýlishús í miðbænum (eignarlóð).
Uppl. í síma 23094.