Morgunblaðið - 30.08.1960, Blaðsíða 15

Þriðjudagur 30. ágúst 1960
M O R C 11 W fí 1. 4 f> 1Ð
15
»$♦ ♦$» ♦*«
♦*♦ ♦*♦ ♦*♦♦*♦ ♦$* ♦♦♦ ♦♦♦ ♦♦♦ *<
3. einvígis-
skákin
FRIÐRIK lék nú d-peðinu og
Freysteinn svaraði með Nimzo-
indverskri vörn. 8. — Rc6 féll
mér ekki í geð vegna þess að
í afbrigði er Rb8 betri á d7. Að-
allega eru brjár leiðir fyrir svart.
8. — b6, 8. — Rbd7,
8. — Bd7 (Bronstein), en gegn
síðastnefnda afbrigðinu snerist
Furman svo 9. dxc5, Bc6!, 10.
Rb5, a6. 11. Rb — d4, Bxc5. 12.
b3, Bd5, 13.’Bxd5, Dxd5, 14. Bb2,
Rbd7. 15. Bacl, Hac8 og Bron-
stein hefur yfirunnið byrjunar-
erfiðleikana. 10. — Hd_8 er dá-
lítið vafasamur leikur, vegna
þess að með því móti er Bc8
„frystur" tim óákveðinn tíma.
Til athugunar var 10. — e5, 11.
Re4!. Óþægiiegur leikur fyrir
svart. Kaflann frá 11.—25. leiks
tefljr Friðrtk mjög laglega, og
þvingar Freystein til að láta af
hendi skiptamun, en í 26. Hd2
var ekki upp á það bezta. —
Betra var 26. He7! T. d. 26. —
Dxe7. 27. Bxe7, Bxdl. 28. Dg3
(hótar Bf6 og d3), 28. — d2,
29. Bf6, g6, 30. Dg5! og vinnur.
Einnig eftir 28. — He8, 29. Dxd3,
Bg4, 30. h3 og vinnur án erfið-
leika. 26. — Dd6‘, 27. Hdel, Be6,
28. Helxe6!, fxe6, 29. Bf6!, Dxe7,
30. Bxe7, d2, 31. Dg4 og vinnur
létt. — 26. — Hf8, 27. He8, og
hvítur lendir ekki i einum erfið-
leikum með að vinna þessa stöðu.
29. Dxe6. Her var strax mögu-
leiki á að geía skiptamuninn til
baka með 29 Hxc2, dxc2, 30. Dx
c2 með góðum vinningslíkum. 32.
Bxe7 var betra strax. 32. Hxc2,
dxc2, 33. Hcl og hvítur ætti að
vinna. 36. Bd2. Betra var 36.
Hc4 með aligóðum vinningslík-
um. 38. Hxc6!! Þarna lék Friðrik
af sér manni og Freysteinn svar-
ar 38. — Bxb4. Þetta minnir á
álfasögur, svo ekki sé meira sagt.
Biðstaðan er vitaskuld jafntefli,
ef rétt er á haldið, en Freysteini
tókst að setja skákina í taphættu,
en fyrsta tilraunin eftir biðina er
58. — Bcl. Ekkert er eðlilegra en
að halda linunni al — h8 í
lengstu lög. 59. — Bg5. Hvað er
á móti Bh6 og g7! Það er vitað
mál, að þessi tafllok eru enginn
mömmuleikur fyrir þann aðilann
sem á minna lið, en eigi að siður
fær Freysteinn lélega einkunn
fyrir taflmennsku sína.
Hér koma svo leikirnir.
HVÍTT: Friðrik Ólafsson.
SVART: Freysteinn Þorbergsson.
1. d4, Rf6, 2. c4, e6, 3. Rc3, Bb4,
4. e3, c5, 5. Rf3, 0—0, 6. Be2, d5.
7. 0—0, dxc4, 8. Bxc4, Rc6, 9.
Bd3, De7, 10. Dc2, Hd8, 11. Re4!,
Rxe4, 12. Bxe4, cxd4, 13. Bxh7f,
Kh8, 14. Be4, e5, 15. a3, Ba5,
16. Bxc6, bxc6, 17. exd4, exd4,
18. b4, d3, 19. Dc4, Bb6, 20. Hel,
Be6, 21. De4! Hd5, 22. Rg5,
Hxg5, 23. Dh4f, Kg8, 24. Bxg5,
Dd7, 25. Hadl, Bb3, 26. Hd2, Bc2,
27. Be3, He8, 28. Dc4, De6, 29.
Dxe6, Hxe6, 30. Kfl, Bd8, 31.
Bxa7, Bf6, 32. Hcl, Bc3, 33.
Hdxc2, dxc2, 34. Be3, Bb2, 35.
Hxc2, Bxa3, 36. Bd2, He4, 37. f3,
Hd4, 38. Hxc6, Bxb4, 39. Be3,
Hd7, 40. Ke2, Kh7, 41. g4, Ba3,
42. h4, g6, 43. h5, gxh5, 44. Hh6f,
Kg8, 45. Hxh5, Bb2, 46. Hhl,
He7, 47. Kf2, Hd7, 48. Kg3, Be5f,
49. Kg2, Hc7, 50. f4, Hc3, 51. Kf2,
Bb2, 52. Kf2, Bg7, 53. Hdl, He2f,
54. Kf3, Hc3, 55. Hd6, Hc8, 56.
fö, Be5, 57. Hd5, Bb2, 58. Hb5,
Bcl, 59. Bd4, Bg5, 60. Ke4, He8f,
61. Kd5, Hd8t, 62. Kc4, Hc8t,
63. Kd3, Hd8, 64. Hb6, Bh4, 65.
Hh6. — Gefið.
HUGMYNDIN um Sovétríkin
sem land, þar sem hverjum
manni er stjórnað og allir
gera nákvæmlega það, sem
þeim er sagt að gera, er að
úreldast.
Menn, sem ekki þekkja
Rússland, spyrja hvernig ein-
staklingar í lögregluríki þori
opinberlega að brjóta lögin,
eða fara í kringum þau. Þeim
láist að viðurkenna það, að
undir strangri, samandreginni
embættismannastjórn verður
kerfið einfaldlega ekki virkt
nema því aðeins að fólk brjóti
lögin. Þeir hafa engan skiln-
ing á hinni djúpstæðu stjórn-
leysistilhneigingu undir yfir.
borðinu í hverjum Rússa.
Ennfremur, og jafnvel á
verstu tímunum, hafði lög-
reglan miklu meiri áhuga á
pólitískum afbrotum, en
-• / i 'r'nfj-p rx-x'V 7TfT'7" "
Vinna í Sovétríkjunum.
Edward Crankshaw:
Rotnuní
sdsíalisma
venjulegum glæpum. Hún var
treg til að gera svo lítið úr
sér að fylgjast með jafn ó-
merkilegum smámunum og
fjársvikum, þjófnaði, fölsun-
um og öðru áþekku. Jafnvel
morð var talið lítilvægara en
ókurteis athugasemd um
Stalín. Verstu tímarnir eru
nú löngu liðnir. Hin alda-
gamla erfðavenja Rússa — ó-
heiðarlegt gróðabrall og það
sem er nú til dags, svartur
markaður, sýnir sig nú í þús-
und nýj um hugvitssömum
myndum.
Á valdatímum Stalíns var
áherzlan alltaf lögð á einstakl
ingslegar framkvæmdir. Karl-
ar og konur, sem lifðu á því
að svíkja og fara í kringum
lögin, með svartamarkaði í
einni eða annarri mynd og
hagnýttu sér hinn langvarandi
skort til eigin hagsbóta, unnu
kænlega og einslega. En í dag
starfar þetta fólk opinberlega
og oft í skipulögðum hópum.
Naumast hefur ein tegund
baktjaldastarfsemi verið upp-
götvuð og afhjúpuð, þegar
önnur skýtur upp kollinum.
Tvö alveg ný afbrigði, þar
sem takmarkið er persónuleg-
ur hagnaður, hafa nýlega kom
ið í ljós. Bæði þarfnast þau og
bæði tryggja þau sér opinbera
samvinnu í allstórum stíl.
Það er með hvaða hætti
bröskurunum, „snýkjudýrun-
um“, and-sósíalísku einstakl-
ingshyggjusinnum tekst að
tryggja sér stuðning opinbers
skipulags, sem er sérstaklega
einkennandi fyrir Krúsjeffs-
tímabilið.
Frá Akmolinsk berast fregn
ir af nýrri tegund flytjanlegs
vinnuflokks, sem eingöngu
starfar sem einkafyrirtæki
þeirra sem í honum eru.
Þegar snjó tekur að leysa,
birtast á þröskuldum sveita-
býlanna í hinu stóra ríki, litlir
hópar sólbrenndra verka-
manna, sem er stjórnað af
þeirra eigin kosna verkstjóra.
Tilvera þeirra er algerlega ó-
lögleg. Þeir koma nær allir
frá hinni fjarlægu Sovét-
Armeniu, heimalandi Mikoy-
ans, sem framleiðir framtaks-
samari og hugmyndaríkari
borgara, en nokkur annar
hluti Sovétríkjanna. Aðferð
þeirra er sú að ráða sig til
nauðsynlegra byggingafram-
kvæmda hjá bústjórunum,
með réttilega gerðum samn-
ingum. Þeir eru kallaðir
„shabaskniks", eða „helgidags
menn“. Enginn veit nákvæm-
lega hvaðan þeir koma, eða
hvernig þeir ferðast. Enginn
veit nákvæmlega hvert þeir
fara, eða hvernig, þegar þeir
hverfa, með vasa sína fulla af
rúbium, um leið og svölurnar,
þegar veturinn nálgast. Þeir
vinna vel og fá a. m. k. helm-
ingi meira kaup en hinir lög-
lega ráðnu byggingaverka-
menn.
Arið 1959 fékk ellefu manna
hópur 150,000 rúblur fyrir
sumarvinnu sína. Það er opin-
berlega áætlað að á öllu Ak-
molinsk-svæðinu hafi sams-
konar hópar fengið 10 millj.
rúblur. Æðstu valdhafarnir
kalla þá „villt stórfylki“ og
gera allt sem í þeirra valdi
stendur, til að gera þeim lífið
ómögulegt, en svo mikill
skortur er á faglærðum verka
mönnum, að jafnvel vilji
þeirra í Moskvu getur ekki
stöðvað tilveru þessara
áhyggjulausu flakkara, sem
standast allar þeirra ráðstaf-
anir — og er mjög merkilegt
í landi, þar sem gert er ráð
fyrir að hver maður hafi opin-
bera vinnubók og innanríkis-
vegabréí.
Annað nýtt fyrirbrigði, og
m. a. s. alveg löglegt, er
áhugabóndinn. Fjöldi kúa,
svína og annars búpenings,
sem þeim bændum leyfist að
hafa, sem opinberlega teljast
til samyrkju- eða ríkisbænda,
er stranglega takmarkaður
með lögum. En svo undarlegt
sem það hlýtur að virðast, þá
eru engin lög til, sem mæla
svo fyrir, að borgarar, sem
ekki eru bændur að atvinnu,
megi ekki hafa ótakmarkaðan
fjölda af skepnum.
Það hefur nú komið í ljós
víðsvegar í Sovétríkjunum, að
hinir raunverulegu bændur
eru orðnir afbrýðisamir við
þessa gervi-bændur, verk-
smiðju-verkamenn, sem búa í
úthverfum borganna, embætt
ismenn allskonar (skógarverð
ir, vatnsaflssérfræðingar, járn
brautarverðir, rafmagnsfræð-
ingar) og hverskonar eftir-
launamenn, sem hafið hafa
mikinn búskap á sínu eigin
litla landrými. Á Krím eru t.
d. einstaklingar, sem fræði-
lega hafa ekkert með land að
gera, en búa á jarðnæði sem
er mjög hæfilegt fyrir smábú-
skap — einn hefur t. d. sex
kýr, 30 kindur, mörg svín og
mikinn fjölda alifugla.
Þessir menn eru alveg utan
við samdráttarkerfið. Þeir
geta selt allar afurðir sínar á
frjálsum markaði. Þeir sleppa
við allar skattaálögur; þeir
trufla áætlanirnar; þeir trufla
nógranna sína; þeir eru ógn-
un. —•
En það eru engin lög til,
sem stöðva þá, og af einhverj-
um ástæðum hika yfirvöldin
við að gera það með nýjum
lagaákvæðum. I þess stað
biðja þau um samvinnu stað-
arráðsins.
Skepnurnar í þessum smá-
búskap eru ekki fóðraðar á
landi eigandans. Þær eru
fóðraðar á heyi, rófum o. s.
frv., sem keypt er annarsstað-
ar frá. En hver leyfir þeim að
kaupa? Auðvitað yfirvöld
staðarins. Það eru nákvæm-
lega þessi staðarlegu yfirvöld,
sem Moskva er að biðja um
að hjálpa til við að stöðva
rotnunina.
(Observer — Mbl. öll
réttindi áskilin)
He7; 24. Bg3, Be8; 25. De3, Re4;
26. Bxe4, dxe4!; Eyðileggjandi
væri 26. — fxe4, vegna f5! og
Df4. 27. Kf2, He-h7; 28. Hfbl
Hvíta staðan er vitaskuld ákaf-
lega erfið, en betri vörn var eigi
að síður Dd2 og Ke3. 28. — Dd5;
29. Dcl Fisöher flýtir fyrir dauða
sínum, því hvíta drottningin
mátti ekki víkja af e3. 29. — Hhl;
30. Dxhl Að öðrum kosti fellur
a-peð hvíts. 30. — e3ý!; 31. Kgl,
32. Kxhl, e2; 33. Hb5 Örvænting.
Bxb5; 34. axb5, Dxb5; 35. Hel, a5;
36. Hxe2, a4; 37. Hxe6, a3; 38. g6,
Dd7; 39. He5, b6; 40. Bh4, a2;
41. Hel, Dg7; 42. Hal, Dxg6 og
Fischer gafst upp. T. d. 43. Hxa2,
Dh5; 44. g3, Ddlý; 45. Kg3, Ddl
og vinnur auðveldlega. Fischer
hélt illa á hinum litlu yfirburð-
um sem hann náði út úr byrjun-
inni, og gaf Uhlmann færi á
skemmtilegum vendingum, sem
orsökuðu fangelsun hvita bisk-
upaparsins .Skemmtileg og „takt
isk“ skák.
I. R. Jóh.
9 ríki á einum sólarhring
Argentínu-mótið
MARGIR skákunnendur hafa
látið í ljós undrun sína yf-
ir hinni slælegu frammistöðu
BObby Fischers á stórmótinu í
Beuenos Aires, og jafnframt beð-
ið um skýringu! Þessari spurn-
ingu er óneitanlega dálítið erfitt
að svara, þar sem aðstæður
Fischers eru mér svo ókunnar.
En með tilliti til þess að hann
hefur tekið þátt í hverju stór-
mótinu á fætur öðru, þá virðist
hér um ofþreytu að ræða (Of-
teflingu), og það sama er upp á
teningnum með Gligoric. Ég hef
fengið í hendur tvær af tapskák-
um Fischers, en þar tekst honum
að flækja stöðurnar að vild, en
þegar nálgast það augnablik, að
hann á að fara að gefa and-
stæðingnum „náðarstuðið“, þá er
eins og hann missi þráðinn.
Eftirfarandi skák er úr fy.rri
hluta mótsins. Bobby Fischer á
hér í höggi við hinn efnilega
A-Þjóðverja, W. Ulhmann.
Hvitt: Bobby Fischer.
Svart: W. Uhlinann.
Frönsk vörn.
1. e4, e6; 2. d4, d5; 3. Rc3, Bb4;
4. e5, Re7; 5. a3, Bxc3f; 6. bxc3,
c5; 7. a4 Spurningin um nauð-
syn þessa leiks hefur ekki ennþá
verið svarað, en Botwinmk fyrr-
verandi heimsmeistari álítur
þetta bezta leikinn. Hver þorir
að efast um það sem hann segir
um Franska vörn?
7. — Rbc6; 8. Rf3, Bd7; 9 Dd2,
Da5; 10. Bd3 Leikuiinn lítur út
fyrir að vera hálf klúðurslegur,
en eftir 10. Ba3, cxd4; 11. cxd4,
Dxd2; 12. Kxd2, Rf5 þá hefur
svart ekki lakari möguleika.
10. — c4; 11. Be2, f6; 12. Ba3,
Rg6; 13. 0-0, 0-0-0; Hvítur hefur
nokkuð betri möguleika, vegna
hinnar hálf-opnu b-línu, og
þar sem kóngssóknarmöguleikar
svarts eru mjög eríiðir í fram-
kvæmd. 14. Bd6, Rce7; 15. Rh4!
Bezt, því að öðrum kosti leikur
svart Rf5 með góðum möguleik-
um. 15. — Hde8; 16. Rxg6, hxg6;
17. exf6, gxf6; 18. h3, Rf5; 19.
Bh2, g5; 20. f4 Freistandi, en var-
hugavert. Eðlilegri leikur er að
hátt að undirbúa framrás f-peðs-
mörgu leyti 20. Hfel og á þann
ins. Nú tekur Uhlmann frum-
kvæðið í sínar hendur með snot-
urri peðsfléttu. 20. — Rd6!; 21.
Bf3 Ef 21. fxg5 þá Re4. 22. Df4,
e5!; 23. De3, ex(}4!; 24. Dxd4,
Dxc3; 21. — g4!; 22. hxg4 Afleitt
væri 22. Bxg4, vegna Re4 ásamt
f5, Heg8 og hvítur hefur enga
möguleika á mótspili. 22. — f5!;
Lykillinn að fléttunni Svartur
vill loka biskupapar hvíts inni
hvað svo sem það kostar, og jöfn-
um höndum undirbýr hann her-
setu á e4. 23. g5 Til svipaðrar
stöðu leiðir 23. De3, Re4; 23. —
NEW YORK. 24. ágúst. —
(Reuter — NTB). — Öryggisráð
Sameinuðu þjóðanna samþykkti
í dag í einu hljóði að mæla með
upptöku Kýpur í samtök Sam-
einuðu þjóðanna. Er Kýpur
níunda ríkið, sem slíka afgreiðslu
fær á einum sólarhring, en í gær-
kvöldi samþykkti Öryggisráðið
að veita átta Afríkuríkjum, sem
aðild eiga að franska samveld-
inu, upptöKu í samtökin. Eru
það ríkin Dahomey, Efri Volta,
Nígería, Fílabeinsströndin, Gab-
on, Chad, Kongó (fyrrverandi
franska Kongó) og Mið-Afríku-
lýðveldið.
14 millj. sterlingspunda aðstoð
Fulltrúar Bretlands og Ceylon
báru fram tiiiöguna um upptöku
Kýpur og var hún samþykkt ein-
róma, sem fyrr segir.
Fulltrúi Bretlands, Harold
Beeley, sem lagði fram tillöguna
fyrir hönd ríkjanna tveggja
minnti á, að Bretar hefðu heitið
lýðveldinu Kýpur efnahagsað-
stoð, sem næmi 14 millj. sterlings
punda á næstu fimm árum.
Námsstyrliiir
GUÐMUNDUR Jónasson, kem»-
ari við Hagaskóla, hefur holtið
styrk British Council til náms-
dvalar í Bretlandi 1960—-'61.