Morgunblaðið - 01.10.1960, Blaðsíða 6

MORCVNBLAÐIÐ
Laugardagur 1. olctóber 1960
Rannsdknarm iðstðð
áformuð í Keldnaholti

Islendingar kynntu sér hlið-
stæða slarLsemi erlendis
TÆKNIMENNTUN og upp-
bygging rannsóknarstarfsemi
er nú mjög ofarlega á baugi
meðal allra þjóða. Einnig hér
hefur verið um það rætt að
leita ráða til að verða ekki
algerlega á eftir á þessu sviði.
Nýlega fóru nokkrir menn,
sem vinna að skipulagningu
rannsókna á íslandi, til Norð-
urlanda, til að kynna sér fyr-
irkomulag þar og eru þeir
flestir komnir heim. — Mbl.
sneri sér til Jóhanns Jakobs-
sonar, deildarstjóra iðnaðar-
deildar Atvinnudeildar Há-
díólans, en hann var einn í
förinni. Kvað hann sameigin-
lega skýrslu þeirra félaga um
ferðina í undirbúningi, en
féllst þó á að veita blaðinu
umbeðnar upplýsingar.
Málin standa þannig hér, að
atvinnumálanefnd ríkisins hefur
gengið frá undirbúningi að frum
varpi sem gerir ráð fyrir end-
urskipulagningu rannsókna, og
er miðað að því að sameina og
samræma rannsóknir atvinnuveg
anna. Þegar hafa Rannsóknar-
ráð og Raforkumálastofnunin
fengið iand í Keldnaholti, milii
Keldna og Korpúlfsstaða, þar
sem áformað er að í framtíðinni
rísi byggingar fyrir þá rannsókn
arstarfsemi í landinu, sem ekki
er þegar búin að fá fastan sama-
stað annars staðar. Er þar um
að ræða rannsóknarstofnanir
á sviði landbúnaðar, iðnaðar og
raforku og seinna er gert ráð
fyrir að rannsóknarstarfsemi Há
skólans bætist við. Er miðað að
því, að ná samstöðu milli ríkis
og iðnaðar um slíka ransóknar-
miðstöð.
Gerð hafa verið drög að því
að skipuleggja þetta svæði. Og
til að fá tækifæri til að gera það
sem bezt, útvegaði Rannsóknar-
ráð styrk hjá Etnahagssamvinnu
stofnuninni, svo að þeir aðilar
sem að því vinna, gætu kynnt
sér þessi mál á Norðurlöndum.
En þar hefur rannsóknarstarf-
semi einmitt verið byggð upp
á þennan hátt. einkum í Noregi
og Finnlandi og að nokkru leyti
í Danmörku. Með því að heim-
saekja þessi lönd var því talið
að fengist þekking, sem kæmi að
góðum notum varðandi þá hug-
mynd, sem vonast er til að nái
fram að ganga hér.
f förinni voru forstöðumenn
á Atvinnudeildinni, Jóhann Jak-
obsson, deildarstjóri iðnaðar-
deildar og Halldór Pálsson, deild
arstjóri búnaðardeildar, Stein-
grimur Hermannsson, framkv.-
stjóri Rannsóknarráðs, framá-
menn raforkumála þeir Jakob
Gíslason raforkumálastjóri og
Gunnar Böðvarsson forstöðu-
maður Jarðhitadeildar og svo
þeir arkitektar, sem gert er ráð
fyrir að skipulegggi svæðið í
Keldnaholti, þeir Sigvaldi Thord
arson og Skarphéðinn Jóhanns-
son. Auk þess voru með hluta
af leiðinni þeir dr. Bjöm Jó-
hannesson og Þorbjörn Sigur-
geirsson. — Ferðin um Norður-
lönd var skipulögð með milli-
göngu Nordforsk sem er nor-
ræn samvinnunefnd á sviði
tækni og hagnýtra rannsókna.
Stór rannsóknarstöð hjá Osló.
Fyrsti áfangi var Osló, en í út
hverfi borgarinnar hefur á sl.
10 árum risið upp rannsóknar-
miðstöð á sviði iðnaðar. Megin
kjarni stofnunarinnar heyrir
undir „Norges Tekniske Natur-
vitendskabelige Forskningsraad“
sem hefur haft forgöngu
unin aðallega á kemisk-tekniska
sviðinu og tekui verkefni fyrir
iðnaðinn til úrvinnslu. Mun
fyrrnefnt frumvarp, sem hér er
í undibúningi, að nokkru leyti
byggt á skipulagi bessarar stoín
unar í Noregi, bó slík stofnun
hér kæmi til að með að glíma
aðallega við einfaldari verkefni.
Ransóknarstarfsemin í Noregi
var endurskipulógð eftir stríð.
Rannsóknarráð sem skipað er að
þriðjungi mönnum frá iðnaðin-
um, þriðjungi frá háskólanum
og þriðjungi frá ríki, var stofn-
sett 1946 og byrjað var á „Cent-
ral Institut" árið 1950, en það er
kjaminn í rannsóknarmiðstöð-
inni utan við Oslo. í upphafi
störfuðu þarna 50 manns en eru
nú orðnir um 200 og auk þess
hefur Rannsóknarráð staðið að
því að koma upp 11 stofnunum
í tengslum við þennan miðdepil
og eru þar flestir á þessum sama
stað. En þess utan eru auðvitað
fjölmargar rannsóknarstofnanir í
sérstökum iðngreinum í Noregi,
reknar af iðnaðinum sjálfurn
Hve mikið hefur verið lagt í
þessa uppbyggingu virðist benda
til þess að hún géfi góða raun.
íslendingarnir skoðuðu einnig
aðra rannsóknarstöð í Noregi, og
Viðtal við Jóhann Jakobs-
son, efnafræðing
um að koma upp þessari starf-
semi og að því að fá aðrar stofn
anir til að byggja upp sína rann-
sóknarstarfsemi þarna á sama
stað. Með því fást betri aðstæð-
ur, þar sem sameiginleg not
verða af sérfræðingum og dýr-
mætum tækjakosti. Vinnur stofn
er sú í Þrándheimi. Þar hefur
verið komið upp við tæknihá-
skólann nokkuð hliðstæðri starf-
semi, er nefnist „Selskabet for
Industrial og Teknisk Forskn-
ing“, og vinnur hún einnig fyr-
ir iðnaðinn.
Á báðum þessum stöðum í Nor
Jóhann Jakobsson
egi er mikil uppbygging, en
Noregur, sem annars er ekkert
stóveldi, leggur gifurlega
áherzlu á uppbyggingu á sviði
rannsókna, að þvi er Jóhann Jak-
obsson tjáði okkur.
Finnar byrjuðu fljótt eftir stríff.
Frá Noregi fóru íslendingarn-
ir til Finnlands. Þar er í gangi
hliðstæð uppbygging þeirri, setn
er í Noregi og áformuð er hér. Á.
Otnas, skammt fyrir utan Hels-
inki, hefur fengist allgott land-
rými, þar sem Finnar eru u.þ.b.
hálfnaðir með að byggja upp
rannsóknarstöð fyrir tæknihá-
skólann og Tæknirannsóknar-
stofnun ríkisins. Var verkið haf-
ið árið 1950 og gert ráð fyrir að
því verði lokið 1964. Byggingar
kostnaðar háskólans einn er á-
ætlaður 4000 milljónir finnskra
marka og Rannsóknarstofnunar
innar 2000 milljónir.
Hve mikið fé Finnar leggja i
þetta, talar sínu máli um hvert
þjóðin vill stefna, sagði Jóhann
Jakobsson. Tæknirannsókna-
stofnun ríkisins hóf starfsemi
sína árið 1942, þá með 52 mönn-
um. Nú starfa að henni 338 menn.
Síðasti áfangi þeirra félaga
var Danmörk. Þar er rannsókn-
arstarfsemi nokkuð dreifðari.
og standa margar greinar henn-
ar á mjög gömlum merg og fyrir
löngu skipulagðar. Þó hafa Dan-
ir byggt upp á áíunum 1956—
1959 geysistóra miðstöð fyrir
rannsóknir á sviði atómfræða á
Risö, skammt frá Hróarskeldu.
— Þá eru framkvæmdir og allt
andarúmsloft ákaflega skemmti-
legt, sagði Jóhann Jakobsson.
Danski tækniskólinn fluttur.
Danir eru einnig að byrja á
því að flytja tækniháskólann til
Lundtofte og er gert ráð fyrir
að flytja ýmsar stofnanir rann-
sóknarstarfseminnar með. Sýnir
þetta að bar er einnig sama þró-
un — miðað að bví, að sameina
alla rannsóknarstarfsemi.
— Allar þessar rannsóknir tala
sínu máli um að Norðurlanda-
þjóðirnar leggi mikið kapp á að
fylgjast með tækniþróuninni,
sagði Jóhann Jakobsson að lok-
um. Og þegar maður skoðar
þessa staði, kemst maður ekki
hjá því að hugsa: Það er kom-
inn tími til þess að íslendingar
byrji að byggja rannsóknarstarf
semi og þjálfa mannskap til að
stunda hana.
Og þá get ekki látið hjá líða
að minnast á það, að mér finnst
Islendingar hafa vanrækt á
þessu sviði að notfæra sér sam-
stöðu Norðurlanda, vanrækt að
njóta þeirrar tæknilegu reynslu,
sem Norðurlandaþjóðirnar búa
yfir og eru fúsar til að miðla.
—E. Pá.
Kennsla í fjar-
víddarteiknun
MEÐAL nýrra námsgreina, sem
kenndar verða í vetur í Hard-
íða- og myndlistaskólanum, er
fjarvíddarteiknun (perspektiv-
teiknun). Kennari verður mynd
höggvarinn Nieisen-Edwin.
Um mörg undangengin ár hef-
ur hann starfrækt einka-teikni-
skóla í Kaupmannahöfn. Hefur
hann þar m. a. kennt fjarvíddar
teiknun þeim, sem búa sig undir
nám í listaháskólanum danska, •
Kunst-Akademiinu. Próf frá
honum í þessari grein eru viður-
kennd af listaháskólanum.
Kennsla hans hér er f. o fr.
ætluð þeim er hafa í hyggju að
fara til framhaldsnáms í er'.end-
um myndlistaháskólum, eða ætla
sér að stunda húsagerðarlist eða
híbýlafræði. og einnig húsagerð-
armönnum og öðru áhugafólki.
(Frá Handíða- og myndlista-
skólanum).

...........i’rv......

• Leyfið mér .
Kona skrifar: — Ég er floga
veik og árið 1948 giftist ég
Bandaríkjamanni hér í
Reykjavík. Ég fékk aldrei að
fylgja honum til Bandaríkj-
anna vegna sjúkdóms míns.
Við eignuðumst tvær dætur
meðan við bjuggum hér á
landi, en þegar herinn kom
1951 missti maðurinn minn
atvinnu sína og fór til Banda
ríkjanna. Mér var neitað að
fylgja honum þangað eftir að
málið hafði komið fyrir
Bandaríkjaþing og við beðið
úrslita í tvö ár. Sótti ég þá
skilnað. því ekkert hjónaband
gat þetta verið með Atlants-
hafið á milli okkar.
• að giftast . . .
Árið 1955 trúlofaðist ég ís-
lenzkum manni. Við ætluðum
að ganga í hjónaband sama
ár, en dóms- og kirkjumála-
ráðuneytið bannaði okkur
það, því fólk með sjúkdóm
eins og minn fær ekki að gift-
ast. Við getum ekki séð hvaða
þýðingu það hefur að banna
okkur að ganga í hjónaband
því þegar maðurinn er heil-
brigður og víll taka á sig alla
þá áhættu sem sjúkdómnum
fylgir, hvers vegna megum
við þá ekki giftast eins og að
búa saman ógift. Ég vil eng-
an lausaleik, en með gitingar
banninu erum við réttinda-
laus og okkur gert mjög erfitt
fyrir í lífinu Við gætum á
ÍW.
FERDIIMAIMD
iír
einhvern hátt misst manninn
og þá fáum við ekkert, engan
ekknastyrk eða annað. Við
eigum einn dreng saman svo
að nú eru börnin þrjú. Öll
heilbrigð.
• manninum mínum.
. . . manninum mínum.
Ég vil beina því til presta,
að athuga, að til er fólk, sem
vill giftast, en er neitað um
leyfi til þess en í þess stað
dæmt til að lifa saman ógift
og eiga börn saman í lausa-
leik. Væri nú ekki réttlátt að
leyfa þessu fólki að giftast?
Ef hætta væri á að einhver
tegund af þessum sjúkdómi
væri arfgeng, þá er réttlátara
að, setja lög þess efnis, að
maður eða kona, sem haldin
eru slíkum sjúkdómi, gangi
undir aðgerð, sem hindrar að
þau eignist bórn. Það er betra
því þetta fólk býr saman og
eignast börn, þó því sé bann-
að að giftast. En sem betur
fer eru ekki allar tegundir
þessa sjúkdóms arfgengar.
Ég skil það vel, að það þarf
að útrýma þessum sjúkdómi,
en giftingarbannið er ekki
rétta leiðin. Ég vil beina
þeirri áskorun til viðkomandi
aðila, að breyta þessum lög-
um fljótlega, svo að ég fái
að giftast manninum mínum.
Það er ekki guðs vilji þessi
ströngu lög.