Morgunblaðið - 01.10.1960, Blaðsíða 10

10
MORGVNBLAÐIÐ
Laugardagur 1. október 1960
Haraldur Böðvarsson:
Nokkur orð um útvegsmál
vélbátanna á Akranesi
SUMAR síldveiðin misheppnað-
ist einu sinni enn og er það mikið
áfall fyrir útgerðina sérstaklega,
vegna þess að nú var kostað
meiru til í nýtizku veiðarfæri og
aðra tækni en nokkru sinni fyrr,
en það er þó bót í máli að flest
allir þurfa litlu við að bæta til
síldveiðanna næsta sumar. Heyrzt
hafa raddir sem spyrja, hvers
vegna gera menn út á síld norð-
ur, sumar eftir sumar með tapí.
Það er vegna þess að menn hafa
ekki komið auga á annað líklegra
til betri árangurs, og að óbreytt-
um aðstæðum munum við útgerð
armenn senda báta okkar á síld
næsta sumar í von um betri af-
komu.
Getum við lagt árar í bát og
hætt að veiða siid og fisk? Nei,
það er útilokað eins og þjóðar-
hag er nú háttað. Gjaldeyris verð
ur að afla til kaupa á nauðsynj-
um frá öðrúm löndum og hann
fæst aðeins með öflun síldar og
fisks eins og nú horfir. Þess
vegna verður að hjálpa útgerð-
inni til að geta rækt skyldustörf
sín. Útgerðin ris ekki undir
drápsklyfjum vaxta 12% tólf pró-
sent — það verður að sjá henni
fyrir sanngjörnum lánum. Útgerð
in getur ekki greitt síldarnætur
á einu ári sem eiga að endast
að minnsta kosti í 5 ár. Þess
vegna verður að útvega í þessu
skyni 5 ára lán með rýmileg-
um vöxtum. Útgerðin getur
ekki greitt vátryggingu af skip-
um sínum í ár og verður það
fé að koma annars staðar frá.
Þetta ástand hefur skapazt vegna
aflabrestsins í sumar.
Hvað er nú framundan sér á
SV-landi
Síldar hefur verið leitað nú
allan september og sama og
ekkert fundizt og er það líkt og
í fyrra, en 1958 var nokkur síld
á þessum tíma, en aðalveiðin var
í nóvember og desember öll árin.
Einn bátur á Akranesi hefur róið
með þorskanet og lítið fengið,
annar með línu tvo róðra nú
föstud. og laugardag og orðið
saemilega varog byrja því nokkr
ir til viðbótar eftir helgina og
verða við það þangað til
síldin kefur á miðin. Síid-
in kemur m. a. vest-
an úr hafi á miðin hér við SV-
landið og hefur þegar orðið vart
við hana 100/150 mílur V af Garð
skaga og benda líkur til að hún
verði fyrr á ferð enn undanfarið
og þá ríður á að vera viðbúinn
að taka á móti henni þegar veður
leyfir. Þessar veiðar eigum við að
stunda fram yfir áramót eða svo
lengi sem síldin fæst og veður
leyfa. Síldveiðunum lauk á síð-
ustu haustvertíð 6. jan. með mikl
um afla — en eftir það fannst
hún ekki aftur.
Þorskveiðar á línu byrja að
endaðri síldarvertíð og ætti að
halda þeim áfram a. m. k. til
15. marz og jafnvel alla vetrar-
vertíðina ef afli er fyrir hendi,
tii þess að veiða betri og verð
meiri fisk.
Þorskanet ætti ekki að leggja
í sjó fyrr enn eftir 15. marz og
ekki að leyfa þau lengur enn til
20. apríl, vegna lélegra gæða
fiskins í þau og banna meira en
80 net á bát.
Vorsíldin er eftirsótt vegna
hrogna og svilja í henni á þessum
tíma og ætti því að veiða hana
eftir 20. apríl og fram að þeim
tíma sem bátar fara norður á síld,
þetta er bezti tími ársins og getur
gefið góða raun. En síðustu árin
hefur verið svo mikið af þorska-
netum í sjó að hvergi hefur verið
hægt að leggja síldarnet, reknet,
vegna þeirra á þessum tíma.
Þeir sem ekki hafa ástæður ein
hverra hluta vegna til að veiða
vorsíldina né verka hana ættu
að byrja aftur með línuna.
Það hefur alltaf verið hægara
að kenna heilræði en halda þau,
en þarna veltur á miklu að menn
hagi sér réttilega.
Fjármálin
Það hefur verið venju fremur
dauft yfir mönnum síðan síld-
veiðum hættj norðanlands, enda
ekki að ástæðulausu. Aflabrest-
ur, stórkostleg lækkun á mikils-
verðum afurðum (mjöli og lýsi)
sölutregða á skreið, mikil hækk-
un á síldartunnum og salti og svo
að ógleymdum lánsfjárskorti sem
dregur mjög úr framkvæmdum
manna.
En þetta má ekki lengur svo
til ganga ef vel á að'fara. í út-
gerðinni liggja mjög miklir fjár-
munir í skipum og veiðarfær-
um, o. s. frv. að ógleymdu vinnu-
afli fólksins. Bankarnir, Útvegs-
banki og Landsbanki mega ekki
einblína á það að þeir séu farnir
að skulda Seðlabankanum nokkr-
ar milljónir á hlaupareikningi
með 16% vöxtum, sem þeir svo
ekki geta lánað aftur með hærra
enn 12%. Bankar þessir hljóta
ekki síður en einstaklingar að
geta fengið hagfelldari lán ann-
ars staðar, ef vilji væri fyrir
hendi og skilningur á því að út-
gerðin má ekki stöðvast. Það hef-
ur syrt í álinn fyrr hjá útgerð-
inni, en öll él birtir upp um síð-
ir. Ef ré’tt er stefnt eiga menn að
vaxa með erfiðleikunum en ekki
að kjúklast niður.
Verðlagsmál
í sambandi við verðlagsmálin
þ. e. síldarverð á haustsíldinni,
vil ég benda nefnd þeirri er end-
anlega ákveður verðið, að snurpu
síld sem er mikið blönduð með
smá- og millisíld samkv. reynslu
undanfarið, ætti að vera a. m. k.
einum þriðja lægri í verði saman
borið við reknetjasíld, enda geng-
ur mikið meira úr henni til mjöl
og lýsisvinnslu heldur en rek-
netjasíldinni og mikið meiri
vinnslukostnaður.
Sama máli gegnir um reknetja
þorsk, á honum verður að vera
mikið lægra verð heldur en línu
þorski og það svo mikill munur
að menn sækist fremur eftir að
veiða þorsk á línu vegna verð-
munarins.
Lokaorð
Það ligur í götunni steinn, það
verður að ryðja honum burt. Út-
gerðin verður að komast á réttan
kjöl. Ef leitað er orsaka og kafað

Hin glæsilega bygging aðalbanka Nígeríu, „Central Bank of Nigeria“, í Lagos.
NIGERIA
— Enn eitt Afrikuríkið
öðlast sjálfstæði ■ dag
í D A G, 1. október 1960,
fær fólksflesta ríki Afríku,
Nígería, sjálfstæði. Er það
fjölmennasta svertingja-
ríki veraldar. — Þar sem
ég hefi á undanförnum ár-
um haft töluverð samskipti
við landið og komið þar
oft, tel ég mig geta sagt,
að það eigi mikla framtíð
fyrir sér, enda hefur upp-
bygging verið þar gífurleg
síðustu árin.
• MARGIR
ÞJÓÐFLOKKAR
Nígería er 597200 km2 að
stærð og fólksfjöldi er talinn
vera 33—35 milljónir, en þar
af eru aðeins um 15 þúsund
hvítir menn.
í landinu eru margir þjóð-
flokkar, sem hafa hver sína
tungu, svo sem Hausa í norð-
urhéruðunum og Ibo í aust-
urhéruðunum en hvor þeirra
telur yfir 6 milljónir manna,
á vesturlandinu Youruba, með
yfir 5 milljónir, Fulani 3
milljónir, og svo minni þjóð-
flokkar, t. d. Kanuri, Tiv, Ibi-
bio, Edo og Nupe. Enska er
hin sameiginlega tunga fólks-
ins.
Helztu borgir eru Lagos og
Ibadan, báðar á vesturland-
inu, og telur hvor um sig um
400 þús. íbúa. Lagos er mikil
siglingaborg, en í Ibadan er
háskóli, sem stofnaður var
1948. Á austurlandinu er Port
Harcourt með um 100 þúsund
íbúa, mikil siglingaborg í
hröðum uppgangi, enda er olía
þar í nágrenni, og á norður-
landinu er Kano, einn helzti
viðkomustaður ferðamanna á
leiðinni til Vestur- og Suður-
Afríku.
til botns, til að finna ástæðuf
fyrir taprekstri útgerðarinnar,
liggur hann fyrst og fremst í of
lágu peningagengi afurðanna og
í öðru lagi í aflabresti síðustu
tíma. Svo eru sívaxandi kröfur
um meira kaup og minni vinnu
og alls konar fríðindi og aukinn
tilkostnað með meiri þægindum
o. s. frv. Einhvern tíma og þá
heldur fyrr enn síðar, verður að
nema staðar og byrja á ný með
því að gera meiri kröfur til okk-
ar sjálfra og minni kröfur til
annara.
Yfirbyggingin þ. e. skrifstofu-
bákninu með tilheyrandi stjórn-
um og ráðum, veizlum og risnu
o. s. frv. hjá sjávarútveginum er
þegar orðin of mikil og má þvl
gæta ítrustu varfærni til að skút-
an kollsigli sig ekki. Sama máli
gegnir með landbúnaðinn og er
hann þegar vel á vegi með að
setja heimsmet með sinni stór-
kostlegu yfirbyggingu sem engin
skúta þolir, ekki einu sinni sú
íslenzka.
En í allri þessari armæðu, basli
og ráðleysi, held ég að okkur væri
hollt að minnast þess: Ef Guð
byggir ekki húsið erfiða smið-
irnir til ónýtis. i
Akranesi 28. sept 1960.
er“. En svo kom fjöldi mót-
mæla, og varð því ekkert úr
nafnabreytingu.
landsmenn, reistu kirkjur og
klaustur og kristnuðu þorps-
búa. Árið 1553 kom fyrsta
enska skipið til Benin. Skip- .
stjóri þess hét Windham og
hið langa samband Englands
og Nígeríu hófst þar með. Ár-
ið 1831 sendu Englendingar
leiðangia um Nígerfljótið. Ár-
ið 1851 skutu ensk herskip á
Lagos, af því að konungurinn
þar, Kosoko, neitaði að af-
nema þrælasölu. — Árið
1852 var svo undirritaður
samningur í Lagos um afnám
þrælasölu. Sama ár opnuðu
Bietar ræðismannsskrifstofu
í Lagos. Arið 1862 var Lagos
gerð brezk nýýlenda. Árið
1891 var stofnaður banki í
Lagos, Bank of British West
Africa. Árið 1896 var jám-
braut lögð frá Lagos til Iba- ^
dan. Árið 1899 var landinu ;§§
skipt í þrjú héruð. Árið 1900 i§§
var járnbraut lögð frá Lagos í§í
norður til Kano, um 1200 km. ;§§
Árið 1900 var landið allt orð-§S

Eítir Þórodd E. Jdnsson
10 0 0 0 0 0:0:0 0 -0*+.0!*0
Aðalútflutningsvörur lands-
manna eru baðmull, kókó,
kaffi, gúm, pálmaolíur, soya-
baunir, timbur, málmar o. fl.
• SAGA LANDSINS
í HNOTSKURN
Helztu merkisártöl lands-
ins eru: Árið 1485 komu Portú
galar til Benin City, er liggur
um það bil miðja vegu milli
Lagos og Port Harcourt, og
var foringi leiðangursins John
Alfonso. Þeir verzluðu við
ið nýlenda Breta. Arið 1923
voru fyrstu kosningarnar í
landinu, í Lagos og Calabar.
Fjórir Afríkumenn voru kosn-
ir í löggjafarráðið. 1. október
1954, sambandsríkið Nígería
stofnað. 1. október 1960, lýð-
veldið Nígería stofnað.
— ★ —
1 fyrra voru blaðaskrif í
Nígeríu um að breyta nafni
landsins í „Sabo-Songhai“ á
þeim forsendum að Nígería
minnti of mikið á svart, „Nig-
• ALLT I ÖRUM VEXTI
Meðal fyrstu hvítu irm-
flytjenda voru trúboðar. Þeir
reistu skóla, kirkjur og sjúkra 7
hús. Síðan hefur kristnin J
haldið inreið sína og eru sjö
milljónir kristinna manna í I
landinu, en Múhameðstrúar-
menn eru helmingi fleiri.
Margir eru þó af öðrum trú-
arflokkum eða heiðingjar. —
Nígería er eitt af beztu mark-
aðslöndum okkar Islendinga
fyrir skreið, og má gera ráð
fyrir að það haldist. Ekki er
hægt að sjá annað en allt sé
þar í miklum vexti, enda er
landið auðugt frá náttúrunn-
ar hendi og hafa landsmenn
notfært sér það með aðstoð
hvítra manna undanfariðn
áratug. Þó að vinnulaun séu
mjög lág enn sem komið er,
virðist fólkið hafa það gott,
sem kallað er. Það hefur næga
atvinnu og gerir ekki miklar
kröfur til lífsins. Ástæðulaust
Abubakar Tafawa Balewa,
forsætisráðherra Nígeríu.
er að óttast, að sama ástand
myndist þar og í Kongó ,því
að Nígeríumenn eiga fjölda
menntaðra manna. Líklega
þarfnast þeir þó aðstoðar sér-
menntaðra manna frá Evrópu
fyrts um sinn.
Aldrei hefi ég heyrt Nígeríu
búa hallmæla hvítum mönn-
um, heldur þakka þeim hraða
uppbyggingu landsins og nýj-
ungar í hvívetna. Það er tru
mín og von að þeir geti stjórn-
að sér sjálfir. t '
Eg óska hinu unga lýð-
veldi alls góðs á komandi
tímum.
Þóroddur E. Jónsson.