Morgunblaðið - 06.11.1960, Blaðsíða 12

12
MORGVN BLAÐIÐ
Sunnudagur 6. nóv. 1960

Utg.: H.f. Ai-vakur Reykjavílt.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar; Valtýr Stefánsson (óbm.)
Sigurður Bjarnáson frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók.: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsmgar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6 Sími 22180.
Askriftarg]ald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
ÁSGRÍMSHÚS
FNN hefur það borið fyrir
mig, að ég sæi ljóslií-
andi landslag komið inn í
stofuna til mín, eftir að
dimmt var orðið. Er mér það
minnisstætt, að eitt sinn
horfði ég glaðvakandi á fall-
andi foss, eins raunverulegan
og væri hann úti í sjálíri
náttúrunni. í annað skipti sá
ég inn í dalverpi með grænu
grasi, sem stóð mér svo lif-
andi fyrir sjónum, að ég gat
virt mjög gaumgæfilega fyr-
ir mér, hvert einstakt strá“.
Þannig komst Ásgrímur
Jónsson að orði í bók þeirra
Tómasar Guðmundssonar,
„Myndir og minningar".. í>að
var alveg sama hvar þessi
mikli og minnisstæði listmál-
ari var, landið fylgdi honum
eftir á för hans bæði i
draumi og vöku. Svo sterk-
um böndum var hann bund-
inn ættjörð sinni og í verk-
um hans lifir hún með ljósi
sínu og skuggum.
Það má segja, að Ásgrímur
hafi elt ljósið í list sinni.
Góður vinur hans sagði okk-
ur í gær þessa smásögu aí
honum:
Þeir voru staddir austur á
Þingvöllum og Ásgrímur
hafði málað fimm vatnslita-
myndir af sama mótífinu á
skömmum tíma. Þá tók hann
allar myndirnar nema eina
og eyðilagði. Vinur hans
spurði, hvers vegna hann
hefði gert þetta. Hann svar-
aði: — Ég var ekki ánægður
með ljósið í þessum mynd-
um, en ég held það dugi i
þessari hér — og með hana
fór hann til Reykjavíkur.
Þannig umgekkst Ásgrím-
ur Jónsson ævintýrið í land-
inu, í myndum hans urðu
skuggarnir einnig að ljósi.
Því er þetta rifjað upp
hér, að í gær var opnað Ás-
grímssafn í íbúð listamanns-
ins að Bergstaðastræti 74. —
íbúðin er einföld en þó hin
vistlegasta og njóta verkin
sín vel í þessum stofum, þar
sem meistarinn sat einu sinni
á tali við landið, sem var
komið í heimsókn að vitja
góðs vinar. Þá hefur margt
verið skrafað í þessu hús;,
bæði við fjöll, fossa og strá.
Á þessum stað eiga mynd-
irnar heima. Hingað eiga
margir eftir að koma og
varpa af sér hversdagsslen-
inu. Og hingað eiga ungir
listamenn eftir að sækja sér
veganesti, áður en þeir
leggja á brattann. En því
miður eiga þeir ekki kost á
að kynnast listamanninum
persónulega, hógværð hans,
prúðmennsku, virðingu hans
fyrir list sinni og sjálfum
sér. Tómas segir um Ásgrím.
„Ég hygg það.ekki ofmælt,
að Ásgrímur Jónsson sé einn
sannasti og indælasti per-
sónuleiki, sem ég hef haft af
að segja“. — Það er bót í
máli að verk Ásgríms heima
á Bergstaðastræti anda þess-
um „indæla persónuleika".
Ásgrímur Jónsson var
fyrsti íslendingurinn sem
gerði málaralist að aðal-
starfi. Á því sviði var hann
merkur brautryðjandi. Hann
ákvað ungur að verða mál-
ari og lét engar torfærur
hindra sig í því. Hann átíi
djörfung sem var yngri
mönnum bæði hvöt og at-
hvarf. Sjálfur hafði hann
sprottið úr jarðvegi, ólíkum
þeim sem við eigum nú að
venjast:
„Á bernskuárum mínum
heyrði ég víst sjaldan eða
aldrei minnzt á listmálara
og kynntist ekki myndlist aí
eigin sjón, fyrr en ég var
orðinn fulltíða maður og
kominn til Kaupmannahafn-
ar. En alltað einu undi ég
öllum stundum, er ég mátti,
við að festa á blað þær
myndir úr náttúrunni, sem
mér voru hugleiknastar og
það var eiginlega mesta
furða, hvað ég gat orðið mér
úti um mikinn pappír til
þeirra hluta, en sjálfsagt hef
ég haldið eins spart á honum
og mér var unnt“.
Þess mættu ungir lista-
menn minnast, þegar þeir
hugsa um erfiðleika sína og
hversu andsnúin og ósann-
gjörn veröldin getur stund-
um verið, að þeirra hlut-
skipti hefur ekki orðið að
eiga í styrjöld út af pappírs-
bleðli.
Nú virðist nokkur skriður
vera kominn á það mikla
hagsmunamál ^ myndlistar-
manna, að „Listasafn ís-
lands“ taki til starfa, og hef-
ur ríkisstjórnin lagt fram
frumvarp til laga um safnið.
Þegar það rís af grunni og
verður íslenzkri myndlist til
þeirrar upplyftingar sem
efni standa til, hefur einn af1
mörgum stórum draumum
Ásgríms Jónssonar rætzt. En
að hinu skulum við þá jafn-
framt stuðla, að Ásgrímshús
verði ætíð eftirsóknarverður
staður fyrir þá sem vilja
kynnast lífi og starfi þessa
stórbrotna brautryðjanda ís-
lenzkrar málaralistar. Þar |
átti hann fund við ævintýrið
og þar skildi hann eftir ljós-
ið sem landið gaf honum. I
A.
★
Þeir
sem
ÞAÐ et víðar en hér á Is-
landi að skólaæskan reykir.
Extrabladet í Kaupmanna-
höfn sendi nýlega einn blaða
manna sinna til að tala við
nemendur eins gagnfræða-
Þaff er gott að fá sér reyk.
Við förum inn til drengjanna.
Sami formáli og áður og sama
spurning:
— Hve margir ykkar reykja
daglega?
Sjö hendur eru hiklaust rétt-
ar upp. í þessum bekk reykja 7
af 13 drengjum. Þeir hafa allir
fengið leyfi foreldra sinna til að
reykja. Fjórir reykja pípur —
um einn 50 gramma pakka á
viku. Hinir reykja sígarettur, aó'
meðaltali fimm á dag.
Þegar við förúm að rabba við
drengina, kemur í Ijós að þeir
— Það kemur fyrir að ég
smeygi mér út fyrir skólalóðina
í löngu frímínútunum og fái
mér reyk....
— Væri það að þínu áliti til
bóta ef stærri unglingarnir
fengju leyfi til að reykja, t. d.
í matartímanum?
— Það væri áreiðanlega lil
bóta. Við erura margir, sem
teljum það til góðs að fá sér
„smók“....
— Þykir þér ekki leiðinlegt
að hafa byrjað að reykja? Bæöi
kostar þetta peninga og er ó-
hollt. Og nú er miklu erfiðara
að hætta....
— Ég vinn sjálfur fyrir tó-
bakinu. Flestir félaga minna og
ég vinna sem sendisveinar. Ivan
ber út blöð. Hann fer á fætur
kl. 4 á hverjum morgni....
— Hefur þú nokkurn tíma
heyrt minnst á lungnakrabba?
— Jú, það hef ég. Við höfum}
séð kvikmynd um það hér 1
skólanum. Það er óhugnanlegt.
En hvað, svo til allir fullorðnir
reykja....
— Reykja stúlkurnar í ykkar
bekk?
— Ó, já. Svona helmingur
þeirra.
Vantar fræðslu
Það er reykt. Og það er reykt
í öllum skólum.
Skólastjórar og kennarar
reyna að sjálfsögðu að halda
því í skefjum. En bannið eitt
nægir ekki til að binda endi a
reykingarnar. Hvað á þá að
WWW'Xfj
Þeir reykja ýmist pipur eða sígare ttur.
rétti upp hendurnar
skólanna, og segist honum
svo frá:
Við skýrum unglingunum
frá því að við séum komnir
með leyfi skólastjóra og á-
hættulaust sé að segja satt
frá.
— Hve mörg ykkar reykja
daglega, spurðum við í einum
bekknum.
Enginn réttir upp höndina.
Með einni undantekningu höfðu
allir reynt að reykja — en eng-
inn þeirra reykir lengur.
— Um tíma reykti ég allt að
tvær sígarettur á dag, segir
einn drengjanna. En hversvegna
ætti ég að reykja, þegar ekkert
bekkjarsystkina minna gerir
það?
Félagar mínir reyktu
I næsta bekk sem við heim-
sækjum eru stúlkurnar og
drengirnir ekki í sömu stof-
unni þessa kennslustund.
svara flestir spurningunum á
sama hátt. Við látum því Bjarne
svara fyrir alla sjö.
— Hve lengi hefur þú reykt,
Bjarne?
— Svona um það bil í eitt ár.
í byrjun reykti ég sígarettur.
Nú reyki ég eingöngu pípu....
— Hversvegna byrjaðir þú að
reykja?
— Vegna þess að félagar mín-
ir reyktu. Bæði í nágrenninu,
heima og hér í skólanum. Eg
vildi ekki vera öðruvísi en
þeir....
— Hvenær kveikir þú í fyrstu
pípu dagsins?
— Á leiðinni í skólann. En ég
sé alltaf um að slá úr pipunni
þegar ég nálgast skólann....
— Reykir þú ekki í skólan-
um?
— Að minnsta kosti ekki
niðri á salernunum. Það er of
hættulegt. Nokkrir eldri drengj-
anna halda þar vörð. Og ef
maður er tekinn, þá kemst
skólastjórinn í málið....
— Hefur þú aldrei reykt í
skólatíma?
gera?
Skólastjóri Voldparkens Skole
segir:
— Fyrst og fremst þarf
fræðslu. Við verðum að halda
áfram að segja bömunum að
þótt við fullorðna fólkið hegð-
um okkur heimskulega, þurfi
þau ekki að herma það eftir
okkur. Skólarnir þurfa að fá
enn meira fræðsluefni.
Skynsamlegar kvikmyndir og
skynsamlegir bæklingar, sem i
beinum orðura að það sé vit-
laust að byrja að reykja — því
tóbakshungur kemur ekki af
sjálfu sér eins og hungur eða
þorsti — vegna þess það sé að
minnsta kosti ekki hollt, og
vegna þess að það gleypir ó-
hemju fé. Peninga, sem annars
gætu orðið að „skellinöðru“, bif
hjóli, bifreið eða einhverju öðru
sem menn óska sér. Að minu
áliti ættu jafnvel elztu skóia-
börnin ekki að fá leyfi til að
reykja. Við verður að gera allt
til að halda reykingunum niðri
— og það gerura við varla með
því að leyfa þær....