Morgunblaðið - 17.01.1961, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 17. Janúár 1961
Þeldökkir fulltrúar Afríku á þingi SÞ. Myndin sýnir sendinefndina frá Fílabeinsströndinni.
rák upp af Gullströndinni. —
íbúatalan er 1,719,000. Sá sem
er frá Dahomey hefur fengið
að kynnast erfiðleikunum af
skiptingu Afríku í smáríki. En
sá sem kemur frá Dahomey ber
einnig í blóði sínu hetjusögu
af þjóð, sem valkyrjur stjórn-
uðu. Þegar Bretar börðust við
Dahóma-ættflokkinn skömmu
eftir 1860 urðu þeir furðu lostn-
ir er þeir komust að því að
her Dahóma var skipaður æfð-
um og öflugum stríðskonum.
í dag er Dahomey friðsælt
landbúnaðarríki. Það lifir á út-
flutningi pálmakjarna, páima-
oliu og kaffi. Það þráir full-
komnun og nýsköpun landbún-
aðarins, svo það verði ekki eins
háð Frökkuni og nú er.
Margt sem tengir
Pinto sendiherra bendir á að
nú þegar sé að koma upp vís-
Búast má við sameiningar-
stefnu og eínræði í Afríku
n- KLUKKUNA vantar allt
af fimm mínútur í tólf í
Afríku. . ^
Þannig hljóðar eitt mál-
tæki, sem afrísku leiðtog-
arnir taka sér oft í munn,
til að sýna að allt er á síð-
ustu stundu og það má ekki
dragast lengur að snúa sér
að lausn alvarlegra framtíð-
arvandamála.
k__
| Fyrst og fremst er þetta
spurning um það, hvort hið
nýfengna frelsi fær staðizt
áreksturinn mikla milli gam
alla erfðavenja og ætt-
flokka annars vegar og hins
nýtízkulega tækniþjóðflélags
hins vegar. En allir eru þeir
ákveðnir í að koma á hjá
sér nýtízku þjóðfélagi.
Hvaða stefnur sigra?
1 Er líklegt að vestrænar hug-
myndir fái að ráða miklu við
mótun afrískra stjórnmála eða
4. grein eftir
IVftarguerite
Higgins
er hugsanlegt, að kommúnism-
inn verði yfirsterkari?
Ef sleppt er nokkrum hóg-
værum yfirlýsingum, um að í
ASríku geti allt komið fyrir, þá
virðast flestir þeirrar skoðunar,
að þróun mála í svörtu álfunni
verði sem hér segir:
i 1. Sameiningar stefna á eftir
að flæða yfir Afríku.
2. Það er mjög líklegt, að
einræðisherrar, svokallaðir
„sterkir menn“ taki völdin í Af-
ríkuríkjum. Völd þeirra munu
þó hvergi nálgast einræðið og
lögregluríkið í Sovétríkjunmn.
i — Við höfum alveg nýlega
öðlazt frelsið. Hví ættum við
þá að sleppa því aftur?, sagði
Ignacio Pinto fulltrúi Dahomey.
— Níutíu og níu prósent af
íbúunum í heimalandi mínu
vita ekki einu sinni, hvað
kommúnismi er, segir Paul
Freitas, utanríkisráðherra Togo-
lands.
t — Við viljum ekki binda
bagga okkar hnútum kommún-
ismans, segir Charles Okala,
utanríkisráðherra Kamerún.
En franskur stjórnmálamað-
ur segir í aðvörunartón. Bíðið
aðeins við, það er of fljótt enn
að segja um, hvaða illvirki
kommúnistar geta unnið hér.
Lýðræðisríki
Stjómskipunarform allra nýju
ríkjanna er lýðræðisfyrirkomu-
lagið. Þetta eru allt þingræðis-
lönd samkvæmt stjómarskránni.
í flestum er þingið aðeins ein
málstofa, sem er kosin með al-
mennum kosningum. Dómstól-
amir eru óháðir ríkisvaldinu og
grundvallar mannréttindi eins
og málfrelsi og ritfrelsi eru
tryggð í stjómarskránni.
Efnahagskerfi landanna er
nokkuð blandað. Senegal og
Súdan hafa mesta sósíalíska lög
gjöf, en blanda hana með því
að reyna að örva innflutning á
erlendu fjármagni til landsins.
Öll nýju ríkin, nema tvö, eru
runnin frá gamla franska ný-
lenduveldinu, sem tók yfir risa-
stórt svæði í Afríku og var að-
eins tengt saman af hinni
frönsku menningu.
Sundrung eða sameining
Athugið t. d. að á landssvæði
því sem fjórtán ný ríki hafa
nú risið upp á, innan landa-
mæra franska nýlenduveldisins,
eru töluð um 150 mismunandi
tungumál og minnsta kosti 30
mannfræðilegir flokkar lifa á
þessu sama svæði.
Landamæri voru dregin af
handahófi samkvæmt geðþótta
evrópskra landvinningakappa,
sem skeyttu því engu, þótt þeir
klyfu í sundur ættflokka og
sneiddu þorp sundur í miðju
með brandi landamæralínunn-
ar. —
Einhverntíma á liðinni tíð var
svo myndað ríkiskerfi í hverri
hýlendu, sem byggist á þessum
tilviljanakenndu landamærum.
Oft er útilokað að nýlenda geti
þrifizt sem sjálfstætt land. Hver
gæti t. d. viðurkennt íbúa Gab-
on — færri en 500,000 — sem
raunverulega þjóð.
Þrátt fyrir þetta var ákveðið
þegar Frakkar veittu nýlendum
sínum sjálfstæði, öllum á einu
bretti, að viðhalda skiptingunni.
Ein ástæðan fyrir því var sú,
að hvert ríki myndi fá eigin
fulltrúa á þingi SÞ, meira að
segja dvergríkið Gabon. Þessi
aðferð var einnig auðveldari og
fljótvirkari, heldur en að hefja
viðkvæma samninga um sam-
bandsstjóm, þar sem einn
stjómmálamaðurinn yrði að
lækka í tign fyrir öðrum.
Lanð gamalla sagna I ir að sambandi í hinu nána
En Pinto fulltrúi Dahomey efnahagskerfi, eins konar tolla-
spáir því að sambandi verði bandalagi fjögurra ríkja, Da-
komið á með einhverjum hætti. homey, Togo, Efra-Volta og
Land hans Dahomey er örmjó Niger.
Fólkið getur ferðast fram og
aftur um þessi’ ríki án vega.
bréfs, segir Pipto sendiherra, og
þetta á eftir að þróast. ^
Það má einnig benda á það
að ellefu hinna nýju ríkja hafa
óskað eftir því að mega vera
aðiljar að franska samveldinu.
Þar sem Frakkar hafa selt nýju
ríkjunum í hendur utanríkis-
málin, má heita að samveldið
sé nú aðeins formsatriði eitt.
Þó geta samveldissamkomur
skapað tækifæri til viðræðna
og kynningar. Samstarfið milli
hinna nýju afrísku ríkja 1
franska samveldinu var svo
náið, að þau greiddu næstum
því alltaí atkvæði öll sömun
á einn veg.
1 Dahomey er samsteypu-
stjóm margra flokka. En Pinto
sendiherra skýrir frá því að i
flestum Afríkulöndum stefni að
því að koma á einum allsráð-
andi flokki, eins og Þjóðþings-
flokknum í Indlandi, sem geti
falið í sér mörg sjónarmið. 4
En hví sjá menn því að hætt
sé við einræðisstjórn í Afríku-
ríkjum?
— Vegna þess, svarar Pinto,
að Afríkumenn eru , vanir þvi
að hafa sterka foringja. Við
höfum ekki efni á þeim lúxus
að standa í þingræðislegum
deilum. Við verðum að nota
alla orku oklsar til að bæta hag
þjóða okkar. Okkur liggur á.
Vísindalegri stjórnun
í atvinnurekstri
FIMMTUDAGINN 15. des. var _ var borin upp eftirfarandi til-
laga:
„Fundur, haldinn í Þjóðleik-
húskjallaranum 15. desember
1960, samþykkir að stofna félag
um framkvæmdastjórn, hagsýslu
og skyld mál í samræmi við upp
kast að samþykktum, sem lagt
er fram á fundinum. Framhalds-
stofnfundur félagsins, þar sem
samþykkt verði lög félagsins og
stjórn kosin, verði haldinn um
miðjan janúar 1961.
Jafnframt samþykkir fundur-
inn að kjósa þriggja manna
nefnd til þess að undirbúa fram-
haldsstofnfundinn." _
haldinn í Þjóðleikhússkjallaran.
um stofnfundur félags um
stjórnunarmál fyrirtækja og
stofnana. Til fundarins hafði
boðað undirbúningsnefnd, sem
skipuð var fulltrúum frá eftir-
töldum 10 aðilum: Alþýðusam-
bandi Islands, Bandalagi starfs-
manna ríkis og bæja, Félagi ís-
lenzkra iðnrekenda, Fjármála-
ráðuneytinu, Iðnaðarmálastotn-
un íslands, Raforkumálastjórn-
inni, Reykjavíkurbæ, Sambandi
íslenzkra samvinnufélaga, Sölu-
miðstöð hraðfrystihúsanna og
Vinnuveitendasambandi íslands.
Ákvörðun um undirbúning að
stofnun félagsins og tilnefningu
undirbúningsnefndar var tekin
á fundi ofangreindra aðila, sem
haldinn var 24. maí sl. Frá þeim
fundi og erindum, sem þar voru
flutt, er skýrt í 3.—4. hefti Iðn-
aðarmála í ár.
Á stofnfundinum voru mættir
rúmlega 60 manns, þar á meðal
fulltrúar ofangreindra aðila og
ýmissa stórra fyrirtækja og op-
inberra stofnana og félagssam-
taka, auk einstaklinga, Jak-
ob Gíslason, raforkumálastjóri,
setti fundinn f. h. undirbúnings-
nefndar. Fundarstjóri var kjör-
inn Gunnar Friðriksson, fram-
kvæmdastjóri, fulltrúi Félags
íslenzkra iðnrekenda í undir-
'búningsnefnd, og fundarritari
var kjörinn Glúmur Björnsson,
skrifstofustjóri.
Framsöguerindi fluttu J akob
Gíslason og Einar Bjarna-
son, ríkisendurskoðandi. Jakob
skýrði frá störfum undirbúnings
nefndar, en Einar gerði grein
fyrir alþjóðasamtökum, sem
nefnd hafa verið á ís-
lenzku „Alþjóðanefnd vísinda-
legra stjórnimarmála“ (Inter-
national Comittee of Scien-
tific Organization, skammstafað
CIOS). Ætlunin var að forseti
þeirra samtaka, Mr. Albrecht
Lederer, mætti á fundinum, en
sökum ófyrirsjáanlegra truflana
á flugsamgöngum tafðist för
hans, þannig að hann kom ekki
til landsins fyrr en að kvöldi 15.
des., eftir að fundinum lauk.
Að loknum framsöguerindum
Tillagan var samþykkt ein-
róma og í undirbúningsnefnd
voru kosnir Jakob Gíslason,
raforkumálastjóri, Einar Bjarna
son, ríkisendurskoðandi, og
Sveinn Björnsson, forstjóri Iðn-
aðarmálastofnunar Islands.
Á lista, sem frammi lá á fund-
inum, skráðu sig 53 aðilar, sem
ýmist ákváðu að gerast stofn-
endur félagsins eða óskuðu að
verða boðaðir á framhaldsstofn-
fund.
I fundarlok var sýnd ensk
kvikmynd úr safni Iðnaðarmála
stofnunar íslands. Myndin, sem
er með islenzku ta".i, fjallar um sinni, geta orðið félagar þess.
verkkönnun; enska heitið er
„Introducing Work Studies.“
Að kvöldi fundardagsins héidu
fulltrúar ofangreindra 10 aðila
í undiibúningsnefnd fund með
Mr. Lederer, og undirbúnings-
nefnd framhaldsstofnfundarins
ræddi ennfremur við hann
næsta dag um verkefni félagsins,
en Mr. Lederer, sem kom hér
við á leið til Bandaríkjanna,
hélt áfram för sinni að kvöldi
föstudagsins 16. desember.
I uppkasti, sem lagt var fram
á fundinum, að félagssamþykkt-
um er félagið nefnt „Stjórnun-
armálafélag íslands‘“, og um
markmið þess segir svo:
„Félaginu er ætlað að efla á-
huga á og stuðla að vísindalegrl
stjórnun, hagræðingu og al-
mennri hagsýslu í atvinnu-
rekstri og skrifstofuhaldi ein-
staklinga, félaga og hins opin-
bera — Á þann veg vill félagið
leitast við að bæta atvinnu-
hætti og verklega menningu og
stuðla að aukinni framleiðni.
„Markmiði sínu hyggst félag-
ið ná m. a. með því að efna til
fyrirlestrahalds. útvega rit um
þessi mál og stuðla að útgáfu
rita, að efna til námskeiða, og
gerast aðili að CIO'S.
Einstaklingar, félög, fyrirtæki
og stofnanir, sem stuðla vilja að
framgangi þess, sem stjórnunar-
málafélagið hefur á stefnuskrá
IIALLÓ HALLÖ
Verzlið milliliðalaus t
beint frá verksmiðjunni. Nærföt, peysur, golftreyjur,
sokkabuxur, barnabuxur með teygju, sloppar, barna
stakkar, vinnuskyrtur o. m. m. fl.
Aðeins á Víðimel 63.
Nærfataverksmiðjan LILLA HF.
Skattframtöl
fyrir einstaklinga og fyrirtæki gerð daglega í Hafnar
stræti 20 (Hótel Heklu), gengið inn frá Lækjartorgi.
Viðtalstími kl. 5—8.