Morgunblaðið - 27.01.1961, Blaðsíða 11

Föstudagur 27. JanQar 1961
MORGUNBLAÐIÐ
11
Jón HalIgrímsson bóndi,
Hnjúki — sjöfugur
í DAG þann 27. janúar er einn
af ágætustu mönnum í Húna-
vatnssýslu, Jón á Hnjúki, 70
óra. — Vil eg af því tilefni
segja fáein orð, þó áður hafi
eg nokkuð ritað um þenna vin
minn.
Jörðin Hnjúkur í Vatnsdal er
merkilegt setur fyrir margra
hluta sakir. Og ekki sízt vegna
þess, að af hnjúknum, sem bær-
inn stendur sunnan í, er eitt-
hvert fegursta útsýni sem til er
á íslandi. Þangað leggja margir
leið sína er óska að sjá lands-
ins fegursta dal, Vatnsdalinn.
Af Hnjúknum sést yfir hann
allan. Einnig yfir Þingið, Vest-
ur Asa, Skagaströnd og Skaga.
Og til norðvesturs sést um
Vesturhóp, norðanvert Vatnsnes
og til Strandafjalla. Má innan
þessa ramma sjá fágæta nátt-
úrufegurð og björgulegustu
byggðarlög sem fyrir finnast á
landi voru.
Á Hnjúki í Vatnsdal hefir
sama ættin búið næstum 200 ár
samfleytt og vonir standa til
að þar verði ekki brotalöm á,
hina næstu tíð.
Hallgrímur Jónsson og Þor-
björg Þorsteinsdóttir, foreldrar
Jóns bjuggu þarna rausnarbúi
um 50 ár. Var á þeirri tíð talið,
að á þeim stað væri einhver
traustasti og fyrirhyggjumesti
búskapur okkar sýslu. Hallgrím-
ur var sauðabóndi umfram
flesta aðra og lagði rækt við
þann atvinnuveg einna lengst af
Húnvetningum. Átti lengi stórt
hundrað fullorðna sauði á búi
sínu. Var orð á því gert að
sauðirnir frá Hnjúki þættu feg-
urstu og aðsópsmestu kindur,
sem fyrir fundust í göngum og
réttum. Að öðru leyti samsvar-
aði búskapur þessa bónda sauða
eigninni. Krafa sjálfsbjargar,
fyrirhyggju og manndóms var
ríkjandi hugsunarháttur á þessu
heimili, eins og gerðist á beztu
bænda bæjum á þeim tímum.
Jón Hallgrímsson ólzt upp við
þann hugsunarhátt og inndrakk
hann með móðurmjólkinni. —
Hann hefir líka fylgt honum
alla ævi og reynzt meðal nýt-
ustu og traustustu manna í okk-
ar góða héraði.
Leiðir okkar Jóns Hallgríms- ‘
sonar lágu fyrst saman á Hól-1
um í Hjaltadal, þar sem við j
vorum saman að námi einn
vetur. Tókst þá okkar á milli
örugg vinátta, sem síðan hefir
haldizt. Þar hefir aldrei borið
neinn skugga á. Þegar þetta var,
þá var Jón 18 ára gamall, en
hann vakti fljótt athygli á
glímufundum, sem óvenjulegt
hraustmenni. En þá þegar
fylgdi honum sú stilling og
prúðmennska er kom fram í
því sem öðru, að hann beitti
afli sínu alltaf vel. Eftir að
hann varð fulltíða maður munu
fáir eða engir hafa vitað um
afl hans og ekki hef og heyrt
þess getið , að honum hafi
nokkru sinni orðið aflfátt.
Jón tók við búi af föður sín-
Um á Hnjúki og hafði raunar
lengi áður verið aðal stoð heim-
ilisins á efstu árum föður síns.
Hann giftist 1923 Steinunni
Jósefsdóttur frá Miðhópi. Er
það mikil ágætiskona: fögur,
gáfuð og góðkvendi hið mesta.
Þau hjón eignuðust eina dótt-
ir bama, Guðrúnu, nú húsfreyju
á Hnjúki. Er hún gift Sigurði
Magnússyni frá Bakka. Búa þau
nú rausnarbúi á Hnjúki. Þau
eiga 3 efnilega drengi. Jón og
Steinunn bjuggu á Hnjúki til
ársins 1947, en fluttu þá til
Reykjavíkur og keyptu þar íbúð
á Eiríksgötu 35.
Þau fylgdu í búskap sínum
þeim ■ sama sið fyrirhyggju og
traustleika, sem ríkti á æsku-
árum Jóns á Hnjúki. Öruggar
fóðurbirgðir og góð meðferð á
öllum skepnum var greinileg-
asta einkennið, enda það sem
fyrr og síðar hefir verið undir-
staða að góðum heimilishag ís-
lenzkra bænda. Jón á Hnjúki
hafði stórt bú og afurðagott.
Allur hans efnahagur stóð föst-
um fótum. En þegar mesti böl-
valdur íslenzkra bænda, kara-
kúlpestin, herjaði Húnaþing og
sauðféð sem allt öryggi bygð-
ist á, hrundi niður á öllum árs-
tímum og öllum aldri, þá var
hinum ötula bónda á Hnjúki
nóg boðið. Hann taldi ástandið
óþolandi og litlar líkur til úr-
bóta. Þess vegna tók hann til
nýrra úrræða og flutti burt.
Var það vissulega ekkert eins
dæmi í sveitura. landsins á þeirri
tíð. En með sárum söknuði
horfðu sveitungar og héraðs-
menn á eftir hinni ágætu fjöl-
skyldu frá Hnjúki, svo sem og
ýmsum öðrum, sem fóru sömu
leið.
En hér fór betur en víða
annars staðar. Ungu hjónin
keyptu ættaróðalið þegar líkur
þóttu til að pestarfjandinn væri
að yfirbugast. Þau fluttu norður
og hófu stórmiklar framkvæmd-
ir í byggingum og ræktun, og
eftir rúmlega 9 ára Reykjavík-
urdvöl, fluttu hin eldri sæmd-
arhjón aftur á höfuðbólið og
hugsa víst ekki til burtfarar
aftur. Var heimkomu alls þessa
fólks tekið með fögnuði í Húna-
vatnssýslu. Og nú í dag þegar
ættarhöfðinginn er 70 ára verð-
ur áreiðanlega glatt á hjalla og
mikill gestafjöldi á hinu merka
höfuðbóli, Hnjúki í Vatnsdal.
Gestrisnin á Hnjúki er al-
kunn um Húnaþing. En hún
breyttist ekki neitt, þó að hjón-
in þaðan væru búsett í miðri
Reykjavík. Á Eiríksgötu 35
lögðu margir Húnvetningar og
aðrir vinir leið sína á þeim ár-
um. Og þar var þess skammt
að bíða að fyrir væru hlaðin
borð með alls konar góðgæti.
Hitt var þó meira virði, eins
og heima á Hnjúki, að alúð og
gleðskapur var fljótt í fullkomn
asta Iagi. Hjónin bæði eru glað-
lynd og fundvís á umræðuefni
og Jón hefir meðal margs ann-
ars þann hæfileika, að hann er
spilamaður ágætur og jafnvígur
á bridge og lamber. Á þeim
vettvangi mun hann aldrei láta
í minni pokann.
Jón Hallgrímsson er frekar
hlédrægur maður, einkum á op-
inberum vettvangi. Var þó nokk
uð með í félagslífi innan sveit-
ar og sýslu. Meðal annars 1
sveitarstjórn Sveinsstaðahrepps
alllengi. En hann er prýðilega
greindur og tillögugóður. Hefir
líka öruggar og fast mótaðar
skoðanir. Sigurður Baldvinsson
er um skeið var bóndi á Kornsá
sagði við mig: — Jón á Hnjúki
er greindasti maður í Vatnsdal.
Mér þótti þetta nokkuð mikið
sagt, því margir greindir menn
voru til samanburðar á þeirri
tíð og svo er enn. En Sigurður
sagði þetta sem örugga vissu
og eg þekkti það, að hann var
menntaður maður, athugull og
öfgalaus. Sagði því það eitt, er
hann taldi sjálfur satt og rétt.
Það er svo annað mál, að örð-
ugt er að bera saman greind
margra manna. Einn metur
þetta mest, annar hitt. Og menn
irnir eru svo ólíkir um margt.
Umsögn Sigurðar sannar þó það
sem mér er vel ljóst, að Jón
er enginn meðalmaður að gáfna-
fari. Hann hefir umgengnishæfi-
leika svo sterka, að fágætt er,
bæði í viðtali og framkomu. —
Hann á létt með að tala þann-
ig við karla og konur af öll-
um flokkum og stéttum, að all-
ir gangi ánægðir frá, en Jón
hafi það bezta upp úr samtal-
inu sem kostur er. Slíkir menn
á því sviði eru ekki á hverju
r

strái. Til þess þarf sérstæða
hæfileika.
En hvað sem öllu því líður,
þá er þó annað mest virði í
fari Jóns á Hnjúki. Það er hans
afdráttarlausi drengskapur og
það sem mér hefir bezt reynzt:
Hans óbrigðula vinátta. Eftir
meira en 50 ára náin kynni
hef eg aldrei fundið þar á neina
sprungu eða séð votta fyrir
nokkrum skugga. Slíkir mann-
kostir eru alltaf mikils virði
og í mínum huga hafa þeir
stígið í æðra veldi á síðari ár-
um, eftir því sem eg hefi oftar
kynnzt margvíslegum gagnstæð-
um einkennum í fari annara
manna.
Jón á Hnjúki er meðal mynd-
arlegustu manna: hár og þerk-
inn, beinvaxinn og að öllu hinn
karlmannlegasti. Stillingu og
prúðmenhsku ber hann með sér
svo ekki er um að villast.
Hann hefir lengst af ævi sinni
verið heilsuhraustur maður en
síðustu árin hefir út af því
brugðið, svo sem oft er þegar
á sjötugsaldurinn er komið. —
Þjáir hann einkum bilun 1
mjaðmarliðum, sem er einn al-
gengasti kvilli vinnulúinna
bænda og annara sem mikið og
langvarandi erfiði stunda.
Nú þegar þessi minn ágæti
vinur er 70 ára, þá flyt ég hon-
um innilegar þakkir fyrir ótal
margar ánægjulegar samveru-
stundir norðanlands og sunnan.
Eg þakka drengskap hans og
vináttu, sem alltaf er ómetan-
legt.
Honum og hans ágætu konu
óska og betri heilsu, en verið
hefir um skeið og allrar ham-
ingju á þeim ævikafla, sem enn
er ófarinn og sem eg vona að
verði sem lengstur. Og eg óska
honum til hamingju með það,
að hann hefir alla ævi verið
gæfusamur maður. Þá óska eg
líka dóttur hans, tengdasyni og
drengjunum þeirra glæsilegrar
framtíðar og allrar hamingju.
pt. Reykjavík, 26. janúar 1961
Jón Pálmason.
Dr. Sigurður Jónsson
prófessor — kvebja
SVIPLEG voru þau harmtíðindi,
er ég fregnaði síðla júlímánaðar
síðastliðinn, þá staddur erlendis,
að vinur minn og bekkjarfélagi
Sigurður Jónsson, prófessor við
háskólann í Chapel Hill í Norður-
Karólínu í Bandaríkjunum, hefði
látizt af slysförum 16. sama mán-
•aðar. Var Sigurður á heimleið frá
störfum einn í bifreið sinni og
mun hafa misst stjórn hennar
eða fengið aðsvif með þeim af-
leiðingum, er að ofan greinir.
Sigurður var fæddur 27. janáar
1919 í Flatey á Breiðafirði, en þar
bjuggu foreldrar hans, Jón Sig-
urður Sigurðsson, bóndi og póst-
afgreiðslumaður, og kona hans,
Sigríður Einarsdóttir.
Föður sinn missti Sigurður er
hann var 5 ára gamall, en hann
var sonur hjónanna Sigurðar
prests og síðar prófasts í Flatey
Jenssonar, Sigurðssonar rektors,
er var bróðir Jóns Sigurðssonar
forseta — og konu hans Guðrún-
ar Sigurðardóttur kaupmanns í
Flatey, Jónssonar.
Foreldrar móður Sigurðar voru
Einar bóndi í Bæ á Bæjarnesi í
Múlasveit, síðar í Firði í sömu
sveit og kona hans Jensína Jóns-
dóttir, bónda á Kirkjubóli á
Bæjarnesi, Bjarnasonar.
Sigurður ólst upp í Flatey hjá
móður sinni til 17 ára aldurs, er
hann var sendur til Reykjavíkur
til náms. Settist hann um miðj-
an vetur 1936 í 3ja bekk Gagn-
fræðaskóla Reykvíkinga og lauk
góðu prófi um vorið upp í 4.
bekk Menntaskólans í Reykjavík,
og stúdent úr stærðfræðideild
varð hann vorið 1939.
Við Sigurður áttum langa sam-
leið bæði í skóla og utan, en
kynni okkar hófust þá þegar er
hann kom til Reykjavíkur 1936.
Upp frá því tvinnuðust götur
okkar saman um margra ára
skeið við nám og varð úr góð vin-
átta.
Sigurður var sérstæður per-
sónuleiki, sem ekki líður þeim
úr minni, er kynntust honum til
einhverrar hlítar.
1 skóla markaði Sigurður sér
þegar í stað sess sem afburða
námsmaður, enda óvenju alhliða
greindur maður. Málamaður varð
hann þegar í upphafi góður, enda
segir svo í eftirmælum samkenn-
ara nans við háskóla þann, er
hann starfaði við, er hann iézt,
að hann hafi lesið tólf tungumál.
En sér í lagi voru honum þó
raunvísindin hugleikin, enda
naut Sigurður snemma maklegr-
ar viðurkenningar kennara sinna
vegna frá'bærra hæfileika á sviði
stærðfræði og eðlisfræði. 1 hugs-
un var Sigurður einkar skír og
fáum hef ég kynnzt, sem hefur
verið jafnlagið og honum að gera
torskilin viðfangsefni að leik ein-
um með umgerðarlausri og rök-
rænni framsetningu.
Um aðra hluti var Sigurður
hinn mesti mannkostamaður,
skemmtilegur að eðlisfari og
hnyttinn í góðra vina hópi, en
þó alvörugefinn og traustur við
leik og í raun.
Það var því vart tiltökumál
þótt Sigurður gerðist við fyrstu
kynningu hinn mesti auðfúsugest
ur í hópi okkar bekkjarfélaga,
enda varð sú raunin á, að jafnan
var fyrst leitað í smiðju til hans,
er sérstakan vanda bar að hönd-
um við námið.
Eru mér minnisstæðar margar
stundimar, er safnazt var saman
og setið kvöld- og jafnvel allt að
næturlangt hjá Sigurði í þessu
skyni, en hann bjó öll námsár
sín í Reykjavík hjá föðursystur
sinni, Olöfu, og manni hennar
Olafi T. Sveinssyni, skipaskoðun-
arstjóra, er nú er látinn fyrir
nokkrum árum. Reyndust þau
Sigurði eins og umhyggjusamir
foreldrar, og hefur dvöl hans
hjá þeim ágætu hjónum án efa
síðar meir orðið honum farsælt
veganesti, en heimili þeirra hjóna
heimilisbragur allur og atlæti,
var allt til slíkrar fyrirmyndar
að af bar.
Að stúdentsprófi loknu lagði
Sigurður fyrir sig lyfjafræðinám
og lauk fyrra hluta prófi í þeirri
grein við Lyfjafræðingaskóla Is-
lands, haustið 1942.
Síðar um veturinn fór hann til
Bandaríkjanna til frekara náms
og lauk kandídatsprófi (B. Sc.) í
lyfjafræði við Philadelphia Col-
lege of Pharmacy and Science í
Philadelphiu sumarið 1944.
Sama haust hefur Sigurður svo
framhaldsnám við háskólann í
Wisconsin í Madison, og gerir
nú efnafræði að aðalnámsgrein
sinni. Frá þeim skóla lýkur hann
meistaraprófi (M. S.) vorið 1946.
Vann hann þar undir handleiðslu
dr. Melvins Dunkers, en meist-
araritgerð hans nefnist: The
Treatment of B-4 Cholesterone-3
Methanol and Mercuric Acetate
or in the Presence of Alkaline
Catalysts.
Þessu næst kemur Sigurður
aftur til Islands og tekur við
starfi í Reykjavíkur Apóteki.
Hugur Sigurðar stóð ávallt til
enn frekara náms og sumarið
1948 fer hann aftur til Bandaríkj
anna og innritast í efnafræðideild
háskólans í Delaware í Newark.
Eftir þetta kom hann ekki til
Islands aftur nema í flugumynd,
enda gerðist hann skömmu síðar
bandarískur þegn.
Við háskólann í Newark lagði
hann fyrst og fremst stund á líf-
efnafræði, en aðalkennari hans
og leiðbeinandi varð þessu sinni
dr. William A. Mosher, forstöðu-
maður efnafræðideildar háskól-

ans, þekktur lífefnafræðingur
vestan hafs. Naut Sigurður styrks
við nám þetta frá stofnun, sem
tengd er háskólanum. (The
Biochemical Research Founda-
tion). Er það eftir dr. Mosher
haft, að hann telji Sigurð einn
efnilegasta nemanda, er hann
hafi fyrr eða síðar leiðbeint.
Doktorsprófi (Ph. D.) í líf-
efnafræði lauk Sigurður haustið
1950. Verklegt viðfangsefni hans
til þess prófs fjallaði um efna-
skipti í , lífrænum vefjum með
geislavirkum efnum, en doktors-
ritgerð hans ber heitið: Meta-
bolism of Serine and Formalde-
hyle in Vivo and ehe Possible
Abnormalities Therein in Cancer,
Síðar þetta haust gerist Sig-
urður kennari en verður síðar
prófessor við nýstofnaðan lyfja-
fræðingaskóla í Boston, New Eng
land College of Pharmacy. Við
þennan skóla starfar hann þar til
að hann fær kennarastöðu við
lyfjafræðideild háskólans í
Chapel Hill í Norður-Karólínu
haustið 1956, og er gerður að
prófessor við þann skóla í júli
1959.
Sigurður var ókvæntur og bam
laus. Var útför hans gerð 20. júU
sl. frá Unítarakirkjunni í Mel-
rose í Massachusetts og hann jarð
settur í Wyoming kirkjugarði þar
í borg.
Er systir Sigurðar, Ragnheiður,
búsett í Meircse, en hún er gift
bandarískum manni, og býr móð
ir þeirra hjá þeim.
Bróður átti Sigurður, Ásgeir
verkfræðing, er dvelur um stund
arsakir í Bandaríkjunum ásamt
fjölskyldu sinni, og starfar hann
í Knoxville í Tennessee.
Eg veit, að ég tala fyrir munn
allra okkar bekkjarfélaga, er ég
votta móður Sigurðar, systkin-
um hans og föðursystur, Olöfu,
mína einlægustu samúð.
Við munum ávallt minnast Sig
urðar með þökk fyrir góða sam-
fylgd, sem því miður var svo
fyrirvaralaust endir á.
ívar Daníelsson