Morgunblaðið - 24.03.1961, Blaðsíða 3

f Föstudagur 24. marz 1961
MOR'CVNBl 4 Ð1Ð
3
♦
Hus Kroge rhjonanna.
Rússneskur njdsnahringur
Réltarhöldin í London leiða
Ijós hina fulikomnu tækni
russneskra njósnara
SVO SEM skýrt var frá í
blaðinu í gær, var kveðinn
upp dómur í njósnamálinu í
London sl. miðvikudag. Hin-
ir fimm ákærðu voru allir
sekir fundnir og hlutu fang-
elsisdóma frá 15 til 25 ára.
Eru það þyngstu dómar, sem
fallið hafa í njósnamáli í
Englandi á friðartímum.
Réttarhöldin í máli þessu
hófust 13. marz sl. Ríkissak-
sóknarinn, Sir Reginald
Manningham Buller, skýrði
þar frá því, að fylgzt hefði
verið með hinum fimm
ákærðu í sex mánuði áður
en unnt var að láta til skar-
ar skríða gegn þeim og hefðu
Rússum verið veittar ýmsar
afar mikilvægar upplýsingar
um kafbátavarnir Vestur-
veidanna á því tímabili.
Þar sem sakborningar báru
allir af sér sök framan af
réttarhöldunum, varð sak-
sóknarinn að leggja fram
ýmis gögn í málinu, sem
varpað hafa greinilegu ljósi
á hinn fullkomna tækniút-
búnað, sem rússneska leyni-
þjónustan hefur á að skipa.
Höfuðpaurinn í njósna-
hringnum var Gordon nokk-
ur Amold Lonsdale, sem
starfaði sem kaupsýslumaður
í London. Hann kvaðst vera
kanadiskur ríkisborgari, en
hið kanadiska vegabréf hans
var falsað og þykja allar lík-
ur benda til þess að hann sé
Rússi, 37 ára gamall og
starfsmaður rússnesku leyni-
þjónustunnar. Með einhverju
móti, sem ekki er fullkunn-
ugt, tókst Lonsdale þessum
að komast í samband við
Henry Frederick Houghton
og unnustu hans, Ethel Gee,
sem bæði unnu í rannsókn-
arstöð brezka flotans í Port-
land. Houghton er maður
hálfsextugur en ungfrú Gee
er 46 ára. Houghton hafði ’
með höndum venjulegt skrif-
stofustarf í Portland ,en jafn
framt aðgang að ýmsum
leyndarskýrslum flotamála-
ráðuneytisins. Hann hélt því
fram í réttarhöldunum, að
Lonsdale hefði kynnt sig sem
liðsforingja í bandariska
flotanum og ynni hann í nán
um tengslum við sendiráð
Bandaríkjanna í Bretlandi.
Hefði Lonsdale sagt, að hann
hefði hug á að afla sér frek-
ari upplýsinga um síðustu
tilraunir Breta á sviði kaf-
bátavarna. Ekki taldi ríkis-
saksóknarinn Houghton segja
allan sannleikann í þessu
efni, en annað hefur ekki
sannazt.
Leitað í tíu ár
í júlímánuði sl. var það
sannreynt, að Houghton og
ungfrú Gee áttu reglulega
stefnumót við Lonsdale kaup
sýslumann einhversstaðar í
námunda við Old Vic-leik-
húsið í London. Þar hafði
Lonsdale tekið við upplýs-
ingum, sem í ákæruskjalinu
voru sagðar „líklegar til að
verða andstæðingi að veru-
legu gagni“. Það varð einnig
brátt upplýst, að Lonsdale
heimsótti reglulega hjón ein,
sem bjuggu í smáhýsi í Ruis
lip, úthverfi Lundúnaborgar.
Nágrannarnir gáfu þær upp-
lýsingar, að þar byggju hjón-
in Peter Kroger og kona
hans Helen. Þau héldu því
fram til hins síðasta, að þau
væru kanadískir ríkisborgar-
ar, en höfðu í fórum sínum
vegabréf til Nýja-Sjálands.
Nú er hinsvegar komið í
ljós, að þau eru bandarískir
ríkisborgarar, Lorna og
Maurice Cohen, sem leitað
hefur verið um tiu ára
skeið. Höfðu þau flúið frá
New York rétt fyrir hand-
töku Rosenbergshjónanna og
myndir af þeim hjónum fund
ust á rússneska njónsafor-
ingjanum Rudolph Abel,
sem handtekinn var 1957.
Á heimili Cohenshjónanna
fannst afarsterk sendistöð af
fullkomnustu gerð. Mátti
nota hana jafnt til að taka
við upplýsingum og senda
þær í þrjú þúsund mílna
fjarlægð. Gat stöðin sent 240
orð á mínútu og breytt þeim
jafnóðum í dulmálsskeyti. —
Þessi útbúnaður var venju-
lega falinn í eldhúsi þeirra
hjóna. Ennfremur fundust
hjá þeim 9 þús. dalir í banda
rískum gjaldeyri og ferða-
ávísunum, sígarettukveikjar-
ar með leynihólfum, sím-
lyklar, svo og tæki til Ijós-
myndunar handrita. Geta
slik • tæki minnkað filmurn-
ar niður í mikromyndir, sem
eru ekki stærri en venju-
legur punktur í lesmáli.
í réttarhöldunum hefur enn
fremur komið í ljós að rúss-
neskir njósnarar bera dul-
málslykla á mjög þunnum.
hvítum pappírssneplum, serrf
eru svo eldfimir, að þeir
hverfa á einu andartaki, sé
logandi eldspýta borin að
þeim. Auk þess hafa þeir
efni sem geta gert mikró-
myndir ósýnilegar og jafn-
framt sterkar smásjár á
stærð við sígarettur.
Fylgzt me'ð þeim í 6 mánuði
í réttarhöldunum reyndi
Lonsdale að taka á sig sök
Cohenhjónanna, en það hafði
ekki tilætluð áhrif, þar sem
flest sönnunargögnin fund-
ust á heimili þeirra. Er tal-
ið, að þau hafi annazt send-
ingu allra upplýsinga til
Rússlands og auk þess
skriffinsku njósnahringsins.
Hin ákærðu hafa því öll
verið dæmd sek fyrir njósn-
ir og samsæri. Hlýtur Gordon
Lonsdale 25 ára fangelsi,
Cohenhjónin 20 ára fangelsi
hvort um sig og Houghton
og Ethel 15 ára fangelsi
hvort.
Sem fyrr segir, hafði
brezka leyniþjónustan fylgzt
með starfsemi þeirra um sex
mánaða skeið þar til þau
voru handtekin 7. janúar sl.
Þá hafði Lonsdale fyrir
skömmu fengið í hendur frá
ungfrú Gee mikrófilmur af
230 blaðsíðna nýrri leyni-
skýrslu brezka flotamálaráðu
neytisins, þar sem fjallað. var
um árangur nýjustu rann-
sókna á sviði kafbátavarna.
Neytendasamtökin mótmæla
STJÓRN Neytendasamtakanna
hefur ritað landbúnaðarnefnd
N.d. Alþingis bréf, þar sem lagzt
er eindregið gegn frumvarpi því,
6em nefndin hefur lagt fram um
breytingu á lögum um fram-
leiðsluráð o. fl. nr. 59/1960. Ef
frumvarpið yrði að lögum, myndi
Samband eggjaframleiðenda fá
einkasölu á eggjum í heildsölu.
Stjórn Neytendasamtakanna tel-
Ur víst, að samþykkt frumvarps-
ins myndi vekja að vonum mikla
óánægju meðal neytenda. En
jafnframt myndi slík löggjöf
vera mjög óæskileg frá þjóhags-
legu sjónarmiði. Nægir að benda
á nokkur atriði þessu til stuðn-
ings:
Útlokun samkeppni
Tilgangur einkasölu eða ein-
okunar fer aldrei á milli mála.
Hann á að tryggja þeim, sem
hana hefur, hið hæsta verð og
hinn mesta ágóða, sem fáanlegur
er, með útilokun allrar sam-
keppni. í greinargerð frv. er
einnig sagt beinum orðum, að
slíkt þurfi að gera til að tryggja
framleiðendum það, sem þeir
kalla „jafnast og eðlilegast verð“.
Getur engum dulizt, við hvað er
átt með þeim orðum.
Framleiðendur fjarri markaði
Stundum sparar einkasala og
einokun framleiðslu- og dreifing-
arkostnað, svo að jafnvel neyt-
endur njóta einhvers brots af
því. En hér er þessu öfugt farið.
Höfuðástæða fyrir nauðsyn einka
sölu er af framleiðendum sögð
sú, „að framleiðendur eru yfir-
leitt langt frá markaðsstað". Og
vissulega er það rétt athugað, að
fengist einkasala, gerði þetta ekki
svo mikið til. Eggin yrðu að vísu
dýrari og eldri, er þau væru boð-
in neytendum, en samkeppni við
einkasöluna væri þá orðin lög-
brot, sem strangt yrði tekið á.
Þær ástæður, sem framleiðendi
tilfæra skv. greinarg. frv. fyn.
nauðsyn einkasölu vegna hags-
muna neytenda, eru með öllu
óraunhæfar. Það þarf enga einica
sölu eða einokun til að dreifa
eggjum skipulega, starfrækja
Frh. á bls. 23
Ríkisábyrgðir og
Ásfjall h.f.
Kommúnistar hafa á Alþingi
flutt þingsályktunartillögu um,
að skipuð verði sérstök rann-
sóknarnefnd, sem rannsaki við-
skipti hlutafélagsinS Ásfjalls i
Hafnarfirði og Axels Kristjáns-
sonar út af togaraútgerð og ríkis-
ábyrgðir í sambandi við togara-
kaup. Útgerð þessi hefur orðið
gjaldþrota eins og svo margar
aðrar togaraútgerðir, t. d. allar
á Austúrlandi undir æðstu stjóra
Lúðviks Jósefssonar. Rikissjóður
mun tapa verulegu fé vegna
ábyrgða, eins og hann hefur gert
annars staðar þar sem líkt hef-
ur farið. Morgunblaðið mælir
ekki bót þeim hætti, sem hér hef-
ur verið á hafður um ríkisábyrgð
ir og skapað hefur rikissjóði æ of-
an í æ stórfelt tap og stuðlað að
hvers kyns vandræðum. Þvert á
móti leggur blaðið megináherzlu
á að þannig sé búið að atvinnu-
vegunum að þeir geti þegar vel
árar safnað veruiegum sjóðum
til endurnýjunar og uppbygging-
ar og verði þá ííka að standa sjálf
ir undir skuldbindingum sínum
og geti ektoi velt ábyrgðinni yfir
á ríkissjóð. Hitt verður ekki talið
drengilegt að ráðast að þessu
eina fyrirtæki og krefjast rann-
sóknar á rekstri þess á sama tíma
og líkt hefur farið með fjölmörg
önnur fyrirtæki. Annað hvort
virðist eiga að rannsaka rekstur
þessara fyrirtækja í heild eða þá
að láta við það sitja, sem orðið
er, en láta óhöppin sér að kenn-
ingu verða. En þá skýtur nokk-
uð skökku við um afstöðu stjórn
arandstæðinga, því að ríkisstjórn
in hefur gert tillögur um að hafa
annan og heilbrigðari hátt á við
veitingu ríkisábyrgða en verið
hefur á sukktímabili vinstri
stefnunnar, en þá snúast stjórn-
arandstæðingar öndverðir og
vilja viðhalda hinu algjöra
ábyrgðarleysi.
Ferðamál enn
í Morgunblaðinu í gær er birt-
Ur athyglisverður útdráttur úr
skýrslu Fraikkans Georges Le-
Brec, sem hér hefur dvalið og
rannsakað aðstæður til a'ð auka
atvinnu íslendinga af ferðamönn-
um. Mikið hefur nú verið rætt
um þetta efni og virðist tímabært
að láta nú hendur standa fram
úr ermum. Orðin eru þegar nægi
lega mörg, nú vantar framkvæmd
irnar. í tillögum Frakkans er
athyglisvert nýmæli, Hann vill
einbeita kröftunum að ákveðnum
ferðamannasvæðum i stað þess að
dreifa þeim svo að lítið gagn
•erði að. Fljótt á litið virðist
I ga þessi mjög athyglisverð
„g ekki ætti að vera óviðráðan-
legt kostnaðarins vegna að hrinda
henni í framkvæmd.
Er þetta kommúnismi?
Tíminn er alltaf af og til að
kenna Morgunblaðinu um að hafa
„komið kommúnistaorðinu á
blaðið“. I Alþýðublaðinu í gær
er grein, þar sem vitnað er í
eftirfarandi orð úr leiðara Tím-
ans árið 1951:
„Á þetta var bent vegna þess
tilefnis að málgagn kommúnista
hafði farið svívirðilegum orðum
um dómstólinn í Haag og haldið
því fram að smáþjóðir ættu að
einskisvirða hann. Úrskurður
hans í landhelgisdeilu Norð-
manna og Breta hefur nú sýnt,
hver ávinningur það er fyrir smá
þjóð, að slíkur dómsstóll er til.
Kommúnistar hafa hinsvegar
6.-it hér eins og oftar, að þeir
reyna að óvirða og eyðileggja
allt það sem eytour öryggi og rétt
smáþjóða og munu flestir geta
rennt grun í af hvaða ástæðum
það er“.
Ef þetta var kommúnismi 1951,
hvað er það þá 1961?