Morgunblaðið - 08.04.1961, Blaðsíða 10

10
r
MORGVNBLAÐIÐ
Laugardagur 8. apríl 1961
Svaf hjá svíni
í brjár nætur
RANNSÓKNARSTÖRFIN
geta leitt vísindamennina til
þess að velja sér hina undar-
legustu refckjunauta!
Þannig fór t.d. fyrir Frank-
lin Privette, að hann varð að
sofa í svínastíu þrjár nætur
1 röð til þess eins að vera við-
staddur þegar gyltan yrði létt
ari.
Privette þessi var að búa sig
undir að skrifa doktorsrit-
gerð í smáverulíffræði við
læknadeild Stanfordháskóla.
Hann þurfti að fjarlægja
nokkna af grísunum frá móð-
urinni, áður en þeir næðu að
sjúga hana. Tilgangurinn með
þessu óvanalega tiltæki var að
rannsaka, hvernig móteitur
myndast í líkamanum. Mót-
eitrið er ein herzta vörnin, sem
dýr — þar með taldir menn
— hafa gegn sjúkdómum. Hjá
flestum dýrum ganga slík mót
eiturefni í erfðir. f*ó eru
nokkrar undantekningar, og
eru svínin ein af þeim.
Privette hefði eins vel get-
að notað hesta, kýr, kindur
eða jafnvel geitur við rann-
sóknina. En honum virtist
auðveldara að eiga við grísina
en nýfæddan kálf eða fola, og
þeir eru líka fleiri undan
sömu móður.
Privette fór því á stúfana
og fékk lánaða „ólétta" gyltu
frá Redwood City og flutti
hana í dýrahúsið við tilrauna
stöðina í Stanford. í þrjár
nætur samfleytt svaf hann í
svefnpoka i námunda við
hana, svo að haun gæti
fylgzt með því, þegar hún
yrði léttari. i
Fyrsti grísinn fæddist kl.
þrjú , þriðju nóttina. Privette
vakti með ungu f jölskyldunni,
þar til tólf grísir voru fæddir.
Hinn síðasti kom í heiminn
um klukkan níu næsta morg-
un.
Sex grísir voru settir i sótt
hreinsaða poka til þess að að-
skilja þá frá móðurinni. Og
síðan hófst rannsóknarstarf
vísindalegum tilgangi
Privettes. Fyrst þurfti að ge!a
grísunum næringu, en ekki
mátti það vera mjólk, bví að
hún inniheldur móteitur.
Fram úr þessu réð barnalækn
ir, dr. June Allansmith, sem
fann upp hæfilega blöndu úr
soj abaunam j ólk.
En ekki var allt fengið með
þessu' því að nú var ekki
hægt að koma blöndunni i
grísina gegnum túttu. Loks
var það ráð tekið að útbúa
litla pípu með plastslöngu á
endanum, og gekk það greið-
lega. Síðar var notuð stór
sprauta með svipaða totu, og
eftir fáeina daga voru grísirn-
ir farnir að totta túttu á venju
legum barnapela.
Það er ekki lítið verk að
gefa sex óværum grísum, þó
svo að allt gangi að óskum.
>ví var það, að Privette fékk
sér til aðstoðar annan barna-
lækni, dr. Vincent Messian,
sem einnig fékkst við rann-
sóknir við háskólann.
Til þess að afla sér meiri
þekkingswr á uppruna mót-
eitursins og starfsemi líkam-
ans til að verjast sjúkdómum,
varð Privette að örva mót-
eiturmyndunina. Þetta gerði
hann með því að gefa grísun-
um eina bakteríutegund og
sprauta í þau annarri.
Eftir það var gerð hver til-
raunin af annarri á grísunum
til þess að fá úr því skorið,
hvaða vefir líkamans það eru,
sem mynda móteitrið, er herj
ar svo aftur gegn sjúkdóm-
unum.
Með því að fjarlægja úr
grísunum smáhluta af vefn-
um gerði Privette sér vonir
um að geta fylgzt með fyrstu
móteiturmyndununum í vefja
fmmunum.
Til samanburðar tók Pri-
vette þrjá af grísunum, sem
hann hafði skilið eftir hjá
móðurinni, og kom þeim í
snertingu við einn af sýklun-
um. Þó að móteitur móður-
innar hafi hér áhrif, taldi
hann, að hún hefði ekki fyrr
komizt í kynni þið þá sýkla-
tegund, sem notuð var.
„Ef árangurinn af þessum
rannsóknum verður einhver,
reynum við aftur,“ sagði Pri-
vette, þegar tilraunastarfið
stóð sem hæst. Hann kvaðst
vera reiðubúinn að dvelja
aftur nokkrar nætur í svína-
stíunni, ef það gæti orðið til
þess að varpa ljósi á hina
veigamiklu líkamsstarfsemi,
sem verndar okkur gegn sjúk
dómum.
(The Johns Hopkins University).
,Margs þarf búið við'
Níu af hverjum tíu
„VANDAMÁL sveitanna", nefnd
ist ræða, er lesin var upp í
Ríkisútvarpinu á vegum Bún-
aðarfél. íslands, á svonefndri
„kvöldvöku bænda“, fimmtud.
23. marz sl. af manni, úr bú-
fjárræktarnefnd ný-afstaðins
Búnaðarþings.
Var þetta hin átakanlegasta
lýsing af þjáningum ungra
bændaefna, vegna kvenmanns-
leysis, einhverstaðar á landinu,
eða jafnvel í sveitum þess yfir-
leitt. Var bent á að Búnaðar-
félagi íslands væri skyldast að
bæta úr þessum ókjörum, t.d.
með stofnun nýrrar deildar, eins
konar hjónabands-„shoppu“ og
svo því, er hvergi má nú vanta,
sjóðsstofnun til þess að styrkja
fyrirtækið fjárhagslega. Reyndar
var þess ekki getið, á þessu
stigi málsins, hverjir ættu að
leggja sjóðnum til féð, en vænt-
anlega yrði það tekið af óskiptu
andvirði landbúnaðarvara, býst
ég við.
Það er nú svo, — maður gæti
samkvæmt þessu ætlað, að ann-
aðhvort hefði nú gerzt, að hið
aldagamla, hefðbundna „einka-
framtak” í ástarmálum, hefði nú
gengið sér svo rækilega til húð-
ar, að ekki væri lengur við-
hlítandi — eða þá hitt, að
væntanlegir brúðgumar gerð-
ust nú svo heitttrúaðir á ágæti
opinberrar íhlutunar í öllum
greinum þjóðlifsins, (t.d. hafa
nautgripa- og hrútasýningar þótt
gefa góða raun) að þeir teldu
að hér ætti ríkisstofnun að
taka við af úreltu einstaklings-
framtaki og senda tilvonandi
brúðir heim til þeirra svein-
anna, þeim að fyrirhafnar og
kostnaðarlausu, eins og gómsæt-
ar rjómatertur á kristalsfötum.
Jafnframt þyrfti svo að líta í
skattskrár væntanlegra brúð-
guma og athuga hvort „blank-
heitin“ væru ekki nægileg til
þess að réttlæta styrkveitingu
úr hinum nýstofnaða sjóði í
þessu skyni, fyrir flutningsgjaldi
meyjanna á sýningarstað og ef
til vill svolítið ríflegri en far-
gjaldinu næmi, er nota mætti
til þess að halda þeim svolít-
ið gildi eftir ferðavolkið og
slæva athygli þeirra með því á
lúxustilverunni er þær ættu í
vændum á slíkum sælustað, eftir
vígluna, ef einhver yrði.
Það virðist standa stórhugur
og glæsileg reisn bak við þetta
væntanlega fyrirtæki. En þrátt
fyrir það vildi ég mega efast
um að réttur vettvangur fyrir
svona lagaða „nýsköpun“, væri
skemmtiatriði á kvöldvöku í rík
isútvarpinu, sem kennd var við
bændur.
Og ég vil spyrja: er unt að
„útvarpa" bændastétt landsins
hundflatari undir skop alls al-
mennings í landinu, en gert var
með þessari „skemmtilegu“
ræðu, i áheyrn alþjóðar?
Ég held að Búnaðarfélag ís-
lands, sem því miður, bar vissa
ábyrgð á þessari dagskrá, hafi
öðrum og meiri nauðsynjamál-
um að gegna fyrir bændur. Og
einnig hitt, að hjónabands- og
ástamál bænda, bændaefna og
yfirleitt alls þess fólks sem í
sveitunum býr, heyri ekki ennþá
undir „búfjárræktarnefndir" eða
Búnaðarfélag íslands, með allri
virðingu þó fyrir þeirri stofnun.
Sigurður á Laugabóli.
GLEÐILEIKURINN „Allra
meina bót“ hefir nú verið
ýndur þrisvar sinnum. Bryn-
ólfur Jóhannesson sést hér í
hlutverki Andrésar. — Næsta
sýning gleðileiksins er í kvöid
kl. 11,30.
EFTIR því sem næst verður
komizt, hafa bátarnir, sem
leggja hér upp í Reykjavík
landað alls frá byrjun ver-
tíðar til marzloka um 4360
lestum af óslægðum fiski. —
Er það miklu minni afli en
kominn var hér á land á
sama tíma í fyrra. Var afl-
inn þá rúmlega 8000 lestir
af slægðum fiski.
Frá miðjum marzmánuði til
Einkaskeyti til Mbl.
frá Kaupmannahöfn 6. apríl
PRÓPESSOR Frederik Nielsen
skrifar í dagblaðið Aktuelt, að
rökin gegn afhendingu íslenzku
handritanna séu ekki ýkja sterk.
Prófessorinn segir: — Við feng
um þessi handrit sem gjöf, en
ekki gjöf til okkar heldur til
íslendinga. Ákvarðanir erfða-
skrár Árna Magnússonar hindra
ekki að. handritin séu afhent.
Árni hefði óefað óskað þess að
handritin færu til íslands, ef
hann hefði séð fyrir stofnun ís-
Xenzks háskóla.
Menn ræða um þjóðarrétt er
það ekki annað en hájntogun.
Spyrjið fólk á götunum í Kaup-
mannahöfn um handritin. Níu
manns af hverjum tíu þekkja
ekkert til þeirra, en í Reykja-
vík hafa níu af hverjum tíu
marzloka var aflinn mjög sæmi-
legur, alls um 2300 tonn. í báta-
flotanum sem héðan stundar veið
ar eru alls um 30 bátar og eru
rúmlega 20 þeirra á netum, en
sjö eru á línu.
Um mánaðamótin var Ásgeir
aflahæstur Reykjavíkurbátanna
með 279 tonn. Pétur Sigurðsson
með 266, Helga 260, Hafþór 254,
Svanur 243 og Björn Jónsson 213
tonn.
Ásgeir hafði einnig orðið afla-
hæstur á tímabilinu frá miðjum
marz til mánaðamóta með alls
tæplega 170 tonn.
góða þekkingu á þeim.
Nýjustu rannsóknir á handrit-
unum eru gerðar af íslending-
um. Njálssaga Einars Ólafa
Sveinssonar, sem komin er út á
norsku — en ekki á dönsku —
sýnir greinilega hve íslenzkar
minjar eru lifandi í hugum ís-
lendinga.
Rit Sigurðar Nordals hafa til
að bera allar nýjustu rannsókn-
ir, sem engin bókmenntasaga
dönsku menntaskólanna virðist
hafa tileinkað sér.
Þá fyrst fær gjöf gildi
Þetta er mál sem ekki er hent
ugt að ræða lögfræðilega, held-
ur Nilsen áfram. Við eigum að
gefa íslendingum handritin af
því, að þau eru lifandi hluti af
sjálfsvitund íslands — vegna
þess að þau fá á íslandi jafn
góða meðferð og í Danmörku —.
vegna þess að þjóðleiki og þjóð.
artilfinning Dana viðurkennir
hvað handritin hafa að segja
fyrir unga þjóð sem er forn.
Við gefum handritin ekki frá
okkur léttir í huga, en gjafir
fá þá fyrst gildi, þegar gefand-
inn missir næstum jafn mikila
og þiggjandinn vinnur.
Nýr skrifstofustj.
Á FUNDI bæjarráðs fyrir páska
var samþykkt að setja Svein
Ragnarsson húsnæðisfulltrúa, til
að gegna starfi skrifstofustjóra
framfærslumála í stað Ólafa
Sveinbjörnssonar. Hefur honum
verið veitt lausn frá þessu starfi,
vegna verkefna, sem honum
hafa verið falin sem ritara
bæjarstjórnar og við samningn
og endurskoðun reglugerðax á
sviði framfærslumála.
Heildarafli Reykja-
víkurbáfa 4300 t.