Morgunblaðið - 15.04.1961, Side 13

Laugardagur 15. aprQ 1961
MORGZJNBLAÐIÐ
13
Sigur&ur A. Magnússon skrifar frá ísrael
Eichmann ætlar aö stökkva
hlæjandi í gröfina
ÞVl FER fj arri að viðhorf manna
í ísrael til réttarhaldanna yfir
Adolf Eiehmann séu á einn veg.
Að sjálfsögðu líta margir svo á,
að rétt hafi verið að draga hann
fyrir dóm, ekki aðeins vegna
eigin glæpa, heldur einnig til að
minna heiminn á það sem gerð
ist fyrir einum fimmtán, tuttugu
árum, þegar ein af menningar-
þjóðum Evrópu umhverfðist í
villdýr og aðrar þjóðir voru
meira og minna sinnulausar um
örlög þeirra milljóna gyðinga
sem nazistar voru að uppræta.
En í ÍCrael búa líka tugir þús-
unda gyðinga sem aldrei höfðu
neitt af ofsóknum nazista að
segja, gyðingar frá Afríku og ná
lægum Austurlöndum. Þeir eiga
lítið sameiginlegt með gyðingum
frá Evrópu annað en ætternið
og hafa af þeim sökum önnur
viðhorf til atburðanna í Þýzka-
landi. Margir þeirra eru mótfalln
ir öllu umstanginu kringum þessi
xéttarhöld og telja að rétt hefði
verið að fjalla um mál Eichmanns
í kyrrþey eða bara láta hann eiga
sig.
Meðal gyðinga frá Evrópu eru
margir sem eiga um sárt að
binda, hafa misst ættingja og vini
í blóðbaði nazista. Þeim finnst
ástæðulaust að ýfa upp gömul
sár og vekja til lífs allar þær
hörmulegu minningar sem þeir
hafa verið að reyna að gleyma
á undanförnum 15 árum. Er nauð
synlegt að ganga gegnum martröð
ina einu sinni enn? spyrja þeir.
í þessum sama hópi eru margir
sem telja réttarhöldin óþörf,
hreina sóun á tíma og peningum.
Þeir sem höfðu upp á Eichmann
áttu að drepa hann á staðnum.'
Með því móti hefði mönnum ver
ið hlíft við að rifja upp hörmung
ar fortíðarinnar. Þessir menn
benda á hliðstætt dæmi frá fyrri
árum. Arið 1929 var kósakka-
hershöfðinginn Petljura frá Úkra
inu skotinn í París af frönskum
gyðingi, Schwartzbart, sem hafði
orðið vitni að því hvernig Petlj-
ura lét drepa hálfa milljón gyð
inga í rússnesku borgarastyrjöld
inni 1920. Schwartzbart var sýkn
aður fyrir frönskum rétti.
Til eru og þeir sem óttast að
réttarhöldin yfir Eichmann kunni
að vekja nýja öldu gyðingahaturs
í heiminum og blása lífi í ný-
nazismann.
Rotturnar fram í dagsljósið.
David Ben-Gurion forsætis-
ráðherra ísraels vék að nokkrum
ofangreindra atriða í blaðaviðtali
fyrir síðustu áramót. Hann sagði
m.a.: „Þeir sem lifðu af hörmung
arnar í Evrópu þekkja þær. Ég
veit að frænka mín og tvö börn
hennar voru brennd til bana.
Fólkið þekkir sannleikann, veit
að tugir þúsunda gyðingabarna
fórust fyrir hendi nazista. Það má
vel vera að menn séu ekki glað
ir yfir að þurfa að rifja upp
þessa atburði, en þeir hljóta að
fagna því að einn af frumkvöðl
um glæpanna gegn gyðingum hef
ur verið handsamaður af gyðing
um og verður dreginn fyrir gyð
jngadómstól. Ég trúi bví ekki
að nokkur gyðingur í ísrael hafi
ekki glaðzt þegar hann heyrði
að Eichmann hefði verið fluttur
til landsins.
Réttarhöldin hafa m.a. þann til
gang að fræða yngri kynslóðina í
ísrael, sem fæddist eftir hörmung
arnar, um það sem raunverulega
gerðist. Það er nauðsynlegt að
seskan í landinu muni hvað gyð
ingar urðu að ganga gegnum.
Við viljum að hún viti um hörmu
legustu atburði í sögu gyðinga,
hörmulegustu atburði í maun-
kynssögunni. Það skiptir mig
engu máli hvort hún kærir sig um
að vita um þá, hún verður að
vita um þá. Æskan í ísrael verð
ur að læra þá lexíu, að gyðingar
eru ekki sauðfé til slátrunar, held
ur þjóð, sem getur slegið frá sér
— eins og fram kom í frelsis-
stríði okkar.
Það getur vel verið að réttar
höldin yfir Eichmann dragi hul
una af öðrum nazistum — t.d.
sambandinu milli nazista og leið
toga Araba. Af því sem við heyr
um í útvarpinu frá Egyptalandi
reka Egyptar í sumum greinum
hreinan nazistaáróður. Egyptar
halda því fram að gyðingar —
þeir segja venjulega „Zíonistar"
en eiga við gyðinga — ráði lög
um og lofum í Bandaríkj unum, í
Englandi, í Frakklandi, og þess
vegna verði að berjast gegn þeim.
Ég er í engum vafa um að einræð
isstjórnin í Egyptalandi er skól
uð af stórum hópi nazista sem þar
eru búsettir“.
Einn kunningi minn sagði í
sambandi við hættuna á nýrri
öldu gyðingahaturs: ,„Það er
miklu betra að rotturnar komi
út úr holum sínum. Þá vitum við
a.m.k. hverjar þær eru og hvar
við höfum þær.“
■Jc Fálæti kommúnista.
Meðan ég var í Tel-Aviv átti
ég tal við hinn kunna blaðamann
Nathan Gurdus, sem hefur eytt
mörgum árum í Danmörku, talar
Dönsku og er mikill aðdáandi
Norðurlanda. Hann var góðkunn
ingi Guðmundar Kambans. Gurd
us kvaðst aldrei geta gleymt því
sem Norðurlönd gerðu þegar
svartnætti gyðingaofsóknanna
lagðist yfir Evrópu. „Norðurlönd
voru okkur gyðingum griðarstað
ur í heimi sem virtist vera á
hraðri leið til sturlunar. Þau
voru okkur ljós í svartnættinu“,
sagði hann.
Talið barst að réttarhöldunum
yfir Eichmann, og Gurdus kvað
það gleðilegan vott um nýjan
anda meðal Þjóðverja hvernig
þeir hefðu brugðizt við handtöku
og réttarhöldum Eichmanns. Sem
dæmi um áhuga þeirra á þessu
máli nefndi hann, að við réttar
höldin yrðu 60 þýzkir fréttamenn.
50 frá Vestur-Þýzkalandi og 10
frá Austur-Þýzkalandi.
„Þér hafið væntanlega veitt því
athygli“, sagði hann „hve fálátir
kommúnistár hafa verið um
þessi réttarhöld. Það á sínar skýr
ingar. Mér virðist áhugi Rússa
á nazistum takmarkast við landa
mæri. Þeir eru Rússum þyrnir
í augum í Evrópu en hérna suður
frá verða þeir allt í einu mein
lausir ef ekki beinlínis gagniegir.
Það á eftir að koma fram í réttar
höldunum yfir Eichmann, að í
Kaíró eru 3i2 háttsettir SS-hers-
höfðingjar. Eins og þér vitið var
Eichmann aðeins ofursti. Þessir
SS-foringjar vinna nú að því
með rússneskum sérfræðingum
að hervæða Arabíska sambands
lýðveldið. Þetta verður Rússum
óþægilegur biti og því eðlilegt
að þeir hafi lítinn áhuga á réttar
höldunum".
Gurdus vék að þeirri skoðun
ýmissa lögfræðinga að erfitt
yrði að sakfella Eichmann, þar
eð hann gæti skotið sér bak við
þá afsökun, að hann hefði aðeins
framkvæmt fyrirskipanir yfirboð
ara sinna og ekki átt frumkvæði
að tortímingu gyðinga sjálfur.
Réttarhöldin munu leiða allt
annað í ljós. Saksóknarinn hefur
undir höndum bréf sem fóru milii
Himmlers og Eichmanns annars
vegar og Eichmanns og Hitlers
hins vegar. Þegar Himmler sá
hvert stefndi í stríðinu varð hami
svo hræddur og lagði svo fyrir
að tortímingu gyðinga skyldi
hætt. Eichmann sætti sig ekki
við þetta og skrifaði Hitler bréf
þar sem hann kvartaði yfir rag-
mennsku Himmlers og kvaðst fús
að halda áfram að leysa hið
brýna verkefni, sem gekk undir
nafninu „endanleg lausn gyðinga
vandamálsins“. Hitler brást glað
ur við og samþykkti tillögu Eich-
manns.
-^- „Mun stökkva hlæjandi
í gröfina".
í réttarhöldunum í Núrnberg
bar einn af helztu samstarfsmönn
um Eichmanns, Dieter Wisliceny,
vitni og lýsti samskiptum sínum
við yfirboðara sinn. Wisliceny var
Prússi og nazisti og höfuðaðstoðar
maður Eichmanns í tortímingar
herferðinni á hendur gyðingum í
Slóvakíu, Grikklandi og Ung-
verjalandi. Wisliceny kvaðst hafa
hitt Eichmann síðast í Berlín í
febrúarlok 1945. „Hann sagði við
mig, að hann mundi svipta sig
lífi, ef við yrðum undir í stríð-
inu“. Þegar Wisliceny var spurð
ur, hvort Eichmann hefði látið
nokkuð uppi um það þá, hve
margir gyðingar hefðu verið
drepnir, svaraði hann: „Já, hann
sagði það á sérstaklega kaldrifj
aðan hátt. Hann kvaðst mundu
stökkva hlæjandi í gröfina, því
það mundi verða sér einstakt á-
nægjuefni að hafa fimm milljón
mannslíf á samvizkunni“.
Þetta eru engar ýkjur. Sé nokk
ur einn maður ábyrgur fyrir tor
tímingu gyðinga í Evrópu á valda
tíma nazista, þá er það Adolf
Eichmann. Þrátt fyrir það að
hann var aðeins ofursti (Ober-
sturmbannfúhrer) í SS-sveitun-
um, voru honum fengin í hendur
völd sem gerðu hann í rauninni
einráðan um örlög allra gyðinga
í löndum nazista.
„Týndur“ í 15 ár.
Þessi valdamikli maður
„týndist" í striðslok og fannst
ekki aftur fyrr en 15 árum seinna.
Leitinni að honum var haldið
áfram allan þennan tíma, en hon
um tókst að fara huldu höfði með
furðulegum hætti. Strax eftir
styrjaldarlok lenti hann í stríðs
fangabúðum bandamanna í Aust
urríki og tók upp falskt nafn,
Eckmann. En þegar réttarhöld
in í Núrnberg hófust og nafn
hans komst á hvers manns varir,
varð hann hræddur og flúði
fangabúðirnar með hjálp gamalla
nazistaforingja. Hann fékk
falska pappíra og tók upp nafnið
Otto Heninger. Komst hann til
Celle í Norður-Þýzkalandi í
byrjun marz 1946. Hann hafði
meðferðis bréf frá einum með-
fanga sínum til bróður hans í
Celle, sem var skógarvörður, og
útvegaði sá honum vinnu við
skógarhögg í nálægu þorpi. Eich
mann hafði ekki haft neitt sam
band við fjölskyldu sína og ætt
ingja sem héldu að hann væri
dauður. Þannig liðu þrjú hljóðlát
ár. Hann las blöðin og sá að hann
var einn þriggja nazistabrodda
sem ákafast var leitað, hinir voru
Martin Bormann og Heinrich
Múller. í árslog 1949 ákvað
Eichmann loks að breyta um lifn
aðarhætti og reyna að komast
EICHMANN
í læknisskoðun.
burt frá Evrópu. Aðeins með því
móti gæti hann gert sér vonir um
að hitta aftur konu sína og þrjá
syni, sem enn lifðu á.hjálp for-
eldra hans og voru búsett í Aust
urríki. Arabaríkin og Suður-Ame-
ríka voru kostirnir sem við
blöstu. Hann gat gert sér vonir
um frama og þægilegt líf í Araba
ríkjunum, sem höfðu tekið við
mörgum nazistaforingjum og gert
vel til þeirra, en það var of hættu
legt, of nálægt hinu nýja ríki
gyðinga. Eichmann tók því þann
kost að reyna að komast til Suð
ur-Ameríku og lifa það óþekktur.
Með hjálp samtaka, sem hjálp
uðu nazistum að komast undan
og gengu undir hinu villandi
nafni ODESSA (í rauninni er
nafnið skammstöfun á „Organiz-
ation der SS Angehörige") fékk
Eichmann falska pappíra undir
nafninu Richard Klement. Hjálp
legur honum var kaþólskur prest
ur í Genoa sem vann í þágu naz
ista. Hann sigldi frá Genoa í lok
júní 1950 og kom til Argentínu
um miðjan júlí. Þar setti hann
sig strax í samband við fyrrver
andi nazistaforingja sem sáu hon
um fyrir atvinnu og hjálpuðu
honum til að fá nauðsynlega
pappíra. Hann notaði nú nafnið
Ricard Klement og þóttist vera
kaþólskrar trúar. Hann dró sömu
leiðist sjö ár frá aldri sínum.
Um þetta leyti skrifaði hann
konu sinni bréf, mjög varkárt
bréf þar sem hann sagði, að
frændinn sem þau hefðu öll hald
ið að væri dáinn væri enn á lífi
og mundi senda eftir þeim. Hann
skrifaði henni annað brésf stuttu
síðar og bað hana að fara varlega
í sakirnar og hafa biðlund. Hún
tók þegar að undirbúa brottförina
með mikilli gætni, sótti um vega
bréf undir fyrra nafni sínu
Veronica Liebel, en synir hennar
notuðu ættarnafn föður síns. Það
tók tvö ár að koma þessu í kring,
og um páskaleytið 1952 tók frú
Eichmann sig skyndilega upp, fór
til Genoa og sigldi þaðan til
Argentínu. Þar tók „frændinn"
á móti henni og sonum hennar og
kom þeim fyrir í húsi sínu. Frú
Eichmann sagði kunningjum sín
um, að hún væri orðin þreytt á
ekkjustandinu og hefði því gifzt
herra Klement í kyrrþey. Árið
1955 fæddist þeim sonur sem
nefndur var Ricardo Francisco
Klement, en eldri synirnir gengu
áfram undir nafninu Eichmann.
f maí 1960 höfðu þrír ungir
fsraelsmenn loks upp á Adolf
Eichmann og fluttu hann með sér
til ísraels. Samkvæmt skriflegri
yfirlýsingu hans sjálfs fór hann
til ísraels af frjálsum vilja, án
þvingana eða hótana. Hann
kvaðst vera orðinn þreyttur á
flóttanum og vilja sálarró.
-^- „Ég ét það sem mér er fært*.
Síðan Eichmann kom til
ísraels hefur hann verið yfir-
heyrður daglega, og nemur
skýrsla hans nú 4000 vélrituðum
blaðsíðum. Auk þess hefur ísra
elsstjórn komizt >fir gnægS
skjala og annarra gagna, sem
mimu verða mikilsverð í réttar-
höldunum.
Fátt er vitað um daglegt líf
Eichmanns í fangelsinu, en það
er haft eftir góðum heimildum,
að enn loði SS-hugarfarið við
hann. Hvenær sem yfirmenn úr
her eða lögreglu, þó það séu ekki
nema liðþjálfar, koma inn í klefa
hans, heilsar hann að hermanna
sið. Hann fær venjulega í morgun
verð þrjár brauðsneiðar, smjör-
líki, ávaxtamauk, kaffi mjólk og
sykur, sem hinn venjulegi morg
unverður fanga. Einu sinni at-
vikaðist það svo að honum voru
færðar sex brauðsneiðar og át
hann þær allar. Þegar fangaverð
irnir buðust til að færa honum
framvegis sex brauðsneiðar, sagði
hann: „Nei, takk, mér er nóg að
fá þrjár en þegar mér eru færðar
sex, þá ét ég þær allar“.
-^- Sérstök lög heimila dauða-
refsingu.
Líflátsdómur yfir Eichmann
er sennilega óhjákvæmilegur.
ísraelsþing samþykkti sérstök lög
fyrir ellefu árum um hegningu
nazista og samverkamanna þeirra
þar sem dauðadómur er heimilað
ur. í hinum almennu hegningar
lögum landsins er dauðarefsing
ekki leyfað. Þegar Ben-Gurion
var spin-ður hvort hann væri
hlyntur dauðadómum, svaraði
hann: „Yfirleitt er ég mótfallinn
dauðarefsingu. Eins og allir gyð
ingar trúi ég á helgi mannlegs
lífs. Og mér er ljóst að þegar
dauðarefsingu er beitt getur allt
af verið hætta á réttarmorði.
Hins vegar held ég að dauðarefe
ing sé nauðsynleg í löndum þar
sem mikið er um morð, svo að
glæpamennirnir hafi eitthvað að
óttast og saklausir borgarar finni
til meira öryggis. Á stríðstímum
er líka nauðsynlegt að beita
dauðarefsingu fyrir landráð.
Annars er mér í sannleika alveg
sama hvaða dóm Eichmann hlýt
ur. Aðeins sú staðreynd að hann
verði dæmdur í ríki gyðinga er
mikilvæg".
Aðalíondur Flug-
málafélags íslands
AÐALFUNDUR Flugmálafélags
íslands var haldinn 12. apríl í
Tjarnarkaffi.
Þetta var 25. aðalfundur félags
ins, ef stofrtfundur er talinn með,
og verður félagið 25 ára 25.
ágúst nk.
Á fundinum mættu nokkrir
stofnfélagar. svo sem Hákon Guð
mundsson, hæstaréttarritari, Jón
Eyþórsson, veðurfræðingur, og
Guðbrandur Magnússon, fyrrv.
forstjóri.
Á fundinum gengu í félagið 38
nýir félagar, og hafa þá gengið
í félagið á síðasta starfsári 124
nýir félagar.
Formaður var endurkjörinn
Baldvin Jónsson, hæstaréttarlög-
maður, en úr stjórn át-tu að
ganga Ásbjöm Magnússon, aug-
lýsingastjóri, og Björn Pálsson,
flugmaður, og voru þeir báðir
endurkjörnir. í stað Páls Mel-
steðs, sem lézt á árinu, var kjör-
inn Hafsteinn Guðmundsson,
prentsmið j ust jóri.
í varastjóm voru kjörnir þeir
Björn Jónsson, Úlfar Þórðarson
og Leifur Magnússon. Endur-
skoðendur voru kjörnir Gunnar
Jónasson og Sigurður Jónsson.
Fjörugar umræður voru á fund
inum, er lauk með sameiginlegri
kaffidrykkju og kvikmyndasýn-
ingu.