Morgunblaðið - 08.09.1961, Blaðsíða 13

Föstudagur 8. sept. 1961
MORGVNBLAÐ1Ð
13
/n'ntgffslón * £32m
Arið 2000 verður Hvítá
fullnýtt og hálf
Segir Jakob Gíslasun
Á AÐALFUNDI Sambands ísl.
rafveitna, sem fyrir skömmu var
haldinn á Laugarvatni, skýrðu
iþeir Jakob Gíslason, roforkumála
stjóri, og Sigurður Thoroddsen
frá rannsóknum á hugsanlegum
vatnsvirkjunarstöðum á Suður-
landi, en á undanförnum árum
Ihafa geysimiklar rannsóknir á
slíkum stöðum farið fram á veg-
um Rafórkumálsskrifstofunnar.
Þar eð virkjun íslenzkra vatns-
falla í náinni framtíð er mál, sem
allir landsmenn hljóta að hafa
mikinn áhuga á, báðum við raf-
Oikumálastjóra að segja ókkur í
viðtali frá þessu í stórum drátt-
um.
— Já, erindið sem ég flutti,
fjallaði um raforkuveitusvæði á
Suðvesturlandi og leiðir til að
fullnægja raforkuþörfinni þar
með virkjunum, einkum í Hvítá
og Þjórsá, sagði Jakob. Hvítá og
Þjórsá eru ásamt öllum þeirra
þverám í rannsókn. Virkjunar-
um, Tungufellsfallið í Hvítá, sem
Gullfoss er hluti af, og Búrfells-
virkjun í Þjórsá. Fyrstu virkjanir
á báðum þessum stöðum eru hugs
aðar 100—120 þús. kw. að afli.
Það má geta þess að fáeinar smá-
virkjanir í öðrum ám eru einnig
í athugun, þ. e. á tveimur stöðum
í Brúará, Árbæjarfoss í Ytri-
Rangá og Tungufoss 1 Eystri-
Rangá.
Auk þessara vatnsvirkjana er
verið að ljúka áætlun um gufu-
virkjun í Hveragerði, en jarð-
hitarafstöð þar yrði væntaniega
15 þús. kw. að stærð.
Stóriðnaður ræður virkjunar-
stað
velja í bili virkjunarstað með
minna afli, til að fullnægja raf-
orkuþörf almennings.
Þá er um að velja jarðhitastöð-
ina í Hveragerði, smávirkjanirn-
ar eða Hvítárvirkjun við Bláfell
og Hestvatn. Ef hinsvegar kemur
til stóriðnaður, þá koma fyrst og
fremst til greina Búrfellsvirkjun,
sem gefur um 120 þús. kw. eða
Tungufellsvirkjun í Hvítá, sem
gefur um 120 þús. kw., nema ef
Dettifoss yrði fyrir valinu. En
þar rná fá ágæta virkjun af svip-
aðri stærð og þessar tvær.
Við Gullfoss og Detti JL UOð
sæjust ekki mannvirki
— En hvað yrði um fossana,
Gullfoss og Dettifoss, ef virkj-
anir við þá yrðu fyrir valinu?
— Við hvOrugan fossinn mundu
Hefur verið ákveðið hvaðasjást mannvirki. Hinsvegar hlýt-
//Vss^- A tfr-ennshsgöng %
7aSor Kneofr/r ■
Hér sést hvernig Hvítá yrði virkjuð við Guilfoss, stífia nokk-
uð langt fyrir ofan fossinn og 7 km. löng jarðgöng fram hjá
honum út í gljúfrin fyrir neðan.
þó ekki komi stðrið naður til
T.i
ur óhjákvæmilega að draga úr
vatnsmagni fossanna, og suma
tíma, einkum að vetrinum yrðu
þeir þurrir. Til að varðveita foss-
apa vegna fegurðar þeirra og að-
dráttarafls fyrir ferðamenn yrði
að setja ákvæði um lágmarks-
rennsli í þeim á vissum, tiltekn-
um tímum árs eða sólarhrings, á
sama hátt og gert hefur verið
við Niagarafóssana í Norður-
Ameríku, sem þegar hafa verið
virkjaðir að nokkru og á að fara
að fullvirkja.
— Þið hafið gert áætlun um
orkuþörfina allt til ársins 2000.
Hvað yrðum við búin að taka
fyrir mikið af þessum virkjun-
arstöðum þá, ef orkuþörfinni
væri fullnægt?
— Áætlun okkar á einkum viS
almenna notkun og svipaða aukn
ingu og verið hefur víðast hvar
í heiminum um langan aldur, þ.
e. a. s. tvöföldun á 10 árum. En
hér hefur aukningin lengst af
verið enn þá örari.
Samkvæmt því yrðum við búin
að nota Hvítá alla og Þjórsá hálfa
árið 2000 Og það sem eftir væri
af Þjórsá, færi þá á örskömm-
um tíma. í þessari áætlun er
nokkur iðnaður, en tæpast það
sem gæti flokkast undir stóriðn-
Framhald á bls 14.
Hér sést áætluð Búrfellsvirkjun í Þjórsá, áin leidd með
i stíflu í 3 km. löng jarðgöng undir Búrfell, og út neðst í
i Þjórsárdal. —
staðir eru nú taldir vera 11 í
Þjórsá og 10 í Hvítá, auk hinna
þekktu virkjana í Sogi, sem er
þverá í Hvítá, sem kunnugt er.
— Eruð þið að rannsaka allan
þennan fjölda af virkjunarstöð-
um í Hvítá Og Þjórsá?
— Það er of umfangsmikið
verk til að tími og fjárhagur
leyfi að þeir séu allir teknir til
rannsóknar í einu. Því hefur orð
ið að takmarka rannsóknirnar í
bili við nokkra valda staði. Þeir
eru Hestvatn og Bláfellsvirkj-
anirnar í Hvítá, en þær síðar-
nefndu eru kenndar við Ábóta,
Sandártungu og Bláfellshólma.
Þetta yrðu allt meðalstórar virkj
anir, 25 þús. til 50 þús. kw. að
afli.
Ennfremur eru rannsakaðar
•tærri virkjanir á tveimur stöð-
virkjun verður næst fyrir valinu,
hvort það verður gufurafstöðin
eða einhver af vatnsvirkjunum?
— Nei, það hefui ekki verið
ákveðið. Inn í athuganir um val
á næstu virkjun blandast spurn-
ingin um það, hvort hér er von
á orkufrekum iðnaði á næstu ár-
um, er veiti öruggan markað fyr-
ir verulegt magn af raforku, um-
fram venjulega notkun almenn-
ings. Ef það væri öruggt, mundi
maður velja aflmiklu virkjunar-
staðina, jafnvel áður en Hvera-
gerðisstöðin kæmi til greina, þ.
e. a. s. ef það væri vitað nægilega
snemma. Megi hinsvegar ekki
treysta á slíkan markað fyrir
raforku til stóriðnaðar, þá verð-
um við að láta okkur nægja að
Þetta kort sýnir þá staði sem eru í rannsókn með tilliti til virkjunar á Suðvesturlandi, og
hringir drengir kringum þá helztu. I viðtalinu er t. d. talað um Tungufellsvirkjunina (við
Gullfoss), Búrfellsvirkjun, Hestvatnsvirkjun og Biáfellsvirkjanirnar.