Morgunblaðið - 25.10.1961, Blaðsíða 17

Miðvikudagur 25. okt. 1961
M on CT’ V n T. 4 Ð 1Ð
17
Nokkur orð um
ósanngirni
Rituð í tilefni af grein Friðjóns
Guðmundssonar um veðurfréítir
sem birtist í Morgunblaðinu 15.
Þ. m.
Ég þykist vita, að mér muni
setlað flest það sem miður vin-
gjamlega er sagt um veðunþjón-
ustuna í framangreindri grein.
Það getur þó verið mér hug-
ihreysting, að slíkt kemur fyrir
víðar en hérlendis. Fyrir nokkr-
um árum var mér sagt að veður-
stofustjóri í einu nágrannalandi
okkar væri strmdum nefndur
,,lygameistarinn“. Þetta var gam
ail maður. hafði lengi verið veð-1
urstofustjóri og að öllum lkind-
um ekki samið sjálfur veðurspár
árum saman.
Sjálfsagt er það, á minni
ábyrgð hvernig veðurfræðingar
leysa störf sín af hendi og gildir
einu, hvort um er að ræða hið
vandasama og oft vanþakkláta
starf að gera veðurspár eða önn-
ur miikilvæg störf, sem unnin eru i
á Veðurstofunni.
Þar sem margir hafa mjög
óljósa hugmynd um verkaskipt-j
ingu á stofnuninni, þykir mér eft i
ir atvikum rétt að skýra frá,
ihvaða veðurfræðingar vinma að
veðurspám. Eg nefni þó ekki hérj
|þá veðurfræðingia, sem starfa á
flugveðurstofunni á Keflavkur- j
flugvelli, enda hygg ég, að ekki j
sé 'hlustað mikið í Þingeyjarsýslu j
á veðurspár, sem þeir semja og
útvarpað er um loftskeytastöðina
í Reykjavík kl. 4.30 um nóttina.
Þá er fyrst frá því að segja,
eð hinir gamalkunnu og ágætu
veðurepámenn Jón Eyþórss'on og |
Björn L. Jónsson hafa báðir starf
að í veðurspádeildinni um
margra ára skeið. Björn L. Jóns-
eon hætti reyndar starfi á Veð-
urstofunini fyrir rúml. 2 árum,
evo ekki má kenna honum um
þær veðurspár og veðurlýsingar.
sem farið hafa í taugarnar á sum
um Þingeyingum þetta óþurrka-
eumar, sem nú er liðið. Hins veg-
ar stanfar Jón Eyþórsson enn í
deildirani, er auk þess deildar-
stjóri og hefir þannig mikla
ébyrgð á störfum deildarinnar.
Um ágæti þeesara veðurfræð-
inga tel ég óþarft að fjölyrða,
Friðjón Guðmundsson hefir þeg-
ar gert það í grein sinni. Eða
álítur hann, að þeir hafi gerzt
áhugalitlir. e.t.v. vegna þess, að
Iþeir lesa ekki sjálfir veðurspár
síinar? Eg held það sé erfitt að fá
nokkurn mann til að trúa því.
Auk framangreindra veður-
fræðinga hafa^þeir Jónas Ja'kobs-
son og Páll 'Bergþórsson stairfað
í deildinni um langt skeið. Páll
Bergþórsson er þjóðkiuninur fyrir
útvarpserindi sín og ritstörf, auk
Iþess hefir hann hin ágætustu
meðmæli frá heimskunnum
erlondum veðurfræðingum. sem
hann hefir stundað nám hjá.
— Bréf frá New York
Frh. af bls. 8.
jafnaðargeði ef við tökum á
þessu alvarlega vandamáli með
kæruleysi, eða ef við gefumst
upp við að beita valdi þessarar
6tofnunar til þess að eyða hin-
um ægilega skugga hins geisla-
virka helryks, sem nú ógnar
öllu mannkyni, sagði Paul
Trembley, fulltrúi Kanada í sér-
6töku pólitísku nefndinni.
Tillaga 25-veldanna hefur nú
verið samþykkt með 75 sam-
hljóða atkvæðum.
Mikið hefur þegar verið rætt
um kjarnorkumálin á þessu
þingi. En meira á þó eftir að
eegja um þau. Til þessa hafa
umræðurnar að mestu verið um
formsatriði, þó margt hafi inn
í þær blandast.
Orð eru til alls fyrst. Það
þýðir því ekki að sakast um
langar og oft og tíðum inni-
fcaldsrýrar umræður á þingum.
Mestu máli skiptir að einhver
árangur náist með þeim. Stund-
um næst hann, stundum ekki.
Pví miður eru horfur ekki bjart
*r og vænlegar til samkomu-
Sags um kjarnorkumálin að
þessu sinni, á hinu mikla þjóð-
anna þingi.
S. Bj.
Þeir, sem lesa tímaritið ,,Veðrið”
ættu að vita, að Jónas Jakobsson
er einnig áhugasamur veðurfræð
ingur. og ég þori að fuilyröa, að
varla taki nokkur annar veður-
fræðingur á Veðurstofunni hon-
um fram sem veðurspámaður.
Ekki ætti það að spilla áhuga
hans á að veita Þingeyingum
góða þjónustu, að hann er sjálfur
ættaður úr Þingeyjarsýslu og á
þar skyldulið.
Þetta eru nú mennimir, sem
senda frá sér ,mjög ófullkominar
og algerlegia ófullnægjandi" veð-
urfréttir.
Eitt atriði ber að taka tillit til
þegar bornar eru saman veður-
lýsingarnar á tímabilinu fyrir
heimsstyrjöldina og nú: Þá voru
veðurfregnir oft svo mjög af
skornum skammti, að það kom
iðulega fyrir, að lítið sem ekkert
var vitað um lægðimar, fyrr en
áhrifa þeirra tók að gæta hér á
landi. Þetta mam ég glöggt. enda
vann ég þá stundum sjálf við
veðurspárnar. Einnig bera veð-
urkortin frá því tmabili þess
glöggt vitni, en þau eru geymd á
Vaöuirstofunni. Nú aru veður-
fregnirnar stórum fleiri og full-
komnari eins og Friðjón Guð-
mundsson tekur réttilega fram,
svo að nú er umnt að lýsa því
með sæmilegri nákvæmni, hvar
lægðir og hæðir eru staðsettar
nema þegar veðurfregnir berast
ekki hingað vegna slæmra hlust-
unarskilyrða.
Af því, sem ég hef tekið fram
hér á undan, vil ég álykta, að
óhugsanlegt sé. að veðurlýsing-
arnar hafi verið nákvæmari fyrir
um það bil 30 árum en þær eru
nú, jafnvel þótt veðurfræðing-1
arnir hafi gert sitt allra bezta í
þeim efnum, sem ég efast ekki
um. En það er nú svo, að mörgum
finnst. að flest hafi verið betra
og fuílkomnara í gamla daga en
á líðandi stund (,,den gang da
jeg var pige, da var der piger
til“). |
Friðjón Guðmumdsson nefnir
hina stórbættu veðurþjónustu. |
fjölgun veðurathugunarstöðva og
stóraukið starfslið Veðurstofunn
ar. Hins vegar getur hann ekki
með einu orði hins nýja starfs,
sem gerði þessa þróun óumflýj-
anlega, flugveðurþjónustunnar,
sem hann hlýtur þó að vita. að
Veðurstofan hefir með höndum,
iþótt hann sjálfsagt geri sér ekki
grein fyrir, hve stórkostlegt verk
efni hér er um að ræða. Vegna
þess starfs vairð Veðurstofan ekki
einungis að fjölga starfsmönnum,
í spádeildinni, heldur einnig
að flytja hana út á Reykja-
víkurflugvöll, svo að flugmenn
gætu haft sem greiðastan aðgang
að veðurfræðingunum. Einnig
má geta þess, að síðustu sex ánn
hefir verið spáð fyrir Grænlands
mið, og er það ekki lítið verk-
efni, eins og nærri má geta. Lái
mér hver sem vill, þótt ég krefj-
ist þess ekki, að veðurfræðingarn
ir lesi einnig sjálfir veðurspár og
veðurlýsingar. Þulir Ríkisútvarps
ins og aðstoðarmenn Veður-
urstofunnar geta leyst það starf
af hendi, þegar glöggt handrit
liggur fyrir. hins vegar geta að-
eins veðurfræðingar veitt flug-
mönnum mauðsynlega veðurþjón
ustu.
Til samanburðar á vimmuskil-
yrðum yeðurfræðingamina á
Reykjavíkurflugvelli og starfs-
bræðra þeirra í Noregi eru eftir-
farandi upplýsingar:
Noregur er um það bil þrisvar
sinnum stærri en ísland að flat-
armáli og veðurfar nokkuð svip-
að. Þar eru þrjár veðurstofur,
sem sjá um almenmar veðurspár,
ein í Osló fyrir Austur-Noreg,
önnur í Bergen fyrir Vestur-
Noreg og sú þriðja í Tromsö fyr-
ir Norður-Noreg. ísland og Vest-
ur-Noregur mega teljast nokkuð
sambærileg hvað veðurfar og
þörf fyrir veðurþjónustu snertir.
í Vestur-Noregi er stór fliug-
veðurstofa á Solaflugvelli við
Stavanger. sambæcrileg vjð ís-
lenzku fl'Ugveðurstofuna, sem
kostuð er af erlendum aðilum og
starfar á Keflavíkurflugvelli. 1
Bergen er stór veðurstofa (44
fastráðnir starfsmenn árið 1958),
sem sér um almennar veðurspár
Frá bílasýningunni
(Ljósm. KM)
Bílasýning hjá Sambandinu
VÉLADEILD Sambands ís-
lenzkra samvinnufélaga, hélt
bílasýningu á lóð sinni við Sölv-
hólsgötu á sunnudaginn var.
Á sýningunni voru tíu Opel
bifreiðir af árgerð 1962 og tvær
Bedford 7.5 tonna vörubifreiðir.
í sambandi við sýninguna var
sýnd tuttugu mínútna kvikmynd
frá Opel verksmiðjunum, alls
sjö sinnum og var sýningarsal-
urinn fullur hverju sinni og
oft varð að vísa frá. Munu rúm-
lega 1000 manns hafa séð kvik-
myndasýninguna.
Ætlunin er að senda þessa
kvikmynd umhverfis landið til
sýninga og tengja við hana
kvikmynd sem tekin var af sýn-
ingunni, þannig að sem flestum
landsmanna gefist kostur að sjá
hana. Því miður er útilokað að
senda sýningu jafnstóra þessari
út á landsbyggðina.
Rétt fyrir síðustu helgi fékk
umboðið 44 Opelbíla til landsins
og eru þeir allir seldir. Mjög
margar pantanir bárust á sýn-
ingunni og eru helztu vand-
kvæði starfsmanna Bíladeildar-
innar að fá nægilega marga bíla
nógu fljótt til að uppfylla óskir
viðskiptavinanna.
Til gamans má geta þess að í
landinu eru nú á níunda hundr-
að Opel-bílar og væri þeim rað-
að hverjum við annan myndi sú
lest ná frá Reykjavík til Þing-
valla.
Starfsmenn Véladeildar SÍS
telja mikilvægt að slíkar sýn-
ingar séu haldnar öðru hvoru,
svo fólki gefist kostur á að
kynna sér nýjungar sem fram
koma.
Áður en þjónusta við bifreiða
eigendur getur orðið á borð við
það sem hún er erlendis, verða
yfirvöldin að afnema ýmis höft
sem beinlínis gerir bifreiðaum-
boðum ókleift að veita hana.
fyrir landið og fiskimiðin. Á Fles
landflugvelli nálægt Bergen er
minni veðurstofa, sem hefir með
höndum flugveðurþjónustu fyrir
þann flugvöll. Starfsmamnafjöldi
þar var árið 1958 mákvæmlega sá
sami og í veðurspádeildinni á
Reykjavíkurflugvelli. fjórir veð
urfræðingar og sjö aðstoðar-
menn. Mér er því miður ekki
kumnugt um flugumferð á Fles-
land, en millilandaflug mun þó
vera lítið og minna en á Reykja-
víkurflugvelli. Hvað sem því líð-
ur þá held ég,1 að það séu sízt
ýkjur, þótt staðhæft sé, að veður
fræðingar á Reykjavíkurflugvelli
vinni um það bli tvöfalt verk
miðað við störf veðurfræðinga í
Bergen og Flesland. Mætti af því
skilja, hve erfitt og eriLsamt starf
þeirra er. Nú er það svo. að Is-
land er fámennt land, og hver
einstaklingur verður að leggja
mikið á sig, ef vel á að fara. En
gjarna mættu íslendingar virða
afköst veðurfræðinga sinna, og
ég held að flestir geri það. Til j
eru þó þeir menn. sem launa!
þeim erfitt starf með því að:
segja, að það ,,virðist vera
ólífrænt og áhugalaust og þeir
hvorki nákvæmir né varkárir“.
Ekki verður hér fjallað sér-
staklega um alla þá „ágalla“.
sem Friðjón Guðmundsson telur
vera á veðurlýsingum. Fátt eitt
skal þó drepið á: \
Fnðjón segir, að veðurfræðing
ar: „láta lesa sömu veðurfrétt-,
irnar venjulega tvisvar eða oft-
ar“.
Nýjar veðurspár eru yfirleitt ■
samdar og gefnar út á sex klukku
stunda fresti. En Ríkisútvarpið
hefir óskað eftir að fá spárnar til
að lesa með fréttum símum. og
hefir Veðurstofan að sjálfsögðuj
fúslega fallizt á það. Þær veður-
spár eru ekki endurskoðaðar,
nema sérstakar ástæður séu fyr-1
ir hendi. Veðurstofan og Ríkis-1
útvarpið álíta að hlustendium út-
varpsins sé grelði gerður með
þesisari þjónustu. Við sjáum nú,|
að greiðasemin er meiri en við
héldum: tækifæri gefast til að!
finna að, en eins og alkunnugt
er hafa sumir menn nautn af
því.
Það kernur fyrir eimstaka sinn-
um, að tvö eða jafnvel þrjú veð
urkort, sem gerð eru með sex
klukkustunda millibili eru svo
lík, að ástæðulaust þykir að
breyta veðurlýsingu. Gefur að
skilja, að þegar veðrið breytist
svo lítið megi líka stundum
framlengja gildandi spá. Þegar
svo er, símar Veðurstofan til
Ríkisútvarpsins og tilkynnix það.
Mér er kumnugt um. að stundum .
hefir gleymzt að breyta orðalagi
spánna, þannig að svo hefir virzt,
að spáð hafi Verið fyrir liðmn
dag. Það er leiðinlegt. að slíkt
skuli kocna fyrir, en ég álít það
alls ekki óafsakanlegt. Ég hef
ekki talið ástæðu til að áminna
veðurfræðinga fyrir það. því það
er skiljanlegt, að manni, sem hef
ir í mörgu að snúast geti orðið
slíkt á. Þetta keraur ekki að sök,
og er hlutur, sem viti bornir
menn og sæmilega sanngjarnir
virða á betri veg.
Friðjón Guðmundsson birtir í
grein sinni allmargar veðurlýs-
ingar. sem hann hefir eftir Veð-
urstofunni. Hann segir, að þar
sé „fullrar sanngimi gætt gagn-
vart Veðurstofunni".
Ef nokkurrar sanngirni á að
gæta, þá hlýtur maður að krefj-
ast þees, að það sem eftir imanni
er hermt, sé nákvæmlega rétt
haft eftir. Skyldi það nú vera
svo með „lægðalýsingar" Frið-
jóns Guðmun'dssonar?
Friðjón tekur fyrst fyrir „nær-
tækt dæmi: 20. ágúst í sumar kl.
1225 er sögð alldjúp lægð fyrir
SA land á hreyfingu A. Sam-
kvæmt því hefði átt að vera hér
ákveðin NA-átt, en í stað þess er
aiio.eiS.ur SA vindur og þurrk-
ur“.
Þ. 20. ágúst kl. 10.10 er eftir-
farandi veöurlýsing og veðurspá
fyrir Norðurland skráð hjá Veð-
urstofunni, og munu þessar frétt
iir að vanda hafa verið lesnar
upp óbreyttar með fréttum Ríkis
útvarpsins kl. 12.25:
Djúp lægðarmiðja skammt
suður af Vestmiannaeyjum á
hreyfingu A-eftir. Veðurhorfur
fyrir Norðurland: Austan gola.'
Léttskýjað.
Sést á þessu. að óhætt hefðij
verið að treysta spánni í þetta j
sinn. Ég tel annars óþarft að orð- '
lengja frekar um þetta tilvik. |
Friðjón Guðmundsson birtir
ennfremuir 21 „lægðalýsingu“ frá
tímabilinu 22. ágúst til 2. sept.,!
og segir, að það sé „algerlega
tekið af handahófi". Við saman-
burð milli þessaira lýsinga og
þeirra, sem skráðar voru á Veður
stofunni, áður en þeim var út-
varpað, kemur í ljós, að varla
finnst nokkur lýsing, sem er orð
rétt eins og Veðurstofan gaf hana
út Sumar eru að vísu svo líkar,
að innihaldið má teljast óbreytt,
þótt orðalagið sé ekki alveg eins,
og mun ég láta það gott heita,
með fullri sanngirni gagnvart
Friðjóni Guðmundissyni. Um rúm
lega helming veðurlýsinganna
má hins vegar segja, að þær eruj
það mikið öðruvísi en í skrá I
Veðurstofunnar. að ekki er hægt
að una því. Þótt lýsingarnar séu
sjaldan beinlínis rangar. eiga
þær það sammerkt, að diregið eir
úr þeirri nákvæmni, sem Veð-
urstofan hefir viðhaft í sinni veð
urlýsingu. Skulu hér tilgreind.
nokkur dæmi:
23. ágúst kl. 8.
Veðurstofan: Djúp lægð fyr
ir vestan land á hægri hreyf-
ingu N.
Friðjón: Lægð fyrir vestan
land á hreyfingu N.
27. ágúst kl. 22.
Veðurstofan: Djúp lægð
austur af Langanesi á hægri
hreyfingu norður eftir. Önnur
lægð er yfir austainverðu ís-
landi.
Friðjón: Lægð út af Langa-
nesi og önnur yfir Austur-
landi.
28. ágúst kl. 8.
Veðurstofan: Mínnkandi
lægð yfir íslandi og hafinu
NA undan, en vaxandi lægð
um 1500 km S í hafi á hreyf-
ingu NNA.
Friðjón: Lægð yfir íslandi
og hafinu NA undan. Lægð
1500 km S í hafi á hreyfingu
NNA.
28. áffúst kl. 16.30.
Veðurstofan: Um 1000 km
fyrir sunnan land er djúp
lægð á hreyfingu NNA.
Friðjón: Lægð 1200 km S í
hafi, hreyfist NNA.
Það er engu líkara en Friðjón
telji það skipta litlu máli fyrir
veðurspár sínar. hvort lægðir séu
djúpar eða grunnar, vaxandi eða
mínnkiandi, hægfara eða á hraðri
ferð. — Þó heimtar harnn upp-
lýsingar um flest þessara atriða.
En því þá ekki að nota það sem
fyrir hendi er, áður en um meira
er beðið?
Athugum nú sérstaklega veð-
urlýsinguna 27. ágúst kl. 22 með
hliðsjón af staðhæfingu Friðjóns:
„Það verður að teljast algerlega
ófullnægjandi upplýsingar, ei
það er ekki tekið skýrt fram
hvar á Grænlandshafi og hvar út
af Vestfjörðum lægðirnar séu“
— Væntanlega gildir það sama
um Langanes og um Vestfirði.
Og kemur nú í ljós, að Friðjón
hefir það til að breyta sjáifur
nákvæmri áttalýsingu Veðurstoí
unnar í hið óákveðnara „út af“.
sem hann vill ekki, að Veðursbof
an noti.
Þessi maður ásakar svo Veður-
stofuna fyrir ónákvæmni.
23. október 1961.
Teresía Guðmundsson,