Morgunblaðið - 26.11.1961, Qupperneq 8
8
MORGVNBLÁÐIÐ
Sunnudaeur 26. nóv. 19öi
Gísli Jónsson og Benedikt Gröndal á VII. þingmannafuncli
Atlantshafsbandalagsins. Auk þeirra sóttu fundinn af hálfu
fslands þeir Einar Ingimundarson og og Björn F. Björnsson.
Valdimar Kristinsson
Laugarásbíói verði
breytt í borgarleikhús
SÍÐASTA áratug hafa verið reist
hér á landi samkomuhús, er sam
tals hafa kostað tugi ef ekki
hundruð milljóna króna. Hefur
mörgum þótt nóg um hina gífur-
legu fjárfestingu á þessu sviði,
sem eðlilegt er. Þrátt fyrir þetta
Sérstaða Islands rædd
á þingmannafundi NATO
NÝLEGA er lokið sjöunda fundi
Þingmannasambands Atlantshafs
bandalagsins, sem haldinn var í
Faris dagana 13.—17. nóv. sl.
Fundinn sóttu af íslands hálfu
alþingismennimir Gísli Jónsson,
Einar Ingimundarson, Benedikt
Gröndal og Björn Fr. Bjömsson.
MM. hitti Gísla Jónsson að máli
i gær, og sagði hann i stuttu
máli frá fundinum.
AUKN'AR VARNIR
VIÐ EYSTRASALT
Fundinn sátu um 200 fulltrú-
ar alls frá öllum 15 löndum Atl-
antshafsbandalagsins. Aðallega
var rætt um efnahagsmál Evrópu,
Rómarsamninginn, viðskipti Sov-
étríkjanna við Vesturlönd (eink-
um vegna undirboða þeirra á
olíu í vissum löndum), Berlínar-
nniálið og ástandið í heimsmáluim
almennt. Menn voru á einu máli
uim að afcburðirnir í Beriín og
hótanirnar við Finna ættu að
verða til þess að efla enn sam-
stárf NATO-landanna og sér í
lagi til þess að styrkja að mun
varnir í Berlín Oig við Eystrasalt.
Ríkti mikill einhugur um að sam-
staða landanna ætti að verða enn
nánari í baráttu þeirra fyrir friði
og frelsi.
GILDI FUNDANNA
Tilgangur og gildi þessara þinig
mannafunda er tvíþætt. í fyrsta
lagi er nauðsynlegt, að þjóðkjörn
ir fulltrúar bandalagsríkjanna
komi saman til að ræðast við Og
bera saman ráð sín uim heimsmál-
in, skýra afstöðu sína og sam-
ræma hana. Þá er ekki hvað sízt
mikilvægt, að þarna kynnast
menn frá löndunum 15, og oft
álhrifamenn frá hverju landi, sem
nauðsynlegt er, að öðlist skilning
á sérvandamálum hinna ýmsu
þjóða.
EFNAHAGSBANDALAGIÐ
OG SKILNINGUR
Á SÉRSTÖÐU ÍSLANDS
Gísli Jónsson átti sæti í efna-
TRÚLOFUNAR
H
R
I
N
G
A
R
ULRICH FALKNER
" _ AMTMANNSSTÍG 2
hagsmálanefnd fundarins, en
hinn þekkti öldungardeildarmað-
ur New York-ríkis, Jacob Javits,
var formaður hennar. Var hann
mjög áhugasamur um að vita um
afstöðu íslendinga til NATO.
Einnig bað hann Gísla um að
skýra frá því í umræðunum,
hverjar horfur væru á því, að
fsland gengi í Efnahagsbandalag-
ið. Gísli skýrði fyrst frá því, að
skandínavisku ríkin hefðu mik-
inn áhuga á að sækja um inn-
göngu í bandalagið og reyndu nú
að ná samkomulagi um samstöðu
í málinu. Sáma mætti segja um
fsland, en menn mæltu ekiki
gleyrna eftirtöldum höfuðatrið-
um í því sambandi:
1. íslendingar myndu aldrei
geta sætt sig við takmarkalaus-
an innflutning .annarra þjóða til
landsins vegna smæðar þjóðar-
innar.
2. fslendingar myndu aldrei
leyfa takmarkalausan innflutning
erlends fjármagns, svo að hætta
yrði á, að það réði úrslitum I
efnahagslífi landsins.
3. íslendingar myndu aldrei
leyfa erlendum mönnum að fiska
innan 12 mílna fiskveiðilögsögu
landsins.
Javits og fleiri fulltrúar töldu
að líta bær með fullum skiln-
ingi otg velvild á þessa ótvíræðu
sérstöðu íslenzku þjóðarinnar.
AUSTURVIÐSKIPTI
Þá minntist Gísli á viðskipti
íslands og Sovétríikjanna, O’g hve
fisksala og olíuikaup væru mikil-
væg í því sambandi. Vöktu þær
upplýsingar allmikla athygli
þingmanna, sem töldu að athuga
bæri gaumgæfilega séraðstöðu
smærri þjóða, sem neyddust af
einhverjum ástæðum til að eiga
mikil viðskipti við Sovétríkin og
leppríki í heimsveldi þeirra. RSkti
mikill skilningur á því, að greiða
þyrfti fyrir hagkrvæmri lausn
þessara mála, þannig að engin
þjóð yrði háð austurviðskiptum.
ÓHUGNANLEGT ÁSTAND
í BERLÍN
Laugardaginn 18. nóv., daginn
eftir að þingstörfum var lokið,
bauð þýzka ríkisstjórnin öllum
fulltrúum í ferðalag til Berlínar.
Skyldi sú kynnisför standa fram
á þriðjudag. Þar skoðuðu full-
trúar m.a. hinar nýju víggirð-
ingar kommúnista á mörkum
hernámssvæðanna. Þær eru svo
rammefldar, að þegar þeim vérð-
ur lokið, eru Austur-Þjóðverjar
algerlegá lokaðir inni í stærstu
fangabúðum, sem sögur fara af.
Þar, sem markalínan liggur eftir
götum og strætum, hafa allir
íbúar verið fluttir úr húsunuim I
austan megin. Múrað er upp í
allar dyr og glugga, en á þölkun-
um eru gaddavírsgirðingar og
vopnaðir varðmenn. Öll húsa-
sund eru lokuð með múrvegg, en
uppi á honum eru glerbrot og
gaddavír. Vestan megin er allt
fullt af fóiki á þökum og í glugig-
um, sem reynir að koma auga
á og veifa til vina og ættingja
austan megin, feðra og mæðra,
sona og dætra, unnusta og syst-
kina. Margt af þessu fólki hef-
ur misst alla von um að sjá ást-
vini sína framar. Vopnaðir varð-
menn fýlgjast svo með því, hvar
reynt er að veifa klútum á móti
austan megin. Fólik að vestan
safnast svo saman við markaiín-
una og syngur ættjarðarsöngva,
en kommúnistar smala saman
mönnum til að hrópa vígorð á
móti. Sagði Gísli, að þingfulltrú-
um hefði bókstaflega orðið illt við
að sjá þessa óhugnanlegu sjón.
Kommúnistar hafa víggirt
kirkjugarða, svo að fólk getur
ekki vitjað grafa ástvina sinna.
Hengir fóikið í þess stað blóm-
sveiga og kranza utan á kirkju-
garðsmúrana.
Þingmenn hittu að miáli flótta-
mannaráðherra vestur-þýzku
stjórnarinnar og borgai'stjórann
í Berlín, Willy Brandt. Héldu
þeir báðir ræður, og í svarræð-
um sínum lögðu þingfuiltrúarnir
áherzlu á, að Berlín væri ekki
gleymd, ógnanir Sovétríkjanna
yrðu efeki til þess að draga úr
mönnum kjark, heldur einmitt til
að þjappa þeim betur saman og
efla varnarmáttinn.
mun sú skoðun almenn, að þörf
sé á einu samkomuhúsi enn, þ.e.
varanlegum samastað fyrir Leik-
félag Reykjavíkur.
Leikfélagið býr við hið frum-
stæðasta húsnæði, sem hugsazt
getur og hlýtur íramtíð þess að
<j>vera í veði( verði eigi úr bætt áð
ur en langt um líður. Þar sem
leikfélagið hefur mikilvægu hlut
verki að gegna, eru byggingar-
mál þess nú mjög á dagskrá. Rætt
er um staðsetninguna. en þó eink
um hvernig afla megi fjár til
framkvæmda. Hefur jafnvel kom
ið fram sú hugmynd að hleypa
af stokkunum meiriháttar happ-
drætti í þessu sambandi. En gera
má ráð fyrir, að fullkomið 5—600
manna leikhús kostaði ekki
minna en 20 millj. króna.
Á sama tíma sem þannig er
rætt um stórt borgarleikhús,
stækka kvikmyndahúsin í Rvík.
Kvikmynda- og hljómleikahús
Háskólans hefur nýlega tekið til
starfa og bráðlega opnar Tón-
listarfélagið nýtt kvikmyndahús
í stað hins lélega Tripolibíós.
Þannig harðnar samkeppni
kvikmyndahúsanna, og við fyrir
sjáanlega aukna erfiðleika þeirra
getur bætzt samkeppni við sjón-
varp. Einna versta samkeppnis-
aðstöðu mun Laugarásbíó hafa,
einkum vegna staðsetningarinnar
Auk þess hefur verið sagt, að
reksturinn þar hafi ekki gengið
vel þrátt fyrir skattfrelsið.
Ef hugsað er um það sem hér
hefur verið sagt, þá sýnist ekki
ýeðlilegt, þó að þeirri hugmynd
sé komið á framíæri, hvort ekki
megi afhenda „Laugarásbíó“
Leikfélagi Reykjavíkur og breyta
því síðan í leikhús. Frá þjóðhags
legu sjónarmiði væri áreiðan-
lega hagkvæmara að fækka kvik
myndahúsunum um eitt, heldur
en að reisa nýtt leikhús. En þá
þarf að athuga hvort aðstæður
leyfa slíkt. að öðru leyti.
í Laugarásbíói munu vera 422
sæti, og þó að það sé fulllítið,
þá er það mun meira en í saln-
um í Iðnó, sem hefur 256 sæti og
auk þess 59 sæti, ef öllu er tjald
að sem til er, aftan við ganginn.
í Laugarásbíói eru sætin á hinn
bóginn mjög góð, rúmt er um
gesti og salurinn hinn smekkleg-
asti. Einnig er hann breiður, en
ekki djúpur og ætti því að heyr-
ast vel frá sviðinu um allt húsið.
Forsalur er ágætur með glæsi-
legu útsýni. En í framhaldi af
honum til austurs mætti auðveld
<»loga byggja smásal fyrir kaffi-
sölu og skapa rúm fyrir fata-
geymslu.
Þá er ótalið það sem mikilvæg
ast er, en það er leiksviðið og
það sem því fylgir. Full dýpt
sviðsins í bíóinu mun vera 6—7
matrar. Milli kvikmyndahússins
og aðalbyggingar dvalarheimilis-
ims eru um 8Vz m. Með því að
hyggja aftur úr kvikmyndahús-
inu, þannig að aðeins yrði rúmur
metri á milli þess og aðalbygging
arinnar mætti fá leiksvið með 13
—14 m dýpt. Ekki mun sú dýpfc
fullnægja fyllstu kröfum, en yrði
stórkostleg framför frá hinu
tæplega 7 m djúpa leiksviði I
Iðnó, og hæð og breidd -sviðsina
yrði meiri en nóg.
Hægt væri að reisa turn fyrir
leiktjöld en vegna heildarútlits
byggingarsamstæðunnar væri
bezt að komast hjá því. Vestur aí
leiksviðinu mætti ekkert byggja,
en austur af leiksviðinu mætti
hinsvegar byggja eins stórail
væng og þurfa þætti fyrir leik-
tjöld og búningsklefa. —. Mætti
þetta í heild teljast mjög viðun-
andi aðstaða, sem auk þess ættl
að geta verið fyrir hendi nokkr-
um árum áður en hægt væri að
vonast eftir að nýtt leikhús yrði
fullbúið, svo erfitt sem yrði um
fjáröflun.
Um staðsetningu er það að
segja að þó Laugarásbíó sé iíla
staðsett sem kvikmyndahús, þá
yrði það mun betur staðsett sem
leikhús. Þegar fólk hefur á annað
borð ákveðið að sjá leikrit, þá
lætur það ekki staðsetningu sem
þessa hafa áhrif á ákvörðun
sína. . y
En nú kann einhver að spyrja,
hvernig getur leikfélagið keypfc
kvikmyndahúsið? Það á ekkert
að. kaupa — happdrætti DAS
ætti að afhenda Leikfélagi
Reykjavíkur húsið endurgjalds-
laust, og jafnvel aðstoða við
breytingu þes:. í leikhús. í stað-
inn fyrir þessa góðu gjöf ætti að
veita DAS happdrættisleyfi 1
nokkur ár í viðbót, svo að það
geti lokið við fyrirhugaðar álm-
ur dvalarheimilis sins ( og jafn-
vel bætt fleiri slíkum við, ef
þurfa þætti), byggt fyrirhuguð
smáhýsi fyrir öldruð hjón og
gengið endanlega frá hinni stóru
lóð sinni. Mættu þá allir vel við
una: leikféiagið, DAS og þjóðfé-
lagið, sem kæmist hjá þvi að
reisa enn eitt samkomuhúsið,
Laugarásbíó