Morgunblaðið - 10.04.1962, Síða 12

12
MORGUNBL’AÐIÐ
Þriðjudagur 10. apríl 1962
JMwgittttMðfrifr
Dtgefandi: H.f. Arvakur Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Útbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: 'Vðalstræti 6.
Augiýsingar og avgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands.
í lausasðlu kr. 3.00 eintakið.
SKUGGIHINS GEISLA
VIRKA RYKS
UTAN UR HEIMI
Sakar æðstu menn Banda-
ríkjanna um landrað
Walker (t.h.) flytur mál sitt. Til vinstri stendur lögfræðingxír
hans, Clyde D .Watt.
|>andaríkjamenn urðu fyrst-
" ir til þess að leysa kjam-
orkuna úr læðingi. Þeir
höfðu þá í hendi sér vald,
sem hefði nægt þeim til þess
að leggja undir sig allan
heiminn. En í stað þess að
nota það, buðust Bandaríkja-
menn til þess að eyðileggja
þessi ægilegu vopn og sam-
þykkja alþjóðlegt eftirlit
með tilraunum á sviði kjam-
orkuvísinda.
Á því stigi málsins þóttust
Rússar geta fellt sig við al-
þjóðlegt eftirlit með kjam-
orkusprengingum. Niðurstað-
an varð þó sú, að þeir þæfðu
gegn því, og eftir að þeir
sjálfir hófust handa um
kjarnorkusprengingar hafa
þeir hindrað allt alþjóðlegt
samkomulag um bann við
kjamorkutilraunum. — Þeir
hafa hins vegar notað tím-
ann til þess að ná því tak-
marki að verða annað öflug-
asta kjarnorkuveldi heims-
ins.
Á sl. hausti hófust Rússar
handa um hrikalegri kjam-
orkusprengingar en nokkur
þjóð hafði áður framkvæmt.
Hlé hafði þá verið á kjam-
orkusprengingum í um það
bil þrjú áir. Mannkynið var
farið að gera sér von um,
að samkomulag mundi nást
um algert bann við kjam-
orkutilraunum. En þá var
það sem Rússar byrjuðu að
sprengja stórubombur sínar.
Fólk um víða veröld var
slegið ógn og skelfingu. —
Geislavirkni í andrúmsloft-
inu margfaldaðist á örskömm
um tíma og mannkynið horfð
ist allt í einu í augu við þá
ægilegu staðreynd, að slíkar
sprengingar gátu á örskömm
um tíma eitrað andrúmsloft-
ið þannig, að enginn staður
á jörðinni væri óhultur fyrir
hinu geislavirka ryki.
★
Kennedy Bandaríkjaforseti
komst ekki alls fyrir löngu
að orði á þessa leið um kjam
orkutilraunir Rússa á sl. ári:
„Rússar virðast hafa unn-
ið til þess vafasama heiðurs
að hafa dreift yfir mannkyn-
ið meir af geislavirku ryki,
en allar aðrar þjóðir saman-
lagt.“
Bandaríkjamenn höfðu fellt
niður kjarnorkusprengingar í
tilraunaskyni í þrjú ár, þeg-
ar Rússar byrjuðu sprenging
ar sínar á sl. hausti. En nú
er svo komið að Bandaríkin
telja öryggi sínu og hins
frjálsa heims ógnað, ef þau
láti undan fallast að hefja
tilraunir að nýju. Til þess
em þeir þó reiðubúnir, ef
Rússar fallast nú þegar á
raunhæft eftirlit með kjarn-
orkusprengingum. En um
þau mál stendur nú yfir 17
ríkja afvopnunarráðstefna í
Genf. Á þeirri ráðstefnu hef-
ur hvorki gengið né rekið.
Bandaríkjamenn hafa lagt
fram víðtækar tillögur um
eftirlit með kjamorkutilraun
unv: Þeir hafa m. a. lagt til
að komið verði á fót 180 eft-
irlitsstöðvum víða um heim.
Skulu 19 þeirra vera innan
landamæra Sovétríkjanna, 16
í Bandaríkjunum, 14 á brezk
um landssvæðum, en hinar
verði í Kína.
Þá er gert ráð fyrir því,
að fjöldi vísindamanna frá
öllum þjóðum starfi við þess-
ar eftirlitsstöðvar og verði
starf þeirra m. a. fólgið í því
að fylgjast með jarðhræring-
um, og vinna að rannsóknum
á geislavirkni andrúmslofts-
ins umhverfis alla jörðina.
Ef þessar tillögur næðu
fram að ganga og alþjóðlegt
samkomulag, sem Sovétríkin
ættu einnig hlut að, yrði gert
um framkvæmd þeirra, væri
þungu fargi létt af gervöllu
mannkyni. Skuggi hins geisla
virka ryks og kjarnorku-
styrjaldar grúfir í dag yfir
heiminum. Það er á valdi
leiðtoga Sovétríkjanna að
bægja þessum ægilega
skugga frá. Ef þeir viljafall-
ast á raunhæft eftirlit vís-
indamanna með banni við
kjamorkutilraunum er hinn
mikli vandi leystur. En allt
fram til þessa dags hafa full-
trúar Rússa í Genf barizt
gegn þessum tillögum. Ráð-
stefnan hefur setið viku eft-
ir viku án þess að minnsti
árangur næðist af störfum
hennar. Það er hörmuleg og
örlagarík staðreynd.
VERZLUNAR-
BANKINN
A ðalfundur Verzlunarbanka
íslands, sem haldinn var
sl. laugardag, sýndi glögg-
lega að þessi merka stofnun
ei í örum vexti. Eins og
kunnugt er, stofnuðu verzl-
unarmenn á sínum tíma
sparisjóð, sem skyldi greiða
fyrir þeim, sem að verzlun-
armálum vinna. Eftir örugga
stjóm á sparisjóðnum þótti
rétt að breyta honum í
banka og við hlutafjárútboð
RANNSÓKNARNEFND banda-
rísku öldungadeildarinnar hlýddi
á miðvikudag og fimmtudag á
framburð Edwin A. Walkers,
fyrrverandi yfirhershöfðingja,
varðandi þá fullyrðingu hans,
að meðal æðstu embættismanna
Bandaríkjanna og Bandaríkja-
hers, væru meðlimir leynihreyf-
ingar, sem hefðu það á stefnu-
skrá sinni að selja Bandaríkin
í hendur kommúnista. Walker
gekk úr bandaríska hernum í
fyrra, er hann var ásakaður um
óviðeigandi stjómmálaafskipti.
Hann gegndi þá störfum sem yf
irmaður 24. deildar hersins í
Þýzkalandi.
Flutningur greinargerðar Walk
ers og yfirheyrslur yfir honum
stóðu samfleytf í sjö klukku-
stundir á miðvikudag. Þær fóru
fram í sama herbergi, í húsa-
kynnum öldungadeildarinnar,
þar sem mál Jöseph L. Mc
Carthys var tekið til rannsókn-
ar, fyrir nær tíu árum.
Walker taldi, að Kennedy for-
seti, Dean Rusk utanríkisráð-
herra og fyrrverandi aðstoðar-
maður Eisenhowers forseta, auk
ýmissa háttsettra manna innan
hersins, væru fylgjandi undan-
haldsstefnu gagnvart kommún-
istum, og taldi hann alla þessa
menn tengda leynilegum bönd-
um við alþjóðahreyfingu komm
únista. Verið væri að grafa und
an lýðræðislegum stjórnarhátt-
um í Bandaríkjunum, sem víð-
ar. Hefði þetta m. a. komið
fram í því, að kommúnistar
hefðu nú náð völdum á Kúbu,
og á hluta af Kóreu.
Þá taldi Walker engan vafa
leika á því, að Dag Hammar-
skjöld, hinn látni frarokvæmda-
stjóri Sameinuðu þjóðanna, hefði
verið „rauðliði“. Walker vék að
aðgerðum SÞ gegn Tshombe-
stjórninni í Katanga og for-
dæmdi þær.
„Þar er um tefla auðugustu
úraníumnámur í heimi, og við
munum vafalaust missa þær í
hendur kommúnista", sagði
Walker.
Walker sætti gagnrýni, er
hann gegndi störfum hjá hern-
kom glögglega í Ijós, hve
mikils trausts stofnunin nýt-
ur. Síðan Verzlunarbankinn
hóf göngu sína fyrir einu ári
hefur hann mjög fært út
kvíarnar, eins og sjá má á
þeim upplýsingum, sem
komu fram í ræðum for-
manns bankaráðs og banka-
stjóra, er þeir héldu á aðal-
fundinum. Formaður banka-
ráðsins skýrði m .a. frá því,
að ákveðið hefði verið að
stofnsetja fyrsta útibú bank-
ans á þessu ári. Það eitt út
af fyrir sig talar sínu máli
um vöxt bankans og traust.
Hitt er ekki síður merkilegt,
sem kemur fram í reikning-
um bankans, að innstæðu-
aukning í bankanum varð
67 millj. kr. á árinu.
Á aðalfundinum mættu um
450 hluthafar. Þar kom glögg
lega í ljós, hve mikinn hug
verzlunarstéttin hefur á því
að hlúa að þessari stofmm
sinni og gera veg hennar
um í Þýzkalandi. Árið 1960
fékk hann áminningu fyrir að
hafa reynt að hafa áhrif á her-
menn við kosningarnar það ár.
Þá hafði hann m. a. notað kjör-
gögn önnur en þau, sem tilskil-
ið var af hernum, að notuð
yrðu.
Síðan sagði Walker af sér í
nóvember sl., og nú hefur hann
í hyggju að gerast frambjóðandi
Demókrataflokksins í fylkis-
stjórakosningum.
Það kom fram, að meðal öld-
ungadeildarþingmannanna ríkti
leiði yfir því, að Walker, sem
hlotið hafði mikla viðurkenn-
ingu fyrir framgöngu sína í síð-
ari heimsstyrjöld og Kóreustríð-
inu, skyldi nú hafa tekið þessa
afstöðu.
Þannig vék Henry M. Jack-
son, fulltrúi demókrata fyrir
Washington, að því við Walker,
hvort ekki gæti verið, „að hann
hefði gengið of langt“ í afskipt-
um sínum af stjórnmálum. Þess-
ari athugasemd þingmannsins
vísaði Walker þegar á bug.
„Ég sjálfur", sagði Walker,
sem mestan. Verzlunarbank-
inn var stofnaður af brýnni
nauðsyn. Undir öruggri
stjóm á hann áreiðanlega eft
ir að greiða mjög fyrir frjáls
um viðskiptum, bæði hér í
borg og úti á landi. í fram-
tíðinni ætti bankinn að verða
einn af hornsteinum frjálsrar
verzlunar.
STÓRSIGUR
DE GAULLE
jóðaratkvæðagreiðslan í
Frakklandi sl. sunnu-
dag varð stórsigur fyrir de
Gaulle forseta. Þátttaka í at-
kvæðagreiðslunni var mjög
mikil og um 80% kjósenda
lýstu yfir stuðningi við
stefnu forsetans í Alsírmál-
inu og samþykktu ennfremur
að veita honum vald til þess
að ganga endanlega frá lausn
málsins.
Allur hinn frjálsi heimur
ari „tapstefnu". Ég hef ekki ver
ið ákærður fyrir neitt, hef ekki
verið fundinn sekur um neitt,
en mér hefur verið refsað.
Ég er fórnardýr hinnar ó-
skráðu stefnu ,sem miðar að
samstarfi við alþjóðlega land-
ráðastefnu kommúnista, sem nú
er sett hærra öllum skráðum
reglum ,og hinnar gömlu stefnu
okkar, að skilja tilgang óvinar-
ins.“
Um afskipti sín af stjórnmál-
um innan hersins, sagði Walk-
er, að það hefði ekki verið til-
gangur sinn að hafa bein áhrif
á skoðanir undirmanna sinna,
heldur hefði hann viljað tryggja
að „þeir beittu dómgreind
sinni“.
Fram kom, við rannsóknina,
að í málgágni 24. deildarinnar,
„Taro Leaf“, hafði birzt rit-
stjórnargrein 8. okt. 1960, þar
sem hermenn voru hvattir til
að athuga frambjóðendur í ljósi
sérstakrar skrár, sem „Banda-
rískir lýðræðissinnar“ höfðu
birt, en þeim samtökum var
Walker tengdur ,enda birtist
Framh. á bls. 14.
mun fagna þessum úrslitum.
De Gaulle hefur af miklum
kjarki og festu barizt fyrir
friðun Alsír. Að lokinni sjö
ára mannskæðri styrjöld hef
ur nú loksins verið komið
þar á friði, sem þó er rofinn
af öfgamönnum, sem ekki
vilja fella sig við þá stað-
reynd, að Alsír hlýtur að
verða sjálfstætt og hætta að
vera frönsk nýlenda.
Alsírbúar munu nú innan
skamms ganga til atkvæða
um það sjálfir, hvort þeir
•vilja halda áfram einhverj-
um stjórnmálalegum tengsl-
um við Frakkland eða að
land þeirra öðlist algert sjálf
stæði. Þarf ekki að fara um
það í neinar grafgötur, hver
niðurstaða þeirrar atkvæða-
greiðslu verður. í Alsír. Al-
sírbúar vilja verða algerlega
sjáKstæðir. En flestir þeirra
munu einnig vilja halda vin-
samlegu sambandi við Frakk
land.
,hef orðið fyrir barðinu a þess-
---------------------------------r