Morgunblaðið - 11.07.1962, Blaðsíða 17

Miðvikudagur 11. júlí 1962
MORGVWBL AÐlh
17
Æ SIVUV
ÚTGEFANDI: SAMBAND UNGRÁ SJÁLFSTÆÐISMANNA
1 l inh J
’jmmmmL
BITSTJÓRAR: BIRGIR ÍSL. GUNNARSSON OG ÖLAFUR EGILSSON
☆ ☆
Stúdentar vara viö
STÚDENTARÁÐI Háskóla Is-
lands (SHl) bárust seint í
marz sl. tilmæli frá svokall-
aöri „A Iþjóöasdmvinnune fnd
íslenzkrar œsku“ (ASNIÆ),
þar sem þess er fariö á leit,
aö SHÍ sendi fulltrúa á undir-
búningsfund vegna þátttöku í
hinu svonefnda „áttunda heims
móti œskunnar“, sem halda á í
Helsinki um mánaðamótin júlí-
ágúst.
SHÍ bað ASNIÆ um nán-
ari upplýsingar um starfssviö
þessarar „alþjóðasamvinnu-
nefndar“ o. fl., og fékk eftir
nokkurn tíma annaö bréf frá
nefndinni, þar sem sumar
hinna umbeönu upplýsinga
voru látnar í té.
Stúdentaráð Háskóla ís-
lands telur eftir vandlega
athugun, að ekki komi til
mála að SHÍ sendi fulltrúa
á mót þetta, né að það veiti
mótinu nokkurn stuðning,
hvorki beinan né óbeinan.
SHÍ telur einnig ástæðu
til að. benda á, að öll þátt-
taka íslenzkra félaga og ein-
staklinga í móti þessu væri
mjög óæskileg, ekki sízt
vegna eindreginnar afstöðu
finnskrar æsku gegn móti
þessu í heimalandi sínu.
— ★ —
' 1 sambandi við ofangreinda
afstöðu sína, vill SHí sérstak-
lega geta eftirfarandi:
I.
í bréfi, sem heildarsamtök
finnskra stúdenta (SYL) sendu
öllum landssamtökum stúdenta
hinn 15. maí. 1962, segir m.a.
bvo:
„Það er skoðun SYL, að árang
nr alþjóðlegrar samvinnu stúd-
enta sé að miklu leyti undir
því kominn, að ákveðnar meg-
inreglur séu í heiðri haldnar;
þessar meginreglur eru: full-
veldi og sjálfsákvörðunarréttur
einstakra landssamtaka stúd-
enta í heimlandi sínu, jafnrétti
ellra stúdentalandssamtaka, og
eð þær ákvarðanir séu fullkomn
lega virtar, sem teknar eru á
lýðræðislegan hátt af stúdenta-
samtökum, er hlotið hafa alþjóð
lega viðurkenningu sem fulltrú
*tr lands síns.
Þetta þýðir, að sérhver lands-
Samtök stúdenta verða að hafa
frjálsræði til þess að ákveða
Sjálf, hvers konar gestamót þau
vilja innan síns eigin lands.
Óski utanaðkomandi samtök eft
ir því að halda mót fyrir stúd-
enta innan ákveðins lands, þá
er það skoðun vor, að landssam-
tök stúdenta á viðkomandi stað
verði að vera spurð álits og
ráða. Óski landssamtök stúdenta
á staðnum ekki eftir því að
etanda að stúdentamóti í landi
*ínu, eftir að fyrrgreind ráðaleit
«n hefur farið fram, þá er það
réttindaskerðing og brot á full-
veldisrétti viðkomandi stúdenta
landssámtaka, ef mótið er hald-
ið engu að síður.
Hið „áttunda heimsmót æsk-
unnar" er einmitt slíkt hrot á
sjálfsákvörðunarrétti vorum og
fullveldi.
SYL lýsti því yfir í bréfi til
I.U.S. og W.F.D.Y. (hinna
tveggja höfuðaðstandenda
..heimsmótsins“) í okt. 1960, að
SYL myndi ekki geta fellt sig
við neina ákvörðun frá IPC
(undirbúningsnefnd festivalsins)
um að halda mótið í Helsinki.
(SNE, finnska æskulýðssam-
bandið, sem er fulltrúi allra
æskulýðsfélaga í Finnlandi,
lýsti stuðningi við afstöðu SYL
með 95% meirihluta, og í febr.
1961 sendu SNE og SYL bréf
til undirbúningsnefndarinnar,
þar sem andstöðu var lýst við
það áform að halda festivalið í
Helsinki). SYL tók það fram,
er ákvörðun þess um andstöðu
var skýrð, að yrði mótið haldið
„ÆSKAN OG FRAMTÍÐIN" íékk
seint í gær sent afrit af bréfi, sem
Stúdentaráð Háskóla íslands hef-
ur ritað svokallaðri ,.Alþjóðasam-
vinnunefnd ísl. æsku“, en „nefnd“
sú hefur haft milligöngu um þátt-
töku íslendinga í „festivölum**
kommúnista. Er í bréfinu gerð
grein fyrir afstöðu SHÍ til næsta
„festivals‘% sem fram á að fara í
Helsingfors innan skamms. og hul-
unni svipt frá þeim margvíslegu
blekkingum, sem haldið hefur ver
ið uppi í sambandi við þessar víð-
kunnu áróðurshátíðir Kommúnista.
— Birtist bréfið hér á «íðunni, en
tekið skal fram, að nær aliar letur-
br \tingar eru blaðsins.
í Finnlandi sýnir vel, hver af
staða þeirra raunverulega er
til vilja æskunnar. Samt halda
leigðir áróðurspennar þeirra um
út sameiginlega yfirlýsingu, þar
sem segir m.a.:
„Viff lýsum yfir fullum
stuffningi okkar við mót og
samkomur, sem stuðla að
vináttu þjóða í milli, en get-
um ekki fallizt á, að áttunda
festivalið stefni að því marki
og getum því ekki átt neinn
þátt í því né undirbúningi
þess í Helsinki“. — Undir-
búningsnefnd heimsmótsins
lét sig þetta engu skipta.
Svipaða sögu er að segja af
samskiptum festivalsnefndar-
innar við finnsku rlkisstjórn-
ina. í október 1960 gekk nefnd
heimsmótsmanna á fund Sukse-
lainens, þáverandi forsætisráð-
herra til þess að biðja um stuðn
ing hans við heimsmótið. —
Finnska ríkisstjórnin er á milli
steins og sleggju og getur ekki
vegna landfræðilegrar legu Finn
lands gengið beint gegn vilja So
vétríkjanna í stjórnmálalegri af
stöðu. Þess vegna er Helsinki
valin af svipaðri ástæðu og Vín-
arborg á sínum tíma. í svari
sinu lagði Sukselainen áherzlu
á það, að réttir fulltrúar æsku-
lýðs í Finnlandi ættu að taka
allar ákvarðanir í þessum efn-
um. Hann bætti því við, að
stefna finnsku ríkisstjórnarinn-
ar væri sú að hafa ekki afskipti
þátttöku íslenzkrar æsku
í festivalim i í Helsinki
í Helsinki, myndi það brjóta I
gegn grundvallarstefnu SYL að
því er snertir starfsemi, sem
verður að teljast yfirgnæfandi
pólitísk í eðli sínu. I»aff var og
er enn skoðun SYL, að festival-
ið sé pólitískt í eðli sinu að yf-
irgnæfandi leyti“.
Mót þetta stuðlar hvorki að
friði né vináttu, bæði vegna eðl-
is síns og hvernig til þess er
stofnað, enda segir í ályktun
SYL frá 10. des. 1961:
„Þrátt fyrir skýrt markaða
og ótvíræða afstöðu finnskra
stúdenta- og æskulýðssamtaka
hefur verið ákveðið að halda 8.
festival æskulýðs- og stúdenta
í Helsinki.
Festivalið er að þróast í það
að verða atburður, sem veldur
deilum á alþjóðavettvangi. Til
þess að forðast það, tóku finnsk
æskulýðssamtök afstöðu gegn
því, að festivalið yrði sett á
svið í Helsinki“.
•
Allt frá því að kommúnistar
gáfu fyrst í skyn í september
1960, að þeir hygðust halda
„heimsmót æskulýðs og stúd-
enta“ í Helsinki 1962, hefur yf-
irgnæfandi meirihluti finnskra
æskulýðssamtaka og stúdenta-
félaga beitt sér gegn hugmynd-
inni, eins og þegar hefur verið
rakið að nokkru. Andstaða
þeirra var hvað eftir annað lát-
in í ljós í opinberum ályktunum
sem sendar voru undirbúnings-
nefnd heimsmótsins (IPC). —
Kommúnistar létu þessar álykt
anir sem um vind um eyru
þjóta, og létu eins og þeir vissu
ekki af þeim.
Finnska ríkisstjórnin hefur
af skiljanlegum ástæðum orðið
að forðast beina fordæmingu
á festivalinu, en lýsti því samt
tvívegis yfir, að virða bæri ósk
ir finnskra æskulýðssamtaka.
Ákvörðun kommúnista um
að taka ekkert tillit til mót-
mæla og andúðar æskumanna

Mær allt æskufólk í Finn-
landi er mótfallið áróðurs-
hátið kommunista, sem
þröngvað hefur verið upp
á þjóðina

Blekkingarvefur „hlutleysis",
„vináttu" og „friðar' rækilega
afhjúpaður
heim allan því fram, að finnsk
æska fagni því, að mótið skuli
haldið í landi hennar, að festival
ið sé undirbúið af hlutlausum
aðiljum o s.frv.
Forseti finnsku stúdentasam-
takanna (SÝL) benti á muninn
á áróðri kommúnista og raun-
veruleikanum í maí 1961, er
hann sagði:
„Ef festivalið er raunveru-
lega stutt af stúdentum um
heim allan, eins og marglýst
var yfir eftir sjöunda heims-
mótið í Vínarborg, hvers
vegna völdu forráðamenn
festivalsins sér þá ekki ann-
an mótsstað, þar sem fulltrú
ar stúdenta og æskulýðssam
taka styðja heimsmótið?“
Þegar ljóst var orðið, að
kommúnistar vildu ekki falla
frá hugmynd sinni um að halda
festival í Helsinki, gáfu finnsku
stúdentasamtökin og finnska
æskulýðssambandið, sem er
alþjóðlega viðurkennd heildar-
samtök finnskrar æsku og telja
innan sinna vébanda meira en
90% finnskra æskulýðsfélaga,
af mótum, sem hana snerta ekki
svo að ekki kæmi til greina, að
stjórn landsins færi að veita
leyfi til slíkra móta, né heldur
banna þau.
Af mikilli óskammfeilni túlk
aði undirbúningsnefndin svar
forsætisráðherrans hvarvetna
svo, að ríkisstjórnin væri festi-
valinu hlynnt, og sem dæmi um
lævíslegan og villandi áróður so
vézku „frétta“-stofunnar TASS
má nefna frásagnir á borð við
þá, að undirbúningsnefndin
hefði „þakkað finnskum yfir-
völdum fyrir að gera það kleift
að undirbúa og halda festival-
ið i Helsinki", rétt eins og rík-
isstjórnin hefði hlaupið veru-
lega undir baggann.
Forsætisráðherrann neyddist
til þess að gefa út yfirlýsingu
um þetta í febrúar 1961: „Þar
sem öll æskulýðssamtök að einu
undanteknu (kommúnistasam-
tökum) hafa lýst því yfir, að
þau muni ekki taka þátt í mót-
inu, mun hér eingöngu verða
um aff ræða samkomu eins skoð
anahóps, og að því er virðist
yrði að kosta hana að langmestu
leyti af erlendu fé ... .Vonandl
er, að skipuleggjendurnir at-
hugi gaumgæfilega, hvort það
sé rétt að undirbúa slíkt mót
á grundvelli svo örlítils stuðn-
ings heima fyrir á mótsstaðn-
um.“
A £ því, sem að framan
segir, er ljóst, að þátttaka ís
lenzkra félaga eða einstakl-
inga í heimsmóti þessu væri
afar óæskileg. Hún væri
móðgun við finnsk æsku-
lýðssamtök, móðgun við
finnsk stúdentasamtök, móðg
un við finnsk stjórnarvöld
og móðgun við anda nor-
rænnar samvinnu, sem bygg
ist fyrst og fremst á gagn-
kvæmri virðingu fyrir ósk-
um og vilja bræðraþjóðanna.
n.
Þá vill SHÍ minna á sam-
þykkt, sem gerð var á síðustu
formannaráðstefnu stúdenta-
ráðanna á Norðurlöndum, en
hún var haldin hér í Reykja-
vík 1.-5. okt. sl. Þar var tekin
eindregin afstaða gegn þátttöku
í festivalinu. Fulltrúi finnskra
stúdenta gaf mjög ýtarlega og
ákveðna skýrslu um andstöðu
stúdenta í Finnlandi, og sérstök
greinargerð var gefin út um
sameiginlega afstöðu íslenzkra
norskra, danskra og sænskra
stúdenta.
Hefur þótt og þykir sjálfsagt
að stúdentar á Norðurlöndum
hafi samstöðu í þessum málum
enda sömu grundvallarsjónar-
mið, sem hljóta að ráða afstöðu
þeirra.
III.
Höfuðaðstandendur þessa móts
(eins og fyrri slíkra móta) eru
tvö alþjóðasamtök undir stjórn
kommúnista, IUS (stúdentasam-
tök) og WFDY (æskulýðssam-
tök). SHÍ var aðili að fyrr-
nefndu samtökunum um skeið,
en sagði sig úr þeim vegna ó-
brigðullar þjónkunar þeirra við
utanríkisstefnu Sovétrikjanna.
Afstaða SHf til IUS og „heims-
mótanna" hefur oft verið rak-
in áður, og þar sem eðli hvorki
IUS né mótanna hefur breytzt
neitt, sér SHf ekki ástæðu til
að breyta afstöðu sinni til
þeirra.
Eins og margsinnis hefur
verið sýnt og sannaff, eru þessi
mót haldin í áróffursskyni fyrir
ákveðna stjórnmálastefnu. — 1
sjálfu sér er ekkert við því að
segja, ef ekki væri reynt að
draga huliðshjálm „hlutleysis"
yfir þessa starfsemi, til þess að
laða þátttakendur að. Rök-
semdirnar um að mótin séu ó-
pólitísk, af því að öllum sé
„heimil þátttaka án tillits tU
stjórnmálaskoðana", eru hald-
lausar. Kosningafundur verður
t.d. ekki ópólitískur, þótt öll-
um sé heimil þátttaka, hvað þá
þegar einn og sami aðili hefur
allan undirbúning og fram-
kvæmd í hendi sér, ýmist ljóst
eða leynt, og greiðir kostnað-
inn.
Mótshald af þessu tagi hlýt-
ur að rifja upp fyrir mönnum,
að meðan nazistar voru við
völd í Þýzkalandi, efndu þeir
oft til sams konar móta, þar
sem öllum var „heimil þátt-
taka án tillits til stjórnmála-
skoðana". Kom þá fáum í hug
að halda því fram utan Þýzka-
lands, nema nazistadeildum, að
mótin væru ópólitísk.
Finnsk stjórnarvöld og
æskulýðssamtök hafa tekið
skýrt fram, að mótið sé póli-
tískt þegar í undirbúningi
Framhald á bls. 23.