Morgunblaðið - 31.10.1962, Blaðsíða 9

M>'^;Vn^«ur 31. október 1962
MORC IITSBL4ÐÍÐ
9
Svipmyndir úr
sögu Reykjavíkur
eftir dr. RÉchard Beck
ÁRNI ÓLA rithöfundur hefir nú
í fullan aldarfjórðung unnið að
því þarfa verki safna fróðleik
úr sögu Reykjavíkur, með þeim
árangri, að út eru nú komnar
þrjár bsekur frá hans hendi um
það efni: Fortíð Reykjavíkur
(1950), Gamla Reykjavík (1954),
og Skuggsjá Reykjavíkur (Sögu-
kaflar), sem kom út síðastliðið
haust, og verður hér gerð stutt-
lega að umtalsefni. Hafa þessar
Árni Óla.
bækur Árna, að verðleikum, hlot
ið miklar vinsældir, og efast ég
e.iki um. að sama máli gegni um
þessa nýju bók hans. Kennir þar
margra grasa og góðra.
í upphafskaflanum gerir Árni
grein fyrir því, hvernig það atvik
aðist, að hann fékk áhuga fyrir
rannsóknum á sögu Reykjavíkur,
en það var sérstaklega fyrir
áhrif og hvatningu frá Guðmundi
landlaskni Björnssyni, í sambandi
við uppgröft á svonefndri
Steinkudys uppi á Skólavörðu-
holti, en þar fundust kista og
bein sakakonunnar Steinunnar
frá Sjöundá. Hin merka ritgerð
dr. Jóns Helgasonar biskups:
„>egar Reykjavík var 14 vetra“
(1916) glæddi einnig áhuga Árna
á því að safna og færa í letur
þætti úr sögu Reykjavíkur og
bæjarlífinu par, sem borið hefir
þann ávöxt, er lýsir sér í ofan-
nefndum bókum hans um það
efni, og gagnfróðlegar eru að
sama skapi.
Á það vissulega ekki sízt við
um nýjustu bók hans. Þættir eins
°g i.Þegar Reykjavík fékk sjálf-
stjórn", „Báglega tókst með
fyrstu þingmenn Reykjavíkur“,
og ,,Frá fyrstu árum bæjarfógeta
í Reykjavík“ eru bæði skerfur
til sögu höfuðborgarinnar og
stjórnmálasögu landsins í heild
sinni. Má það með enn meiri
sanni segja um kaflana „íslend-
ingabragur og málaferlin út af
honum“ og ,,Niður með lands-
höfðingjann", er bregða birtu á
öldurót þeirrar tíðar í íslenzk-
um sjálfstæðismálum.
Ekki þarf heldur að fjölyrða
um sögulegt gildi frásagna eins
og „Fyrsta sjúkrahús í Reykja-
vík“, „Reykjavíkurhöfn" (þar
sem rakin er forsaga hafnargerð-
arinnar), „Fyrsta flug til ís-
lands“, og „Elzta verzlunarhús í
Reykjavík“.
Greinin „Danskar guðsþjónust-
ur í Reykjavík“ varpar glöggu
ljósi á menningarlega þróun höf-
uðborgarinnar, og þá á ritgerðin
„Uppruni þjóðminjasafns“ eigi
síður menningarsögulegt gildi,
en hún var samin í tilefni af
níutíu ára afmæli Þjóðminja-
safnsins (1953), og segir þar
mjög greinilega frá stofnun þess
og hlutdeild þeirra ágætu manna,
sem hrintr því þjóðþrifaverki í
framkvæmd.
Ritgerðin „Kelsallsgjöf (1952),
um Englendinginn Charles Kel-
sall, sem gaf fé til byggingar
Bókhlöðu Menntaskólans í
Reykjavík, er hin merkasta, og
hitaði mér sem gömlum nemanda
skólans og stúdent þaðan sér-
staklega um hjartarætur. Þeim
ummælum til áréttingar vil ég
leyfa mér að taka upp eftirfar-
andi ummæli í niðurlagi grein-
arinnar: „Þetta er þá sagan um
tildrögin að því, að fyrsta bók-
hlaðan á íslandi var reist. Eru
nú senn 85 ár síðan hún komst
undir þak. Eg hef ritað þetta svo
að Reykvíkingar gleymi því ekki,
að hús þetta er vinargjöf frá
erlendum manni og um leið nokk
urs konar viðurkenning fyrir bók
menntaleg afrek íslendinga og
bókhneigð.........Og þegar vér
göngum. eftir hinni bi'eiðu og
fögru Lækjargötu og lítum upp
til litla, hvíta steinhússins sunn-
an við Menntaskólann, þá skul-
um vér jafnan minnast þess, að
hús þetta er heiðursgjöf til íslend
tnga fyrir menningu þeirra um
aldaraðir."
„í heljargreipum hernaðarins"
(Ævintýr togarans „Braga“ 1916,
skráð eftir frásögn skipverja) er
bæði' atburða- og áhrifarík frá-
Skridstokuherbergi
Til leigu er skrifstofuherbergi í Miðbænum, lýsing
og gólfteppi — selst með, á hagstæðu verði. Uppl.
í símum 11068 og 11821.
Lokað
Skrifstofan verður lokuð eftir hádegi mið-
vikudaginn 31. þ.m. vegna jarðarfarar.
Tollstjóraskrifstofan, Arnarlivoli.
sögn frá heimsstyrjaldarárunum
fyrri, en fleiri voru þeir íslenzku
togararnir, sem lentu í ævintýr-
um og komust í hann krappan
á þeim árum. Það er vafalaust
hverju orði sannara, sem Árni
segir í því sambandi. ,,Og hug-
rekki það, sem íslenzkir sjómenn
sýndu á þeim árum, er þeir fóru
landa milli, var áreiðanlega ekki
minna en það hugrekki, er her-
skyldir menn ófriðarþjóðanna
sýndu í starfi sínu.“
Þátturinn „Sæfinnur með
sextán skó“ segir á skilningsmik-
inn og samúðarríkan hátt átak-
anlega raunasögu, en öll er þessi
frásögn með sterkum persónuleg
um blæ.
Hins vegar er lokaþáttur bók-
arinnar, „Nafngiftir gatna í
Reykjavík", fróðlegur mjög. Má
hið sama segja um aðra kafla
bókarinnar, sem eigi hafa verið
nefndir, því að stiklað hefir ver-
ið á stóru í þessari umsögn.
En öll ber þessi nýja bók (eins
og fyrri bækur höf. um Reykja-
vík) því vitni, að Árni Óla er
athugull og varfærinn fræðimað
ur, sem kanh ágætlega að vinna
úr sögulegum beimildum og jafn
framt prýðisvel ritfær, sjást þess
glögg merki á frásögninni, að
þar heldur þaulæfður blaðamað-
ur á pennanum.
Útgefandi umræddrar bókar
hans, sem er 344 bls. að stærð, er
ísafoldarprentsmiðja h.f., og er
vel vandað til útgáfunnar um
prentun og annan frágang. Marg-
ar góðar myndir prýða bókina og
Látið ekki dragast að athuga
bremsurnar séu þær ekki í
lagi..
Fullkomin bremsuþjónusta.
EKKI YFIRHIAM
RAFKERFIP!
Húseigendafélag Reykjavíkur
Biiieiðaleigon
BÍLLINN
HÖFÐATÚNI 2
SÍMI 16833
a ZEPHYR 4
►4
S CONSUL „315“
2. VOLKSWAGEN
pá LANDROVER
BÍLLINN
ALUMINElJIVi
BÍLSKÚRSHURÐIR
* LÉTTAR OG STERKAR
ENGINN VIÐHALDSKOSTNAÐUR
EGILL ARIMASOM
Slippfélagshúsinu við Mýrargötu.
Símar 14310 og 20275.
H£úkrunarkonu
vantar nú þegar á sjúkrahúsið á Hvammstanga og
aðra um miðjan desember. — Laun samkvæmt
launalögum eða samkomulagi. — Upplýsingar hjá
formanni sjúkrahússtjórnar, Ingólfi Guðnasyni,
hreppstjóra, Hvammstanga.
Sjúkrahússtjórnin.
Skrifstofuslúlka - Kefl^vík
Óskum eftir að r.áða stúlku til símavörzlu, vélrit-
unar og launaútreiknings.
Vélsmiðja BjÖrns Magnússonar
Símar 1175 og 1737.
Áætlunarbílar Mosíellssveiiar hf.
(ferðaáætlun)
Breyting á brottfarartímum frá 1. nóvember 1962, verður sem hér segir:
Frá Reykjavík Frá Hraðastöðum
Sunnudagur 12,45 14,15 16,20 18,00 19,30 23,15 15 20.15 1.05
Mánudagur 7 13 18 8 14 19
Þriðjudagur 00 rH fO rH U- 8 14 19
Miðvikudagur 7 13 18 23,15 8 14 19 1,05
Fimmtudagur 7 13 18 8 14 19
Föstudagur 7 13 18 8 14 19
Laugardagur 7 12,45 14,15 16,20 18 23,15 8 15 19 1,05
Frá Reykjum
13,30 17 18,45 23,50
8,20 14,20 19,20
8.20 14,20 19,20
8,20 14,20 19, 20 23,50
8,20 14.20 19,20
8,20 14,20 19,20
8,20 13,30 17 19,20
23,50
Gildir til 1. apvíl 1963.
Séneytishafi.