Morgunblaðið - 08.11.1962, Qupperneq 11

JptsaöKWMtagur 8. nóvember 1962
MORCUNBLAÐIÐ
11
Einarsdottir
Vilborg
Minningarorð
UM miðaftansleyti 2. nóv. lézt
hér í borg Vilborg Einarsdóttir
frá Strönd í Meðallandi. Slokkn-
aði þá ljós, sem logað hafði
óvenjulengi eða rúm 100 ár, því
að fædd var Vilborg 25. júlí 1862
í Þykkvabæ í Landbroti í Vest-
ur-Skaftafellssýslu.
Á mælikvarða okkar mann-
anna er slíkt mjög hár aldur,
enda þótt þess yrði tæplega vart
hjá Vilborgu, svo vel bar hún
aldwinn. Hins vegar er því ekki
að leyna, að það hljómaði ein-
kennilega í eyrum þeirra, sem
voru miklu yngri og telja sig
samt muna alllangt aftur, þegar
Vilborg sagði frá atburðum, sem
gerðust löngu fyrir síðustu alda-
mót, eins og þeir hefðu átt sér
stað fyrir örfáum árum eða jafn-
vel dögum. En minni hafði hún
sérlega trútt allt til hinztu stund-
ar, einkum um allt hið gamla.
Eins og áður segir, var Vilborg
Vestur-Skaftfellingur að uppruna
og komin af góðum ættum. Voru
foreldrar hennar Rannveig Magn
úsdóttir, Magnússonar, bónda á
Skaftárdal á Síðu, og Einar Ein-
arsson, sem lengst bjó á Strönd
í Meðallandi og var oddviti í hin-
um forna Leiðvallarhreppi. Var
Einar mikill vitsmunamaður,
enda fékkst hann nokkuð við rit-
smíðar og var hagmæltur vel.
Magnús á Skaftárdal, afi Vilborg
ar, var annálaður búhöldur um
sína daga. Varð hann stórvel efn
um búínn, enda fór mikið orð
al' dugnaði hans og útsjónar-
seit,i.
Foreldrar Vilborgar bjuggu
fyrst í Þykkvabæ í Landbroti,
*n fluttust árið 1864 að Strönd,
og þar ólst Vilborg upp. Var
hún elzt sinna systkina, er upp
komust, en þau voru sjö. Eru
þau öll látin nema Solveig, sem
lifir í hárri elli í Vík í Mýrdal.
Þegar Vilborg var á 15, ári,
dó móðir hennar frá öllum börn-
anum á æskuskeiði. Má fara
nærri um það, hvílíkt áfall slíkt
var heimilinu. Einar faðir þeirra
bjó áfram á Strönd, fyrst með
bústýrum, en síðar kvæntist
hann. Dvaldist Vilborg áfram í
föðurgarW og mun jafnvel hafa
staðið fyrir heimilinu að ein-
hverju leyti, meðan faðir hennar
var milli kvenna.
Árið 1888 giftist Vilborg sveit-
únga sínum, Sveini Ólafssyni frá
Eystri-Lynigum. Var hann dugn-
aðarmaður og hagleiksmaður svo
mikill, að orð fór af langt út
fyrir sýslumörk. Eru til eftir
hann smíðisgripir, sem bera
munu hinum mikla völundi vitni
um ókomna tíð.
Þau Vilborg og Sveinn hófu
bú^kap f.'húsncennsku á Lynga-
bökkum í Meðallandi hjá foreldr-
um Sveins. Voru Lyngabakkar
byggðir úr jörðinni Eystri-Lyng-
um og í rauninni síðasta virkið
í þeirri landareign fyrir ágangi
sandfoks, en öll jörðin fór litlu
síðar í sand og leir. Má segja, að
ekki hafi verið glæsilegt að hefja
búskap þar eystra á þessum ár-
um, enda var mjög landþröngt og
fátækt mikil.
Vafalaust hefur þetta átt sinn
|>átt í því, að hin ungu hjón
fluttust burt úr átthögum sínum
árið eftir og settust að í Ásum
í Skaftártungu. Voru þau fyrst
í húsmennsku hjá séra Brandi
Tómassyni, en síðan séra Sveini
Eiríkssyni, föður þeirra Gísla
sýslumanns og Páls menntaskóla-
kennara. Á þessum árum stund-
aði Sveinn Ólafsson mjög húsa-
smíðar og dvaldist því oft fjarri
heimilinu. Mun það hafa ráðið
miklu um það, að þau hófu ekki
búskap fyrir alvöru þá þegar.
í Ásum bjuggu þau hjón
næstu fimm árin og undu sér
þar vel. Var það ekki undar-
legt, jafnbúsældarleg sveit og
Skaftártungan er og fagurt bæj-
arstæði í Ásum.
Við andlát Ólafs Pálssonar, um
boðsmanns á Höfðabrekku, í árs-
byrjun 1894 losnaði sú jörð úr
ábúð. Þá jörð hafði Magnús á
Skaftárdal átt, og kom hún í hlut
barna Rannveigar dóttur hans að
honum látnum 1891. Átti Vilborg
fjórðung jarðarinnar á móti
systkinum sínum.
Brugðu þau Vilborg og Sveinn
nú á það ráð að flytjast þangað
með búslóð sína og ungan son,
Karl. Höfðabrekka er með beztu
bújörðum í Mýrdal og landrými
mikið. Auk þess fylgir henni
mikil rekafjara, og er eigi ólík-
legt, að hún hafi að einhverju
leyti seitt hinn mikla völund út
yfir Mýrdalssand, því að von gat
hann átt í góðum viði upp á
fjöru jarðarinnar til að smíða úr
nytsama gripi.
Á Höfðabrekku bjuggu þau
hjón í 11 ár, en þá settust þau
að í Suður-Hvammi í sömu sveit,
og þar áttu þau heima til ársins
1920. Það ár brugðu þau hjón
búi og héldu til Reykjavíkur.
Reisti Sveinn þeim íbúðarhús á
Baldursgötu 31, og þar andaðist
hann árið 1934, 73 ára gamall,
og hafði verið blindur síðustu
árin. Síðan bjó Vilborg áfram
í húsi sínu og hugsaði lengstum
um sig sjálf, meðan kraftar
leyfðu.
Á þessum árum, eða þegar
hún var um sjötugt, veiktist hún
og lá rúmföst um allmörg ár.
Varð hún þá með köflum svo
veik, að henni var ekki hugað
líf. Smám saman tök hún að
hressast og komst aftur til ágætr-
ar heilsu. Má segja, að síðan hafi
hún haft ferlivist til dauðadags.
Fyrir um það bil ári hnignaði
heilsu hennar samt svo, að hún
gat ekki lengur dvalið í íbúð
sinni, en það hefði verið henni
kærast að mega vera þar -til
hinztu stundar. Fluttist hún þá
í dvalar- og hjúkrunarheimilið
Hrafnistu, og átti heima þar síð-
ustu mánuði ævinnar.
Þau Vilborg og Sveinn eignuð-
ust þrjá sonu. Karl, sem nam raf-
magpsverkfræði í Þýzkalandi, en
lézt þar 1919, þrítugur að aldri.
Varð hann öllum harmdauði, er
hann þekktu, en ekki sízt for-
eldrunum, sem lagt höfðu svo
mikið í sölurnar til að mennta
hann. Hinir synirnir eru Gústaf
Adolf hæstaréttarlögmaður,
kvæntur Olgu Jónsdóttur úr
Rvíik og Einar Ólafur, prófess-
or, kvæntur Kristjönu Þorsteins
dóttur úr Rvík. Auk þess ólu þau
hjón upp bróðurson Vilborgar,
Jóhannes Einarsson. Er hann bú-
settur í Hafnarfirði og kvæntur
Ástbjörgu Ásbjörnsdóttur.
Þetta er hin ytri ævisaga Vil-
borgar Einarsdóttur frá Strönd.
En á bak við er önnur saga og
merkileg. Saga um konu, sem lif-
ir langa ævi og fórnar henni að
öllu leyti og af mikilli ósérplægni
fyrir fjölskyldu sína og aðra ná-
komna ættingja og vini.
Það eitt má teljast stórvirki
og óvenjulegt, að óbreytt bænda-
fólk brjótist í því í upphafi þess-
arar aldar að koma öllum sonum
sínum til mennta og kosta þá til
háskólanáms. Var einskis látið
ófreistað til þess, að þetta tækist
og öllu fórnað til þess: tíma, fjár-
munum og ævistarfi.
Bæði voru þau hjón, Vilborg
og Sveinn, svo hamingjusöm að
lifa það að sjá sonu sína alla
komast á leiðarenda. Hins vegar
varð það þeim mikið áfall, þegar
elzti sonur þeirra féll frá í blóma
lífsins, rétt um þær mundir, er
hann var að hverfa heim til að
vinna fósturjörðinni allt það
gagn, sem hann mátti. En þau
báru harm sinn 1 hljóði, enda
bæði sannfærð um annað og
betra tilverustig, sem tæki við að
vegferð lokinni hér í heimi. Er
ég sannfærður um, að Vilborg
hefur hlakkað til endurfunda við
elskaðan eiginmann sinn og son,
og er von mín sú, að henni hafi
orðið að ósk sinni.
Þá reyndi og mikið á þau hjón,
þegar yngsti sonur þeirra, Einar,
veiktist svo á háskólaárum sín-
um í Kaúpmannahöfn, að honum
var lengi vel ekki hugað líf.
Róma allir, sem það miuna, með
hvílíku trúartrausti þau tóku
þessu mótlæti öllu. En sonurinn
•náði heilsu með undraverðum
hætti, og telja margir, að þar
I hafi bænarmáttur elskandi móð-
* ur mátt sxn mikils.
Ekkert get ég, sem þessar línur
rita, sagt um ævi Vilborgar fyrr
á árum af eígin raun, þar sem
tæp 60 ár voru á milli. En frá
því að ég man fyrst eftir henni
og alla tíð síðan til hinztu stimd-
ar, kom hún mér fyrir sjónir sem
elskuleg kona, er ekkert aumt
mátti sjá og allt gerði til að rétta
þeim hjálparhönd, sem hún hélt,
að þyrftu þess með. Þeir, sem
dvöldu í návist hennar, -fundu
líka óvenjumikla hlýju streyma
frá henni, enda var handtak henn
ar hlýtt. Hún lifði alla sevi eftir
þessum orðum Hávamála.
Vin sínum
skal maðr vin vesa,
þeim ok þess vin.
Um það get ég og fjölskylda
mín vel borið og sama áreiðan-
lega allir þeir, sem hana þekktu.
Vilborg var háttvís kona' og
prúð í framgöngu og sópaði að
henni, hvar sem hún fór, enda
þótt hún væri ekki hávaxin. Áttu
vel við hana ummæli þjóðskálds-
ins, sem sagði um aðra aldraða
ágætiskonu þetta:
Ei þó upp hún fæddis"
í öðlinga höllum,
látasnilld lipur var henni
sem lofðunga frúvum.
Kurteisin kom að innan,
sú kurteisin sanna,
siðdekri öllu æðri,
af öðrum sem lærist.
HAPPDRÆTTI HÁSKÓLA ÍSLAIMDS
* j'% • ' ' ■ ' ’ ' , ' ■ " ‘
Á laugardag verður dregið í 11. flokki. Á morgun eru seinustu
forvöð að endurnyj^, 1,300 vinningar að f járhæð 2,500,000 kr.
HAPPDRÆTTI HÁSKÓLA ÍSLAIMDS
Það, sem hér hefur verið sagt
um Vilborgu Einarsdóttur, er
sízt of mælt. Um það geta margir
borið. Hún var á flesta lund
óvenjuleg kona, og mikið væri
heimurinn betri, ef allir hefðu
það hugarþel og þá sálarró, sem
með henni bjó.
Og nú hefur þessi ágæta vin-
kona mín safnazt til feðra sinna,
sátt viS guð sinn og alla menn
og rauzar fyrir löngu tilbúin að
leggia upp í þá ferð, sem bíður
okkar allra fyrr eða síðar. Eftir
skilur hún í hugum okkar minn-
ingu um hjartahlýja konu, sem
ánægjulegt var að kynnast og
fjölmargt mátti læra af.
Blessuð sé minning hennar.
Jón Aðalsteinn "insson.
Amerískir
greiðslusloppar
Mjög fjölbreytt úrval
af amerískum nylon
greiðslusloppum.
Fallegir litir.
(BSqjmjpm
Laugavegi 26 — Sími 15186.
Skristofustúlka
óskast frá 15. nóvember eða 1. desember.
Vélritun, reiknings- og enskukunnátta
nauðsynleg.
Verksmiðjan Dúkur, hf.
Aðalstræti 6.
ENSKIR
Pelsar og vetrar kápur
ný sending.
Laugavegi 116.
Stúlkur
Saumastúlkur óskast.
Skóverksmiðjan Þór, hf.
Skipholti 27 — Sími 22450.
lljfL
1 á 209.000 kr.
1 - 100.000 —
36 - 10.000 —
140 - 5.000 —
1.120 - 1.000 —
Aukavjnningar:
2 á 10.000 kr.
. <Ú \ \i . ' v /t,
1.300
. . 200.000 kr.
.... 100.000.—
. . 360.000 —
. . 700.000 —
. 1.120.000 —
. ( ( :i •; ,,.V , a
. . 20.000 kr.
2.500.000 kr.
s