Morgunblaðið - 27.11.1962, Blaðsíða 8

MORGINBT ifílb
í>riðjudagur 27. nóvember 1962
Bústofns- og framieíðslu-
aukning í landbúnaðinum
Tala jarða 5261, meðalahöfn 16 kugildi
Á FUNDI neðri ðeildar Alþingis
5 g®er g>erði Ingóliur Jónsson
lanðbúnaðarráðherra grein fyrir
frumvarpi ríkisstjórnarinnar þess
lefnis, að nokkuð séu hækkuð
framiög til nýbýla, er orðið hafa
aftur úr um ræktun. Frumvarp-
inu var vísað til 2. umræðu og
landbúnaðarnefndar.
•*
• 10 ha í stað 5 ha
í 1. grein frumvarpsins kvað
ráðlherrann gert ráS fyrir, að
framlög til nýbýla verði hækkuð
um 650 þús. kr., úr 6,5 millj. í
7,15 millj. Gert er ráð fyrir, að
Ihækkunin nái til 44 býla, með
því að hún nemi
* um 15 þús. kr.
á hvent býli í
ræktun. f»á er
ög gert ráð fyr-
lir í 2. gr. að
í stað þess að
miða við 10 ha
eins og gert var
með lögum frá
1957, skuli mið-
að við 15 ha og að þær jarðir,
sem ebki hafa ræktun upp að
15 ha, njóti þeirra hlunninda,
sem lögin segja fyrir um. Þann-
ig hækiki iramlag til þessara
jarða úr 6 millj. í 7,6 millj. eða
um 1,6 millj.
Alls nemur því hækkunin
samkv. frumvarpinu 2,25 millj.
Þá hefur samkvæmt 64. gr.
laganna verið veittur styrkur til
bygginga, ekki aðeins á nýbýl-
um heldur og á jörðum, sem
Ihafa léleg í'búðarhús. Hefur hann
numið allt að 40 þús. kr., en
nú er gert ráð fyrir, að hann
„ geti numið allt að 55 þús. kr.
og er hann óafturkræfur.
• Hefur ýtt undir ræktun
á smærri jörðum.
Landbúnaðarráðherra kvað
engan vafa á, að lögin frá 1946
um, að hærri styrkur skyldi veitt
ur til þeirra jarða, er tún höfðu
undir fyrst 5 ha og síðar 10 ha,
hefðu mjög ýtt undir ræktun
á hinum smærri býlum.
Við þessa ráðstöfun hefur það
áunnizt, að um 1000 jarðir, sem
voru með tún innan við 10 hekt-
ara, hafa náð þessari og meiri
túnstærð fyrir árslok 1961, og
1387 jarðir, sem áður voru með
túnstærð undir 5 hekturum, eru
þá með túnstærð frá 5,1 hektara
til 9,99 hektara. 438 jarðir eru
með 2,5 til 5,0 hektara túnstærð.
Þessum jörðum hefur þokað hægt
í átt til aukinnar ræktunar, en
reynslan sýnir að eftir því sem
túnin stækka og búin samhliða
aukast, vex getan til stærrr rækt-
unarátaka árlega. Loks eru 198
jarðir með minni tún en 2,5 hekt-
ara, og eru það yfirleitt persónu-
legar ástæður, sem því valda.
Þarf ekki að gera ráð fyrir auk-
inni ræktun á þeim jörðum að
óbreyttri ábúð.
• Túnstærðin 79795 ha.
Kvað ráðherrann von sína, að
frumvarpið ýtti undir ræktun-
ina á hinum smærri býlum og
hjálpaði nokkuð til við nýbýlin
vegna ákvæðisins um 15 ha auk
hins hækkaða styrks til bygg-
inga. Ánægjulegt væri að vita,
að ræktunin hefur aukizt jafnt
og þétt á undanförnum árum,
svo að í árslok 1961 nam tún-
stærðin 79795 ha. En vitað er,
að töluvert á annað kýrfóður
kemur af hverjum ha og því
augljóst, að bændur landsins
fóðra annan fénað að mestu leyti
á töðu, þar sem kúafjöldinn var
í ánslok 1961 38167. En ræktun
aríramkvæmdir s.l. 5 ár hafa
verið sem hér segir: 1957 3339
ha, 1958 3511 ha, 1959 3855 ha,
1960 4444 ha (þar af 400—450
ha kornakrar) og 1961 um 4000
ha. Þá hefur meðaláhöfn búa
aukizt sem hér segir:
Ár Tala jarða Meðal- áihöfn kúgildi
1955—1956 .... 5175 13.8
1957—1958 .... 5168 14.9
1958—1959 .... 5078 15.0
1959—1960 .... 5159 15.2
1960—1961 .... 5261 16.2
• Búpeningnum hefur fjölgað.
I samræmi við hina auknu
ræktun hefur búpeningnum fjölg
að sem hér segir: Kúafjöldi var
í árslok 1958 32960 fcýr, í árs-
lok 1959 33128 kýr, í árslok 1960
34265 kýr og í árslok 1961 38167
kýr. Hafa svo mjólikurafurðir auk
izt sem þessu nemur og má í
árbók landbúnaðarins finna upp
'lýsingar um, að í stað þess að
íslendingar flytji inn smjör eins
og gert var 1959 eru nú miklar
birgðir bæði af osti og smjöri,
enda þótt salan hafi einnig auk-
izt innan lands.
Kvað ráðherrann ekki ástæðu
til að fara fleiri orðum um frum-
varpið að svo stöddu. Vitanlega
væri nauðsynlegt að boma hér
á móti hinum aukna ræfctunar-
kostnaði, sérstaklega hjá þeim,
sem eru að hefja búskap og hin-
um, sem enn hafa litla ræktun.
Enda kvaðst ráðlherrann búast
við, að er þessu marki væri náð,
að engin jörð hafi minna en 15
ha, verði markið fært enn hærra
eða í 20 ha.
• Gott, svo langt sem
það nær.
Eysteinn Jónsson (F) kvaðst
fylgjandi frumvarpinu, enda væri
það gott, svo langt sem það
næði. Hins vegar þyrfti að stíga
mifclu lengra
spor og endur-
skoða allt kerf-
ið, er framlög
til bygginga og
ræktunar í sveit
um er byggt á,
einfcum vegna
hinnar auknu
dýrtíðar. Þá
varpaði hann
fram þeirri fyrirspurn, hvað liði
frumvarpi um endurskoðun rækt
unarlaga og hvort það væri vænt
anlegt á þinginu.
• Nemur um 50% byggingar-
kostnaðar.
Ingólfur Jónsson lándbúnaðar-
ráðherra benti á, að samkvæmt
þessu frumvarpi næmi óaftur-
(kræfur styrkur til nýbýla og
eldri býla, er illa eru húsuð,
frá 50—55 þús. kr. lón stofn-
lánadeildarinnar 150 þús. kr. eða
um 200 þús. kr. En sé gert ráð
fyrir, að Ibúðarhús í sveit kosti
um 400 þús. kr., þá nemur það
samtals um 50% byggingarkostn-
aðar, en hins vegar námu lán til
Ibúðarbygginga í sveitum ekki
nema 75 þús. í tíð vinstri stjóm-
arinnar 1957 og 1958 eða um
30%.
Varðandi fyrirspurnina gaf
róðherrann þær yfirlýsingar, að
nefnd skipuð af Búnaðarþingi
hefði samið frumvarp um endur-
sboðun ræktunarlaga. Frumvarp
þetta hefði verið sent landbún-
aðarráðuneytinu og væri nú i
athugun hjé stjómskipaðri nefnd,
en í henni eiga sæti Pétur Gunn-
arsson tilraunastj. form., Krist-
ján Karlsson og Birgir Finnsson.
Kvaðst ráðherrann bxéflega hafa
óskað eftir því, að endurskoðun-
inni yrði hraðað sem unnt yrði,
en hins vegar gæti hann ekki
fullyrt um, hvort auðnast mætti
að leggja frumvarpið fyrir þetta
þing eða ekki.
IMorður yfir
Vatnajökul
Frdsögn af fyrstu förinni, sem farin
var yfir Vatnajökul þveran
KOMIN er út í íslenzkri þýð-
ingu Jóns Eyþórssonar ferðabók
Williams Lord Watts, „Across
The Vatna Jökull or Scenes in
Iceland“. í förmála segir Jón
m.a.: í þessari bók segir frá
fyrstu för, sem með fullri vissu
hefur farin verið, yfir Vatna-
jökul þveran. Þetta gerðist árið
1875, er full þúsund ár töldust
liðin frá upphafi íslands byggð-
ar !
Þá gerir Jón nokkra grein
fyrir höfundi bókarinnar, sem
var brezkur laganemi, Og lézt
tveimur árum eftir för þessa að-
eins 26 ára gamall.
Watts hafði komið til íslands
tvisvar áður en hann fór yfir
Vatnajökul í fylgd fimm íslend
inga, en fyrir þeim var Páll Páls
son, er síðar var nefndur jökull.
Þorvaldur Thoroddsen getur
Watts í Ferðaibók sinni. Segir
þar m.a.: „Á öllu ferðalagi sínu
sýndi Watts frábæran dugnað
og þrek, og ferðasaga hans er
mjög skemmtilega skrifuð. Hann
hefur óvanalega vel kynnt sér
siði og háttu íslendinga og ber
þeim vel söguna.“
„1 síðustu för sinni (þ.e.a.s.
Vatnajökulsförinni) fékk Watt
mikil erfiðislaun," segir Jón
Eyiþórsson, „Hann komst yfir
Vatnajökul, varð sjónarvottur að
Öskjugösi og eldgosum á Mý-
vatnsöræfum. Hann gekk upp á
fjallið austan Öskjuvatns og
mun hafa komið fram á gígbrún
ina nálægt 1381-metra fellinu.
Mætti það vel þera nafnið Vatt-
arfell. Einnig gekk hann fyrstuir
manna á Trölladyngju."
Sjálfur segir Watts í bréfi, sem
hann skrifar ritstjóra Þjóðólfs,
Matthíasi Jochiunssyni, 1. sept.
1875. „Með ánægju' tek ég penn-
ann til þess að efna orð mitt
og gefa yður stutta skýrslu um
ferð vora yfir Vatnajökul. Þar
sem ég segi vora, en ekki mína,
þá mæli ég af heilum hug.......
því að ég tala um mína fimm
íslenzku félaga eins og sjálfan
mig. — Því bið ég alla að gæta
þess, að hvernig sem þeir meta
för vora, bar mér ekki meiri
orðstír en þeim, hinum hraustu
drengjum, sem fylgdu mér og
reyndu með mér háska og
mannraunir."
Bókin nefnist á íslenzku „Morð
uir yfir Vatnajökul eða Um
ókunna stigu á íslandi". Hún er
prýdd mörgum teikningum. Út-
gefandi er Bókfellsútgáfan h.f.
Kommúnistar bera stjórnskipi:-
lega ábyrgð á dvöl varnarliðsins
Frá lögreglunni
í Hafnarfirði
KRIRKJUGARÐSVÖRÐURINN í
Hafnarfirði tilkynnti lögreglunni
þar 22. þ. m. að horfið hefðu úr
garðinum tvær hjólbörur. Lýsti
hann þeim þannig að þær væru
gráar að lit með gulum kjálkum
og á gúmmíhjólum. Á öðrum bör-
unum var annar kjálkinn nýr,
ómálaður úr beyki. Lögreglan í
Hafnarfirði óskar þess, að ef ein-
hver verður var við börurnar
verði henni gert viðvart.
SIGFÚS GUNNLAUGSSON
CAND. OECON.
Lögg. skjalaþ. og dómt. i ensku.
Bogahlíð 26 — Sími’ 32726.
Á FUNDI efri deil ’ar Alþingis
í gær gerði Bjarni Benediktsson
dómsmálaráðherra grein fyrir
frumvarpi ríkisstjómarinnar um
almiannavarnir, en það hafði
áður hlotið samþykki neðri
deildar. En með frumvarpi þessu
er ætlazt til, að ríikið' taki að
sér meiri forystu í þessum efn-
um en hinigað tii og þá einnig
ríkari þátt í kostnaði en verið
hefur.
Alfreð Gíslason (K) kvað
veigamestu breytinguna fólgna í
því, að með frv. væri frum-
kvæðið tekið af sveitarstjórnun-
um, sem hann taldi hæpið, þar
sem álögur á þær væru auknar.
Engin reýnsla væri heldur komin
á gagnsemi ráðstafananna og
væru menn ekki á einu um þær.
Á s.l. þingi hefði frumvarp
þetta verið lagt fram, en þá
ekki virzt mikið á liggja, þar
sem frumvarpinu hefði aftur
verið vísað til ríkisstjórnarinn-
ar.
Hefði enda lengst af lít'l
áhugi verið hjá ríkisstjórninni
um almannavarnir, en þó vakn-
að á haustinu 1961 og kvað
al'þingismaðurinn það athyglis-
vert, þar sem
einmitt á sama
tíma hefði hlið-
stæður áhugi
vaknað hjá
Bandaríkja
stjórn og væri
það athyglisvert,
þar sem ekki
virtist meiri
ófriðarhætta
1961 en verið hafði undanfarin
ár. Loks kvað hann raunhæfasta
ráðið að leggja niður varnar-
stöðvarnar í Keflavík og verja
fjármunum þeim, er hér er ætl-
að til almannavarna, til efling-
ar friðarins á alþjóðavettvangi.
Bjarni Benediktsson dómsmáia
ráðherra, sagði m.a., aö þótt AG
hefði farið mjög víða, hefði hann
furðulítið um það sagt, hvort
hann væri með eða móti frum-
varpinu eða hvort hann ætlaði

að sitja hjá, eins og flokksbræð-
ur hans í neðri deild.
í fyrri hluta ræðu sinnar hefði
hann ásakað ríkisstjórnina fyrir
það, hve aðgeirðalítil hún hefði
verið í þessum málum fram til
haustsins 1901, en síðan komið
með ýmsar skýr
ingar á hvötum
ríkisst j órnarinn-
ar til að breyta
þá til og hefja
þann undirfoún-
ing, sem leiddi
til þessa frum-
varps. Kvaðst
ráðherrann þó
hyggja, að eng-
inn gæti neitað því, að þeir at-
burðir gerðust haustið 1961, er
færðu vitundina um hættu af
nýrri stórstyrjöld miklu nær
íslendingum en oft áður. Óþarft
væri að rifja upp, hvilík áhrif
k j arnorkutilraunasprengingar
Rússa í Norðurhöfum höfðu í
þeim efnum.
Gerði almannavarnir
tortryggilegar.
Kvaðst ráðherrann því ætla,
að AG hefði veitt áreiðanlegri
upplýsingar, ef hann hefði látið
veira getgátur um hvatir annarra
en hins vegar gert nánari grein
fyrir sinni eigin afstöðu í málinu
fyrr og síðar og þeim hvötum,
sem eru henni til skýringar.
Staðreynd sé, að AG hefur fyrr
og síðar beitt áhrifum sínum í
bæjarstjórn Reykjavíkur til að
gera þar tortryggilagar þær
ráðstafanir, sem af bæjarstjórn-
arinnar hálfu voru hafðar uppi
til almannavarna. Þá hefur
ihann einnig átt þátt í tilraunum
til að fá numdar burtu allar
fjárveitingar í þessu skyni og
haldið uppi látlausum árásum
á loftvarnanefnd og yfirvald
borgarinnar fyrir það, að gera
þær ráðstafanir, ':m að vísu
voru ekki mjög víðtækar, en
gátu þó komið að verulegu
gagni, ef í harðbakka hefði sleg
ið. Við þurfum heldur ekki að
fara út fyrir Alþingi til þess að
rifja upp, að AG átti sinn
þátt í því, að Alþingi felldi á
vinstri stjórnarárunum niður
alla fjárveitingu úr fjárlögum
til almannavarna og var það þó
beinlínis gegn gildandi ákvæð-
um laga, og eins og ég gat um i
ræðu minni áðan, mjög hæpið,
að Aliþingi gæti. án þess að fella,
loftvarnarlögin úr gildi, þannig
skotið sér nú undan skuldbind-
ingum gagnvart sveitarsjóðum,
sem það hafði tekið á sig og
ríkissjóðinn með heimild í gild-
andi lögum. Og kvað ráðherrann
sér nær að halda, að það hafi
einmitt verið Alþýðubandalagið,
er beytti sér fyrir, að meirihlut-
inn fóir þannig að.
Af eða á.
Loks tók ráðherrann fram, að
AG gæti ekki fært sér til af-
sökunar, að stríðshættan hafi
verið minni þá en bæði á undan
og eftir, vegna þess, að þessi
þingmaður og umboðsmenn hana
í ríkisstjórn tóku beinlínis á sig
dvöl varnarliðsins í landinu
haustið 1956, þar sem þeir töldu
ófrirðarhættuna þá svo mikla.
Og að svo miklu leyti sem AG
telur, að hættan stafi fyrst Og
fremst og eingöngu af því, að
erlent herlið sé í landinu, þá
hlýtur hann að vera spurður,
hvers vegna hann beitti ekki sín
um áhrifum, meðan hann hafði
þau á stjórn landsins. Hann Og
flokksbræður hans tóku á sig
stjórnskipulega ábyrgð á dvöl
varnarliðsins og hreyfðu þvl
ekki á þinglegan hátt, fyrr en
þeir voru farnir úr ríkisstjórn,
þeirra áhrif voru úr sögunni.
En fyrst og fremst ber þing
manninum þó að skýra frá
því, hvort hann sé með frum-
varpinu eða móti því, sagði
ráðherrann. Hvort hann sé
með almannavörnum eða móti
þeim. Ef hann telur þær hé*
gómann einberan, á hann
ekki að ávíta ríkisstjórnina
fyrir aðgerðarleysi i þessum
efnum.