Morgunblaðið - 23.12.1962, Page 13

Sunruíclagur 23. des. 1962
ORGVNBLAÐIÐ
Hið aldna skáld
VÍSTJR þær, sem aS þessu sinni
fylgja Reykjavíkurbréfi, fékk sá,
ea- þetta ritar sendar á jólum í
fyrra frá höfundinum, Lárusi
skáldi Sigurjónssyni, og eru þaer
nú teknar trausta taki til birt-
inga. Lfárus er nú orðinn 88 ára
og býr ásamt . konu sinni, frú
Mabel, í lítilli íbúð vestur á
Nýlendugötu. Hann sést ekki oft
á mannamótum, en þegar hann
er á götu, gengur hann teinréttur
og er svo svipmikill, að flestum
verður starsýnt á hann. í aesku
lauk Lárus guðfræðiprófi frá
prestaskólanum hér í bæ, en hvarf
síðan vestur um haf og dvaldi
þar þangað til hann var nær
sjötugur. Þar kvæntist hann
égætri konu af bandarísku för-
eldri, söngkennara, Og flutti hún
með honum hingað heim til að
eyða ellinni á fósturjörðu hans.
Á stúdentsárum sínum var
Lárus eldheitur landvarnarmað-
ur. Langdvalir erlendis gerðu
hann ekki að útlending, heldur
Ihertu í honum íslendingseðlið.
Lárus var skáld frá upphafi vega
og hefur ætíði haldið áfram að
yrkja. Tryggð hans við sinn ís-
ienzka arf var svo rótgróin að í
útlegðinni tamdi hann sér forn-
iegra Orðbragð, en yngri menn
eru vanir. En ljóð Lárusar lýsa í
senn djúphygli og einlægri ætt-
terðarást, sem aldrei fyrnist.
„Vér værum e^ti
þjóð án þingsins64
Sannmæli er, að kristin kirkja
og Alþingi hafa verið
j. f — — útverðir
allrar menningar
þessa lands og lýðs“.
Sízt er t>g ofmælt það, sem
Lárus segir í kvæðu sínu „Full
Alþingis“, er hann orti 1930 og
birt er í ljóðabók hans, „Stefja-
mál“:
„Vér værum ekki
þjóð án þingsins.'*
' Alþingi er ekki aðeins elzta
þjóðstofnun Íslendinga, heldur
hefur verið allt í senn: Tákn
sjálfstæðis þjóðarinnar, harðasta
vörn þess og eindregnasti sókn-
araðilinn fyrir endurheimt
þess. Alþingi hefur að sjálfsögðu
tekizt misjafnlega, bæði fyrr og
nú. Þegar illa hefur farið, hefur
þjóðinni sjálfri verið áfátt, eins
og hið góða, sem Alþingi hefur
gert, er frá henni runnið.
Virðing þings og þjóðar fer
saman. Þrátt fyrir sjálfstæði frá
upphafi íslands byggðar þangað
til 1262 áttu íslendingar aldrei
innlenda stjórn fyrr en 1904. Al-
þingi hafa þeir aftur á móti átt
í meira en þúsund ár. Einkenni-
legt er, að svo er stundum að
sjá sem Alþingismenn sjálfir
átti sig ekki á þessu. Á titilblaði
Albingistíðinda er enn prentuð
röð löggjafarþinga og þá miðað
við 1874, en ekki 930. Og í upp-
hafi umræðuhlutans er vitr ð í
röð aðalþinga og hversu margar
samkomur séu frá þvi að Alþingi
var endurreist! Hið eina rétta
er að telja þingin allt frá upp-
hafi, þ. e. frá 930. Segja má, að
þetta skipti ekki miklu máli, en
til skilningsauka á sögulegu sam-
hengl virðist sjálfsagt að breytt
sé *:1 Rétt skal vera rétt.
„Þarf ekki lífs þér
v að bið ja46
Kirkjan er önnur elzta þjóð-
etofnun íslendinga. Meirihluti
þeirra, sem nú eru á lífi, eiga
vonandi eftir að köma saman til
að minnast þúsund ára afmælis
kristnitöku á fslandi. Trúhneigð
manna er með ýmsu móti og
skvldi þar enginn áfellast annan,
því að sæll er hver í sinni trú.
Þeir finnast og, sem allri trú
afneita. Þeir uim það. En víst er,
að þeir eru mun færri, en sumir
hafa haldið fram Og ætla mætti
13
Hús tvö háleit
hér er aö líta —
hverjum húsum meiri! —
Æöstu kirkju
og Alþingishús
Islands alþjóöar!
Hvort þetta hús
hjá hinu stendur
nóttu og neytan dag,
eins og útveröir
állrar menningar
þessa lands og lýös.
Himinn og jörö
saman höndum táka
þar íslandi til auönu.
Andi Guös laga
andi mannlaga,
hnita um þjóöheill hring. —
L. S.
: »
hún umfram allt þarf að starfa,
á stað sem að vísu er sögufræg-
ur en nú úr alfaraleið. ,
Hvað dvelur
prestaf jölgun í
Reykjavík?
Kirkjan og starfsmenn hennar,
prestamir, verða að fylgja fólk-
inu. Skiljanlegt er, að menn séu
tregir til að leggja niður gömul
prestaköll. Þau verða þó að vera
svo margmenn, að prestar hafi
næg verkefni, enda hljóta bætt-
ar samgöngur og breyttir þjóð-
hættir að segja til sín. Hvað sem
því líður er það ljóst, að trúi
menn á annað borð á gildi kirkj-
unnar, þá verður að fjölga prest-
um í nokkru hlutfalli við vax-
andi fólksfjölda, þar sem hann
er fyrir hendi. Landslög segja
og, að svo skuli að farið hér í
Reykjavík. Snemma á þessu ári
ákvað kirkjumálastjórnin, að
svo skyldi gert. Þá var ætlunin
sú að fjölgunin tæki gildi frá
næstu áramótum. Af einhverj-
um ástæðum hefur orðið seink-
un á þessu. Helzt er svo að sjá
sem söfnuðirnir komi sér ekki
saman um nýja prestakallaskip-
an. Kostnaður af kirkjubygging-
um, sem nýlokið er eða yfir
standa, mun ráða þar nokkru
um. Óskiljanlegt er samt, að sé
vilji fyrir hendi, þá finnist ekki
lausn á þeim vanda. Léikmönn-
um sýnist ekkert einfaldara en
að fleiri en einn söfnuður geti
komið sér saman um afnot sömu
kirkju, fyrst um sinn.
REYK JAVÍKURBRÉF
—Laugardagur 22. des.
af kirkjusókn stundum. Hneyksl-
un manna á því, að þeim skildist
það boðað í útvarpinu, að engin
sál væri til, var almenn og inni-
leg. Stjórnmálamennirnir mega
öfunda guðfræðingana af þeirri
gremju, sem af þessu spratt, þvi
að sjaldan eða aldrei lætur al-
menningur sér svo títt um stjórn-
máladeilur, sem þó er sí Og æ
þvargað um í blöðum, útvarpi
og á mannamótum. Hins sama
gætir nú í sölu. bóka um
„spiritisma". Hvort sem menn
telja þau fyrirbrigði til sanninda
eða ekki, þá kémur óneit-
anlega fram í þessu áhugi al-
mennings fyrir andlegum efnum.
Kirkjan hefur staðið af sér alvar-
legri deilur en um gildi
þeirra fyrirbrigða. f kvæði sínu,
„Kirkja Krists“, segir Lárus
skáld:
„Þarf ekki lífs bér að biðja,
þegar tíðir líða hjá.“
Skáldið telur, að kirkian lifi.
hvað, sem hverfulum tízkuhug-
myndum líður. Staðrevnd er Og,
að því fer fiarri, að öld vísinda
og tækni hafi grafið undan stoð-
um kirkju og kristnidóms, eins
og sumir ætluðu og ætla jafn-
vel enn. Þvert á móti eru hær
stoðir nú fastari í hugum fjöld-
ans en oftnst áður.
„Hverjum húsum
• ■
meiri
Að sönnu aildi eru Dómkirkja
og Albingishús „hverjum húsum
meiri“ fyrir íslenzku hi^ðina
Annað er um vtri ásýnd. Nú hafa
verið reist hér hátimbraðri hús.
Gildi hinnar gömlu Dómkirkju
og AlþingiShússins við Austur-
völl minnkar ekki við það. Eng-
ir myndu óska, að þau hyrfu úr
bæjarmynd Reykjavíkur.
Bent hefur verið á, að Dóm-
kirkjan hafi aldrei verið full-
byggð, á hana v>anti tum, sem
í upphafi hafi verið fyrirhugað-
ur. Enn hefur sú hugmynd að
bæta hér um samt ekki fengið
hljómgrunn. Flestir kjósa að
halda kirkjunni óbreyttri, svo
sem þeir sjálfir og fyrri kyn-
slóðir hafa vanizt henni.
Svipuðu máli gegnir um Alþing-
ishúsið. Það er lægra en upphaf-
lega var ráðgert, því að undir-
stöðumar urðu minni en til stóð.
Þessu verður ekki breytt. Þótt
menn hafi enn ekki, þrátt fyrir
töluverða íhugun, náð samkomu-
lagi um hvernig í framtíðinni
eigi að útvega Alþingi meira hús-
rými, svo sem brýn þörf er á,
þá dettur engum í hug að hagga
þeirri hlið hússins, sem út að
Austurvelli veit. Sumir hafa þó
látið sér til hugar koma að tengja
húsið með einhverjum hætti við
nýbyggingu, sem ætluð væri
þinginu, en þá annað hvort sunn-
anvið, helzt þar sem Góðtempl-
arahúsið stendur nú, eða vestar
við Kirkjustræti, andspænis
gamla kirkjugarðinum. Væri þá
hugsanlegt að láta iarðgöng vera
á milli. Allt er þetta í frumat-
hugun, enda hafa enn aðrir stung-
ið upp á því, að nýtt þinghús
yrði reist á Isbjarnarlóðinni við
Tjörnina, suðaustur af Ráðherra-
bústaðnum við Tjarnargötu.
Bollaleggingar þessar eru mjög
háðar því, hvort Ráðhús verður
endanlega byggt við norðurenda
Tjarnarinnar, svo sem flestir,
sem það mál hafa rækilega at-
hugað, telja rétt vera. Ákvarð-
anir um þessi grundvallaratriði
í skipulagi bæjarins mega ekki
bíða öllu lengur.
Kópavogskirkja
Bvgging Kópavogskirkju, sem
vígð var sl. sunnudag, er ótví-
rætt vitni trúhneigðar almenn-
ings. í Kópavogi eiga sér stað
erjur manna í milli, ekki síður
en annars staðar á landinu.
Flokkadrættir þar hafa stundum
virzt í magnaðra og flóknara
lagi Engu að siður hefur á ör-
fáum árum tekizt að koma þar
upp stóru og einkar fögru guðs-
húsi. Á vígsludeginum þakkaði
frú Hulda Jakobsdóttir það af-
rek óvenjulegum einhug allra
Kópavogsbúa. Þeir mundu ekki
hafa með ærnum kostnaði sam-
einazt um slíkt átak, ef þeir
teldu sig vera að gera hégóman
einberan. Sjálf var vígsluathöfn-
in hátíðleg og mun verða minn-
isstæð öllum, sem þar voru við-
staddir. Kirkjuhúsið er í nýjum
stí! og er sönnun þess, að vel fer
á fjöibreytni í þesum efnum,
ekki síður en öðrum.
Vííjfsla Skálholts-
kirkju
Ætlunin er að vígja Skálholts-
kirkju einhvern tíma á næsta
sumri. Þá Verður náð fyrsta
áfanganum í endurreisn Skál-
holtsstaðar. Áður var um langa
hríð raun að koma þangað. Nú
er Skalholt orðið einhver eftir-
sóknarverðasti staður til heim-
sóknar fyrir ferðamenn. í sjálfu
sér getur slikt þó aldrei verið
neitt takmark. Með því, sem enn
hefur verið gert, er einungis af
þveeinn gamall smánarblettur.
Hugmyndir manna um, hvað
gera eigi við Skálholt eru all-
mjög á reiki. Skynsamlegasta
tillagan, sem enn hefur komið
fram, er sú, sem kirkjubirigið
samþykkti í haust að tillögu
biskups, að þjóðkirkjunni verði
afhentur staðurinn með nokkru
föstu' framlagi úr rikissjóði og
ráði kirkjan síðan áframhaldandi
framkvæmdum og athöfnum. Um
að gera er, að ætla sér ekki of
mikið í fyrstu, heldur fara að
öllu með gát, og láta þá kirkju-
lega starfsemi, sem forystumenn
kirkjunnar helzt telja þörf á,
þróast þarna með eðlilegum
hætti. Hitt er fjarstæða að halda.
að hjóli sögunnar verði snúið við
og höfuðstöðvar kirkjunnar
fluttar úr fjölmenninu, þar sem
Menniiigaraiiki
Hvorttveggja er nauðsynlegt,
kirkjur og prestar. Mestu máli
skiptir samt, hvað boðað er. Þar
eru ekki allir og geta ekki allir
verið sammála í einstökum
atriðum. Frásagnir af dularfull-
um fyrirbrigðum og skýring
þeirra hafa sitt gildi. Þetta má
þó aldrei verða til þess að dylja
fyrir mönnum meginboðskap
kristinnar trúar. Þess vegna er
mikill fengur í þvi, að eitt helzta
rit kristninnar á öllum öldum,
Játningar Ágústínusar kirkju-
föður, skuli nú hafa verið þýtt
á íslenzku. Þetta rit er ekki auð-
lesið, a.m.k. í fyrstu, en er um
■allan heim viðurkennt sem eitt-
hvert merkasta trúarrit og mann-
lýsing, sem skráð hefur verið.
fslenzk menning er auðugri en
áður eftir að þessu riti hefur
verið snúið á okkar tungu. H>n
fagra bók, Helztu trúarbröað
heims, er ekki sígild með sama
hætti og Játningar Ágústínus-
•ar, en þó er einnig víst, að fátt
er drýgra til skilnings á manu-
legu lífi en þekking á hinni ei-
Hfu viðleitni mannsins til að
leita trúarþrá sinni svölunnrr.
Gildi kristinnar trúar vex og
við það, að menn kynnist sögu-
legu samhengi hennar og ei'Ti
kost á að bera hana saman við
önnur helstu trúarbrögð heims-
ins.