Morgunblaðið - 12.09.1963, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIO
Fimmtudagur 12. sept. 1963

tJtgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Kom'áð Jónsson.
. _yí"1 Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
-.A. M ÍTtbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: AðsJstræti 6.
Auglýsingar og afgreíðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 80.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 4.00 eintakib
VERKFALL
FARMANNA
egar samkomulag haf ði
náðst milli samninga-
nefndanna í farmannadeil-
unni um tillögur, sem lagðar
yrðu til samþykktar eða synj-
unar fyrir félagsmenn, von-
uðu menn að lausn mundi
fást í deilunni. Sú varð þó
raunin, að undirmenn á far-
skipunum felldu tillöguna og
skall því á verkfall þeirra.
Undirmenn munu telja, að
laun þeirra séu ekki sambæri-
leg við laun þeirra, sem í
landi vinna. Að vísu er það
staðreynd að þeir komast all-
oft í háar tekjur, en þó aðeins
með mikilli yfirvinnu, en hún
er misjafnlega mikil.
Hjákátlegar eru árásir
kommúnista á samninganefnd
sjómanna. Þeir segja í öðru
orðinu, að forysta sjómanna-
félagsins sinni engu óskum
„starfandi sjómanna“, en í
hinu orðinu ráðast þeir á
stjórnendur félagsins fyrir
það, að þess er vandlega gætt
að sjómenn fái að segja álit
sitt á væntanlegum samning-
um og ekki er reynt að hafa
áhrif á þá.
Samninganefndin hefur að-
sjálfsögðu reynt að ná fram
þeim beztu kjörum, sem
henni var auðið, án þess að
til verkfalls dragi og lagði það
síðan á vald félagsmanna að
ákveða hvort samið skyldi eða
lagt út í verkfall.
Kommúnistar eru mjög
kampakátir út af því, að til
verkfalls skyldi hafa dregið,
en þeir eru ábyggilega þeir
einu, sem fagna því og óska
að það standi sem lengst, aðr-
ir munu leggja sig fram um
að leysa þessa deilu fljótt og
farsællega.
STÖÐVAST
SÍLDVEIÐAR ?
TIMenn velta því fyrir sér,
hvort síldveiðar muni
stöðvast, þar sem olíubirgðir
úti um land eru litlar, en hins
vegar verkfall á olíuskipum
eins og á öðrum flutninga-
skipum.
Fyrirfram er þó ekki á-
stæða til að ætla að svo fari.
Sjómenn hafa áður í vinnu-
deilum gætt þess, að vinnu-
stöðvanir kæmu ekki niður á
starfsbræðrum þeirra og leyft
nauðsynlega flutninga í því
skyni Ástæða er til að ætla
að svo fari nú, jafnvel þótt
verkfallið dragist eitthvað.
Það væri vissulega hörmu-
legt, ef síldveiðarnar stöðvuð-
ustu vegna olíuskorts, en von-
andi kemur ekki til þess, enda
mundu verkfallsmenn hvorki
bæta aðstöðu sína til samn-
inga við farskipaeigendur né
heldur vinna sér stuðning al-
mennings, ef nýjum vinnu-
brögðum yrði beitt í þessu
efni og verkfallið látið bitna
á öðrum sjómönnum, gagn-
stætt því sem áður hefur-ver-
ið.Og sérstök ástæða er til að
hindra ekki framhald síld-
veiða nú með tilliti til þess,
að vertíðin var léleg framan
af en nú eru veiðihorfur góð-
ar. —
STÖÐVUN
HÆKKANA
Oáðir stjórnarandstöðu-
" flokkarnir hafa marg-
ítrekað lýst því yfir, að þeír
teldu uggvænlegt að áfram
stefndi í þá átt, að hér yrðu
verðhækkanir og kauphækk-
anir, og kommúnistar hafa
sérstaklega varað við víxl-
hækkunum kaupgjalds og
verðlags.
Morgunblaðið tekur undir
þau sjónarmið stjórnarand-
stæðinga, að takmörk séu fyr-
ir því, hve miklar hækkanir
megi verða. Árangur viðreisn
arinnar gerði það að vísu að
verkum, að menn gátu bætt
allmjög kjör sín, en nú er svo
komið, að menn hljóta að í-
huga, hvort ekki sé eðlilegt
að gera ráðíjtafanir til að
stöðva hækkanir.
Það væri vissulega ánægju-
leg tilbreytni, ef allir stjórn-
málaflokkar stæðu saman um
slíkar aðgerðir. Stjórnarand-
stæðingar hafa lýst yfir nauð-
syn þess að þær verði gerð-
ar og stjórnarsinnar gera sér
grein fyrir því, að takmörk
eru fyrir því, hve hækkanir
mega vera miklar og íhuga
þess vegna tillögur stjórnar-
andstæðinga um stöðvun
bæði verðlags og kaupgjalds.
Hitt er annað mál, að eftir
fyrri reynslu að dæma munu
stjórnarandstæðingar hlaupa
frá eigin tillögum, ef stjórn-
in gerir þær að sínum, en auð-
velt er þá líka fyrir allan
landslýð að sjá í gegnum
blekkingavefinn.
VERKALÝÐS-
RÁÐSTEFNA
¥ síðustu viku hélt verka-
lýðsráð Sjálfstæðisflokks-
ins ráðstefnu að Búðum á
Snæfellsnesi, þar sem mættir
Ættarhöföingi í Nígeríu
dæmdur í 15 ára fangelsi
Leitaði hælis i Bretlandi, en Bretar framseldu hann
samkvæmt lögum samveldisins
Á LAUGARDAGINN dæmdi
dómstóll í Lagos, höfuðborg
I Nigeríu, ættarhöfðingjann
Anthony Enahoro i 15 ára
fangelsi. Er hann sakaður um
þátttöku í samsæri gegn
stjórn landsins. Mál Enahoros
Íhefur vakið mikla athygli
víða um heim. Þegar kæran
á hendur honum var borin
• fram í Nígeríu, var hann
Istaddur í íriandi. Þaðan hélt
hann til Bretlands og baðst
þar hælis, en stjóm Nígeríu
frétti af dvalarstað hans og
krafðist þess að hann yrði
framseldur. Bretlandsstjórn
gat ekki orðið við beiðni
Enahoros, því að lög brezka
samveldisins kveða svo á, að
samveldisland geti ekki veitt
hæli manni, sem ákærður
hefur verið í öðru samveldis-
landi.
Miklar umræður urðu um
mál Enahoros í brezka þing-
inu og fjöldi þingmanna var
þeirrar skoðunar, að þrátt
fyrir fyrrgreind lög ætti að
veita höfðingjanum hæli í
Bretlandi, því að mikil hætta
væri á, að ranglæti yrði beitt
við réttarhöldin yfir honum
í heimalandi hans.
Það voru stjórnarandstæð-
ingar, sem veittu Enahoro
mestan stuðning, en hluti
þingmanna íhaldsflokksins
krafðist þess einnig, að hon-
um yrði veitt hæli í Bret-
landi. Innanríkisráðherrann
Enahoro
taldi þó ógerlegt að ganga 1
berhögg við lög samveldisins
og Enahoro var framseldur
eftir að hann hafði verið
fimm mánuði í Bretlandi.
Meðan þingið fjallaði um mál
hans, sat hann í fangelsi í
London.
Til þess að sefa þá, sem
gagnrýndu framsal Enahoros,
komst brezka stjórnin að sam
komulag við stjórn Nígeríu
um, að höfðinginn fengi að
velja sér verjanda úr hópi
brezkra lögfræðinga. Fyrsti
lögfræðingurinn, sem Ena-
horo nefndi fékk hins vegar
ekki vegabréfsáritun tfl Ní- 1
geríu, en Enahoro fékk annan |
brezkan lögfræðing til þess ^
að verja málið.
Rétturinn í Lagos hefur nú
dæmt Enahoro sekan um eftir 1
talin afbrot: landráð, sam- I
særi, vopnasmygl og ólögleg- |
an vopnaburð. Enahoro 1
hyggst áfrýja dóminum og !
fullyrðir, að hann sé saklaus. 1
í ákæruskjalinu segir, að 1
Enahoro hafi verið meðlimur J
samtaka, sem ætluðu að \
steypa stjórn landsins. i
Einnig er hann sagður hafa
átt þátt í því, að velja 200 i
ungmenni til náms í vopna- j
burði erlendis. Við réttarhöld
in kvaðst Enahoro hafa verið
meðlimur samtakanna, sem '
stjórnin sakaði um samsæri, ,
en kvað samtökin ekki hafa
haft slíkt í huga. Þau hefðu
verið stofnuð með það fyrir .
augum að styrkja starfsemi •
flokks stjórnarandstæðinga í ,
Vestur-Nígeríu. Ákærandinn
hélt því fram, að Enahoro
væri mikill hatursmaður í
stjórnar landsins, en Enahoro ít
sagði, að þetta væri ekki rétt, 1
hann væri aðeins í stjórnar- 1
andstöðu. ^ i
Dodley Smith þingmaður 1
brezka Verkamannaflokksins, '
sem hafði orð fyrir stuðnings- ,
mönnum Enahoros í brezka (
þinginu segir, að 15 ára fang-
elsi sé þyngri dómur, en
Neðri deildin gerði ráð fyrir
samkvæmt ummælum, er
henni bárust frá stjórn Ní-
geríu.
Skólar í hers
höndum í Saigon
Ströng ritskoðun á fréttasendingar
Saigon, Suður Vietnam,
10. sept. (AP-NTB)
Her og lögregluliði var í dag
skipað að hertaka alla æðri
skóla í Saigon til að hindra
frekari mótmælaaðgerðir stúd-
enta gegn stjórn Ngo Dinh Diems
forseta. Fjöldi stúdenta hefur
verið handtekinn, og eiga þeir á
hættu að verða ýmist settir í
voru ýmsir forystumenn úr
launþegasamtökunum víða að
af landinu. •
Á ráðstefnu þessari voru
rædd verkalýðsmál og ýmis
þjóðmál. Þar var starfað frá
því snemma á morgnana og
langt fram á kvöld og umræð-
ur voru geysimiklar,
Almennur skilningur er
vaknaður á nauðsyn þess að
herinn eða í nauðungarvinnu.
Áætlað er að alls hafi um 2
þúsund stúdentar verið hand-
teknir frá því á laugardag.
Þegar kennsla átti að hefjast
í æðri skólum borgarinnar í
morgun voru skólarnir um-
kringdir her og lögregluliði.
Nokkrir nemendanna tóku þá að
hrópa að hermönnunum og
fara nýjar leiðir í kjarabóta-
baráttu. Verkföll hafa oft orð-
ið launþegum til lítils gagns,
en hins vegar er oft hægt að
ná kjarabótum með heilbrigð-
um og skynsamlegum vinnu-
brögðum.
Slík mál voru m.a. rædd á
þessari ráðstefnu, sem var
þátttakendum bæcjj til mik-
illar ánægju og gagns.
berja í borð sín í mótmælaskyni
og voru þeir þegar handteknir.
í mörgum skólum sátu hermenn
eða lögregla kennslustundirnar
til að koma í veg fyrir óspektir,
og nokkrum skólum var lokað
og nemendur sendir heim.
Haft er eftir áreiðanlegum
heimildum að nemendur í sjö
opinberum skólum hafi gert
verkfall og neiti að sækja skól.
ana, en að verkfallið hafi ekki
enn breiðst út til einkaskólanna
sem eru um eitt hundrað.
Sömu heimildir bera til baka þá
frétt að kommúnistar standi á
bak við verkföllin, en segja
að hér sé um önnur samtök að
ræða, sem berjist gegn ríkis-
stjórninni.
Nokkur átök hafa orðið 1
Vietnam milli stjórnarhersina
og kommúnista. Við Go Cong
réðust kommúnistar á brynvarð-
ar bifreiðir stjórnarinnar, sem
■fluttu hermenn frá Saigon. Mia
tókst árásin og féllu 80 komm-
únistar, en ein af bifreiðunum
var sprengd í loft upp. Ekki er
auðvelt að fylgjast með bardög-
unum, því ríkisstjórnin hefur
fyrirskipað stranga ritskoðun á
allar fréttasendingar. Segja tal»
menn stjórnarinnar að erlendir
fréttamenn rangtúlki fréttirnar,
og að allar fréttir, sem leggi
áherzlu á töp stjórnarhersins,
komi kommónistum einum til
góða.