Morgunblaðið - 05.12.1963, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Flmmtudagur 5. des. 1963
Áframhaldandi rannsóknir ^3 þjjff 3 brÚðrg6rö
á rekstri skipautgerðar
Á FUNDI sair«inaSs þings í gær úrslitaorðið yrðu að leggja
svaraði sjávarútvegsmálaráð- þessara naála.
herra fyrirspurn Jónasar Pét-
nrssonar svohljóðandi: „Hvað
líður athugunum þeim á flóabáta
ferðum og endurskoðun á rekstri
Skipaútgerðar rikisins, er ráð-
herra boðaði i umræðum á sam-
einuðu þingi 19 .apríl s.l. um
þingsályktunartillögu um sam-
göngu á sjó við Vestfirði?*
Mikið nauðsynjamál
Jónas Pétursson (S) rifjaði
upp í stuttu máii aðdraganda
þessa máls ,eins og hann sagði,
til að sýna hve mikil ítök þessi
mál aettu á Al-
þingí og utm hve
mikið nauð-
synjamál hér
er uan að ræða.
Kvag hann Aust
firðinga og Vest
firðinga eiga
hér mestra hags
muna að gæta
og í sínum huga
væri þeim svo háttað, að nauð-
synlegt væri að taka þau í heiid
til úrlausnar. Vegna þess, hve
vel ráðherra hefði tekið í að
skipa nefnd til að athuga þessi
mál, óskaði hann upplýsinga um,
á hvaða stigi þau væru og
hversu langt þeirri athugun væri
komið.
Víðtækar rannsóknir
Emil Jónsson sjávarútvegs-
málaráðherra endurtók einn
hluta þeirra ummaela, sem vitn-
að er í til í fyrirspuminni, en
þau voru á þá leið, að hann
gæti tekið til greina tilmæli um
að taka þessi mál til athugunar
fyrst og fremst vegna Þess, að
þau væru og hafi verið í atl-
mikiili athugun og þeirri athug-
un yrði haldið áfram, unz yfir
lyki. Þá hafði nefnd starfað að
rannsókn þessa máls og kynnt
sér rekstur skipaútgerðarinnar
og margt þar að lútandi.
Hér voru norskir sérfræðing-
ar, sem tóku þessi mál til ýtar-
iegrar endu rskoðuna r, en þvi
miður y-rði að segjast aó niður- a
stöður þeirra stungu nokkuð í
stúf við skoðanir þeirra manna
hér á landi, sem bezit þefckja til
bezt hafa kynnt sér þessi mél.
TJt úr þeim ágreiningi verður
efcki skorið, nema tilraunir verði
gerðar, og verður hafizt handa
í þv iefni á næstunni. S. L haust
kom hingað maður á vegum
Bfnahags- og samvinnumála-
stofnunarinnar til að kynna sér
samgöngumál hér og þar á meðal
strandferðirnar. Kvaðst ráðherr
ann hyggja, að í meginatriðum
hafi hann komizt að hinni sömu
nðiurstöðu og norsku sérfræð-
ingarnir. Það sem helzt veld.ur
égreiningi er, að þeir gera réð
fyrir, að nauðsynlegt sé að gera
nákvaema tímaáætlunum strand-
ferðirnar eins og nú á sér stað
um áætjunarbifreiðir og enn
fremur að afgreiðslutækni sikpa
útgerðarinnar verði tekin til
rækilegrar endurskogunar, og
henni gjörbreytt. Kvað ráðherr-
ann nú innan skamimis gerðar til
rauir i þessu efni til að fá úr
því gkorið, bvort tillögur er-
lendu sérfræðinganna væru
framkvæmanlegar. Siðan væri
eðlilegt að gkipa nefnd, er fengi
öll þessi gögn til meðferðar og
athugunar.
Breyting í skipakosti
stærsta atriðið
Jónas Pétursson (S) þakkaði
svörin og sagði m. a., að eins og
málið lægi fyrir, væri ljóst, að
allmifcið starf væri óunnið, áður
en veruilegum umbótum yrði
komið á. Beindi hann því þeim
tiimælum til ráðherra, að þeim
athugunum yrði hraðað, eftir því
sem föng væru til. Vakti hann
athygli á, að þótt mikilsvert
væri að fá áli hinna erlendu sér-
fræðinga, væru það þó að lok-
um þeir, sem mesta staðbundna
þekkingu hafa og reynslu, sem
til
Taldi hann rétt, að ýmsu mætti
breyta til batnaðar um af-
greiðslutækni, en þó taldi hann,
að breyting á skipakosti skipa-
útgerðarinnar væri stærsta atr-
iðið.
Milliþinganefnd
Eysteinn Jónsson (F) taldi
skipaútgerðinni að ýmsu ábóta-
vant og strandferðaþjónustuna
ófullnægjandi. Var hann sam-
mála um, að tómabært væri að
skipa nefnd til að endurskoða
strandferðirnar, en lagði jafn-
framt áherzlu á, að slík nefnd
yrði milliþinganefnd .
Lúðvík Jósefsson (K) var
sama sinnis og spurði, hvort ekki
væri tómabært að endurnýja
a ðleigja skip til strandferðanna
næsta sumar, þar sem vö af
skipum Skipaútgerðairinnar yrðu
þá ekki til taks.
Emil Jónsson sjávarútvegs-
málaráðherra kvað hina erlendu
sérfræðinga hafa gert tiLlögur
um sfcipakostinn sem rekstur
skipaútgerðarinnar. Að sjálf-
sögðu yrði það og athugað, hvort
nauðsynlegt yrði að leigja skip
anda. Hins vegar benti hann á
til strandferðanna á sumri kom-
og undirstrikaði hinn mikla
mun, sem nú væri á hlutverki
strandsiglinganna baeði hvað
snerti fóiksflutninga og einnig
vöru'flutninga miðað við það,
sem áður var.
Sigurvin Einarsson (F! undir-
strikaði mikilvægi strandsigl-
skipakostinn eða bæta við nýjum i inga um sitt fcjördæmi og j af n-
skipum. Jafnfrarot spurði hann, framt þess þess, að milliþinga-
'hvort ekki mundi nauðsynlegt I nefnd yrði skipuð.
Áframhaldandi athug-
anir á höfn í Dyrhólaey
Á FUNDI sameinaðs þings i
gær svaraði sjávarútvegsmála-
ráðherra fyrirspurn frá Ragnari
Jónssyni í tveim liðum:
1. Hvaða niðurstöður liggja
fyrir varðandi þær rannsóknir,
sem gerðar voru s.l. sumar á
hafnagerð við Dyrhólaey?
2. Hvað líður rannsóknum á
tilflutningi jarðefna annars stað-
ar við suðurströnd landsins, t.d.
í Þykkvabæ?
Ragnar Jónsson (S) fylgdi úr
hlaði fyrirspumum þeim, sem
að ofan getur. Lagði hann mikla
áherzlu á, að nægiíegs fjár yrði
aflað til að ljúka fullnaðarran,n-
sóknum á hafnargerð við Dyr-
hólaey, því hér væri um stórmál
að ræða, sem ekki yrði leyst
stuttum tíma og þarfnaðist
hvorttveggja í senn mikils und-
irbúnings og athugana, áður en
hægt yrði að taka ákvörðun um,
hvort ráðist yrði í framkvæmd-
ir.
Rakti hann síðan þróun þess-
ara mála undanfarin ár og gat
þess m.a., að í
sumar hefði ver
ið hér á ferð
visindamaður
frá Bandaríkj-
unum, sem tal-
in er mjög
snjall á sviði
sandflutninga
með ströndum
fram, og hefði
hann athugað aðstæður við Dyr-
hólaey og Þykkvabæ í sumar,
en ekkert hefði heyrzt um nið-
urstöður þeirra rannsókna.
Þess vegna væri þessi fyrirspurn
fram komin.
Kvað hann það ekki að á-
stæðulausu, sem nú væri vakið
máls á hafnargerð við Dyrhóla-
ey, þar sem hafnalaust væri á
svæðinu frá Þorlákshöfn til
Hornafjarðar. Á þessu svæði eru
einhverjar frjósömustu og bú-
sældarlegustu sveitir þessa lands
og ein auðugustu fiskimið úti
fyrir ströndum, þess vegna er
eðlilegt að fólkið spyrji, hvort
hægt sé að byggja höfn í Dyr-
hólaey. Og við þessari spum-
ingu vill fólkið fá svar eins
fljótt og hægt er.
Hafnargerð mjög dýr
Emil Jónsson sjávarútvegsmála-
ráðherra kvað fyrirspurnina
hafa verið senda vitamálastjóra
og væri eðlilegast að lesa upp
svar hans. En í því segir m.a.,
að á undanfömum árum hafi
farið fram athuganir á hafnar-
stæði á Suðurströndinni og þá
fyrsit og fremst á Dyrhólaey.
S.l. vor var á-
kveðið, að hing-
að kæmi banda-
rískur prófess-
or, Bruun að
nafni, á veg-
um Háskólans
og Fullbright-
stofnunarinnar,
og var talið mik
ilsvert, að hann
gerði yfirlit og athuganir um
hafnarstæði og sandflutninga á
Suðurströndinni. Var þegar haf-
inn undirbúningur að þessum
athugunum og athuganir gerðar
undir fyrirsögn Bruun með að-
stoð Trausta Einarssonar pró-
fessors, er áður hafði rannsak-
að sandflutninga út af Suður-
ströndinnL
Prófessor Bruun hefur nú sam
ið bráðabirgðaskýrslu, án þess
að neinar endanlegar niðurstöð-
ur liggi fyrir, sem er í höfuð-
atriðum á þá lund, að vegna
sandflutninga sé mjög erfitit
um hafnargerð frá Þjórsá til
Hornafjarðar. Bylgjugangur og
sjávargangur er svo mikill og
nær svo langt út, að öll hafn-
argerð er þar mjög dýr. í
Þykkvabæ eru um 1600-1800 m
í 16 m dýpi, sem talið er hæfi-
legt fyrir hafnarmynni, og í Dyr
hólaey er það helmingi skemmra.
Fleira virðist œnda til, að heppi
legra hafnarstæði muni vera í
Dyrhólaey, svo sem lega, dýptar-
lína og straumar. Niðurstaðan
er sú, að sé hugsað til hafnar á
á þessu svæði, verði hún mjög
dýr og álitslegasti staðurinn við
Dyrhólaey. Mjög margt er þó ó-
rannsafcað enn þá, m.a. og fyrsí
og fremst straumar og bylgju
mælingar, hvort möguleikar séu
til efnisitöku í nánd, gerð hafn-
arstæðis og mannvirkja, Gera
þarf rannsóknir á þörf hafnar-
innar og um leið hve stóra og
hvers konar höfn þarf að byggja.
Til viðbótar þvi, sem segir í
bréfi vitamálastjóra, sagði sjáv-
arútvegsmálaráðherra, að eng-
in kostnaðaráætlun lægi fyrir.
En vitamálastjóri hefði leyft að
hafa eftir sér, að kostnaðurinn
yrði ekki mældur í milljónum
heldur í hundruðum milljóna
króna, svo að ekki væri unda.r-
legt, þótt ýtarlegra rannsókna
þurfi við.
Ragnar Jónsson (S) kvað sér
ekki koma á óvart, þótt kosn-
aður við slíkt mannvirki yrði
mikill, enda hefði hann tekið
fram, að sér væri ljóst, að mik-
inn og langan undirbúning
mundi þurfa, áður en í fram-
kvæmdir yrði ráðizt Hir*s veg-
INGÓLFUR Jónsson samgönga
málaráðherra svaraði í gær fyr-
irspurn Halldórs Ásgrimssonar
um, hvenær fyrirhugað væri að
byggja Hofsárbrú í Vopnafirði,
sem 1958 var ákveðið að byggð
skyldi fyrir fé úr brúarsjóði.
Halldór Ásgrímsson (F) rakti
nokkuð nauðsyn þesisarar brúar
og þann drátt, sem orðið hefði
á byggingu brúarinnar. Sér-
staklega taldi hann mikillar
þörf brúarinnar, eftir að mjólk-
ui’bú kom í Vopnafjörð.
Takmarkað fé til brúargerða
Ingólfur Jónsson samgöngu-
málaráðherra tók undir, að eft-
ir að mjólkurbú hefði verið
byggt í Vopnafirði, kallaði brú-
in yfir Hofsá enn meira á en
áður. Hins yrði jafnframt að
hafa i huga, að víða er þörf
brúarframkvæmda á landinu,
ekki sízt hvað snertir endur-
byggingu brúa á aðalvegum, þar
sem umferðin er mesit. Og þar
sem takmörkuðu fé er hverju
sinni varið til brúarframkvæmda
hlýtur það hverju sinni að vera
matsaitriði, á hverju liggur mest
að framkvæma.
Vegna fyrirspurnari nnar
kvaðst ráðherra bafa lagt nokkr
ar spumingar fyrir vegamála-
stjóra og kvaðst hann vona, hð
alþingismenn yrðu sér sammála
um, að drátiturinn á byggingu
brúarinnar yfir Hofsá stafaði af
því, að aðnar brúarframkvæmd-
ir kölluðu enn meira á.
í fyrsta lagi spurði hann vega
málastjóra, hvaða brýr var sam-
þykkt að byggja fyrir fé úr
brúarsjóði 1958. En þá var ákveð
ið, að á næstu þrem árum skyldu
byggðar brýr á Homafjarðar-
fljót, Mjósund í Eyrarsveit og
Ytri-Rangá hjá Hellu. Enn frem
ur var ákveðið, að þegar bygg-
ingu þessara brúa yrði lokið,
skyldi byggð brú yfir Hofsá og
kostnaður greiddur úr brúar
sjóði að svo miklu leyti, sem
fjárveitingar í fjárlögum
hrykkju ekki til.
Þá er spurt: Hver er áætlað-
ur kostnaður við brúargerð á
Hofsá. En saimkvæmt kostnað-
aráætlun, sem gerð var í haust
er áætlað, að brúin muni kosta
3,2 millj. kæ., en brúin á í
geymslufé 480 þús. kr. frá fjár-
veitingum 1957 og 1958.
Þriðja spumingin er: Hvaða
brýr hafa verið byggðar árlega
fyrir fé úr búarsjóði og síðan?
Lokið hefur verið þeim þrem
brúm, sem fyrr er getið og jafn-
framt brú yfir Fjallsú á Breiða-
merkursandi, yfir Brúará á Laug
ardalsvegi, lokið við uppfyllingu
við brúna við Ölfusá, endur-
byggð brúin á Klifanda í Mýr-
dal, en búizt var við að húa
mundi hverfa einn góðan veð-
urdag, ef hún yrði ekki endur-
byggð, en sú brú er í aðal-
braut. Lokið var við brú yfir
Brúará í Laugardal, yfir Gljúf-
urá í Borgarfirði og Blöndu hjá
Blönduósi. Þá verður væntan-
lega lokið við að brúa Steina-
vötn í Suðursveit á næsta ári.
Hólmsá í Skaftártungu var
endurbyggð s.l. sumar, þar sem
stærri bílar komust ekki yfir
þá brú sem fyrir var. Þá var
ekki auðið að láta lengur bíða
að endurbyggja brú yfir Þverá
á Suðurlandsvegi, þar sem vega
málastjóri taldi að gamla brú-
in, sem var timburbrú frá 1932,
gæti fallið niður hvenær sem
væri undan hinum stóru og
þungu bílum. Kvað ráðherra
ekki vafa leika á, hver nauðsyn
var á, að þessar brýr yrðu byggð
ar.
Þau verkefni, sem bíða úr-
lausnar í brúarmálum á vegum
brúarsjóðs á árinu 1964 og síðar,
eru þeesi: Miðfjarðará á Norð-
urlandsvegi, brú á Steinavötn 1
Suðursveit, brú á Tungufljót og
Brúará í Biskupstungum, brú á
Hofsá í Vopnafirði, brú á Fnjósk
á á Norðurlandsvegi, brú á
Skjálflandafljót á Norðurlands-
vegi, brú á Laxá hjá Búðárdal
á Vesturlandsvegi, brú á Norð-
urá hjá Haugum í BorgarfirðL
Þessar átta brýr þarf að byggja
á næsta ári 1965 og munu sermi
lega kosta nær 30 millj. kr. og
þarf því ekki að reikna með, að
unnt verði að ljúka þeim öllum
á næsta ári, jafnvel þótt ný
vegalög komi og aukið fjármagn.
Loks kvað ráðherra vel koma
til greina, að brúin yfir Hofsá
yrði byggði á næsta ári, vegna
þess, smíði henna kallar meira
á, eins og fyrr segir, vegna
mjólkursitöðvarinnar 1 Vopna-
firði.
Síðan rakti ráðherra, að víð-
ar væri mikil þörf brúa, en
hér er rakið og tilnefndi nokkr-
ar brýr í því sambandi.
Aukinn iðnrekstur í kaup-
túnum og kaupstöðum
Alþingismennirnir Björn Páls-
son, Gunnar Gíslason og Bene-
dikt Gröndal hafa lagt fram svo
hjóðandi tillögu til þingsálykt-
unar:
Alþingi ályktar að fela 5
manna nefnd að athuga, hvað
hægt sé að gera til að auka iðn-
að í þeim kauptúnum og kaup-
stöðum úti á landi, þar sem ónóg
er atvinna. Alþingi kýs tvo menn
í þessa nefnd, en ríkisstjórnin
skipar þrjá, og skulu þeir vera
sérfróðir í iðnaðarmálum. Störf
nefndarinnar skuiu vera:
1. Athugun á því, hvar mest
er þörf fyrir aukinn iðnað vegna
ónógrar atvinnu.
2. Athugun á því, hvaða iðn-
greinar er hagkvæmast að starf
rækja á hverjum stað.
3. Að gera tillögur um, á hvern
hátt eigi að útvega fjármagn, svo
að hægt sé að starfrækja iðn-
fyrirtækin.
ar kvaðst hann vænta þess, að
rannsóknir yrðu ekki látnar nið-
ur falla, unz ákveðin niðurstaða
lægi fyrir og treysti hann ríkis-
stjórninni til að styðja að þessu
nauðsynjamáli eftir föngum.
Kvaðst hann ekki í vafa um, að
einihvern tima yrði reist höfn
í Dyrhólaey, svo framarlega sem
það væri framkvæmanlegt
4. Að gefa upplýsingar um þá
faglegu þekkingu, sem nauðsyn-
leg er, til þess að hægt sé að
starfrækja þau iðnfyrirtæki, sem
nefndin leggur til að stofnuð
verði.
í niðurlagi greinargerðar með
tillögunni segir svo:
Kauptún og kaupstaðir úti á
landsbyggðinni hafa þýðingar-
miklu hlutverki að gegna í lífs-
baráttu þjóðarinnar, svo að hægt
er að nýta auðlindir sjávar og
sveita. Til þess að fólkið vilji
og geti búið þar og unga fólkið
flytjist ekki burt, um leið og
það er vinnufært, þarf að auka
atvinnuöryggið og gera atvinnu-
lífið fjölbreyttara. Það tekst
ekki, nema iðnaðurinn sé auk-
inn. Ýmiss konar iðngreinar geta
komið til greina, svo sem skipa-
smíði, yfirbygging bíla, fatagerð,
sælgætisgerð, ullariðnaður, sútun
skinna, húsgagnasmíði, efnaiðn-
aður, smíði á síldartunnum, auk
in nýting sjávarafurða o.fL
Meiri tilfærsla á fólki og fjár-
magni í landinu en þegar er orð-
in er meir en vafasöm. Frekari
þróun í þá átt ber að hindra með
því að efla atvinnulífið þar, sem
þess er þörf. Það verður tæpast
gert, nema þjóðfélagið í heild
stuðli að því með útvegun fjár-
magns og tækniaðstoð.