Morgunblaðið - 10.09.1964, Blaðsíða 6

6
MORGUN BLADIÐ
Fimmtudagur 10. sept. 1964
ÚTVARP REYKJAVÍK
Á SUNNTJDAGSK V ÖLD, 30.
ágúst, flutti Jóhann Hannesson,
prófessor, mikið erindi um Þing-
vallavatn, stærsta stöðuvatn
landsins. Ekki gat hann um
stærð vatnsins í ferkílómetrum,
en ég þöttist nema það rétt, að
það væri a.m.k. 14 km. á lengd.
Annars hefur stærð þess tekið
miklum breytingum í áranna
rás. Mikið fuglalíf tr við Þing-
vallavatn. Þar verpir himbrimi,
svartbakur, kría, endur, gæsir
og fleiri merkisfuglar. Mikil*
silungur er í vatninu bæði urr-
iði, bleikja og murta. Stærstu
urriðarnir verða 20—26 pund á
þyngd, en murturnar fara allt
niður í 80 grömm. Silungsveiði
í vatninu er bönnuð í september
og október. Fegurst er við Þing-
vallavatn í september.
í „hvippinum og hvappinum“
þetta kvöld var m.a. rætt við
gamla konu á Snæfellsnesi um
dularfulla atburði á velmektar-
dögum huldufólks. Þá var rætt
við áttræðan Þingeying, Bene-
di'kt Baldursson á Garði í Aðal-
dal. Faðir hans var hómopati, las
sig til í þýzkum lækningabókum
og þótti farsæll læknir. Benedikt
sagði, að um 1890 hefðu bændur
fengið 18—21 kr. fyrir sauðinn,
en um aldamót hefði verðið
lækkað. 9 aurar fyrir pundið í
lifandi sauð var lengi taxtinn. Þá
ræddi Agnar við þingeyska konu,
Matthildi Halldórsdóttur, sem er
sérfræðingur í að vinna liti úr
grösum.
Síðast brá Agnar sér að Vögl-
um í Skagafirði og ræddi við
Magnús Gíslason, skáld og
bónda þar. Magnús fór m.a. með
vísur eftir sig otg gat um leið
tilefnis þeirra. Hann saknaði
málfundanna, sem voru áður
fastir liðir í „Sæluviku Skag-
firðinga“, en hafa nú verið af-
lagðir. „Ég veit ekki hvemig
æskan er að verða", sagði Magn-
ús. Jazz og bítilsöngvar virtust
nú vera hennar líf /o« yndi, svo
og atomljóð, en Magnús var
næsta þungorður um þann ljóða-
stíl. Þegar Agnar hafði orð á
því, hvort ekki væri eðlilegt, að
yngri skáldin leituðu nýrra
forma, sagði Magnús eitthvað á
þá leið, að hugsjónir og andi
skáldanna endumýjuðust í hin-
um klassisku formum og þyrftu
ekki á atomstíl að halda. Hann
sagði, að fólkið lærði ekki
kvæði atomskáldanna. „Þetta
eru aumingjar, þeir kunna ekki
að yrkja“, sagði Magnús, og
hana nú!
Á mánudagskvöld talaði Har-
, aldur Guðnason, bókavörður í
Vestmannaeyjum, um daginn og
veginn. Hann ræddi mikið bæk-
ur og bókaútgáfu. Sagði hann.
að árið 1888 hefðu komið út 59
bækur á íslandi, þeirra á meðal
4 skáldrit íslenzk. Til saman-
burðar gat hann þess, að árið
1962 hefðu komið út 30 skáld-
rit islenzk, en árlega kæmu nú
út 400—500 bækur hérlendis.
Þó taldi Haraldur, að við værum
nú í öldudal sem bókaþjóð
Sagði hann, að þvi færi fjarri,
að allir tækju köllun sína til
ritstarfa nægilega alvarlega.
Hann kvað hér mjög skorta út-
igáfu tæknirita.
Þá kvað hann furðulegt, að
enginn bæklingur skyldi gefinn
út í tilefni af 300 ára afmæli
Árna Magnússonar í fyrra, né
350 ára afmæli Hallgríms Pét-
urssonar í ár. Haraldur sagði að
vafalaust fengjum við sjónvarp
í framtíðinni, en því lægi ekk-
ert á. Nauðsynlegra og meira
aðkallandi vabri t.d. að leggja fé
til sjúkrahúsa Og heilbrigðis-
mála. Krabbamein og hjarta-
sjúkdómar gerðu til dæmis
miklar fjárkröfur, og væri
brýnna að sinna þeim.
Haraldur kom víðar við en hér
er getið, og var erindi hans at-
hyiglisvert. Fjárframlög til heil-
brigðismála ættu að sitja fyrir
öðrum, því hvað gagnar mönn-
um sjónvarp og önnur þægindi,
þegar öndin er skroppinn úr
kroppi þeirra? Jafnvel bækur í
tilefni af afmælum merkis-
manna koma þeim þá að litlu
haldi, þótt útgáfa þeirra sé út
af fyrir sig æskileg, ef vel er til
hennar vandað. f því sambandi
dettur mér í hug hin myndar-
laga útgáfa á ljóðum Einars
Benediktssonar, sem bókaútgáf-
an „Bragi“ géngst fyrir i tilefni
af 100 ára a^mæli skáldsins 31.
október n.k. Haraldur hefði
gjarnan mátt geta hennar, því
að viðeigandi er að geta þess,
sem veí er gert, jafnhliða þvi
sem annað er gaignrýnt.
Síðar á mánudagskvöld var
þátturinn: „Sitt sýnist hverjum".
Fjórir þekktir borgarar, þeir
Gísli Sigurbjörnsson, forstjóri,
Guðmundur Thoroddsen, pró-
fessor, Vilhjálmur S. Vilhjálms-
son, rithöfundur og Þórir Kr.
Þórðarson, þrófessor, ræddu
ýmis félagsleg vandamál í sam-
bandi við ellina.
Gísli Sigur-
björnsson sagði,
að það mundi
að mörgu leyti
bezt, ef gamla
fólkið gæti dval
ið heima hjá
sér, en þess væri
oft enginn kost-
ur. Hann lagðí
áherzlu á, að
Gísli komið yrði á
Sigurbjörnsson fót elliheimil’un
í sem flestum sveitum og þorp-
um og taldi þar vera verkefni
fyrir kirkju og söfnuði út um
land. Þá kvað hann vanta hæli
fyrir geðveilt, gamalt fólk. Taf-
arlaust yrði að hefjast handa um
þessi verkefni.
Guðmundur Thorddsen sagði,
að í sínu ungdæmi hefði meðal-
aldur fólks verið um 30 ár. Nú
næðu fleiri háum aldri við sæmi
lega heilsu. Hann taldi mikil-
vægt, að gamla fólkið fengi ein
hver létt störf við sitt hæfi. Elli-
heimili kvað hann gera ómetan-
legt gagn, en taldi heppilegt, að
gamla fólkið dveldi heima annað
slagið. Hann sagði, að gömlu
fólki leiddist oft gamalt fólk og
þráði samband við fjölskyldu
sína. Og yfirleitt hefði það á-
nægju af léttum störfum við sitt
hæfL
- Vilhjálmur S. Vilhjálmsson
sagði, að gamla fólkið væri ekk-
ert ölmusufólk. Yngra fólkið
stæði í skuld við það, og þá
skuld bæri því að greiða m.a.
með hækkuðum ellilífeyri. Hann
vildi láta stofna áhugamannafé-
lög til að aðstoða gamalt eins og
tíðkanlegt væri úti. í Reykja-
vík væri mikið af einmana
gömlu fólki, sem væri í þörf fyrir
slíka starfsemi.
Þórir Kr. Þórðarson varaði við
að treysta um of á opinbera for-
sjá í vandamálum gamla fólks-
ins. Hann sagði, að frjálst starf
söfnuða og kirkna í samvinnu
við það opinbera hefði víða
reynzt árangursríkast.
Þáttur þessi var fróðleigur,
enda umræður um málefni þetta
á opinberum vettvangi í fyllsta
máta tímabærar. En óhjákvæmi
legt er að kvarta yfir því, að
Hólmfríður Gunnarsdóttir skyldi
taka þriðjung þess stutta tíma,
sem þættinum var ætlaður, til að
flytja inngangsorð. Með þessu er
ég ekki að gagnrýna það, sem
hún sagði, það var alls ekki svo
slæmt. En vel hefði hún getað
skorið formálann niður um 50%
án þess að nokkurn hefði sakað.
Á þriðjudagskvöld flutti Hann
es Jónsson, félagsfræðingur, at-
hyglisvert erijidi um „fjölskyldu
áætlanir". Ræddi hann mest um
takmarkanir barneigna í því
skyni, að hjón geti haft vald á
stækkun fjölskyldu sinnar.
Heilsufarsástæður, efnahags-
ástæður o.fl. getur gert stækkun
fjölskyldunnar óæskilega á viss-
um tímaskeiðum. Frjóvgunar-
varnir ýmsar eru sem kunnugt
er, notaðar í þessum tilgangi, og
taldi Hannes að frjóvgunarvarn-
ir konunnar væru yfirleitt áreið-
anlegri. Hannes hvatti til félaga-
stofnana úm fjölskylduáætlanir.
/
„Seinni göngur á hríðarhausti“
nefndist frásaga séra Gísla H.
Kolbeins á Melstað, sfem Stein-
dór Hjörleifsson las á sumarvök
unni á miðvikudagskvöldið. Síð
ast á kvöldvökunni var ljóða-
þáttur Helga Sæm. Mér virðast
sumarvökurnar hjá útvarpinu
heldur vera að ganga úr sér.
Þær eru nokkuð tilbreytingarlitl
ar, bæði að efni og uppbyggingu.
Hefjast venjulega á »17 ára
þætti“ og lýkur með 5 kvæðum,
stöðugt völdum aí sama manni.
Þarna vantar hugmyndaflug og
hreyfanleika. 17 ára keppnin var
vafalaust góð hugmynd og að
mörgu leyti vel heppnuð, en
naumast hægt að ætlast til, að
hún endist hlustendum í heilt ár.
Helgi Sæmundsson er vafalaust
skyggn á góð kvæði og hefur
igóðan ljóðasmekk, en að fela
honum einum mánuðum saman
andlega aðdrætti ljóðaunnenda á
• HUGMYNDAFLUGIÐ
Ég ætla ekki að minnast á
Klambratún í dag. En leit að'
góðum nöfnum er oft æði mis-
heppnuð — og hef ég þá í huga
nöfn á ótal stofnunum og fyrir
tækjum, sem alltaf eru að
skjóta upp kollinum. Mér
finnst þó hvergi fara jafn-
lítið fyrir hugmyndafluginu og
hjá kaupmönnunum, þegar þeir
eru að gefa nýjum verzlunum
nöfn.
Teljandi fáar verzlanir, sem
opnaðar hafa verið á síðustu ár-
um, hafa borið önnur nöfn en
KJÖR, VAL eða VER — þ.e.a.s.
samsett orð — þar sem eitthvert
þessara þriggja myndar síðari
eða fyrri helming heitisins.
Þessi endalausa eftiröpun fer í
taugarnar á mér og vonandi
ein/hverjum fleirum. Fyrir þá,
sem eru í þann veginn að opna
verzlun, legg ég eftirfarandi
tillögur um nafn: KJÖRVAL-
VER, VALKJÖRVER, VER-
KJÖRVAL, VALVERKJÖR,
VERVALKJÖR, KJÖRVER-
VAL.
Enn hef ég hvergi heyrt neitt
af þessum nöfnum svo að enn
ætti að vera óhætt að opna nýj-
ar verzlanir. A.m.k. sex í við-
bót. Svo er hægt að bæta ein-
hverju fallegu bæði aftan við
og framan við. Dæmi: KOSTA-
VALKJÖRVER eða VERVAL-
KJÖRBÚÐIN.
Já, þessi aðferðin ætti að
geta dugað okkur næstu fimm-
tíu árin. \
• BROTIÐ BANN
í frétt í blaðinu í gær sagði,
að hundur hefði bitið telpu.
Hundahald er bannað hér í bæ.
Það er kunnara en frá þurfi
að segja. Um það bann má sjálf
sagt deila — og ætla ég ekki að
taka þá hlið málsins til með-
ferðar. Hins vegar er ljóst, að
töluverð brögð eru að því, að
bann þetta sé brotið. Það gerir
e.t.v. ekki meira til þótt þetta
bann sé þverbrotið fremur en
umferðarreglur, skattalög og
fleira, sem allir keppast um að
brjóta. Aukið aðhald og eftirlit
á þessu sviði sem öðrum skað-
aði vist ekki.
• Á MIBJU SVIÐI
í fyrradag skrapp ég til Þing
valla til að sýna erlendum kunn
ingja staðinn. Veðrið var ein-
staklega fallegt, vatnið var
spegilslétt á stóru svæði, logn
oig loftið tært og hressandi.
Haustlitirnir í kvöldsólinni að
Þingvöllum eru fallegir.
Síðan endurbætur voru gerð-
ar á veitingastaðnum, Valhöll.
er miklu betra að koma þang-
að, en ástæðan til þess að ég
sumarvökunni er vægast sagt
einstrengingslegt. Hví ekki að
leyfa sem flestum að velja sér
kvæði á sumarvökunni, líkt og
þegar menn velja sér hljómplöt
ur síðdegis á laugardögum?
Benedikt Gröndal, ritstjóri,
stjórnaði fróðlegum þætti á
fimmtudagskvöldið, sem hann
nefndi „Þegar ljósin slokknuðu“.
Var þar rakinn nokkuð ævifer-
ill Adolfs Hitlers og aðdragandi
heimsstyrjaldarinnar síðarL
Hann kvað Hitler hafa verið
snjallan skipuleggjanda og að
mörgu leyti slyngan stjórnmála
mann, þrátt fýrir sína miklu og
augljósu galla. Hitler kom sjálf-
ur fram í þættinum og mæltist
sköruglega.
„Á tíundu stund“ kom svo
Ævar Kvaran með fangið fullt
af furðulegúm tilgátum og til-
raunum og frásögnum af vofeig
leguín dauðdaga manna og dýra
endur fyrir löngu. Færði hann
líkur að því. að hafið hefði tek-
ið sig upp fyrir allmörgum ára-
tuga þúsundum og bylt sér yfir
löndin, og ekki aðeins sálgað þeim
dýrum og mönnum, ér á vegi þess
urðu, heldux þeitt sumum þeirra
heimsálfanna á milli. Steingerf-
ingar, sem fundizt hafa, styðja
þessa kenningu.
Dr. Páll ísólfsson og Jónas
Jónasson ræddust' við í vikulok-
in. Sagðist Páll þó vera hrædd-
astur við tvennt í heimi: hlaðna
byssu og opinn mikrófón. Byssan
ógnaði lífi mairns, en míkrófónn
inn ærunni. — Páll rakti síðan
nokkuð æviferil sinn. Greindi
frá bernskuárum sínum austur á
Stokkseyri, komu sinni til
Reykjavítur, þar sem hann hóf
fyrst að læra prentiðn, síðan
löngu tónlistarnámi erlendis, en
hann snéri alkominn til íslands
frá námi árið 1921. Allt frá þeim
tíma hefur Páll verið forgöngu-
maður í jslenzkum tónlistarmál-
um og mun nú þekktastur allra
Íslendinga, sem lagt hafa stund
á þá listgrein.
Jónas spurði Pál um muninn
á þýzkri og franskri tónlist eða
tónlistarskóla. Páll kvað erfitt að
Framhald á bls. 10.
minnist á þetta, er sú, að mér
virtist allt benda til þess að
nær eingöngu hefði verið huga
að um framhlið hússins, þegar
þar var tekið til hendinni. Þag-
ar staðið er á Lögbergi og horft
yfir þetta fallega land — þá
væri synd að segja, að allt drasl
ið á bak við Valhöll og nærföt
á þvottasnúrum ykju verulega
hátíðleikann og fegurð landsins.
Frá Lögbengi blasir þetta allt
við, þgð er á miðju sviðinu, ef
svo mætti segja. Næsta stórátak
í „viðreisn" staðarins ætti að
vera hreinsun á ,lóðinni“.
Það skiptir í sjálfu sér ekki
máli hver það er, sem stendur
á Lögbergi. Hvort það eru Pét-
ur og Páll úr Reykjavík, ein-
hver erlendur ferðamaður, eða
Filippus prins, Hertogi af Edin
borg. Umræddir hlutir skaða
áhrifin, sem menn verða fyrir
á þessum sögufræga og fallega
stað, enda er það sjálfsagt eins
dæmi, að þvottasnúrur skuli
hafðar í „forgrunn" á Lögbergi,
Kaupmenn - Kaupfélög
Nú er rétti timinn
til að panta
rafhlöður fyrir
veturinn
Bræðurnir Ormsson
Vesturgötu 3. — Símj 11467.