Morgunblaðið - 23.12.1964, Blaðsíða 30

30
MORGU N BLAÐIÐ
Miðvikudagur 23. des. 1964
UM 6ÆKUR
GRdSK
Árni Óla: Grúsk. Greinar um
þjóðleg fræði. Ísafoldar-
prentsmiðja, Heykjavík, 1964.
222 bls.
ÞAÐ er undarlegt hve jafnvel
greindir íslendingar eins og minn
gamli kunningi Jónas Guðmunds-
son og nú Árni Óla, geta verið
ginkeyptir fyrir því hlálegasta í
enskri menningu eins og pýra-
mídaspámanninum Adam Ruth-
erford og kenningunni um það
að germanskar þjóðir og Rússar
(Skýþar) séu komnir af hinum
tíu töpúðu kynkvíslum ísraels-
manna. Ekki veit ég hvers vegna
þeir ensku „fræðimenn" sem
Árni nefnir hafa verið svo áfjáð-
ir að rekja ætt sína til Ísraelíta
nema þeir hafi skammast sín
fyrir sinn norræna uppruna eins
og íslendingar nú skammast sín
fyrir sinn norræna uppruna og
vilja heldur vera írskir. Það er
því kannski ekki undarlegt að
næst hinum brezka spámanni
Rutherford, gangi hinn íslenzki
spámaður Benedikt frá Hofteigi,
sem ég er nýbúinn að hrósa fyr-
ir stórskáldskap hans um írland,
en það tekur fram öllu því er
Einar Benediktsson hefur ort og
ritað um fra á íslandi, þó Árni
hafi fugl og hval af því líka.
Benedikt fékk hugmynd sína að
ómögulegt væri að flytja stór-
gripi um íslandshaf á víkinga-
skipum — sem gátu tekið 300
manns — af óförum gufuskips,
sem lenti í mesta foraðs veðri
23. október 1866, drap af sér
600 fjár — en skilaði þó 1100
lifandi til Newcastle. En ef
menn hafa ekki flutt gripi á vík-
ingaskipum til íslands, þá hljóta
menn að hafa flutt gripina á
skinnbátum íra. Um þessa báta
segir Viihjálmur Stefánsson í
bók sinni um Grænland (Green-
land, New York, 1944) með mynd
af grænlenzkum umiak sem
hann segir líkjast mjög írskum
curragh (coracle, ísl. kúða): hvor
þessara báta getur borið 50—75
menn.
Árni Óla skrifar skemmtilegar
og fróðlegar greinar um Kolla-
firði og Kollabúðir, þar sem hann
dregur þessi örnefni af írskum
munkakolium, sem hann lýsir þó
rangt (krúnan var klippt þvert
yfir haus frá eyra til eyra), um
heilagan Brendan, bát hans og
ferðir. Árni er ekki í neinum vafa
um það að írar hafi flutt fé til
íslands og hafi íslenzkir land-
námsmenn þvi ekki þurft að
kaupa fé á írlandi, eins og segir
í Laxdælu. Ætli íslenzkir fjár-
menn gætu ekki svarað því strax
hvort sama fjárkyn, hið horn-
ótta, væri á íslandi og írlandi.
Ég veit ekki betur en íslenzki
hesturinn sé náskyldastur hestum
í Fjörðum vestur í Noregi. Kult-
urhistorisk Lexikon (Kvægavl)
segir berum orðum að norrænir
landnámsmenn hafi flutt naut sín
til íslands. Annars ber öllum
saman um það að íslendingar
likist meir Skotum og írum í
blóðflokkum en Norðmönnum,
hvort sem um má kenna samför-
um norrænna manna og írskra
ambátta. Hitt er líka víst að
margt irskt fólk er nauðalíkt ís-
lendingum. — Þarf ekki annað
en nefna Kennedy-bræður, sem
eru mjög áþekkir sonum Gutt-
orms frá Stöð, svo sem Benedikt
Guttormssyni og Hreini syni
hans, enda hefur Benedikt frá
Hofteigi rakið ætt þessara manna
bæði í karllegg og kvenlegg til
Ólafs pá og Melkorku írakon-
ungsdóttur. Aftur á móti hef-
ég ekki heyrt þess getið að nokk-
ur Gyðingasvipur sjáist á afkom-
endum 'hinna týndu þjóðflokka
Gyðinga, að minnsta kosti ekki
ef þetta eru hreinræktaðir Ger-
manar í Englandi og það hlýtur
að vera, annars mundu þeir ekki
sleppa hinum hreinræktuðu ger-
mönsku íslendingum í flokk með
sér. Sé ég ekki annað en að hér
sé um sama tóbakið að ræða og
Aríadýrkun Hitlers með öfugum
forleiknum. Og væru þeir í raun
og veru af Gyðingum komnir, þá
myndi Gyðingasvipurinn segja til
sín — ekki er hann ósterkara ætt-
armót en írsk-íslenzki svipurinn,
nema síður sé, eins og menn sem
lengi hafa búið innan um Gyð-
inga kannast við. Líklega mundu
gáfur Gyðinga þá líka segja til
sín. Gaman er að ritgerð Árna
um Hönd guðs, sé ég ekki ann-
að en aðalatriðin í henni gætu
verið rétt, án þess að gera ráð
fyrir hinum týndu kynkvíslum.
Þá er komið að aðalritgerð pýra-
mídafræðingsins, þar sem hann
telur áð Askur Yggdrasils sé
enginn annar en Cheops-pýra-
mídinn. Nú veit ég. ekkert um
pýramída, svo að ég ég hef ekki
vit á því að dæma um þá. En
ekki hneykslast ég neitt á því,
þótt Árni leiti langt suður og
austur í lönd til þess að finna
fyrirmyndir asksins. Get ég í því
efni bent honum á nýja bók eft-
ir Turville-Petre, Myth and
Religion of the North eða eldri
bók eftir Jóseph Fontenrose,
Python. Þvi miður get ég ekki
bent honum á neina bók um
pýramídafræðina og tíu ættkvísl-
ir fsraels endurfundnar, en get
sagt honum það að prófessor
William F. Albright, lærðasti
maður okkar í Semítískum fræð-
um og Austurlandamálum (heið-
ursdoktor við 24 háskóla) full-
vissaði mig um að hvorttveggja
væri della.
Eiginlega ætti þar með að
vera útrætt um þetta mál. Þó
get ég til gamans Árna nefnt
'umar uppástungur hans. Einna
verst finmst manni að kymgja
því að Askur Yggdrasils, veraild
artréð skuíli vera úr steini, þar
seei Árni er vel heima í sænsk-
um helluristuim get ég bent hon
um á það, að þar er nóg af trjá
myndum sem gætu verið ver-
aldartré en engin pýramídi eng-
in pýramídi. Þá kann ég illa við
Ask Yggdnaisils amar lausan í
toppi og með engan Ratatosk
að renna niður hl iðar trésins.
Enm fremur kann ég betur við
Níðhögg undir rótum trésins,
en sem stjömu á loifti. Ekki get
ég heldur séð að það sé vel til-
falilið að kaMa sali pýramídana
brunna. Ámi befur á móti því
líkimgamáii að hirta skuli vera
látin renma í trjám. Aftur á
móti siegir hann að það eigi vel
við að kalla þá \ gaghálsa, „því
hver hlið pýramídans dregst
saman í topp.“ En þessar línur
eru þráðbeinar sem er ofugt við
gagúr. Því þá ekki beimihálsa.
Gaman er að heyra það að midd
im stouili vera sama og mjótuðr
eð mjótviðr, og ég sé ekki að
tréð þurfi að vera steinnimn fyr
ir þvi. Og aðra menkingu leggur
Árni í sögmina að bifast á bjargs
oddi, em ég hef vanizt enda seg-
ir hamri sjáifur að pýramídinn
sé grópaður niður í fast berng.
Slíkiur hlutur bifast ekki. Mér
hefði skilizt þetta ef pýramídinn
hefði staðið á hausmuim eins og
sumu irsiku Askar Ygigdrasils
gera, en svo er ekiki eins og
Árxú segir sjálfur. Tjöld fræða
tforttelur Ámi mianni úr hinmi
vísu Enoksbók og með því
sktimmtilegasta það, að hamn
leggur meyjarfæðingu Krists og
HeimdaJls að jöfnu. Hér er þó
sá miunur á að Heimdaliur var
níu mæðra mögur og allar systur.
En Árni upplýsir að þessar niu
mæður séu ekki ölduroar, heild
ur þær níu nætur sem Óðinn
hékk í Vingameiði geiri undað-
m- og gefimn Óðni sjálfur sjálf-
Árni Óla.
um mér. Nú breytir Árni þess-
uim nóttuim, maeðrum Heimdalls
í ár „nætur allar níu“ ætti því
að þýða 9 ár, em í bverju ári eru
360 diagar og í níu árum 3240
dagar þá breytir Ihann dögunum
í spádómsdaiga og segir að þeir
séu jafmliaingir ári, svo að þessir
daigar séu 3240 áx, og sivo lengi
hékk Óðinn í Vingaimeiði. Nú
fékk Entok vitrum sína árið 3208
fyrir Krist sé reiknað frá því
nær tímatall víoum.nar fram til
ársins 33. eftir Krist em á því
ári var hamn krosisflestur. Loks,
spyr Ámi hvort orð Óðins „geri
undaður og gefinn Óðni sjálfur
sjálfuim mér“ séu ekki lík orð
um Krists „ég og faðirinm erum
eitt.“ Hvað segir Sigurður A.
Magmúsison uim þessa guðfræðL
Árni notar tvíræð orð úr Eddu-
kvæðunum til sönnunar málisínu
er Læraður eða Hlæraður, þá er
Heimidallar hljóð, sem Árni vill
lesa ljóð er tákn Heimdallar gald
ur. Loks vill Árni lesa rót fyrir
hrót og spennir þar af leiðandi
fót upp í rót það er að segja
þakið. Hygg ég að böfundar
Eddukvæðanna enm hafa sagt
hrót um þak. Em töni annars en
spádómstíma hefur sjálfsagt lít-
ið að segjá'í bók Árma.
Þá er komið að öðru efni í
bók Aroa og sýnist flest af þvi
vera gott. Það eru Norslk og ís-
ler zk bæjanöfn er skynsamleg
grein sömuleiðis Torsikilin bæja-
nöfm. Há í Vestmannaeyjum og
Há í Mýrdal, kirkjustaður undir
HeMuhraumi. Aðrar góðar grein
ar eru Sveitasiður varð orsök
stórviðburða, Úr öifium áttuim,
Áheitatrú á íslandi, Hvað varð
um hreinidýrin á Reykjanes-
skaigia, Húsfreyjan á Hafurbjam-
aistöðiuim, Torfusteim, Álaga-
stein/n með ristuim, Tímataiið.
Allt eru þetita skemmtilegiar og
vielritaðar greinar.
Stefán Einarsson.
Horft á Reykjavík
Árni Óla.
Horft á Reykjavík.
Sögukaflar.
ísafoldarprentsmiðja,
Reykjavík 1963.
401 bls.
ÞETTA er fjórða bindi í stóru
ritsafni Árna Óla um Reykjavík
og fylgir því nafnaskrá yfir það
og öll hin bindin sem mjög er
þakkarverð eins og flestar skrár.
En í bindinu eru þessar greinar:
Legsteinn Narfa Ormssonar (síð-
asta sjálfseignarbónda), Miðbær-
inn fyrir einni öld, Þegar torf-
byggingar voru bannaðar í Mið-
bænum (1848), Halldór Absalon
vatnskari, Seðlamat Sigurðar
Breiðfjörð, Köld er sjávardrífa,
(Póstmaður fórst en bréfin komu
til skila), Brezkur hrossakaup-
maður ætlaði að reisa gistihús
í Reykjavík, Dauður maður í
Grjótaþorpi. Frá Jóni í Ofanleiti,
Skotfélag var stofnað í Reykja-
vik fyrir níutíu árum, Bardagi
á Örfiriseyjargranda, Vinnumað-
ur gleymir sér (út af áfengi),
Úr sögu Arnarhóls, Landa-
merkjadeila milli Arnarhóls og
Reykjavikur, Hurðin hvarf af
skólabrúnni (á Þorláksmessu
1856), Fáein dæmi um fjármál
í Reykjavík fyrir einni öld,
Einar prentari kærður fyrir að
taka í skegg sjóliðsforingja, Á
gömlum vegi í borg. Frá
Sjónarhólum að Skafti, Söðul-
steinn, Huldumannssteinn, Svip-
ur Reykjavíkur fyrir fimmtíu ár-
um, Bæjarstjórnarkosningin 1908,
(þá fengu konur kosningarétt
og þá var listakosning í fyrsta
sinni), Þáttaskil í byggingarsögu
Reykjavíkur (7. sept. 1903),
Hvass er hann af Esjunni, (Mað-
ur sem sofnaði of oft svo slys
varð að), Fyrsti kirkjugarður-
inn (garður Schienbecks land-
læknis), í minni sveit Breiðdal
austur, var sagt að þetta hefði
verið uppáhaldsvísa hans: Hann
rær og hann slæst og hann sækir
kýr og ær, ekkert þó í kaupið
fær, utan tvær tannlausar gaml-
ar ær, Líklega hafa læknaskóla-
piltar hér hent gaman að gormælt
um framburði hans, Fiskimanna-
sjóður Kjalarnessþings, Gasstöð
in kveður, Húsið með mörgu
nöfnin, Merkilegt hús á förum,
Veltan hverfur, Port Reykjavík,
Landsbókasafnshúsið, Landnem-
ar í Langholti, Ingólfur á Arnar-
hóli, Fundið bæjarstæði Ingólfs,
Þetta er mikið safn, merkilegt og
skemmtilegt. Það eina sem ég get
að því fundið er það að sneitt
hafi verið sjálfsagt að ásettu
ráði hjá heimildum sem gefa
mundu aðra mynd af bænum
samskonar heimildum og Ólafur
Daviðsson safnaði um ísland og
kallaði „Hvað útlendingar segja
um okkur á bak.“ Þar í yrðu
skammir sveitamanna um Reykja
vík eflaust ófagur lestur. Ég
veit til dæmis um einn aust-
firzkan klerk, föður séra Jóns
Bjarnasonar í Winnipeg sem
ekki var aldeilis mjúkmáll um
Reykjavík. Saga skrifuð eftir
slíkum heimildum mundi hvorki
vera frýnileg né sönn, en
skemmtileg gæti hún verið. En
það er vel farið að gamlir Reyk-
víkingar eins og Árni Óla leggi
sig niður við að skrifa hina sönnu
sögu bæjarins og gera hana lika
skemmtilega.
Stefán Einarsson.
EFTIRFARANDI spil er frá
keppni í Bandaríkjunum ekki
alls fyrir löngu og er gaman að
athuga sagnirnar, gem gengu
þannig:
A Á K 5
¥ K 10 3
♦ K D 8 2
*ÁD6
* D 10 9 7
A G 8
¥ Á 9
4 3
♦ 10 7 4 ¥ 8 7
4 9 8 7 3 2 ♦ G ♦ G 462 ¥ D G 6 5 2 ♦ Á 5 * K 10 5 4 9 6 3
Norður Vestur Suður Austur
2 Grönd Pass 3 Lauf Pass
3 Tíglar Pass 3 Hjörtu Pass
3 Spaðar Pass 4 lauf Pass
4 Hjörtu Pass 5 Tílar Pass
6 Hjörtu Pass Pass Pass
Þriggja laufa sögn suðurs er
skv. STAYMAN-sagnkerfinu og
biður um hálit, þar sem norður
getur hvorki sagt spaða eða
hjarta neitar hann hálitunum
með 3 tíglum. Suður segir næst
frá 5 lit í hjarta og norður segir
3 spaða, og biður um frekari upp
lýsingar. Þar sem norður hafði
áður neitað hálitunum getur suð-
ur ekki misskilið 3ja-spaða sögn
ina.
Suður reynir með næstu sögn
þ. e. 4 lauf, að finna til hjá fé-
laga sínum, en norður neitar
laufinu og segir 4 hjörtu. Enn
gerir suður tilraun og segir
5 tígla, sem norður getur vaiéa
skilið á annan veg en að suður
sé að hvetja hann til að fara i
slemmu og það gerir hann og
segir 6 hjörtu.
Ekki er hægt að segja að þetta
sé slæm sögn, þótt eðlilegra
hefði verið hjá norður að segja
6 grönd.
Spilið tapaðist, því vestur lét
í byrjun út lauf og síðan aftur
lauf, þegar hann komst inn á
hjarta Ás, og austur gat tromp-
að.
Alsírfangar láín-
ir lausir
Paris, 19. des. (NTB)
MARGIR þeirra 3.000 manna,
sem handteknir voru á meðan
Alsírstríðið stóð, munu nú vera
látnir lausír í samræmi við ný
náðunarlög, sem samþykkt voru
á föstudaigskvöld í franska þing-
inu. Stjórnarandstaðan sat hjá
við atkvæðagreiðslu um frum-
varpið.
Dvöl gæzluliðsins
á Kýpur framlengd
New York, 18. des. AP-NTB
Öryggisráð sameinuðu Þjóð-
anna samþykkti einróma á fundi
í dag, að fallast á tilmæli U
Thants, frk v.stj. um að dvöl
gæzluliðsins á Kýpur verði fram-
lengd um þrjá mánuði.
Hinn 21. deeemiber nk. er lið-
ið rétt ár fná því átökin á Kýpur
hófust svo uim munaði. Af því
tiletfni hétfur yfinmaður liðsine
K. S. Thimayya, Ihersihöfðingll,
mælzt til þess við leiðtoga þjóð-
artorotanna, að þeir beiti álhrifum
til iþess að forðast átöik. Að sögn
Thimayya heifur verið rólegt á
Kýpur að undanförnu, en ólga
er þó veruleg undir niðri. Síð-
ustu daga hafa blöð grfeku og
tyrkneskumæl'andi manna skipzt
á sta'ðíhætfinigium um ánásarundir-
'búning anidstæðingsins í tileíni
21. des.