Morgunblaðið - 20.01.1965, Blaðsíða 13

Miðvikudagur 20. jan. 1965
MORGU N BLAÐIÐ
13
KALHQLT
"w»"«TOV'>vww»r
SKÁLHOL.T er jafnan ofarlega í
Ihugum íslendiniga að fornu og
nýju. Á síðustu árum hefur átt
eér stað mikil og víðtæk endur-
reisn Skálholts og eru miklar
vonir og áform við staðinn bund-
in í framtíðinni. Tíðindamaður
Morgunblaðsins sneri sér fyrir
skömmu til biskups íslands, herra
Sigurbjörns Einarssonar og
spurðist fyrir um framtíðar-
áform varðandi Skálholt og hvað
gerzt hefði frá því að kirkjan tók
við staðniyjn. Hér fer á eftir frá-
sögn biskupsins.
Framkvæmdir í Skálholti.
Kirkjan tók við Skálholti
samkv. alþingissamþykkt á
vígsludegi kirkjunnar 21. - júlí
1963. í>að sem fyrst lá fyrir þá,
var að fullsmíða íbúðarhús, sem
þá var hálfsmíðað á staðnum, og
um það var hafizt handa þeigar
í fyrra haust og smíðinni lokið
í fyrra vetur. í>angað fluttist svo
sóknarprestur prestakallsins, en
Skálholt hefur verið útkirkja frá
Torfastöðum, síðan biskup var
fluttur þaðan. í Skálholti situr nú
góður prestur og auk þess
myndarbóndi.
Þegar sumarið 1963 var byrjað
að reisa sumarbúðir í Skálholti
og því verki var haldið áfram
ósleitilega s.l. sumar. Fyrra sum-
arið 1963 vann við þetta alþjóð-
legur vinnuflokkur ungmenna
stuttan tíma, en s.l. sumar vann
þarna flokkur íslenzkra stúdenta.
Þessar sumarbúðir eru fyrsta
skref áleiðis að því marki að
veita íslenzkum æskulýð athvarf
í Skálholti honum til uppbygg-
ingar, menningar og þroska.
Næsta skrefið á þeirri leið er
lýðháskóli, menntastofnun, sem
kirkjan hyggst að koma á fót
í Skálholti. Hún á að verða með
sérstöku sniði og um það ætlum
við að styðjast við erlenda
reynslu og fyrirmyndir, sem
bezta raun hafa gefið og á þeim
grundvelli vonum við, að þjóðin
eignist þarna trausta, kristna,
þjóðlega menningarstofnun. Þessi
hugsjón hefur vakið athygli er-
lendis og er studd þar af góðum
vinum íslands og Skálholts.
Fjársafnanir henni til stuðn-
lngs eru í gangi á Norðurlöndum
öllum og hefur hinn alkunni og
ágæti tryggðavinur' íslands,
inorski presturinn séra Harald
Hope gengið allra manna bezt
fram í þvL Á vígsludegi kirkj-
unnar afhenti hann mér 300.000
norskar kr. til skólans.
Vestur-íslendingar hafa safn-
að myndarlegri upphæð í sama
skyni 100.000 kr. rúmum. Við
væntum þess eindregið, að ís-
lendingar sjálfir láti ekki sitt
.eftir liggja um framlög, svo að
þessi stofnun geti komizt á fót
sem fyrst.
Á grundvelli hennar vonum
við, að fjölþætt, kirkjuleg menn-
ingarstarfsemi geti risið smátt
og smáttj að kirkjan eignist þar
miðstöð fyrir margháttaða starf-
semi til fræðslu og vakninigar.
í því sambandi er vert að geta
þess, að það er von mín, að guð-
fræðistúdentar geti eignazt sitt
heimili í Skálholti og ég tel, að
sá vinnuflokkur, sem þar var á
s.l. sumri, hafi verið upphaf að
því. Ég á við þetta; guðfræði-
stúdentar þurfa að hafa aðstöðu
til að dvelja í Skálholti í leyfum
sínum, hafa tækifæri til þess að
vinna við þær framkvæmdir,
sem þar eru á döfinni og njóta
andlegrar örfunar.
Þá vona ég, að í framtiðinni
verði í Skálholti aðstaða fyrir
guðfræðikandidata til þess að
dveljast,. auka og styrkja anda
sinn, áður en þeir takast prests-
starf á hendur.
Um ytri framkvæmdir þennan
stutta tíma, sem kirkjan hefur.
haft ábyngð á Skálholti, er þess
að öðru leyti að geta, að mikil
framræsla hefur verið fram-
kvæmd til undirbúnings undir
aukna ræktun og staðnum til
fegrunar.
Þá hefur verið athugað um
virkjun og nýtingu heitavatns,
en það er mikið atriði fyrir allan
rekstur á staðnum.
Annað atriði hefur kostað
furðu mikla fyrirhöfn, en það er
að finna neyzluvatn fyrir stað-
inn, nægilegt, ef miðað er við
nánustu framtíð. Líkur benda til,
að athugun á þessu hafi nú borið
árangur og unnt verði að leysa
þetta vandamál á næsta sumri.
Framtíð Skálholts
Þá var enn fremur rætt um
framtíð Skálholts og bar þar
fleira á góma, en unnt er að rekja
hér. Það er kunnuigt, að biskup-
inn, herra Sigurbjörn Einars-
son hefur dreymt stóra drauma
um Skálholt, hvort sem þeir geta
allir orðið að veruleika og hvort
þess verður skemur eða lengur
að bíða.
í því sambandi rifjast upp orð
biskups, sem hann lét falla í
ávarpi sínu á Skálholtshátíð,
18.—19. júlí 1964. Þar segir hann
m.a.:
„Yér erum ekki hér í dag og
morgun til þess að halda hátíð í
tilefni af því sem unnizt hefur
á fáum árum, þótt oss sé vissu-
lega þökk og gleði í hug vegna
þess, sem þjóðin er búin að gera
sér til sæmdar og heilla á þessum
stað. Tilefni þeirrar hátíðar, sem
nú er hafin, er miklu víðtækara
og stærra en svo. Hátíð vor nú
er framhald þeirra, sem til var
stofnað um leið og hinn nýi siður
hófst, og hlutverk þeirra var, að
vér næmum hér staðar í skini
sögunnar en horfðum fram til
nýrrar dögunar, kæmum hér og
værum hér til að samstilla óskir
og bænir um nýjan dag og
styrkja krafta til hollra átaka,
helgrar viðleitni. Vér erum hér
með allar minningar sögunnar í
kringum oss, vér erum hér til
þess að komast í snertingu við
það afl, sem hefur igefið þjóð
vorri allar hátíðastundir, hver
jól,’ alla páska, hverja hvíta-
sunnu, alla bjarta, friðsæla
þv! að bænin bín taki undir> saTn.
einist aldanna helga bænamálL
Vertu sérstaklega velkominn til
þessarar hátíðar. Enn gegnir
sama máli og fyrir 14 árum, þótt
margt hafi breytzt: Vér erum
komnir hér í dag til liðveizlu ag
vegsemdar þeirri hugsjón að
endurreisa Skálholtsstað. Hvað
þýðir það? Að endurreisa Skál-
holtssfað er fólgið í því fyrst að
endurreisa í oss sjálfum styrkja
óg efla í oss sjálfum, það,
sem hefur helgað Skálholt vora
heilögu kristnu trú. Að endur-
reisa Skálholt er að lífga og
glæða trúarneistana, sem hvergi,
hjá engum af oss skína svo sem
vera ber og sumsstaðar hafa
fölskvast og grafizt undir ösku?
og gjall. Að endurreisa Skálholt
er að reisa viðrétta kristinn sið,
kristna kirkju í landi voru. Allt
sem hér er og verður gert, öll
áform og áætlanir, allar fram-
kvæmdir eiga þessi rök, hafa
þetta markmið. Skálholt er tákn
og Skálholt er tæki. Ekkert sem
reist er hér eða endurreist er
1 sjálft takmark og ekkert hefur
Framkvœmdir á staðnum
og framtíð harss
Biskupinn, herra Sigurbjörn
Einarsson skýrir frá
drottinsdaga í þúsund ár. Vér
erum hér til þess að þakka ljósin
sem kveikt voru við vöggu
barnsins og kistu hins látna,
þakka það allt, sem mæður vor-
ar og feður áttu af trausti, huigar
styrk pg hjartagöfgi, þolgæði
og bjartsýni vegna þess orðs og
anda, sem kirkja Guðs á Islandi
hefur boðað og vitnað um. Vér
erum hér til þess að lúta þeim
mætti, hylla þann Drottin, sem
hefur verið oss athvarf frá kyni
til kyns. Skálholt er ímynd
þeirrar sögu, sem er hans saga
í lífi þessarar þjóðar. Sú helgi,
sem hvílir yfir Skálholtsstað, er
helgi þeirra spora, sem hann hef-
ur markað á ferli þjóðar vorrar
frá kristnitöku til þessa dags.
Héðan liggja þræðir til allra
mannavista og allra legstaða,
sem verið hafa og eru um
allt Island. Héðan liggja þræð-
ir að hverju hjarta, sem nú
slær í islenzkum barmi. Svo
mikið er tilefnið. Og orsakir
þess, að gestakomur hér eru í
seinni tíð orðnar svo miklar,
sem raun ber vitni, eru þannig
næsta eðlilögar, þær eru djúpar
og sterkar. Það lifir eitthvað í
oss öllum af dýpstu kenndum
og helgustu reynslu forfeðranna.
Þess vegna laðar Skálholt, þess
vegna una allir svo vel á þessum
stað, því er svo gott að ganga
hér í kirkju og lyfta huga sínum
og finna hið helga og háa færast
nær. Vertu velkominn hingað
hvaða dag sem er, Skálholtsdóm-
kirkja á sem oftast að veta opin,
ekki sem sýningargripur fyrst og
fremst, heldur sem bænastaður,
hún er þín, hver sem þú ert,
hvenær sem er hún bíður eftir
staðinn sjálfan út af fyrir sig að
markmiði, ekkert mannvirki, eng
in stofnun, ekkert embætti; mark
miðið er sú kirkja öll, sú kristni
vors lands, sem á þessa móður,
helgan Skálholtsstað, og rækir
þessa móður vegna þess að hún
er að leita að sjálfri sér, leita
uppruna síns, leita þeirra linda,
sem hún hefur líf sitt frá, hún
vill rækja þessar sínar móður-
stöður af því að hún er að leitast
við að styrkjast til þeirrar þjón-
ustu við íslenzka þjóð, sem
Drottinn hefur falið henni.
Þessari hugsjón til liðveizlu og
vegsemdar ertu kominn hér.
Verkefnin, sem nú eru hendi
næst og ýmist hafin eða senn að
hefjast, eru stórvaxin. Skálholt
vantar almennan stuðning,
drengilega liðveizlu, styrk fjár-
muna og annarrar fórnfýsi, stuðn
ing ræktarsemi oig ástar. Slík
stoð er aðhlynning að því sem
bezt er til, viðkvæmast og dýr-
mætast af öllu, sem sagan hefur
látið oss eftir í arf og stafar
björtustum geislum yfir ófarnar
brautir þjóðar vorrar.
Gleðilega hátíð. Frá húsi Drott
ins blessum vér yður.
Nýtt tónverk Irum-
ílutt eltir Jón Leiis
Verður flutt i útvarpið i kvöld kl. 9.30
KLUKKAN 9.30 í kvöld verð-
ur flutt í útvarpið nýtt tón-
verk eftir Jón Leifs. — Er
það hljómsveitarforleikurinn
„Hekla“, sem verður nú flutt
ur á norrænum tónlistardegi
í Helsingfors sl. haust.
Morgunblaðið hitti Jón Leifs
tónskáld að máli í gær og spurði
hann um þetta nýstárlega tón-
verk, sem hann segist hafa sam-
ið í árslok 1961, og er þetta 53.
verk tónskáldsins.
Það var gos Heklu árið 1947
sem var tilefni þessa tónverks.
Hinar stórkostlegu hamfarir eld-
gosins knúðu tónskáldið til þess
að krefjast stærri hljóðfæraskip-
unar en áður, og segist Jón Leifs
ekki hafa gert sér vonir um að
verkið yrði flutt að honum lif-
andi. í tónverkinu er krafist um
30 sláttarhljóðfæra, sem sum
eiga að vera á bak við leiksviðið,
en það eru bæði trommur og
hamrar og sleggjur, steðjar, fall
byssuskot, sírenur líkt og í eim-
skipuim, rúllandi akkeriskeðjur
og blandáður söngflokkur í lok-
in, auk hinna venjulegu hljóm-
sveitarhljóðfæra, strengja, lúðra
og blásturshljóðfæra.
Verkið hefst á veikum fimm-
undarthljóðum íslenzka tvísöngs-
Jón Leifs.
ins, Hekla með ísró undir tign
jökulsins unz eldgosið hefst og
vex þar til eldhraunið rennur
og kórin nsyngur með fullri
hljómsveit og sikruðningi akkeris
ifestanna þessi orð Jónasar Hall-
grímssonar:
„Grimm eru í djúpi dimmu
dauða-org, þaðan er rauðir
logar yfir landið bljúga
leiddu hraunið seydda“.
Tónhöfundurinn telur þó að
hann sé í verki sínu ekki að
lýsa eldgosinu, heldur að hylla
kraft efnis og anda.
í frumflutningi verksins með
borgarhljómsveitinni £ Helsing-
fors, undir stjórn Jussi Jalas,
sem flytur verkið hér, vantaði
þó ýmislegt, sem tónhöfundur-
inn hafði gert ráð fyrir, svo sem
ýms sláttanhljóðlfæri, tviskipt-
ingu þeirra í mismunandi fjar-
lægð, akkerisfestarnar, skothvell
ina, rétta tónlhæ’ð í steðjum og
sírenum og lokakórinn.
— Með álfum
Framhald af bls. 3
Þarna kemur t. d. hann
Jokki, hirðfífl hennar hátign-
ar, sem skoppar um sviðið og
talar við krakkana frammi I
sal. „Hann er góður, ea
óþekkur“, útskýrði lítil hnáta.
Hann verður vafalaust auga-
steinn barnanna, engu síður
err Alamonsor konungsson,
sem fær að kenna á því hve
hann er í fyrstu vondur við
dýrin. Og svo öll dýrin;
skringilegi asninn, góði hund
urinn, ærslafulli apinn, ljón-
ið, nautið og björninn. Þetta
verða eflaust allt vinir barn-
anna í salnum.
Bíósýnincf til dgóða
fyrir Davíðs-söfnunina
HÚSNEFND Félagsheimilis Kópa
vogs hefur ákveðið að gefa allan
ágóða af kvöldsýningu (kl. 9)
í Kópavogsbíói annað kvöld 21.
jan. til styrktar kaupunum á
húsi Davíðs Stefánssonar, skálds
frá Fagraskógi, en eins og kunn-
ugt er, er 21. janúar fæðingar-
dagur hins ástsæla þjóðskálds.
Einnig munu liggja frammi
söfnunarlistar í Félagsheimili
Kópavogs, svo að þeir sem
styrkja vilja kaupin á húsi
Davíðs Stefánssonar geti skrifað
sig þar fyrir framlögum.
Aðdáendur skáldsins eru hvatt
ir til þess að styrkja þetta góða
málefni með því að sækja nefnda
bíósýningu og skrifa sig á söfn-
unarlistana. Sýnd verður kvik-
myndin „Stolnar stundir“, áhrifa
rík og ógleymanleg mynd.
Fólk getur einnig skrifað sig
fyrir framlögum hjá húsnefnd
Félagsheimilis Kópavogs, en
hana skipa þessir menn: Árnl
Sigurjónsson, lögregluvarðst / i,
Guðmundur Guðjónsson, verzl-
unarmaður, Guðmundur Þor-
steinsson, fasteignasalL Gunnar
Guðmundsson, skólastjóri og Jón
Skaftason, alþingismaður.