Morgunblaðið - 05.02.1965, Blaðsíða 19

1 Föstuctegur 5. febrúar 1965
MORGUNBLADIÐ
19
Eyolfur Guömundsson
Minningarorð
en missti hann eftir stutt hjóna-
band. Steinunn Ásdís giftist
bandarískum manni Daly að
nafni. En Ólöf sneri heim aftur
til íslands til þess að vera hjá
föður sinum þegar hann hafði
misst heilsuna. — Önnu konu
sína missti Eyolfur vorið 1957.
f DAG verður gerð útför Eyolfs
Guðmundssonar, Þórsgötu 7A.
Hann andaðist hinn 30. janúar
eftir uppskurð í Landspítalanum.
Fæddur var hann 4. júní 1887
að Stað í Steingrímsfirði og náði
því tæplega 78 ára aldri. Foreldr
ar hans voru hjónin Guðrún Ól-
afsdóttir og Guðmundur Jóns-
son, sem síðar bjuggu í Aratungu
í Steingrímsfirði og Berufirði í
Reykhólasveit. Þau hjón eign-
uðust 8 börn og voru þrjú dáin á
undan Eyolfi: Halldór verslun-
armaður á Akureyri, sem tók
sér ættarnafnið Aspar, Björg
gift Magnúsi Péturssyni frá Sel-
skerjum og Guðrún gift Jóni
Jóhannssyni bónda í Reykhóla-
sveit. .Eftir lifa af þeim systkin-
um: María gift Árna Óla blaða-
manni, Guðbjörg gift Páli Gisla-
eyni á Reykhólum, Ingimundur
verslunarmaður á Akureyri og
Haraldur klæðskeri kvæntur Vig
dísi Bjarnádóttur frá Akurey-
um í Breiðafirði.
Eyolfur ólst upp i foreldra-
húsum og varð snemma að ganga
■til allra sveitarverka, einkum að
skepnuhirðingu, því að faðir
hans stundaði sjómensku vetur
og vor, eins og þá var títt um
bændur vestra. Og þegar Eyoif-
ur var á 18. árinu var hann send
ur til sjóróðra, og upp frá því
var hann oftast á sjónum. Haust
ið 1911 kvæntist hann heitmey
sinni, önnu Árnadóttur frá Kolla
búðum í Þorskafirði, hinni ágæt-
ustu konu. Þau voru fyrst í hús-
mennsku hjá foreldrum hans í
Berufirði, höfðu lítinn búskap,
en Eyolfur stundaði sjó allar ver-
tíðir. Vorið 1915 brugðu þau á
það ráð að flytjast til Reykja-
víkur og höfðu þá eignast 3 börn.
Munu þau þó ekki hafa átt að
neinu að hverfa þar, fremur en
*vo margir aðrir, sem þangað
leituðu, i von um betri afkomu.
Þetta sama ár var Sjómannafé-
lagið stofnað og varð Eyolfur
einn af stofnendum þess og var
í því félagi æ síðan. Hann var
og einn af þeim, sem gerðir voru
heiðurfélagar á 40 ára afmæli
Sjómannafélagsins 1955.
Skömmu eftir að Eyolfur kom
til Reykjavíkur réðist hann á
Bkip Eimskipafélagsins, var fyrst
á Gullfossi gamla og síðan á
Lagarfossi og sigldi á honum í
Btríðinu til Ameríku. Þá var það
rétt fyrir stríðslokin, að Lagar-
foss var að koma að vestan, en
varð að hleypa inn til St. Johns
á Nýfundnalandi vegna þess að
nokkrir skipverjar höfðu veikst
af spönsku veikinni og voru
þungt haldnir. Einn af þeim var
Eyolfur. Var honum þá ásamt
hinum komið þar í spítala og
8vo sigldi skipið frá þeim. Var
það ekki fyr en allöngu seinna
að Eyolfur komst með leiguflutn
ingaskipi til íslands. Upp úr því
réðist hann á Sterling og var á
því skipi þar til það strandaði
í Seyðisfirði 1. maí 1922. Á næsta
ári var hann sendur ásamt öðr-
um til Danmerkur til þess að
Bækja strandferðaskipið Esju
hina gömlu og kom hún hingað
sumardaginn fyrsta 1923. Árið
1939 var hann svo enn sendur
utan til að sækja Esju hina nýu,
og enn var hann seinna sendur
utan til að sækja Heklu og var
svo á því skipi þar til hann
hætti sjóferðum 1953. Hafði hann
þá verið á strandferðaskipum
Ríkisskips í 30 ár samfleytt og
jafnan getið sér þar gott orð
sem dugnaðarmaður og ágætur
sjómaður.
Eftir þetta vann hann fram
undir 10 ár hjá Ríkisskip við
afgreiðslu skipa þess í Reykja-
víkurhöfn. Síðan réðist hann til
Völundar og vann þar meðan
heilsan leyfði. Er þá hér í fám
orðum rakinn starfsferill Eyolfs,
en að baki hans liggur mikil saga
um áratuga barátta við hafrót,
hríðar, skammdegismyrkur, þoku
og hafís á einhverri hættuleg-
ustu siglingaleið sem til er í
heimi, siglingaleiðinni meðfram
ströndum íslands. Þeim mönnum,
sem lenda í slíku, er ekki.fisjað
saman.
Lengi voru þau hjónin leigu-
liðar hér í Reykjavík, en 1930
hafði hagur þeirra batnað svo
að þau gátu keypt sér einlyft hús
á Þórsgötu 7a, og síðan byggði
Eyolfur hæð ofan á það 1936. Bjó
hann þar síðan til dauðadags.
Þau hjónin eignuðust 8 börn,
en misstu þrjú hin elztu, Guð-
rúnu, Kristján c Guðmund. Guð
rún dó ung á - Krist
ján var loftskc. fórst
með togaranum . Guð-
mundur var sjóm._____ a Detti-
fossi og fórst með skipinu er það
var skotið í kaf skammt frá ír-
landi 1945. Lífið tók því ekki
mjúkum tökum á þeim hjón-
um. Svo fóru fjögur börn þeirra
vestur um haf, og var þá aðeins
eitt eftir, Ingunn gift Óskari
Þórðarsyni skrifstofumanni í
ReykjaVfk.
Börnin sem' vestur fóru voru
Oddur, Kristín, Ólöf og Stein-
unn Ásdís. Þau fóru öll til Kali-
forníu. Oddur gerðist sjómaður
og hefir verið í langsiglingum um
mörg ár. Kristín giftist Ingvari
Thordarson frá Reykjavík, sem
var kaupsýslumaður þar vestra,
Eyolfur var gjörfulegur mað-
ur hvar sem á hann var litið og
bar sig vel til hins síðasta. Hon-
var starfið líf og lífið starf. Hann
var maður fáskiftinn og dulur í
skapi og var ósýnt um að tala um
sjálfan sig og ævikjör sín. Ást-
vinamissi bar hann eins og karl-
menni sómdi, enda var hann
kjarkmaður, en jafnframt hátt-
vís og hið mesta prúðmenni. Val-
inn drengur, sem aldrei mátti
vamm sitt vita í neinu. Skyldu-
rækinn var hann með afbrigðum,
hógvær og kom vel fram við alla
enda mun hann trauðla hafa
eignast nokkurn óvildarmann
um ævina.
Hann hafði verið heilsuhraust-
ur fram á áttræðisaldur, en þá
kenndi hann þess sjúkdóms er
varð honum að lokúm að bana.
En hann vildi ekki taka neitt
mark á því og helt áfram að
starfa eins og ekkert væri og
sagði engum frá. Þó rak að því,
að hann treysti sér ekki að
vinna erfiða vinnu. Vissu þá all-
ir, sem þekktu hann bezt, að
honum var gengið. En hvorki
fyrir vinum sínum né sjálfum
sér vildi hann viðurkenna að
neitt gengi að sér. Þegar kom
fram á þenna vetur ágerðist sjúk
dómurinn óðum og um miðjan
janúar varð hann að viðurkenna
að hann gengi ekki heill til skóg-
ar og fellst þá á að fara í spítala
til rannsóknar. Sú rannsókn
leiddi í Ijós, að ekki var um ann-
að að gera en uppskurð, en þá
sást að þetta var um seinan. En
svo var kjarkur hans óbilandi að
hann hafði fótvist frm á sein-
asta dag.-
Sýndi hann þá sem áður allt
sitt líf að hann var hugprúður og
óvílsamur og er ekki öllum slík-
um kjarkur gefinn.
Æðrulaus við ofjarl manns.
aleinn stríð þú háðir,
það mun verða sagt til sanns;
sigrað hafa báðir.
Veit eg líkamslífi ei
lokið, sess þinn auðan,
en andinn hátt til himins fer
og hefir sigr.vl dauðann.
Á.
Aðolíundur Svd. Ingólfs
Nýr formnður kjörinn umierðnr-
kennsln í skólum heijist hið iyrsto
AÐALFXJNDUR slysavarnadeild
arinnar Ingólfur í Reykjavík var
haldinn í húsi SVFÍ á Granda-
garði, sunnudaginn 24. janúar s.l.
Á dagskrá voru venjuleg aðal-
fundarstörf.
í skýrslu fráfarandi stjórnar
kom fram að starfið hafði verið
með svipuðum hætti og undan-
farandi ár.
Gjaldkeri, Jón G. Jónsson lagði
fram reikninga félagsins og
sýndu þeir að fjárhagur deildar-
innar var allgóður. Þó hafði
merkjasalan á lokadaginn verið
lakari en síðastliðið ár, en samt
afhenti deildin, sem framlag til
SVFI kr. 190 þús.
í skýrslu björgunarsveitarinn-
ar var sagt að um óvenjufá út-
köll hefði verið að ræða á s.l.
ári miðað við undanfarandi ár.
Þó hafði sveitin starfað mjög
mikið á árinu við æfingar og út-
búnað sveitarinnar. Voru æfing-
ar að jafnaði einu sinni í vku,
auk margra helgaræfinga.
Að þessu loknu var gengið til
stjórnarkjörs. Fráfarandi formað
ur, séra Óskar J. Þorláksson,
baðst eindregið undan kosningu
vegna anna, en hann hefur gegnt
forfennsku hjá deildinni undan-
farandi 12 ár. I hans stað var
kosinn einróma Baldur Jónsson.
Gjaldkeri var einnig endurkjör-
inn einróma Jón G. Jónsson og
meðstjórnendur voru kosnir Ing
ólfur Þórðarson, Haraldur Henry
son og Jóhannes Briem. í vara-
stjórn voru kjörnir: Geir Ólafs-
son, Björn Jónsson, Þórður Krist
jánsson og Sæmundur Auðuns-
son. Endurskoðendur Lárus Egg-
ertsson og Valur Jóhannesson.
Að kosningu lokinni fóru fram
almennar umræður um slysa-
varnarmál. Urðu sérstaklega
miklar umræður um umferðamál
og var eftirfarandi tillaga sam-
þykkt:
„Aðalfundur Svd. Ingólfur,
Reykjavík, haldinn í Slysavarnar
húsinu við Grandagarð, 24. jan.
1965, vítir harðlega iþann ófyrir-
gefanlega drátt, sem orðið hefur
á framkvæmd laga nr. 26 frá 2.
maí 1958 og reglugerðar frá 8.
apríl 1960, um umferðafræðslu,
sem skyldunámsgrein í tiltekn-
um skólum landsins, þrátt fyrir
viðleitni, sem sýnd hefur verið.
Mælist fundurinn eindregið til
þess við menntamálaráðherra, að
hann geri gangskör að því, að
hraða framkvæmd málsins með
fyrirmælum til og eftirgangs-
munum við fræðslumálastjórn-
ina, svo enn um ófyrirsjáanlegan
tíma ríki ekki það sleifarlag, sem
fullvel er vitað að við búum
errnþá við og m.a. hefur ótvírætt
komið fram í svörum reykvískra
skólastjóra, við fyrirspumum
Framhald á bls. 21
- LYF
Fh. af bls. 15
menn að eiga eitthvað — a.m.k.
svona innst inni.
Arnór Hannibalsson er reiður.
Honum gremst, að „vinstri hreyf-
ing“ á íslandi hafi verið undir
stjórn starblindra Komintern-
manna allt frá fyrstu tíð. í raun-
inni hafi þetta engin vinstri
hreyfing verið. Höfundur er
neyðarlegur í skrifum sínum,
dómharður og óvæginn. Stíll
hans einkennist nokkuð af því,
hve höfundi er mikið niðri fyrir,
og sums staðar skýtur ýmiss kon-
ar sérvizka upp kollinum, — en
ekki ber að lasta það.
Ljóst má vera af lestri bókar-
innar, að höfundur hefur orðið
fyrir sárum og miklum vonbrigð-
um við að kynnast kommúnisma
í framkvæmd, og hann blátt á-
fram fyrirlítur valdastreitupuð
íslenzkra kommúnista. Hefur and
legri örbirgð þeirra, kaldrifjuð-
um klækjum og valdafýsn sjaldan
verið betur lýst en í þessari bók,
þótt deila megi um skilgreiningu
höfundar. í rauninni er þarna
saga ísl. kommúnista í hnot-
skurn, og væri æskilegt, að höf-
undur gerði henni frekari skil.
Þess má e.t.v. vænta, því að í
formála segir hann það hafa ver-
ið „ætlan höfundar að semja all-
ýtarlegt rit um kommúnistahreyf
inguna þetta tímabil", þ.e. sl. 40
ár.
í bókarlok f jallar Arnór Hanni-
balsson um „framtíð vinstri'hreyf
ingar á íslandi" á örfáum síðum.
Virðist svo sem þar hafi upphaf-
lega átt að koma rækilegt „pró-
gramm“ nýrrar vinstri hreyfing-
ar, en heldur lítið verður úr því.
Þar er flest almennt orðað, en
helzt talin þörf á „nýjum flokki
vinstri manna, sem eykur á reisn
íslenzka lýðveldisins með síum-
byltandi og skapandi starfi sem
mótar endurnýjaða íslenzka
menningu upp úr umróti iðnvæð-
ingarinnar. Þörf er á sivaxandi
gagnrýni, þekkingu og samhúga
starfi — í átt til fullkomnari sam-
félagshátta og betra lífs“. Þetta
eru lokaorð bókarinnar, og virð-
ist höfundur hafa verið í hálf-
gerðum vandræðum með þau.
Skömmu áður segir hann um
Sósíalistaflokkinn: „Hann hefur
þegar siglt í strand fyrir oftrú á
staðlausum draumsýnum og
blekkingum og getur ekki hér-
eftir frekar en hingað til veitt
neina forystu. En hvað verður,
þegar þessi stjórnmálaflokkur
leggur upp laupana? Sérhver
stjórn vekur andstöðu. Vinstri
sinnuð öfl munu halda áfram að
vera til í þjóðfélaginu. Þau skort-
ir nú nýjan vettvang. Forystu-
menn Sósíalistaflokksins hafa
samsamað sig við stalínisma: ein-
ræði kreddukenninga i andlegu
lífi, lögreglu í þjóðlífi, heraga i
atvinnulífi, undirokun hugsana-
frelsis, lýðræði í orði en kúgun &
borði. Eina huggun þessara
manna nú um stundir er sú, að
„sósíalisminn“ sigri hvort sem
er; Það sé því sama þótt rigni
eldi og brennisteini, bezt sé að
sýna trúmennsku og trygglyndi;
þegar „sósíalisminn" sigrár hér
muni þeir fá verðlaun fyrir þol-
gæði sitt. Þetta mega þeir gjarn-
an gera. Látum þá bíða. Þeir hafa
þá eitthvað að dútla við í ellinnL
Flokkur þeirra er afturhalds-
flokkur".
Lausn höfundar virðist einna
helzt vera einhvers konar bakt-
eríuhreinsað „Alþýðubandalag"
(e.t.v. með mátulegu gromsi frá
Framsókn og krötum), þar sem
stalínistar finnist ekki, gamlir
menn og miðaldra sitji úti í horni,
en ungir menn í öndvegi. Hefur
höfundur e.t.v. einhverja ákveðna
unga menn í huga?
Þótt ráð höfundar fslandi til
bjargar sýnist heldur laklegt,
mega menn ekki láta það fæla sig
frá lestri bókarinnar. Hún veitir
stórfróðlega innsýn i hugsunar-
hátt og vinnubrögð kommúnista
hér á landi.
Foreldrar unglinga á viðkvæm-
um mótunaraldri, sem hætt getur
verið við kommúnistasóttkveikj-
unni, geta ekki fundið börnum
sínum betri og þarfari gjöf. Hún
ætti jafnvel að geta veitt ævi-
langt ónæmi við pestinni.
M. Þ.
---NAUST
Þorrablót
í NAUSTI
allan daginn
— alla daga.
. >f
Savanna-tríóið
syngur
alla daga, nemá
miðvikudaga.
Magnús Thorlaeius
hæstaréttarlögmaður
Málflutningsskrifstofa
Aðalstræti 9 — Sími 1-1875
ATHUGIÐ
að borið saman við útbreiðslu
er langtum ódýrara að auglýaa
i Morgunblaðinu en öðrum
blöðum.
HLOÐUBALL
Skátaheímilinu
Hinir vinsælu HLJÓMAR leika öll vinsæl-
ustu lögin frá kl. 9—1.
Ný hljómsveit kynnt: MOLAR!
Allir unglingar 16 ára og eldri velkomnir.
Miðasala frá kl. 8. — NEFNDIN.